OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI)"

Ahmet Kaba
7 yıl önce
İzleme sayısı:

OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI) Taşıtlarda farklı tahrik tipleri a ve b: motor ve tahrik önde c: motor ön, tahrik arka d:motor ve tahrik arka e:4 çeker a, Günümüzde otomobillerde yaygın

1 OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI) Taşıtlarda farklı tahrik tipleri a ve b: motor ve tahrik önde c: motor ön, tahrik arka d:motor ve tahrik arka e:4 çeker a, Günümüzde otomobillerde yaygın kullanılan tip Taşıtların genel sınıflandırılması. Bu ders kapsamında, ağırlıklı olarak motorlu taşıtlardan otomobil teknolojileri üzerinde durulacaktır. Motorlu taşıtların sayısal olarak dünyadaki artışı. Günümüzde Dünyada yaklaşık 1 milyar, Ülkemizde 20 milyon kadar taşıt bulunmaktadır. Motorlu taşıtlarda aktarma organları kısaca Kavrama Vites kutusu Şaft-mafsal Diferansiyel ve Akslardan oluşmaktadır

2 KAVRAMA: -Aşınmaya dayanım

3 Çalışma Prensibi: Kavraşma olayında, volan ve balatalı diskin hızlar sürtünme ile kavraşma tamamlandığında eşit hale getirilir. Sürtünmeyle sağlanan kavraşma zamanında volan hızında ( dolayısıyla motor) azalma olurken, balat disk hızı (dolayısıyla vites kutusu giriş mili) artar. Burada taralı alan kavrama işini verir. Kavraşma tamamlandıktan sonra ise ise sistem yekpare olarak çalışır. Basitce kavraşma ile aktarılan moment M= F yay. r m. z ifadesiyle verilebilir. Burada F yay. Fay baskı kuvveti, Yüzeyler arası sürtünme katsayısı, r m. - Balataların ortalama yarıçapı, z ise yüzey sayısıdır. z- tek diskli kuru kavramada 2 dir. Kavrama kapasitesi Moment ifadesiyle belirlenir. Formüldeki yay kuvveti, sürtünme katsayısı ve ortalama yarıçap belirli oranlarda artırılabilir. Kapasite daha da artırılmak istenirse yüzey sayısı (z) artırılır, ki bu durumda karşımıza çok diskli kavramalar çıkar. Kavramalarda olarak verilebilir. olmak üzere

4 Helis yaylı sistem, daha zişyade ağır araçlarda; Diyafram yaylı sistem, bugün otomobillerde kullanılan standart sistemdir. Balatalı diskte titreşimi önlemek içi önemli 2 konstrüktif özellik: 1-Balatalrın perçinlendiği sac (yastı sacı) düz değil S şeklinde preslenmiştir. Bu sayede eksenel yönde bir elastikiyet elde edilir. Konfor ve kumanda kolaylığı sağlar 2- Hareket doğrudan değil, helisel yaylar (torsiyon yayları) vasıtasıyla frezeli göbeğe iletilir.

sacı ve ona perçinle bağlanmış destek sacı- torsiyon yayları- göbek sacı

5 Hareket iletimi: Balatadan, frezeli göbeğe hareket iletiminde görev alan elemanları sırasıyla yazarsak: Balatalar-perçin vasıtasıyla yastıksacı-gövde sacı ve ona perçinle bağlanmış destek sacı- torsiyon yayları- göbek sacı frezeli göbek Baskı kuvveti, çatalın basılması ya da çekilmesiyle oluşturulabilir.

6 Kumanda mekanizması Mekanik veya hidrolik olabilir. Yukarıda gösterildiği gibi, kavrama sistemi kumandası mekanik veya hidrolik olarak yapılabileceği gibi, şekilde görüldüğü gibi otomatik olarak da yapılabilir. Otomatik kavrama (2-devir sensörü, 5-servo motor, 6- ECU, 7- Hız sensörü, 8-gaz, 9-kavrama pedalı)

Moment kapasitesi yetersiz geldiğinde, kapasiteyi artırmak için çok diskli sistemler kullanılır. Her balatalı disk 2 sürtünme yüzeyine sahip olduğu için, aynı sistemde 2.

7 Moment kapasitesi yetersiz geldiğinde, kapasiteyi artırmak için çok diskli sistemler kullanılır. Her balatalı disk 2 sürtünme yüzeyine sahip olduğu için, aynı sistemde 2. bir balatalı disk kullanılırsa, iletilen moment 2 katına çıkar Farklı kavrama uygulamaları: Merkezkaç kuvvet takviyeli kavramalarda, dev sayısı arttıkça, baskı kuvveti artar. Manyetik kavramalarda elektrik akımına bağlı olarak manyetik etki değişecek, buna bağlı olarak kavrama kuvveti de değişecektir. Kavrama Ömrü, teorik olarak motor ömrü kadar düşünülebilir. Ancak ömür büyük ölçüde kullanım şartlarına bağlıdır. Yoğun trafikte, sürekli dur-kalk yapılan bir ortamda çalışan araçta balata çabuk aşınırken, otobanda çalışan bir araçta balata ömrü çok daha uzun olacaktır. Kavrama sistem elemanları içinde benzer bir durum söz konusu olacaktır. Tabii ki yukarıda da belirtildiği gibi kavrama sistem arızaları sadece sistem elemanlarının aşınmasıyla sınırlı değildir. Kavramanın Kaçırıp kaçırmadığı değişik şekillerde anlaşılabilir: 1-Duran araçta el freni çekilerek yüksek viteste kalkış yapmaya çalışıldığında motor stop edecektir. Eğer etmiyor ya da geç ediyorsa kavrama kaçırıyordur. 2-Aynı viteste motor devri ile araç hızı birbiriyle orantılı değişecektir. Aksi halde kavrama kaçırıyordur. Şöyle ki; Yokuş çıkarken araç hızı azaldığı halde motor hızı aynı oranda azalmıyorsa Ya da yokuş inerken veya yüksek hızda giderken vites küçültmelerde ( mesela 4 ten 2 ye) motor yeteri kadar kompresyona binmiyorsa. Debriyaj sisteminde yapılması gereken bazı kontrol/ölçümlere örnek verecek olursak:

8 Her araca ait katoloğa göre arızacılık, sökme/takma, Ölçü/kontrol yapılmalıdır. DERS NOTLARINDA BULUNAN KATOLOG İNCELENEREK, YAPILMASI GEREKEN ÖLÇÜ/KONTROLLER ÇIKARILIP, UYGULAMAYA GELİRKEN GETİRİLECEKTİR. Atölye uygulamasında bu ölçümler/kontroller öğrenci tarafından yapılacaktır!!!!!

Benzer belgeler

GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

GÜÇ AKTARMA ORGANLARI DEBRİYAJ ŞANZIMAN ŞAFT VEYA TAHRİK MİLİ DİFRANSİYEL AKS TEKERLEK 1.1. Hareket İletim Türleri Motor Trans aks Şanzıman Tahrik Şaftı Şaft (kardan mili) Diferansiyel Aks mili Aks Lastik