Süspansiyon elemanları

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Süspansiyon elemanları"

Aygül Candemir
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Süspansiyon elemanları

2 Çelik yaylar Helisel yaylar, süspansiyon yayı Yaprak yaylar. süspansiyon yayı Burulma Çubukları, stabilizatör, süspansiyon yayı

3 Helisel yay

4 Yaprak yaylar Otomobillerde nadiren kullanılmaktadır. Katı aks yayı olarak genellikle ağır taşıtlarda kullanılır. Süspansiyon sisteminde üç fonksiyonu birden görebilirler yay, sönümleyici ve askı kolu

5 Yaprak yaylar

6 Yaprak yaylar Yük taşıtlarında boş ve dolu ağırlıklar nedeniyle ortaya çıkacak özgül frekans değişimini önlemek üzere kırık karakterli yaprak yaylar kullanılır. yay kuvveti sehim

7 Stabilizatör

8 Stabilizatör Stabilizatörlerin düşey yaylanma ve kafa vurma hareketleri sırasında sisteme etkileri yoktur. Ancak yalpa hareketi sırasında: Yalpa sertliği arttığından yalpa hareketi azalır, Çok pürüzlü yollarda konfor düşer, Dönemeçlerde, akstaki yük transferi artar.

9 Stabilizatör

10 Lastik yaylar

11 Lastik yaylar

12 Lastik yaylar

13 Lastik yaylar

14 Havalı yay Torbalı havalı yay Körüklü havalı yay

15 Havalı yay

16 Havalı yayların sertliğini hesaplamak üzere piston silindir modeli Sıkışmış ve statik denge halleri için yay kuvvetleri F F, 0 F F F F = (p - 1). A F F,0 = (p 0-1). A Gaz durumunun değişikliği politropik kabul edilirse ( n: politropik üs) V, p P. V n = p 0. V 0 n h 0 V 0, p 0 A z rel V = V 0 - A. z rel h 0 = V 0 A bağıntıları ile basınç oranı F F, 0 F F p p 0 = ( = V 0 V 0 - A. z rel )n = ( 1 z rel (1 - V 0 /A ) n = 1 z rel 1 - V 0 /A 1 (1 - z rel h 0 ) n ) n

17 F F, 0 F F buna göre kuvvet artışı F F - F F,0 = ( p - p 0 ). A = p 0. A. ( p p - 1) 0 p 0. A = (1 - z - p 0. A rel ) h n 0 Statik konum civarındaki yaylanmanın lineer kabulu ile yay katsayısı V, p h 0 V 0, p 0 c = d ( F F - F F,0 ) d z rel (zrel = 0 ) z rel A d ( F F - F F,0 ) d z rel = p 0. A n / h 0 (1 - z rel h 0 ) n+1 F F, 0 F F z rel = 0 şartından c = n. p 0. A h 0 = n. p 0. A 2 V 0

18 Bir kütleli bir titreşim sisteminin özgül frekansı υ = c m m = G g = F F 0 g = ( p 0-1 ). A / g υ 2π = n. g 4π 2. 1 h 0. p 0 p 0-1 = h 0. p 0 p 0-1 yüksek basınçlar için özgül frekans sadece h 0 yüksekliğine bağlı çıkar Ayrıca sistemin yüksekliği otomatik seviye kontrolu ile sabit tutuluyorsa yüklü ve boş durumdaki özgül frekanslar oranı: ( υ 2π ( υ 2π ) yüklü ) boş = p 0 ( p 0-1 ) yüklü p 0 ( p 0-1 ) boş Bu bağıntı da p 0 basıncının yüksek değerlerinde özgül frekansın yükten bağımsız olduğunu ortaya koyar.

20 Audi Quattro havalı yay-amortisör komplesi

21 Hidropnömatik yay

22 Hidropnömatik yaylarda ise gaz miktarı sabit olduğundan ( p 0. V 0 ) boş = ( p 0. V 0 ) yüklü GAZ ( υ 2π ( υ 2π ) yüklü ) boş = V 0 boş V 0 yüklü p 0 ( p 0-1 ) yüklü p 0 ( p 0-1 ) boş HİDROLİK ( υ 2π ( υ 2π ) yüklü ) boş = V 0 boş V 0 yüklü = p 0 yüklü p 0 boş = m yüklü m boş Sonuç olarak hidropnömatik yaylarda gaz miktarının sabit olması nedeniyle araç yüklendikçe özgül frekans artmaktadır. Bu durum çelik yaylardakinin aksi bir durumdur.

23 Teleskobik sönümleyici tipleri Bağlantı uc u Ayırma pistonu Dengeleme hacmı Gaz Ayırma perdesi DB1 TV1 Piston DB DB DB2 TV2 DB2 TV2 Sızd ırmazlık keçesi DB1 TV1 Bağlantı uc u (a) (b) (c) (d)

24 a b p 0 p 0 p 1 p 1 p 2 p 2 A K A K p 3 p A S 3 A S Şekil: Sönümleyicinin uzaması (a) ve kısalması (b) sırasındaki basınçlar ve akımlar.

25 a b F u +p 2 A K -p 3 (A K -A S )-p 0 A S = 0 F u = (p 3 -p 2 ) (A K -A S ) - (p 2 -p 0 ) A S p 0 p 0 p 1 p 1 p 2 p 2 A K TV 1 tek yönlü ventilinin kayıpsız çalıştığı kabul edilirse p 1 =p 2 =pa 0K olacaktır. Bu durumda: p 3 p A S 3 F u = (p 3 -p 2 ) (A K -A S ) = Δp u A ring A S Şekil: Sönümleyicinin uzaması (a) ve kısalması (b) sırasındaki basınçlar ve akımlar.

26 F k + p 0 A S + p 3 (A K -A S ) - p 2 A K = 0 a b F k = (p 2 -p 3 ) (A K -A S ) + (p 2 -p 0 ) A S p 0 p 0 Tek yönlü ventilin kayıpsız olduğu kabulu ile p 2 = p 3 ve p 0 = p 1 olup; p 1 p 1 p 2 p 2 A K A K F k = (p 2 -p 1 ) A S = Δp k A S p 3 p A S 3 A S Sö ü l i i i () k l (b) dkib

27 Δp u,k basınç farkları, daralma borularındaki hidrolik akımın cinsine ve hızına bağlıdır. Uzama sırasında: p 2 A K A ring ż rel = A u w u p 3 A S ż rel = w u (A u /A ring ) (W: daralma borusundaki akım hızı) kısalma sırasında ise: A S ż rel = A k w k p 1 ż rel = w k (A k /A S ) p 2 olmaktadır.

28 Δp u,k basınç farkı ile w akım hızı arasındaki ilişki ise akım cinsine bağlı olarak laminer akış için Δp u,k w türbülanslı akış için ise Δp u,k w 2 olmaktadır. Bu durumda şekilde görülen sönüm karakterleri ortaya çıkmaktadır. F D z rel laminer türbülanslı

29 s Δp

Benzer belgeler

YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1

YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI Prof r N Sefa KURALAY 1 YAYLANMANIN TEMEL ESASLARI Titreşim hareketleri esas itibariyle düzgün olmayan yollarda ortaya çıkar Yolcuları sarsıntılarla, aracı ve yolu aşırı dinamik