T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN3304 ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI II

Transkript

1 T.C. ULUDĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMRLIK FKÜLTESİ ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II DENEY 6: OSİLTÖRLER DENEY GRUBU :... DENEYİ YPNLR : RPORU HZIRLYN :... Deneyin yapılış arihi Raporun geleceği arih Raporun geldiği arih Gecikme.../.../21.../.../21.../.../21...gün Değerlendirme nou Gecikme nou Rapor nou Raporu değerlendiren

2 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO:6 DENEY 6: OSİLTÖRLER I. ÖN BİLGİ Osilaörler, belli bir frekansa belli şekilde işare üreen devrelerdir. Osilaörler ayrık elemanlar ile gerçekleşirilebileceği gibi enegre devreler ile de gerçekleşirilebilir. Üreilen işarein frekansı düşük veya yüksek olabilir. Frekans belirleyici olarak kapasie, indükans, krisal veya opoelekronik elemanlar kullanılabilir. Krisalli osilaörlerin (saa osilaörü) en önemli özelliği üreilen işarein kararlılığının çok yüksek olmasıdır. Üreilen işarein şekli kare dalga, sinüzoidal veya esere dişi olabilir. Osilaörün üreiği işareler, frekansı veya periyodu, darbe boşluk süreleri ve işarein genliği ile değerlendirilir. Şekil 1.1 de kare dalga işareinin önemli özellikleri göserilmişir. U, I D B U m, I m T Şekil 1.1 Burada, D ; darbe süresi, B ; boşluk süresi, T; periyo, U m, I m ; darbenin genliğidir. Osilaörler, ayrık elemanlar, Op-mplar, schmi girişli lojik kapılar, opoelekronik elemanlar, özel asarlanmış osilaör enegreleri ile gerçekleşirilebilirler. Osilaör devresi, elde edilmek isenen işaree ve kullanım amacına göre seçilir. II. DENEYİN MCI Çeşili osilaör devrelerini incelemek ve bu devrelerin avanaj ve dezavanajlarını gözlemlemek, frekans belirleyici elemanların üreilen işarein paramerelerine ekisini incelemek. III. DENEYDE KULLNILCK LETLER VE CİHZLR Deney sei, dijial ölçü alei, osiloskop. IV. DENEYDE KULLNILN MLZEMELER Gerekli Malzemeler de IC1: LM9 1 IC2: CD N ,7k 1 1k 1 56k 1 1k 4 47k 1 1M 1 75pF 1 1nF 1 1nF 1 1nF 1 Krisal osilaör 1 OUT2 OUT1 U cc IN1(-) IN1(+) IN2(-) IN2(+) LM9 2 / OUT OUT4 GND IN4(+) IN4(-) IN(+) IN(-) U SS U DD CD

3 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO:6 V. ÖN HZIRLIK 1. Osilaör nedir? 2. Osilaörün çalışma prensibi neye dayanır?. Enegre şeklinde asarlanmış osilaörlerin önemli özelliği nedir? 4. Kararlı bir işare elde emek için ne yapmak gerekir? 5. Osilaörün frekans belirleyici bölgesinde hangi elemanlar kullanılabilir? 6. Osilaörler nerelerde kullanılır? Kullanım amacı nedir? / 7

4 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO:6 VI. DENEYİN YPILIŞI 6.1. Op-mplı osilaörler Şekil 6.1 de göserilen Op-mplı kare dalga osilaör devresini kurunuz., B ve C nokalarındaki işarei osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. in farklı değerleri için (75pF, 1nf, 1nF) darbe ve boşluk sürelerini ölçünüz. Ölçüğünüz değerleri aşağıdaki abloya yazınız. Ölçüğünüz değerlerden yararlanarak çıkış işareinin frekansının kondansaörle değişimini (f =f( )) çiziniz. +5V U 75pF 1nF 1nF 1nF R 1 R 5 1k R =1k 4,7k D B 1nF 1k - R 2 + IC1 12 R 4 1k C U B U C B f f Şekil 6.1. Op-mplı kare dalga osilaörü Şekil 6.2 de göserilen Op-mplı darbe ve boşluk süreleri oranı ayarlanabilen osilaör devresini kurunuz., B ve C nokalarındaki işarei osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. R 6 direncinin farklı değerleri için (47k, 1k ve 1k) çıkış işareini (darbe ve boşluk sürelerini gösererek) çiziniz. +5V U 1k R 1 1k R 6 1M R B + 1nF 1k - IC1 R 2 12 R 4 R 5 D 1 D 2 1k 4,7k D 1,D 2 :1N4148 C U o Şekil 6.2. Op-mplı darbe osilaörü U B U C R6 =47k için R6 =1k için R6 =1k için 4 / 7

5 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO: Şekil 6. de göserilen krisalli osilaör devresini kurunuz., B ve C nokalarındaki işarei osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. Çıkış işareinin darbe ve boşluk sürelerini ve frekansını belirleyiniz. +5V U D =... R R 1 1k R 4 4,7k B =... 1nF 1k B 1k - IC1 + R 2 12 krisal C U o U B U C f=... Şekil 6.. Krisalli osilaör CD416BE Schmi Trigger enegresi ile asarlanmış osilaörler Şekil 6.4 de göserilen osilaör devresini kurunuz. ve B nokalarındaki işarei osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. R direncinin farklı değerleri için (56k, 1k ve 1M) darbe süresini, boşluk süresini, periyodu ve frekansı ölçünüz. Ölçüğünüz değerleri aşağıdaki abloya yazınız. Ölçüğünüz değerlerden yararlanarak çıkış işareinin frekansının dirençle değişimini (f =f(r)) çiziniz. R=1k R 1k 56k 1k 1M U CC =5V D IC2 B B 1nF T Şekil 6.4. Schmi Trigger enegresi ile asarlanmış osilaör. f 5 / 7

6 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO:6 6.. Darbelerin yükselen ve düşen kenarlarından kısa süreli darbe elde edilmesi Şekil 6.5 de göserilen devreyi kurunuz. Devrenin girişine 1kHz lik kare dalga uygulayınız. Giriş ve çıkış işarelerini osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. R direncinin değişik değerleri (R=1k ve R=1k) için çıkış işareini gözlemleyiniz ve giriş ve çıkış işarelerini aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. Elde edilen darbe sürelerini beliriniz. Şekil 6.5. Darbelerin yükselen kenarından kısa süreli darbe elde eden devre. R=1k R=56k R=1k Şekil 6.6 da göserilen devreyi kurunuz. Devrenin girişine 1kHz lik kare dalga uygulayınız. Giriş ve çıkış işarelerini osiloskop ile gözleyiniz ve aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. R direncinin değişik değerleri (R=1k ve R=1k) için çıkış işareini gözlemleyiniz ve giriş ve çıkış işarelerini aşağıdaki grafikler üzerine çiziniz. Elde edilen darbe sürelerini beliriniz. Şekil 6.6. Darbelerin düşen kenarından kısa süreli darbe elde eden devre. R=1k R=56k R=1k 6 / 7

7 ELN4 ELEKTRONİK DEVRELER LBORTUVRI II BHR YRIYILI DENEY NO:6 VII. RPORD İSTENENLER 1. Şekil 6.6 daki devrede direnç ve kondansaör değerleri nasıl belirlenir? 2. Şekil 6.4 de göserilen Schmi Trigger enegresi ile asarlanmış osilaörde çıkış işareinin frekansını eorik olarak hesaplayınız. Deneyde elde eiğiniz sonuçları eorik değerle karşılaşırınız.. Şekil 6.2 de göserilen opamplı darbe osilaörünün çıkış işareinin darbe ve boşluk sürelerini eorik olarak hesaplayınız. Deneyde elde eiğiniz sonuçları eorik değerlerle karşılaşırınız. 7 / 7