HEMATOPOEZ (HEMAPOEZ)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HEMATOPOEZ (HEMAPOEZ)"

Ekin Tekeli
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 HEMATOPOEZ (HEMAPOEZ) Güher Saruhan- Direskeneli İTF Fizyoloji AD

2 KAN HÜCRELERİ ERİTROSİT LÖKOSİT TROMBOSİT Oksijen taşıma Patojenlerden korunma Pıhtılaşmayı uyarma Morfolojik sınıflama GRANÜLOSİT Nötrofil Eozinofil Bazofil AGRANÜLOSİT Lenfosit Monosit

4 MORFOLOJİK DEĞERLENDİRME Boyanarak ışık mikroskobunda inceleme ile: Romanovsky (Metilen mavisi + Eozin) Asidik yapıları boyar DNA Bazik yapıları boyar Majör bazik protein Uygulanan benzer yöntemler: Wright Giemsa

5 HEMAPOETİK KÖK HÜCRE Miyeloid öncülü Lenfoid öncülü NK PLURİPOTENT KÖK HÜCRE TİMUS B lenfosit T lenfosit Eritrosit Megakaryosit Bazofil Eozinofil Nötrofil Monosit Trombosit

6 MORFOLOJİ Sitoplazma Granül yapısı Çekirdek Çap GRANÜLOSİT (POLİMORFONÜKLEER LÖKOSİT) NÖTROFİL Geniş, pembe Mor, ince Parçalı 10-15mm Azurofilik 2-5 lob ÇOMAK 1-2 (Genç hücre) EOZİNOFİL Geniş, pembe Kırmızı, kaba Parçalı 10-15mm 2-3 lob BAZOFİL Geniş, pembe Koyu mor, kaba Parçalı 10-15mm 2-3 lob AGRANÜLOSİT LENFOSİT Dar, mavi (-) Yuvarlak 7-18mm MONOSİT Geniş, mavi (-) Nal,böbrek 12-20mm

7 PERİFERİK KAN LÖKOSİT FORMÜLÜ % oranı Sayısı mm 3 = ml kanda LÖKOSİT % Nötrofil % En sık Eozinofil % Bazofil <% 1 < Monosit % En büyük Lenfosit % En küçük LÖKOSİTOZ >10000 LÖKOPENİ <4000

8 HEMAPOEZ (HEMATOPOEZ) Bir tip kök hücreden tüm farklı kan hücrelerinin gelişmesi sürecidir. Kan hücreleri kısa ömürlü hücrelerdir: Sürekli yenilenirler : lökosit/saat, eritrosit/saat Yenilenme hızları vücut gereksinimine göre düzenlenir: Periferik kanda sayıları gerekli sınırlar arasında tutulur Gereksinim artığında üretim artırılır: Homeostatik düzenlenme Strese yanıt İnfeksiyonda tüketim artışı Uyarı alanına göç Apoptozis

9 KAN HÜCRELERİNİN YAPIMI: KEMİK İLİĞİNDE Kemik Trabeküler kemik Trabeküler bölge Sinüzoid Santral ven Medüler arter

10 KEMİK İLİĞİ hemapoetik kök hücreyi içerir hemapoetik kök hücreye çoğalma ve farklılaşmada yapısal ve diğer yollarla destek sağlar yapışma aracılığıyla mikroçevre özellikleri ile farklılaşmayı yönlendirir

11 Kemik İliğinden Gelişen ve Kemik İliğinde Bulunan Hücreler Stromal kök hücre Kemik ya da kıkırdak Osteoblast Destekleyici stroma İlik yağ hücresi Osteosit Hematopoetik kök hücre

12 KEMİK İLİĞİ STROMA HÜCRELERİ: MİKROÇEVRE Hematopoetik Kök Hücre dışı hücrelerce oluşturulur: Adventitial hücreler (CXCL12, SCF) Retiküler hücreler (CXCL12) Yağ dokusu hücreleri Büyüme faktörleri sağlar Hacim değişikliği ile üretime uyum sağlar Membran sentezi için gerekli lipidleri sağlar Osteoblast Makrofaj ve osteoklastlar

13 ÇÖZÜNÜR ARACI MOLEKÜLLER Reseptörünü taşıyan hücre tiplerine etkili olurlar Protein yapılı hormon molekülleridir HEMOTOPOETİK BÜYÜME FAKTÖRLERİ Koloni stimüle edici faktör (GM-CSF vb.) Normal hematopoezde etkili Gereksinim artışına uyum etkileri olur Hem olgun hem de öncül hücrelere etkili olabilirler Sinerjistik etki gösterirler Çok yönlü (multipl) etki göstermekle birlikte bir etki ön plandadır SİTOKİNLER (İNTERLÖKİN 1-40, TNF vb.) Özgül ve özgül olmayan uyarılarla salgılanır İnflamatuar süreçlerde düzenleyici rol alır Çeşitli hücreler üzerinde büyüme faktörü etkisi gösterirler Sentezleri uyarı ile başlar ve hemen salgılanır Bir çoğu bir çok hücre tipinde yapılır Kemokinler: CC, CXC, CX 3 C

14 HEMAPOETİK KÖK HÜCRE (HKH) HKH kemik iliğinde uykuda dır (quiescent): 1. Bölünerek kendini yeniden üretme özelliği (Mitotik) Self-renewal 2. Farklılaşarak olgun kan hücrelerine dönüşebilme özelliği (Postmitotik) Pluripotent ya da omnipotent hücre Farklılaşmaya başlayan hücre unipotent= commited= yönlenmiş hücreye dönüşür (PROGENİTOR) Kemik iliğinde % , periferik kanda da az sayıda bulunur

15 HKH Miyeloblast Promiyelosit Miyelosit KAN

16 HKH Farklılaşmasının Düzenlenmesi OSTEOBLAST Hücre-hücre etkileşimi Çözünür faktörlerin salgısı Çözünür faktörler Diğer aracı hücrelerin düzenleyici rolü Kemik Aracı hücreler

17 Miyeloid öncülü Lenfoid öncülü

18 HEMATOPOETİK BÜYÜME FAKTÖRLERİ Koloni stimüle edici faktör: (Colony Stimulating Factor) M-CSF MONOSİT G-CSF NÖTROFİL GM-CSF İnterlökinler: İL-3 HKH İL-5 EOZİNOFİL İL-6 İL-7 LENFOSİT Hematopoeze özgül faktörler: Eritropoietin Trombopoietin Eritrosit Trombosit Çoğu kemik iliği dışındaki hücrelerden de kaynaklanır.

19 HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE Miyeloid öncülü IL-3, GM-CSF IL-7 Lenfoid öncülü IL-12 NK IL-3, GM-CSF, IL-1, IL-6 PLURİPOTENT KÖK HÜCRE IL-7 IL-2, IL-7 TP O IL-5 B lenfosit T lenfosit ERİTROPOİETİN Megakaryosit IL-5 IL-5 IL-3, GM-CSF G-CSF M-CSF Eritrosit Trombosit Bazofil Eozinofil Nötrofil Monosit

20 İLTİHAP (İNFEKSİYON) Aktif makrofaj Endotel Fibroblast Lenfosit Kemik iliği Granülosit Monosit/makrofaj Guyton 2006

21 PERİFERİK KAN LÖKOSİT FORMÜLÜ % oranı Sayısı mm 3 =ml kanda LÖKOSİT % Nötrofil % Nötrofillerin %50 si kapiler endotel üzerine tutunmuş durur: MARJİNAL HAVUZ NÖTROFİLİ NÖTROPENİ

22 İmmun (Bağışık) Yanıt: İltihap? Güher Saruhan- Direskeneli İTF Fizyoloji AD

23 HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE Miyeloid öncülü Lenfoid öncülü IL-15,IL-7 IL-7 B lenfosit IL-3, GM-CSF, IL-1, IL-6 PLURİPOTENT KÖK HÜCRE IL-12 IL-2, IL-4, IL-7 NK IL-5 T lenfosit IL-5 IL-5 IL-3, GM-CSF G-CSF M-CSF Bazofil Eozinofil Nötrofil Monosit

24 İTME PERİFERE ÇEKİM Patojenle ilgili moleküller ve sitokinler iter İnfeksiyonda yokedilen immun hücrelerin azalması çekim oluşturur

25 HKH Farklılaşmasının İnflamasyona Uyumu

27 Miyeloblast Promiyelosit Azurofilik granül Miyelosit Özgül granüller Metamiyelosit Mitoz(-) Çomak (Band şekli) KAN

28 Mitotik NÖTROFİL GELİŞİMİ Postmitotik Miyeloblast Promiyelosit Miyelosit Metamiyelosit Band şekli Olgun Dolaşım Doku 7.5 gün 6.5 gün 6 24 saat 1-2 gün Nötrofil % ( ) Nötrofillerin %50 si kapiler endotel üzerine tutunmuş durur: MARJİNAL HAVUZ NÖTROFİLİ NÖTROPENİ ETKİLİ BÜYÜME FAKTÖRLERİ 1. G-CSF: Farklılaşma ve nötrofil işlevlerinde önemli 2. GM-CSF: 3. IL-3 Öncüllere etkili 4. KÖK HÜCRE FAKTÖRÜ

29 KEMİK İLİĞİ KAN DAMAR DIŞI (DOKU) MİTO TİK OLGUN LAŞMA DEPO MARJİNAL DOLAŞAN Akut:Stres, zehirleme hipoksi, infeksiyon Endotoksin, kortikosteroid Kİ deposu dolaşıma Akut:Stres Marjinal havuz boşalmış Egzersiz,adrenalin Kortikosteroid Dokuya geçiş azalmış Hücre çoğalması (ömrü uzamış?) Kronik: İnfeksiyon Tümör, inflamasyon KML

30 EOZİNOFİL GELİŞİMİ Mitotik Postmitotik Miyeloblast Promiyelosit Miyelosit Metamiyelosit Band şekli Olgun Dolaşım Doku 6.5 gün 2.5 gün 3-18 saat??? 9 gün 1 : 100 ETKİLİ BÜYÜME FAKTÖRLERİ 1. İL-5: Farklılaşma ve eozinofil işlevlerinde önemli 2. GM-CSF 3. İL-3

31 MAST HÜCRELERİNİN DAMARA YAKIN YERLEŞİMİ

32 MAST HÜCRE AKTİVASYONU Direkt etkileşim Fc-R aracılı etkileşim Kompleman-R aracılı etkileşim Allerjen LTC4 IL-1 IL-6 TNF LTC4 IL-1 IL-6 TNF Proteaz Histamin Degranülasyon LTC4 IL-1 IL-6 TNF Degranülasyon Proteaz Histamin TNF

33 Mekanik trauma Allerjen Büyüme faktörleri Bakteri peptitleri Sitokin Fosfolipaz A2 Siklooksijenaz Lipoksijenaz Prostaglandinler Lökotrienler

34 Mast Hücre Degranülasyonu Prostaglandin Lökotrien FC R (IgE) Allerjen Histamin Sitokinler Gastrointestinal doku: Hareket artışı Sıvı salgısı artışı Hava yolları Bronş çapının daralması (Bronkokonstriksiyon) Müküs salgısı artışı Damarlarda Kan akımı artışı (Vazodilatasyon) Geçirgenlik artışı (Ödem)

35 MAST HÜCRESİ EOZİNOFİL NÖTROFİL Yaşam süresi Uzun Uzun Kısa Dinamik Yerleşik Hareketli Hareketli Kemotaksi yanıtı Yok +++ ECF, C5a, Kemokin +++ NCF, C5a, Kemokin Degranülasyon Fagositoz Yok Litik özelliği Yok +++ Bazik protein O 2 radikalleri Uyarı Reseptörleri Biyolojik rol İgE C3a C5a Bekçi, Proinflam. İgE İgG C3b Antiparazit Pro/antiinfla. +++ Lizozomal enzimler, O 2 radikalleri İgG İgA C3b Antibakteriyel

36 MONOSİT GELİŞİMİ Kemik iliği Periferik kan Dokular Kemik MSS Akciğer Karaciğer Bağ dokusu Dalak MONONÜKLEER FAGOSİT SİSTEMİ

37 İLTİHAP GELİŞİMİ Lokal kan akımı artar VAZODİLATASYON Endotel yapışkanlığı artar Bölgeye lökosit göçü artar KEMOTAKSİ Lökosit yapışması ve DİAPEDEZ-GÖÇ artar Damar geçirgenliği artar Damar dışına kaçış artar Fibrinojen dokuda artar Öldürme mekanizmaları aktiflenir Doku onarımı başlar Lökosit ve mediyatörlerin dokuya geçişi kolaylaşır İNFLAMASYON YANITI TRANSUDASYON ve EKSUDASYON DOKU ÖDEMİ PIHTILAŞMA UYARILIR HÜCRE ÖLÜMÜ ve DOKU HASARI ANGİOGENEZ ve MEZENKİMAL HÜCRE ARTIŞI

38 UYARI C5a, LTB4,f-MLP YUVARLANMA L selektin Endotel E/P-selektin Doku makrofajları Gram- bakteri LPS YAPIŞMA AGREGASYON TNF, İL-1 İntegrin etkileşimi İL-8 TNF, İL-1 FAGOSİTOZ ÖLDÜRME

39 LİPİD MEDİYATÖRLERİN ETKİSİ Nötrofil Monosit Mast hücresi LKB 4 PGD 2 Endotel hücresi Epitel hücresi Düz kas hücresi Nötrofil Monosit Eozinofil Çağrısı ve Aktivasyonu Vazodilatasyon Mukus üretimi Bronkokonstriksiyon

40 İLTİHAP BULGULARI commissioned by D.A.W. and drawn by P. Cull for the Medical Illustration Department at St Bartholomew's Medical College.

41 Lokal Sistemik Sistemik İnflamasyonu Koruyucu etkiler Patolojik etkiler

42 İNFLAMASYONUN SİSTEMİK BULGULARI 1. ATEŞ: İL-1, İL-6 ve TNF-a Hipotalamus 2. LÖKOSİTOZ: İL-1, İL-6, CSF ler Kemik iliği 3. AKUT FAZ YANITI: İL-1, İL-6, TNF-a Karaciğer Sedimentasyon artışı: C reaktif protein Serum amiloid A proteini Haptoglobin Mannoz bağlayan lektin (MBL) Fibrinojen a1 Antitripsin a2 Makroglobulin Seruloplazmin 4. GLUKOKORTİKOİD SALINIMI: İL-1, İL-6 Hipofiz ve adrenal bez

Benzer belgeler

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya HEMATOPOETİK SİSTEM Hematopoetik Sistem * Periferik kan * Hematopoezle ilgili dokular * Hemopoetik hücrelerin fonksiyon gösterdikleri doku ve organlardan meydana gelmiştir Kuramsal: 28 saat 14 saat-fizyoloji