Salgın Analizi. Prof.Dr.IŞIL MARAL. Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Salgın Analizi. Prof.Dr.IŞIL MARAL. Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı"

Aygül Karadere
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Salgın Analizi Prof.Dr.IŞIL MARAL Halk Sağlığı Uzmanı, Mikrobiyoloji Doktoru (PhD) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2 Amaç Bu oturum sonunda katılımcılar salgın incelemesi konusunda bilgi ve beceri kazanacaklar.

3 Öğrenim hedefleri Oturumun sonunda katılımcılar: salgın tanımı konusunda, salgın incelemesinin nasıl yapıldığı, salgın analizinde uygulanan epidemiyolojik araştırmalar konusunda bilgi ve beceri kazanacaktır.

4 Epidemiyoloji Hastalıkların / sağlık sorunlarının, dağılımı (tanımlayıcı epidemiyoloji) nedenleri (analitik epidemiyoloji) tedavi ve önlenmesi (deneysel epidemiyoloji) tanısı (metodolojik epidemiyoloji) İçin uygun yöntemleri belirlemeye yarayan araştırma tekniklerini öğreten bilim dalıdır.

5 Epidemiyolojik araştırmalar I. GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR 1.Tanımlayıcı araştırmalar 2.Analitik araştırmalar Vaka-Kontrol araştırmaları Kohort araştırmaları Kesitsel araştırmalar II. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR (MÜDAHALE) III. METODOLOJİK ARAŞTIRMALAR

6 Metodolojik araştırmalar Sensitivite =duyarlılık =hassasiyet =a/a+c Spesifite =seçicilik =özgüllük =d/b+d Yeni Test ReferansTest Hasta Sağlam Toplam Hasta a (doğru hasta) b (yanlış hasta) a+b Sağlam c (yanlış sağlam) d (doğru sağlam) c+d Toplam a+c (toplam hasta) b+d (toplam sağlam) a+b+c+d PPD= a/a+b NPD= d/c+d

7 Salgın tanımı Salgın bir bölgedeki kişilerde belirli bir zaman aralığında bir hastalığın beklenenden daha fazla görülmesidir.

8 Salgın ile ilgili epidemiyolojik ölçütler Prevalans İnsidans Atak hızı Herd immunity Patojenite Fatalite Sürveyans Enfeksiyon zinciri Endemi Epidemi Pandemi Kontrol Eliminasyon Eradikasyon

9 Sürveyans Hastalıkları kontrol etmek ve korunmak için düzenli ve rutin olarak sürekli veri toplanması, verilerin analizi, verilerin yorumlanması ve bu bilgilerin ilgili birimlere dağıtılması aşamalarının tümünü kapsar.

10 Sürveyansta birinci aşama: Veri toplanması Hangi hastalıklar bildirilmelidir (ulusal ve uluslararası) Türkiye de bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar A, B, C ve D grubu olarak sınıflanmıştır.

11 Grup A bildirimi zorunlu hastalıklar listesi AIDS AKUT KANLI İSHAL BOĞMACA BRUSELLOZ DİFTERİ GONORE HIV ENFEKSİYONU KABAKULAK KIZAMIK KIZAMIKÇIK KOLERA KUDUZ ve KUDUZ RİSKLİ TEMAS MENİNGOKOKSİK MENENJİT NEONATAL TETANOZ POLİOMİYELİT SİFİLİZ SITMA ŞARBON ŞARK ÇIBANI TETANOZ TİFO TÜBERKÜLOZ AKUT VİRAL HEPATİTLER

12 Grup B bildirimi zorunlu hastalıklar listesi ÇİÇEK SARI HUMMA EPİDEMİK TİFÜS VEBA

13 Grup C bildirimi zorunlu hastalıklar listesi AKUT HEMORAJİK ATEŞ CREUTZFELDT- JAKOB HASTALIĞI EKİNOKOKKOZ H. INFLUENZA Tip b (Hib) ENFEKSİYONU İNFLUENZA KALA-AZAR KONJENİTAL RUBELLA LEJYONER HASTALIĞI LEPRA LEPTOSPİROZ SUBAKUT SKLEROZAN PANENSEFALİT(SSPE) ŞİSTOZOMİYAZ TRAHOM TOKSOPLAZMOZ TULAREMİ

14 Grup D bildirimi zorunlu hastalıklar listesi CAMPYLOBACTER JEJUNI CHLAMYDIA TRACHOMATIS CRYPTOSPORIDIUM SP ENTAMOEBA HISTOLYTICA ENTEROHEMORAJİK E.COLI GIARDIA INTESTINALIS SALMONELLA SP. SHIGELLA SP. LISTERIA MONOCYTOGENES

15 Sürveyansta ikinci aşama: Verilerin analizi Mevcut ve beklenen değerler karşılaştırılır. Gerçekten salgın var mı?

16 Sürveyansta üçüncü aşama: Verilerin yorumlanması Hastalıktaki kişi, yer, zaman trendleri saptanmalıdır.

17 Sürveyansta dördüncü aşama: Verilerin ilgili birimlere dağıtılması Bilgiler, il ve ülke düzeyinde hastalıkla ilgili olabilecek bütün birimlere dağıtılmalıdır.

18 Hastalık çıkmadan önce alınacak önlemler Kişiye yönelik koruyucu önlemler Bağışıklama Sağlık eğitimi Toplum içinde bilinmeyen vakaların belirlenmesi Çevreye yönelik koruyucu önlemler Sulara yönelik çalışmalar Atıklara yönelik çalışmalar Vektörlerle savaş

19 Salgın incelemesinde grafik Salgının kaynağı konusunda çok önemli ipucu verir. X ekseni zaman, y ekseni vaka sayısı olacak şekilde salgın eğrisi çizdirilir. Tek kaynaklı salgın Çok kaynaklı salgın

20 Bir salgının incelenmesi için yapılması gerekenler Hastalık tanısının kesinleştirilmesi Salgın durumu olup-olmadığının belirlenmesi Tüm hastaların ve özelliklerinin saptanması Risk altındaki toplumun belirlenmesi ve incelenmesi Salgın sırasındaki çevre koşullarının incelenmesi Salgının kaynağı ve yayılmasına ilişkin hipotez kurulması Salgının kontrolü için gerekli önlemlerin alınması

21 Hastalık tanısının kesinleştirilmesi Standart tanı tanımları Kesin tanı Olası tanı Laboratuvar incelemesi Tiplendirme

22 Salgın durumu olup-olmadığının belirlenmesi Hastalık ile ilgili yürütülen ulusal programlar Hastalığın saptandığı gruptaki dağılımı Gerekiyorsa istatistiksel analiz

23 Tüm hastaların ve özelliklerinin saptanması Tanımlayıcı epidemiyolojik araştırma Kişi Yer Zaman incelemesi yapılır. Indeks vaka? Primer vakalar?

24 TANIMLAYICI ARAŞTIRMALAR 1. KİŞİ ÖZELLİKLERİ 2. YER ÖZELLİKLERİ 3. ZAMAN ÖZELLİKLERİ Yaş Kurum içi -kurumlararası Saat Cins Kırsal-kentsel-gecekondu Gün Irk,etnik yapı Bölgesel Hafta Din Uluslar arası Ay Sosyoekonomik durum Mevsim Medeni durum Yıl Meslek Eğitim düzeyi Aile tipi, büyüklüğü Doğurganlık öyküsü Beslenme durumu Bağışıklanma durumu v.b.

25 Risk altındaki toplumun belirlenmesi ve incelenmesi Risk altındaki toplum belirlenir. Analitik inceleme yapılıp vaka-kontrol tipinde bir epidemiyolojik inceleme başlatılır. Atak hızı hesaplanır.

26 Salgın sırasındaki çevre koşullarının incelenmesi Salgının çıkmasına neden olabilecek her türlü çevre koşulları incelenir. Hastalığın ortaya çıktığı dönem ile örtüşen değişiklikler neler olmuştur? Birimde çalışanlar Uygulamada değişimler Olağanüstü olaylar: inşaat, sel, yağmur, lağım patlaması vb.

27 Salgının kaynağı ve yayılmasına ilişkin hipotez kurulması Enfeksiyon zincirindeki Kaynak Bulaşma yolu Sağlam kişi ögelerinin tümünü enfeksiyon etkeni ile birlikte kapsayacak şekilde hipotez kurulur. Puzzle parçaları birleştirilip büyük resim ortaya çıkarılır.

28 Salgının kontrolü için gerekli önlemlerin alınması Vakaların tedavisi Risk altındakilerin korunması Yanlış uygulamaların ve/veya uygunsuz çevrenin düzeltilmesi Rapor yazılması

29 Pratik uygulama Toplumda saptanan bir kızamık salgını ve Hastane enfeksiyonuna bağlı çıkan bir salgının incelemesi yapılacaktır.

30 Teşekkürler

Benzer belgeler

BULAŞICI HASTALIKLARA GİRİŞ

BULAŞICI HASTALIKLARA GİRİŞ Öğr. Gör. Blm. Uzm. F. Özlem ÖZTÜRK AHE 206 Enfeksiyon Hastalıkları Hemşireliği SUNU PLANI Enfeksiyon, enfeksiyon hastalığı kavramı Epidemiyoloji ve kullanılan kavramlar Sürveyans