MEDİKAL MAKALE OKUMA, DEĞERLENDİRME. Doç. Dr. Banu Çakır Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
|
|
- Zeki Atalay
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 MEDİKAL MAKALE OKUMA, DEĞERLENDİRME Doç. Dr. Banu Çakır Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
2 Ne konuşacağız? Çalışmalar nasıl rapor edilmeli değerlendirmeli standart şemalar neler? Literatürün incelenmesi ortak eksik ve yanlışlar Temel başlıklar Çalışma tasarımlarına ilişkin eksiklikler Bilgilerin genellenebilirliğe ilişkin sorunlar ulusal veri ihtiyacı İstatistiksel analizlerin raporlanmasına ilişkin sorunlar Karıştırıcı faktör kontrolü Etki değişimi (etkileşim) varlığının incelenmesine ait eksiklikler Neler yapılmalı? Sorular KATKILAR..
3 BAŞLIK ÖZET GİRİŞ GENEL GENEL BİLGİLER ÇALIŞMANIN AMAÇLARI HİOTEZLER (varsa) MATERYAL METOD METOD Çalışma tasarımı Çalışmanın yeri Evren, örneklem Örnek seçimi, büyüklüğü.. Ölçümler, kriterler, ölçütler/skorlama sistemleri İstatistiksel analizler Etik konular BULGULAR TARTIŞMA ÖNERİLER (LİTERATÜRE NE KATIYOR?) KAYNAKLAR SPONSORLAR
4 Epidemiyoloji Toplumlarda sağlık durumu ve hastalıkların kişi, yer ve zaman özelliklerine göre dağılımının tanımlanması Hastalık risk faktörlerinin saptanması Çeşitli hastalıklar için etken sonuç ilişkisinin değerlendirilmesi Uygun müdahale yöntemlerinin seçilmesi ve karşılaştırılması Kullanılan ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin geçerlilik ve güvenilirliğinin belirlenmesi Sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi için kullanılan bir yöntem bilimdir.
5
6
7 STROBE Statement checklist of items that should be included in reports of observational studies Title and abstract 1 (a) Indicate the study s design with a commonly used term in the title or the abstract (b) Provide in the abstract an informative and balanced summary of what was done and what was found Introduction Background/rationale 2 Explain the scientific background and rationale for the investigation being reported Objectives 3 State specific objectives, including any prespecified hypotheses Methods
8
9 Genel Değerlendirmede: Hangi dergide yayınlanmış: editör(ler) kim, danışmanların alanları ne, özel bir epidemiyoloji ve/veya istatistik danışmanı var mı? Çalışmanın amacı ne? Çalışma tasarımı ne? Kimler alınmış: Alınma ve dışlanma kriterleri neler? Red yüzdesi ve nedenleri? Örnek seçimi özellikleri sayı, seçim özellikleri (rasgelelik) Etkenle karşılaşma ve sonuç nasıl ölçülmüş; ölçümün geçerlilik ve güvenilirliği ne? Benzer mi? Objektif ölçüm? Surrogate measure? Etkileşim çalışılmış mı? Karıştırıcı faktörler kontrol edilmiş mi? İstatistiksel testler doğru seçilmiş mi? Yorumları doğru mu? Çoklu analizler var mı? Özel bir inceleme yapılmış mı? Sonuç ve ana bulguların tartışılması uygun mu? Çalışmanın güçlü özellikleri ve sınırlılıkları tartışılmış mı? Çalışmanın (varsa) literatüre katkısı ne(ler)?
10 Pocock SJ, Collier TJ, Dandreo KJ, et al. Issues in reporting of epidemiologival studies: a survey of recent practice BMJ 2004 Ocak 2001 ayına ait yayınların epidemiyolojik kalitesi ve yöntemsel açıdan kabul edilebilirliği Gözlemsel, analitik araştırmalar Genel topluma dayalı, etken sonuç ilişkisini değerlendirmeye yönelik Sadece İngilizce yayınlar: Toplum sağlığı, çevre ve iş sağlığı dergileri: Impact factor>2 ve Int J Epidemiol, J Epi Comm Health Genel Tıp ve Dahiliye dergileri: Impact factor>2 Circulation, J Nat Cancer Ins (CVD ve kanser en yüksek IF) Sadece Ocak 2001 yayınları incelenmiş
11 Bazı konularda (kanser ve KVS) daha fazla çalışma var, diğerleri az Gelişmekte olan ülkelerden gelen makale sayısı az Orijinal bulgu az, daha ziyade tekrarlar yapılmış Beklenenin tersine kohortlar önde, kesitseller en az (yayınlamada seçicilik) Konu için en uygun çalışma tasarımı mı? Çalışmaya katılanlar nasıl seçilmiş eksik: Genellenebilirlik? red red edenler ve katılmayanlar çok Verilerin toplanma özellikleri, kalite kontrolleri bilgisi eksik Bazı çalışmalarda örnek büyüklüğü çok küçük; güç analizleri çoğu kez eksik Çoğu etken karşılaşma ölçütü kantitatif; sürekli yerine sık olarak kategorize veri neye göre kategorize edildiği çoğu zaman eksik; verinin kalitesi konusunda tartışma/açıklama az; ad hoc ölçümler var; ölçüme bağlı hatalar ekarte edilemiyor
12 Etkinin gücü ölçütü hatalı, adlandırılması yanlış, ayırd edilemiyor, terminoloji farklı (risk, odds ratio, relative risk, rate ratio vb ) Hipotez testi her zaman yok, p değeri kullanımı yaygın, p değerini sınırlayan yayın çok, GA kullanımı standart değil Makalelerin çoğunda karıştırıcı faktör kontrolünden bahsediliyor Neden seçildi? Nasıl kontrol edildi? Az sayıda makalede çok fazla eş zamanlı kontrol var. Etkileşim: yaklaşık yarısında alt grup analizi var. Ancak test yok; çok sayıda analiz biri farklı çıkacak; explatory vs. definitive hypotesis testing kullanılmış Multiple testing sorun, yanlış pozitiflik riski yeterli tartışılmıyor P değerleri sık olarak 0.01<p<0.05 aralığında publication bias olasılığı yüksek Hatalı sonuca ulaşma riski yüksek!!!
13 Distribution of P values for first primary result in each article and corresponding absolute values of standardised normal deviates z (two sided P=0.05, 0.01, 0.001, and correspond to z=1.96, 2.58, 3.29, and 3.89, respectively) Pocock, S. J et al. BMJ 2004;329:883 P < Copyright 2004 BMJ Publishing Group Ltd.
14 Her analitik çalışmada kesin bir hipotez olmalı Çalışma iyi tasarlanmalı Güç analizleri yeterli yapılmalı Gözlemsel araştırmalarda farklı sonuçlar alınması randomize kontrollü çalışmanın farklı çıkması durumunda kaynak kullanılamaz (kanıt! karıştırıcı faktörler kontrolü) Randomize klinik çalışmalar da hataya açık! ITT Güven aralığı ve p değerleri karara destek amaçlı kullanılabilir. Bu bağlamda p değerlerinin kullanımı daha sıkıntılı. Anlamsız değerler ileride analiz yapılması gereği için kullanılmalı doğrudan karar verme/politika sürecini etkilememeli. Öte yandan, istatistiksel açıdan küçük ancak anlamlı etkiler, olay toplumda sık rastlandığında halk sağlığı açısından büyük anlam taşıyor olabilir: her küçük ilişki kenara atılmamalı! İstatistik sonuç karar için tek unsur değildir: maliyet, yapılabilirlik, etki, güvenlilik
15 BİZDE NELER EKSİK, YANLIŞ, YAPILMALI?
16 BAŞLIK Amaca yönelik olarak kişi, yer ve zaman özelliklerini tarif edebilmeli Dikkat çekmesi önemli ancak yanlış yönlendirmemeli!
17 GİRİŞ ve GENEL BİLGİLER Gerekçe Amaca yönelik kısa literatür özeti Merak İleride yapılacak bir çalışmanın ön hazırlığı vb Literatürdeki eksikler neler? Hangilerini önemsiyoruz? Neden diğerlerini dışlıyoruz?... AMAÇLAR Kısa dönemli, Uzun dönemli amaçlar Primer ve sekonder amaçlar Tanımlayıcı x Analitik çalışmada amaçlara dikkat
18 ÇALIŞMANIN TİPİ Kısa dönemli, Uzun dönemli amaçlar Primer ve sekonder amaçlar HİPOTEZLER Sadece analitik araştırmalarda var Araştırma hipotezi (H A ) Tek yönlü, iki yönlü hipotez Hypothesis generating/screening araştırmalar
19 Her analitik çalışmada kesin bir hipotez olmalı Etken ne? Birden çok etken çalışılsa da, hipotezlerimiz başlangıçta belli olmalı? Çoklu testler için mutlaka kontrol sağlanmalı! Hipotez tek yönlü mü? (p değerlerine dikkat) Sonuç ne? Ne kadarlık bir fark bekleniyor? Ne kadarlık bir sapma kabul edilebilir? Örnek büyüklüğü.
20 Güç analizleri çalışmaya başlamadan yapılmalı Yeterli sayı Uygun seçim özellikleri (tasarıma uygun, rasgele seçim vb.) örneklem çerçevesi özellikleri Hangi tür istatistiksel analizler yapılacak? Alt gruplar analizleri olacak mı? Küme örneklem için tasarım etkisi hesabı Ağırlıklı seçimlerde ağırlıklı analiz, eşleştirilmiş örneklerde eşleştirilmiş analiz, bağımlı örneklerde önce sonra testleri
21 Çalışma iyi ve uygun tasarlanmalı Çalışmanın tipi nedir? Çalışma tasarımı amaç için uygun mu? Ölçüm özellikleri, ölçümü yapacak kişi özellikleri, kullanılan bilgi toplama aracı/anket vb. özellikleri. Ara değerlendirmeler raporlama tarihleri Sonlanım noktaları neler? RKÇ ise çalışma hangi durumda kesilmeli Çalışmanın tipi amaçlara UYGUN olmalı!
22 US Preventive Services Task Force Level I: En az bir düzgün planlanmış Randomize Kontrollü Çalışma verisi Level II 1: Düzgün planlanmış ancak randomize olmayan kontrollü çalışma verisi Level II 2: Düzgün yapılmış, mümkünse birden çok merkez veya araştırmacı tarafından yapılmış vaka kontrol veya kohort araştırma. Level II 3: Müdahalesi olan veya olmayan çok sayıda zaman serisi verisi (Beklenmeyen verilerin tekrarı değerli) Level III: Uzman görüşü, klinik deneyi, uzman panelleri, tanımlayıcı araştırmalar The UK National Health Service Level A: Randomize Kontrollü Çalışmalardan elde edilen tutarlı veriler, kohort çalışmalar, farklı toplumlarda tekrar edilebilirlik Level B: Retrospekti tif kohortlardan tekrarlayan veriler, Kohort ohort, Ekolo olojik çalışmalar, Yöneylem araştırmaları, vaka kontrol kontrol çalışmalar Level C: Vaka serileri Level D: Uzman görüşü
23 KANITIN DEĞERLENDİRMESİ:
24 DENEYSEL ARAŞTIRMALAR (EXPERIMENTAL STUDIES) MÜDAHALE ARAŞTIRMALARI (INTERVENTIONAL STUDIES)
25 Randomize Klinik Araştırmalar (FAZ III ÇALIŞMALAR: TEDAVİ ETKİLERİNİN TAM OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ) Çoğu zaman klinik çalışma başlığı sadece Faz III çalışmalar için kullanılır! Bir ilaç yeterli düzeyde tedavi özelliğinde bulundu ise, çok sayıda hasta üzerinde standart ilaca (ilaçlara) kıyasla göreceli etkilerinin değerlendirilmesi için Epidemiyolojik veri kalitesi en yüksek temporalite, kontrollü ortam, randomizasyon randomizasyon.
26 İLAÇ ETKİLİ Mİ? EFFECTIVENESS EFFICACY Hasta özellikleri Hekim reçeteleme alışkanlıkları İlacın kullanım özellikleri Karıştırıcı faktörler
27 Klinik Araştırmalarda Kalite Kontrolü: Çalışma sorusu uygun mu? Randomizasyon nasıl yapılmış Allocation concealment? (atama/ayırmaların gizlenmesi/kamuflajı) Kör? Sonlanım noktaları seçimi? Ölçümü? Ölçüm zamanı Katılanlardan kaybolanlar? Analizde sayılmayanlar Kayıp veri için ne yapılmış? Analiz türü (intention intention to to treat treat?)?) uygunluğu? Yaşam analizleri? Zamana göre değişim? Grupların benzerliği başlangıçta ve izlemde? Olası karıştırıcı faktörler için kontrol? Taraf tutma (Bias Bias) kontrolü? önlemek için ne yapılmış? Yönü? Çok merkezli çalışmalarda karşılaştırılabilirlik? Çalışmanın gücü? Çıkan sonuç klinik olarak anlamlı mı? Çalışma sonuçları amaca yönelik kullanılabilir mi (karşılaştırma tipi, katılan özellikleri, kontrol edilen risk faktörleri vb). Sponsorluk, yazarlar?
28 ETKİLİLİK DEĞERLENDİRMESİ: Kanıtın değerlendirilmesi: genellenebilirlik (external validite) internal validite tutarlılık klinik etki uygulama kolaylığı hastanın değerlendirmesi (kabul, uyunç, güvenilirlik..)
29 GÖZLEMSEL ÇALIŞMALARI (OBSERVATIONAL STUDIES)
30 GÖZLEMSEL ARAŞTIRMALAR: Vaka serileri Kesitsel çalışmalar Vaka Vaka kontrol kontrol araştırmaları Kohort çalışmalar (retrospektif, prospektif)
31 Etkene maruziyete araştırmacı mı karar veriyor? EVET Deneysel araştırma grupları belirleme rastgele mi? HAYIR GÖZLEMSEL ÇALIŞMA karşılaştırma grubu var mı? EVET HAYIR EVET HAYIR Randomize Nonrandomize Analitik Tanımlayıcı kontrollü kontrollü çalışma çalışma klinik çalışma klinik çalışma çalışmanın yönü ne? etken sonuç etken sonuç ikisi aynı anda Kohort Vaka kontrol Kesitsel
32 Komplikasyonlarda azalma Advers etkiler Randomize Kontrollü Çalışmalar (heterojen topluluklar, maskeleme, uzun izlem, ITT analizi) Faz IV araştırmalar Gözlemsel Araştırmalar Kısa dönemli, ufak orta büyüklükte klinik çalışmalar ile tespiti çok zor!! Uzun dönemli etkililik ve güvenilirlik çalışmaları gerekli (güvenilirlik verisi için spontan raporlama)
33 Etkililik Hangi etkiyi ölçelim? Mortalite diyabete bağlı ölümler, tüm ölümler Morbidite Glukoz kontrolü (AKŞ, HbA1c) Lipid profilinde değişiklik (TK, LDL, HDL, TG) İskemik kalp hastalığı, MI, inme, periferal damar hastalığı, mikrovasküler sorunlar Depresyon skorunda değişim Atak sayısı Yaşam kalitesi ÖLÇEKLER geçerlilik ve güvenilirlik
34 DALY Etkililik ölçütü olarak DALY: (Disability adjusted life years): belirli bir müdahale söz konusu olduğunda kazanılacak sakatlık olmadan yaşanacak yıl sayısı 1993 yılında Dünya Bankası ve Dünya sağlık Örgütü tarafından hesaplanmış. İki amaç ile kullanılıyor: 1) hastalık yükü hastalığa bağlı sakatlık ve ölümler 2) müdahalelerin etkililiği farklı yaşlarda, çok sayıda ve farklı sağlık sorunları söz konusu olduğunda
35 DALY Disability Adjusted Life Years 1 DALY kazanç 1 DALY kayıp Ülkeler arası karşılaştırmalarda dikkat!!! Hastalık şiddeti, müdahalenin yapıldığı yaş, ilaçlı veya ilaçsız sağlıksız dönem ne kadar sürer ve sağlıklı duruma gelinen yaşta kaç yıl daha yaşanacak olduğu konusunda varsayımlar gerekli ± risk düzeyindeki azalma hastalıklı durumda ne kadarlık bir düzelmeye neden olacaktır? QALY gelişmiş olan ülkelerde. Kişi sağlık problemleri nedeniyle yaşam yılının ne kadarında azalma oluyor Yaşamının kalitesinden ne kadar çalınıyor? Ekleniyor? Dikkat!!!
36 ULUSAL VERİ İHTİYACI: Uzman görüşleri, diğer ülkelere ait verilere göre varsayımlar hiç olmamasındansa? Tamamen farklı sonuçlara ve çözüm bulmayı ertelemeye dikkat!! Etkililiğe yönelik veriler toplanmalı İlişkin maliyet verileri toplanmalı İnsidans ve prevalans hızı hesaplamaları İlaç advers etkileri konusunda MUTLAKA toplanmalı!
37 ULUSAL VERİ NEDEN GEREKLİ? GENETİK farklılıklar KÜLTÜREL değişiklikler ÇEVRESEL farklılıklar Sağlık Hizmetlerini Kullanım Hastaya ait ait özellikler Sağlık sistemine ait özellikler B. Çakır, Ankara, 19 Mart
38 Hastaya ait özellikler genetik yapı (yatkınlık ) komorbidite, diğer ilaç kullanımı Beslenme, sigara, alkol vb. kullanım alışkanlıkları sağlık ve hastalığı algılama durumu hekime başvuru durumu, zamanı ilaca ulaşabilme, alabilme tedaviye uyuncu (doz, zaman) aile bireylerinin tedaviye etkileri ilaç ilaç ve ilaç besin etkileşimleri advers etki görüldüğünde ne yaptığı ilaçlar ile ilgili haber/yorum/reklamlarla ilgilenme geleneksel yöntemlere başvurma B. Çakır, Ankara, 19 Mart
39 Sağlık sistemine ait özellikler Hekimlerin: in: Erişilebilirliği Hastaya ayrılan süre Akılcı İlaç Kullanımı alışkanlıkları (yanlış kullanım, gereksiz kullanım) Eczacı ve ilaç dağıtıcılarının nakil, saklama kuralları, son kullanım tarihlerine dikkat etme alışkanlıkları İlaca erişebilirlik açısından geri ödeme kurumlarının tedavi giderlerini ödeme oranları B. Çakır, Ankara, 19 Mart
40 Etkinin Gücü (Effect Size): Risk, Rölatif risk (risk oranı, hız oranı), Risk farkı Odds ratio İstatistiksel Anlamlılık: %95 G.A., p değeri
41 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Çalışmanın istatistiksel analizleri. paket programı kullanılarak yapılmıştır. Sayı Sayı yüzde; yüzde; hız; gruplar arası karşılaştırmalar (normal dağılım olduğunda.. olmadığında ); etki gücü (OR/RR) Çok değişkenli analizler Ağırlıklı analizler ağırlıklar Çalışma tasarımı için kontrol (küme örneklemi ) P P değeri alfa (tip I) hata tayini Güven aralıkları
42 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Karıştırıcı faktör (confounding confounding) ) kontrolü Etki değişimi (interaction interaction) tanımlanması Diğer etkenler kontrol Prospektif kohort 400 kişi 200 Kadın, 200 Erkek Amaç: HASTALIK ile ETKEN arasındaki ilişkinin saptanması
43 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Bağımlı Değişken : :Hastalık (1 = var 0 = yok) Bağımsız Değişkenler:Etken (1 = var 0 = yok) Irk (1 = beyaz 0 = siyah) Cinsiyet (1 = erkek 0 = kadın) Faktör X (1, 2, 3)
44 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Etken + Etken Hastalık Var Yok Toplam Toplam X 2 = d.f.=1 p= Odds ratio= 2.97 %95 G.A.=
45 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Beyaz Irk Etken + Etken Hastalık Var Yok Toplam Toplam X 2 = 1.22 d.f.=1 p= Odds ratio= 1.57 %95 G.A.=
46 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER Siyah Irk Etken + Etken Hastalık Var Yok Toplam Toplam X 2 = d.f.=1 p= Odds ratio= 6.43 Odds ratio= 1.57 %95 G.A.= (siyah) %95 G.A.= (beyaz) IRK = Etki Değiştirici
47 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER CİNSİYET df E (= df E) Etkene maruz kalmayanlarda (N= 240) Erkek Kadın Hastalık Var Yok Toplam Toplam X 2 = d.f.=1 p= Odds ratio= 9.00 %95 G.A.=
48 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER ef Erkek Kadın Etken Var Yok Toplam Toplam X 2 = d.f.=1 p= Odds ratio= %95 G.A.= cor= 2.97, aor (cinsiyet için)= 4.42 Cinsiyet = Karıştırıcı faktör
49 İSTATİSTİKSEL ANALİZLER ETKEN Faktör X Irk (Effect modifier) Cinsiyet (Confounder) Logit P (hastalık)= α+ βetken+ γ 1 Cinsiyet+ γ 2 Faktör X+ γ 3 Irk+ δetken Irk Diğer faktörler, karıştırıcı faktör etkileşim Değişken B s.e. Wald df Sig Exp(B) Etken Cinsiyet Faktör X Irk Etken Irk Constant
50 Hewitt C, Mitchell N, Torgerson DJ. Listen to the data when the results are not significant. BMJ 2008;336:23 25 Epidemiyolojik bir çalışmada istatistiksel anlamlılık bulunmadığında: İlişki var (gerçek) ancak çalışmanın gücü az! Sınırda anlamlılık (p= 0.08) Örnek büyüklüğü yeterli olmadığı için kesin karara varılmamıştır. Bulunan ilişkinin ortaya çıkması şans a bağlı. YORUMLAMAYA BAĞLI TARAF TUTMA (Interpretive bias) azımsamak, abartmak!
51 BMJ de yılları arasında yayınlanmış ve hipoteze ters olarak, beklenen etkinin istatistiksel olarak anlamlı bulunmadığı makaleler P değeri 0.05 ile 0.30 arasında saptananlarçalışılan primer ilişki için.
52 Henderson et al. (2007): yaş grubunda cinsel eğitim çalışması (SHARE), sonuç: gebelik sonlandırma hızı, %16 artış gözlenmiş (p= 0.26). İskoçya da 25 okul seçilmiş: rutin eğitim ile özel hazırlanmış cinsel eğitim paketi karşılaştırılmış. Okullarda yüksek standartta cinsel sağlık eğitimi rutin eğitimden daha üstün olmasa dahi verilmesine devam edilmelidir. İskoçya sistemince de destekleniyor. Çalışmada izlem süresi 4.5 yıl (%99), gücü %33 lük bir farkı göstermek için yeterli; maliyeti rutin eğitime kıyasla 45 kez daha fazla. %51 güven aralığı 6 26; %67 GA= 3 29, %95 GA= 11 ile 42: Artış var; azalma yerine. Eğitim programına son verilmeli: sadece pahalı değil, zararlı da!
53 Watson et al. (2005): Gelişmekte olan bölgelerde, 5 yaş altı çocuklarda kazaların önlenmesi için güvenli ortam ve danışmanlık sağlanması konusunda bir çalışma yapmış (SureStart); 3428 aile incelenmiş; hastaneye başvuruyu gerektirecek kazalar sonuç (1. basamak için >%80, 2. basamak için >%92); artış %40.5 vs. %37.5, OR= 1.14, p= 0.08, %51 95 GA= Gelişmekte olan bölgelerde 2 yıl altında çocukları olan ailelere bedava güvenli cihazlar dağıtılması ve ücretsiz olarak montajı kazalara karşı korumada uygun olacaktır. Zira gözlemsel araştırma sonuçları da bu doğrultudadır. Ailelerin konuyla ilgili aşırı güven alması da kazaları arttırmış olabilir. Çalışmanın %10 luk bir düşmeyi göstermek için gücü %80. %51 GA= ; %67 GA= ; %98 GA= Program sadece pahalı olmayıp, zararlıdır da!
54 Journal editors, readers, and authors need to listen to the data presented in the paper. Often, however, the data speak more softly and we must be more careful in our interpretation. Journal editors and peer reviewers have an important role in making sure that authors do not make recommendations that are NOT supported by the data
55 Randomize Kontrollü Çalışma Superiority trials altın standart ŞART MI? Ancak, her zaman daha da üstün etkili ilaç bulmak kolay değil Hastanın yaşam kalitesi ve sekonder kazançları da önemli Ekonomik kazanç
56 Randomize Kontrollü Çalışmalar Hangisi?:
57 Non Inferiority Trials neden sayıca az? Superiority trial alışıldık ve yorumu daha kolay Non Non inferiority sınırları ne olmalı (klinisyene soralım? Plaseboya kıyasla?) Analizlerde Intention Intention to to Treat Treat yeterince konservatif mi? Per protocol protocol?? En iyisi ikisi de birlikte! Örnek büyüklüğü superiority trials A>B ve B>c ise A>C A ni B ve B ni C ise A ni C denebilir mi?
58 İlginiz için teşekkürler hacettepe.edu.tr
DENEYSEL ARAŞTIRMALAR MÜDAHALE ARAŞTIRMALARI Dr. Meltem Şengelen HÜTF Halk Sağlığı AD 12 Şubat 2015 Epidemiyoloji Sağlıkla ilgili tüm sorunların ve hastalıkların kişi-yerzaman özelliklerine göre tanımlanması,
DetaylıProf. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı
Epidemiyolojik AraştırmaTipleri: örneklerle inceleyelim Prof. Dr. Nerin Bahçeciler Önder YDÜ Tıp Fakltesi Pediatri Anabilim Dalı GÖZLEME DAYALI DENEYSEL TANIMLAYICI ANALİTİK RANDOMİZE KONTROLLU SAHA TOPLUM
DetaylıRİSK ÖLÇÜLERİ. Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı. Turcosa Analitik Çözümlemeler
RİSK ÖLÇÜLERİ Yrd.Doç.Dr. Selçuk Korkmaz Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Turcosa Analitik Çözümlemeler selcukorkmaz@gmail.com ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEĞİ BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ
DetaylıGirişimsel Makaleler nasıl yazılır? Prof Dr Fatih Ağalar Genel Cerrahi Bölümü Departman Tarih
Girişimsel Makaleler nasıl yazılır? Prof Dr Fatih Ağalar Genel Cerrahi Bölümü Departman Tarih Klinik çalışmalar düzgün yazılmalıdır Hekimler çağdaş literatüre inanmak ve ona göre hasta tedavi etmek durumundadır
DetaylıSağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar
Sağlık Bakımıyla İlişkili İnfeksiyonların Epidemiyolojisinde Temel Tanımlar Dr. Alpay AZAP Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikr. AD. Epidemiyoloji Nedir? Sağlıkla ilgili
DetaylıÖzgün Problem Çözme Becerileri
Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ
DetaylıKlinik Araştırma Nedir? Prof. Dr. Şule OKTAY
Klinik Araştırma Nedir? Prof. Dr. Şule OKTAY KAPPA Eğitim Danışmanlık ve Araştırma Ltd. Şti. İKU Kılavuzunda Klinik Araştırma Tanımı 2 Bir veya birden fazla merkezde, araştırma ürününün/ürünlerinin klinik,
DetaylıProf. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD. 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara
Prof. Dr. Banu Çakır, HÜTF Halk Sağlığı AD 5. ULUSAL İLK YARDIM SEMPOZYUMU 18.9.2014, Ankara Prof. Dr. Banu Çakır, 18.9.2014, Ankara 2 } Acil durum ve afetlerde ilk yardımcılardan beklenenler nelerdir?
DetaylıMedikal Araştırma Tasarımları. Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd
Medikal Araştırma Tasarımları Doç. Dr. Oktay ÖZDEMİR Yorum Danışmanlık Ltd 1 Tıpta Araştırma Düzenleri Gözlemsel Çalışmalar Tanımlayıcı çalışmalar Retrospektif (Vaka-kontrol) araştırmalar Kesitsel araştırmalar
DetaylıEpidemiyolojik Çalışma Tipleri. Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Doç.Dr. Emel ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı Epidemiyolojik Çalışma Tipleri Gözlemsel Tanımlayıcı Olgu bildirimleri Analitik Đlişkisel Kesitsel Olgu-kontrol Topluluk Deneysel
DetaylıARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR
ARAŞTIRMA TÜRLERİ R. ALPAR ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırmanın yapılacağı yer, amaç, kapsadığı zaman ve veri toplama biçimine göre değişik biçimlerde sınıflandırılabilir. Araştırmanın kapsadığı zamana göre:
DetaylıKanıta Dayalı Tıp ve Epidemiyoloji
Kanıta Dayalı Tıp ve Epidemiyoloji Doğan Fidan, MD, MSc, PhD Liverpool University, Public Health Department, Liverpool, UK Sanofi-aventis Global Office, Paris, France Türk Toraks Derneği, 9. Yıllık Kongresi,
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA BASAMAKLARI
BİLİMSEL ARAŞTIRMA BASAMAKLARI Doç. Dr. İsa KILIÇASLAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı 26. Aralık.2014 Sunum Planı Bilimsel Araştırmaların 8 Basamağı 1) Klinik Soru? 2) Hipotezin
DetaylıAkış planı. Kanıt nedir? Meta-analiz Nedir? Neden meta-analiz? Olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Nasıl hazırlanır?
Akış planı Kanıt nedir? Meta-analiz Nedir? Neden meta-analiz? Olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Nasıl hazırlanır? Kanıt nedir? Bir şeyin doğruluğu, gerçekliği konusunda kanaat verici belge, delil, iz.
DetaylıAraĢtırma Konusunun Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir? Prof. Dr. Levent Altuntop
AraĢtırma Konusunun Seçiminde Nelere Dikkat Edilmelidir? Prof. Dr. Levent Altuntop TIPTA VE DĠġ HEKĠMLĠĞĠNDE UZMANLIK EĞĠTĠMĠ YÖNETMELĠĞĠ MADDE 28 (1) Uzmanlık öğrencilerinin, uzmanlık sınavına girebilmeleri
DetaylıEPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ
EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİNE GİRİŞ Prof.Dr.Şanda Çalı Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı BÖLÜMÜN AMACI Oturumun sonunda katılımcılar epidemiyolojik araştırma tipleri
DetaylıTaraf tutma (Bias) önlenmiş
Hamdi Akan Ankara Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı hamdiakan@gmail.com 23 Ocak 2015 Toplumu iyi temsil ediyor = Hasta sayısı Doğru tasarım ve metodoloji Taraf tutma (Bias) önlenmiş Sağlam istatistik
DetaylıSık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama. Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi
Sık kullanılan istatistiksel yöntemler ve yorumlama Doç. Dr. Seval KUL Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik AD Bşk. 1 Hakkımda 2 Hedef: Katılımcılar modülün sonunda temel istatistiksel yöntemler
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıTEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör
TEMEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ Prof. Dr. Gül Ergör Tıpta araştırmalar günümüzde giderek artan bir hızla gerçekleştirilmektedir. Araştırmalar eğitimin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bir hekimin eğitimi ve akademik
DetaylıDeneysel Araştırma Modelleri. Dr. Şebnem Bozkurt Bartın Devlet Hastanesi
Deneysel Araştırma Modelleri Dr. Şebnem Bozkurt Bartın Devlet Hastanesi Deney Nedir? Deney yapan kişi tarafından bir yada daha çok değişkene müdahale edilerek bu müdahalenin başka bir değişkene etkisini
DetaylıDiyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr. Ahmet KAYA TRABZON
Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı Dr. Ahmet KAYA 06.10.2016 TRABZON AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin klinik bulgularına
DetaylıToksikolojide Kanıta Dayalı Tıp. Dr. Şeref Kerem ÇORBACIOĞLU Keçiören EAH Acil Tıp Kliniği
Toksikolojide Kanıta Dayalı Tıp Dr. Şeref Kerem ÇORBACIOĞLU Keçiören EAH Acil Tıp Kliniği Bildiklerimiz Bilmediklerimiz... Ampirik Deneyimler Gerçek Otör görüşleri KDT? Otör görüşü devam Gerçeğin peşinde
DetaylıToplum ve Örnek. Temel Araştırma Düzenleri. Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı
Toplum ve Örnek Temel Araştırma Düzenleri Doç. Dr. Ertuğrul ÇOLAK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı Toplum ve Örnek İstatistik, toplumdan kurallara uygun olarak,
DetaylıDoğru Soruyu Sormak. Dr.Önder Ergönül Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü. 10 Haziran 2017 İstanbul
Doğru Soruyu Sormak Dr.Önder Ergönül Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü 10 Haziran 2017 İstanbul Beğenilen, takdir edilen yazılar ve kitapları neden beğeniriz?
DetaylıAÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI /
AÜTF HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİ PROGRAMI / 2017-18 TARİH/MODÜL BAŞLIKLAR (Konular) ÖĞRETİM ÜYESİ MODÜL 1 9 Ekim 2017 Halk Sağlığı tanımı, kavramı ve yaklaşımı Geleneksel ve Çağdaş
DetaylıTÜRKİYE DEKİ ÜÇ TIP FAKÜLTESİNİN SON ÜÇ YILDAKİ YAYIN ORANLARI THE THREE-YEAR PUBLICATION RATIO OF THREE MEDICAL FACULTIES IN TURKEY
TÜRKİYE DEKİ ÜÇ TIP FAKÜLTESİNİN SON ÜÇ YILDAKİ YAYIN ORANLARI THE THREE-YEAR PUBLICATION RATIO OF THREE MEDICAL FACULTIES IN TURKEY İbrahim Taha Dağlı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Cerrahpaşa
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR
HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük
DetaylıHalk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji
Halk Sağlığı-Ders 8 Sağlık Düzeyinin Ölçülmesi ve Epidemiyoloji Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 İstanbul Arel Üniversitesi M.Y.O Sağlık Kurumları İşletmeciliği Epidemiyoloji; hastalık ve sağlıkla ilgili olayların
DetaylıAkılcı İlaç Kullanımı Temel İlkeleri
Akılcı İlaç Kullanımı Temel İlkeleri Doç. Dr. Kamil VURAL Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Akılcı İlaç Kullanımı Hastaya doğru tanı sonrası, Sorunun dikkatlice tanımlandığı,
DetaylıProjede istatistik analiz planı
Projede istatistik analiz planı Prof Dr Belgin Ünal Analiz planı Proje yazımı sırasında oluşturulur Araştırmanın /projenin amaçları doğrultusunda kurgulanmalıdır. Araştırmanın yanıtlamayı planladığı sorular
DetaylıBİLİMSEL MAKALE OKUMAYA YAKLAŞIM. Doç.Dr. Zeliha Öcek
BİLİMSEL MAKALE OKUMAYA YAKLAŞIM Doç.Dr. Zeliha Öcek Neden Eleştirel Okuma? Yola Çıkış Noktası 1) Neden okumalıyım? 2) Nasıl okumalıyım? Neden Bu Makale? Konu benimle ilgili mi? Çalışma nerede yayınlanmış?
DetaylıProf. Dr. Hayri T. ÖZBEK Çukurova Ünviversitesi, Algoloji Bilim Dalı
Prof. Dr. Hayri T. ÖZBEK Çukurova Ünviversitesi, Algoloji Bilim Dalı ĠLAÇ NEDĠR? Dünya Sağlık Örgütü ne (DSÖ) göre; Fizyolojik sistemleri, patolojik durumları alanın yararına değiştirmek, incelemek amacıyla
DetaylıDÖNEM III- SEÇMELİ DERS KURULU II KLİNİK DENEMELER. Klinik Deneme Düzenleri Yrd. Doç. Dr. Anıl DOLGUN
DÖNEM III- SEÇMELİ DERS KURULU II KLİNİK DENEMELER Klinik Deneme Düzenleri Yrd. Doç. Dr. Anıl DOLGUN SUNUM PLANI Randomize Klinik Deneme Düzenleri Paralel grup (düzen) çalışmaları Çapraz düzen çalışmaları
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı Tüm maddeler zehirdir, ilacı zehirden ayıran dozudur 3 Akılcı İlaç Kullanımı
DetaylıBİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİ TANIYALIM TTD XVII. KIŞ OKULU, ŞUBAT 2018, ANTALYA Dr. Canan DEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, İş Sağlığı ve Meslek Hastalıkları BD Çıkar Beyanı: İlaç
DetaylıGerçek yaşam verisi eldesinde, «BÜYÜK VERİ» Eldesine Araştırma tasarımı seçenekleri Yakın Tasarımlar
Gerçek yaşam verisi eldesinde, «BÜYÜK VERİ» Eldesine Araştırma tasarımı seçenekleri Yakın Tasarımlar Prof. Dr. Mustafa Ş. ŞENOCAK Prof. Dr. Mustafa Ş. ŞENOCAK 21 Şubat 12 Eylül 2018 2018 İKAİ 2 Randomize
DetaylıBİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA
BRADFORD HILL BİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA AŞAMASINDA BAŞVURULMALIDIR. 2 BİLİMSEL MAKALELERDE YAPILAN
DetaylıBilimsel yazı formülü IMRAD. Bilimsel Makale. Bilimsel makale. Çalışmayı yaparken taslak yazmaya başla
Bilimsel yazı formülü IMRAD Dr. Nevzat KARABULUT Baş Editör Diagnostic and Interventional Radiology nkarabulut@yahoo.com Bilimsel Makale Fazla miktardaki karmaşık olabilecek veriyi okuyucuya kolayca okunur
DetaylıOlgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi. Raika Durusoy
Olgu-kontrol araştırmalarının analizi ve değerlendirilmesi Raika Durusoy 1 Olgu-kontrol araştırmaları Belli bir hastalığı olan ( olgu ) ve olmayan ( kontrol ) bireyler belirlenir Her iki grubun bir etkene
Detaylı10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay
10 soruda makalelerde sık karşılaştığımız epidemiyolojik terimler Uzm. Dr. Tolga Binbay Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Açıklama (2009-2012) Danışman: (-)
DetaylıARAŞTIRMALARIN KANIT DEĞERLERİ VE KANIT KATEGORİLERİ
ARAŞTIRMALARIN KANIT DEĞERLERİ VE KANIT KATEGORİLERİ ARAŞTIRMALARIN KANIT DEĞERLERİ VE KANIT KATEGORİLERİ KDU açısından klinik araştırmaların kanıt değeri birbirinden farklıdır. Bazı çalışma tipleri daha
DetaylıBKİ farkı Standart Sapması (kg/m 2 ) A B BKİ farkı Ortalaması (kg/m 2 )
4. SUNUM 1 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, rastlantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HİPOTEZ TESTLERİ denir. Sonuçların rastlantıya bağlı
DetaylıToksikolojide rma metodolojileri. Dr. Oktay ERAY Akdeniz Üniversitesi Acil Tıp T Anabilim Dalı
Toksikolojide Araştırma rma metodolojileri Dr. Oktay ERAY Akdeniz Üniversitesi Acil Tıp T Anabilim Dalı İçerik Giriş Toksikoloji araştırmalar rmalarında eğilime Alternatif araştırma rma metodolojileri
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Daire Başkanlığı Tüm maddeler zehirdir, ilacı zehirden ayıran dozudur 3 Akılcı İlaç Kullanımı
DetaylıÇalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları
TTD Akademik Kurs, 11 Ekim 2015 Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları Doç.Dr. Özge YILMAZ oyilmaz76@hotmail.com Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Solunum Alerji Bilim Dalı Çalışma Dizaynları:
DetaylıKestirim (Tahmin) Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerinin kestirilmesidir.
Biyoistatistik 9 Kestirim (Tahmin) Bilimsel çalışmaların amacı, örneklem değerinden evren değerlerinin kestirilmesidir. Evren parametrelerinin kestirilmesi (tahmini) için: 1. Hipotez testleri 2. Güven
DetaylıI.GİRİŞ. İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar
BİYOİSTATİSTİK I.GİRİŞ İSTATİSTİK teriminin Latince Durum anlamına gelen STATUS kelimesinden türediği kabul edilir. İlk uygulamalar Vergi ödeyeceklerin belirlenmesi Askere alınacakların saptanması I.GİRİŞ
DetaylıGÖZLEMSEL ORİJİNAL ARAŞTIRMA NASIL YAZILIR?
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ-SENATURK MAKALE HAZIRLAMA VE SUNUM KURSU 11 Ocak 2013 GÖZLEMSEL ORİJİNAL ARAŞTIRMA NASIL YAZILIR? Bahadır M. GÜLLÜOĞLU Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı
DetaylıTıp Literatürünü Sorgulamak Makale değerlendirme-meta analiz
Tıp Literatürünü Sorgulamak Makale değerlendirme-meta analiz Dr. Hakan S. Orer Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Tıp bilgisi geniş, sürekli artan ve entegre edilmemiş haldedir
DetaylıİLERİ ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA DESENİ RESEARCH DESIGN
İLERİ ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ ARAŞTIRMA DESENİ RESEARCH DESIGN 4 Prof. Dr. Mustafa Ergün Araştırma Desenleri (modelleri) Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan
DetaylıFebril Nötropenide Meta-analizler: Karşı Görüşler
Febril Nötropenide Meta-analizler: Karşı Görüşler Dr. Sibel Aşçıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları A.D İnfeksiyon Hastalıkları Ünitesi Problemin tanımlanması Gerçekten meta-analize
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. M. Kürşat Tigen
AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. M. Kürşat Tigen İLAÇLAR Hastalıklardan korunma, teşhis, tedavi veya vücudun herhangi bir faaliyetini değiştirmek amacıyla kullanılan kimyasal, bitkisel, biyolojik kaynaklı ürünler
DetaylıSağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler
Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Sağlık Yönetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Sağlık Hizmetlerinde Araştırma Ve İstatistiksel Yöntemler Prof. Dr. Ahmet Tevfik SUNTER 1 Sağlık
DetaylıMakalede ve Tezde Tartışma Yazımı AYŞE BİLGE ÖZTÜRK KOÇ ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ ALLERJİ VE İMMUNOLOJİ BÖLÜMÜ
Makalede ve Tezde Tartışma Yazımı AYŞE BİLGE ÖZTÜRK KOÇ ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ ALLERJİ VE İMMUNOLOJİ BÖLÜMÜ Makale ve Tez Yazımı Hedef derginin format ve sitili Tezin formatı Yazım kuralları Dergide yayınlanmış
DetaylıBİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH
BİYOİSTATİSTİK Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr
DetaylıİÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TEŞEKKÜR... vi İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... vii İÇİNDEKİLER... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xviii TABLOLAR LİSTESİ... xx BİRİNCİ KISIM: TASARIM BİRİNCI BÖLÜM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI OTURUMLARI İÇİN ÖRNEK SUNUM. Dr. Sibel Aşçıoğlu Hayran Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları AD
AKILCI İLAÇ KULLANIMI OTURUMLARI İÇİN ÖRNEK SUNUM Dr. Sibel Aşçıoğlu Hayran Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları AD AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985
Detaylıİçindekiler vii Yazarların Ön Sözü xiii Çevirenin Ön Sözü xiv Teşekkürler xvi Semboller Listesi xvii. Ölçme, İstatistik ve Araştırma...
İçindekiler İçindekiler vii Yazarların Ön Sözü xiii Çevirenin Ön Sözü xiv Teşekkürler xvi Semboller Listesi xvii BÖLÜM 1 Ölçme, İstatistik ve Araştırma...1 Ölçme Nedir?... 3 Ölçme Süreci... 3 Değişkenler
DetaylıLOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ
LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ Lojistik Regresyon Analizini daha kolay izleyebilmek için bazı terimleri tanımlayalım: 1. Değişken (incelenen özellik): Bireyden bireye farklı değerler alabilen özellik, fenomen
DetaylıAkılcı İlaç Kullanımı ( ) Uzm. Dr. Şermin BÖREKÇİ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Akılcı İlaç Kullanımı (29.05.2016) Uzm. Dr. Şermin BÖREKÇİ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Sunu Planı 1. Akılcı İlaç Kullanımı Tanım 2. Akılcı İlaç Kullanımı Sorumluluk Sahibi
DetaylıGözlemsel Araştırmalar
Ocak 2009-1 Klinik Araş+rmalar Derneği Bilgi Kaynağı İlaçla yapılan Gözlemsel Araştırmalar İlaç olmadan yapılan Gözlemsel Araştırmalar Gerekli Dökümanlar Gözlemsel Araştırmalar İçin Nasıl Başvurmalı Türkiye
DetaylıBir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri
Bir Üniversite Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesi Hemşirelerinde Yaşam Kalitesi, İş Kazaları ve Vardiyalı Çalışmanın Etkileri Didem Yüzügüllü, Necdet Aytaç, Muhsin Akbaba Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI. Adana Devlet Hastanesi 2016 Ecz. Gonca DURAK
AKILCI İLAÇ KULLANIMI AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI Adana Devlet Hastanesi 2016 Ecz. Gonca DURAK Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin
Detaylıve SALGIN İNCELEME Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ
SALGIN TANIMLANMASI ve SALGIN İNCELEME BASAMAKLARI Doç.Dr. Bülent A. BEŞİRBELLİOĞLUİ İ Ğ bbesirbellioglu@yahoo.com Salgın; Belirli bir populasyonda, belirli bir zaman diliminde, bir infeksiyon hastalığına
DetaylıÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ
ÇND BİYOİSTATİSTİK EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr.Gökmen ZARARSIZ Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Kayseri Turcosa Analitik Çözümlemeler Ltd Şti, Kayseri gokmenzararsiz@hotmail.com
DetaylıİNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
Dersin Kodu HEM 00352 Dersin Adı AFETLERDE HEMŞİRELİK BAKIMI VE İLK YARDIM Yıl III Yarı Yıl Bahar 1- Afetlerde hemşirelik bakımı ve ilk yardıma giriş 2- Hasta ve yaralının muayenesi ve değerlendirilmesi
DetaylıBİRİNCİ BÖLÜM ÇALIŞMA KONULARI (BÖLÜM ADI ALFABETİK) (8 OCAK-8 MART 2018) Biyoistatistik. Bulaşıcı Hastalıklar. Eğitim Becerileri Eğitimi
BİRİNCİ BÖLÜM ÇALIŞMA KONULARI (BÖLÜM ADI ALFABETİK) (8 OCAK-8 MART 2018) Biyoistatistik Bulaşıcı Hastalıklar Eğitim Becerileri Eğitimi (Kursun 8-12 Ocak 2018 tarihlerinde yapılmış olan başlangıç paketidir)
DetaylıKANITA DAYALI TIP Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD
KANITA DAYALI TIP Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD 1 Soğuk su içmeyi engelleyerek soğuk algınlığını önleyebilir miyiz? Vitamin C vererek gribi önleyebilir
DetaylıYILIN SES GETİREN MAKALELERİ
YILIN SES GETİREN MAKALELERİ Dr. Yeşim Uygun Kızmaz SBÜ Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğt. ve Araş. Hastanesi Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Aylık Toplantısı 25.12.2018,
Detaylı"Hekimler ve Kütüphaneler - Kanıta Dayalı Tıp İşbirliği" Prof. Dr. H. Mehmet TÜRK Bezmialem Vakıf Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı
"Hekimler ve Kütüphaneler - Kanıta Dayalı Tıp İşbirliği" Prof. Dr. H. Mehmet TÜRK Bezmialem Vakıf Üniversitesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Geçmiş bilgi ve uygulama güncel olmayabilir veya yetersiz olabilir
DetaylıSANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ
SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası
DetaylıBÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR
BÖLÜM 5 DENEYSEL TASARIMLAR Temel ve Uygulamalı Araştırmalar için Araştırma Süreci 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça
DetaylıAraştırma Makalesinin Değerlendirilmesi. Dr.Önder Ergönül Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü
Araştırma Makalesinin Değerlendirilmesi Dr.Önder Ergönül Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü 25 Mart 2015 En büyük yazarlar, Homeros, Dante, Shakespeare,
DetaylıProf. Dr. Murat ÜNALACAK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı
Prof. Dr. Murat ÜNALACAK Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı TANIM Bilimsel makale, özgün araştırma sonuçlarını tanımlayan, yazılmış ve basılmış rapordur Kabul edilebilir
DetaylıIASLC Kongresi nin ardından
IASLC Kongresi nin ardından -Akciğer kanser epidemiyolojisi - Akciğer kanserinde tarama - Akciğer kanserli hastada sigara Dr Ülkü Yılmaz Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma
DetaylıEVREN, ÖRNEK, TEMSİLİYET. Prof. Mustafa Necmi İlhan
EVREN, ÖRNEK, TEMSİLİYET Prof. Mustafa Necmi İlhan MD, PhD, PhD, MBA Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AbD mnilhan@gazi.edu.tr 1 Neden Araştırma Yaparız? Bilimsel gerçeğe ulaşmak Bilinenlerin
DetaylıBİYOİSTATİSTİK DERSLERİ AMAÇ VE HEDEFLERİ
BİYOİSTATİSTİK DERSLERİ AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM I-I. DERS KURULU Konu: Bilimsel yöntem ve istatistik Amaç: Biyoistatistiğin tıptaki önemini kavrar ve sonraki dersler için gerekli terminolojiye hakim olur.
DetaylıDİYABETTE AKILCI İLAÇ KULLANIMI
DİYABETTE AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. Asena GÖKÇAY CANPOLAT SBÜ Ankara Numune Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kliniği 3. Diyabet Tedavisi Sempozyumu 16.11.2018-
DetaylıVARYANS ANALİZİ (ANOVA)
VARYANS ANALİZİ (ANOVA) VARYANS ANALİZİ (ANOVA) Ne zaman kullanırız? Ortalamalar arasında fark olup olmadığına bakmak istediğimizde Sürekli bir ölçüm (continuous data) ve 2 ya da daha fazla grubumuz olduğu
DetaylıİLAÇ DIŞI KLİNİK ARAŞTIRMALARI BAŞVURU FORMU
A. BAŞVURUNUN YAPILDIĞI YER Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ve Etik Kurula yapılacak olan başvurular için aynı form kullanılmalı ve ilgili kutu işaretlenmelidir. A.1. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
DetaylıFarklı Araştırma Türleri Ve Farklı Başvuru Dosyaları
Farklı Araştırma Türleri Ve Farklı Başvuru Dosyaları Uzm. Meral Demir İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu Öğretim Üyesi
Detaylı30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ. Dr. VOLKAN DÜNDAR
30- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Dr. VOLKAN DÜNDAR 1 Epidemiyoloji 1 Toplumlarda sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır. İnsan toplulukları üzerine
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıDİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR. Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı
DİYABETTEN KORUNMADA CİNSİYET İLİŞKİLİ FARKLILIKLAR Dr. İlhan TARKUN Kocaeli Üniversitesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Cinsiyet İlişkili Farklılıklar ERKEK BEYNİ KADIN BEYNİ Cinsiyet İlişkili
DetaylıDikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Giriş DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağının en sık görülen
DetaylıAKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr.Şenol Çomoğlu
AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr.Şenol Çomoğlu 2 AKILCI İLAÇ KULLANIMI Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine
DetaylıKlinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri
Klinik Araştırmalar Metodolojisi, İstatistik, Klinik Araştırma Tasarımı ve Türleri Prof. Dr. Levent Dönmez Akdeniz Üni. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD. donmez@akdeniz.edu.tr Amaç ve Hedefler Amaç: Araştırma
DetaylıTürkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan Sağlığı ve Bilimsel Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi Şu anki sunumun yapılmasına imkan tanıyan bu proje, 692188 sayılı anlaşma kapsamındaki AB Horizon 2020 Araştırma
DetaylıDERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Deneysel Tasarım EKO60 Bahar Ön Koşul Dersin Dili. Zorunlu
DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Deneysel Tasarım EKO60 Bahar 3+0 3 5 Ön Koşul Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Dersi Veren Öğretim Elemanı Dersin Yardımcıları
DetaylıAkılcı İlaç Kullanımı
Prof. Dr. Alaeddin Akcasu Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp Akılcı İlaç Kullanımı Eğitimi ve Temel İlkeleri Doç. Dr. Kamil VURAL Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Akılcı İlaç Kulanımı
DetaylıMaliyetlerin Tahmin Edilmesi. Prensipler ve Metotlar
Maliyetlerin Tahmin Edilmesi Prensipler ve Metotlar Ana hat Maliyetlendirme prensipleri: hangi maliyetler dahil edilmeli? Maliyetlendirme metotları: maliyetler nasıl tahmin edilmeli? İndirim: zaman tercihine
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıKlinik Araştırmalarda Tasarım
Klinik Araştırmalarda Tasarım Dr Ayşe Gelal Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Ab Dalı Klinik Farmakoloji Bilim Dalı 17 Mart 2016, İzmir Sunum hedefleri Klinik araştırma tanımı Sağlıkta
DetaylıYatan ve Poliklinik Takipli Kanserli Hastalarda İlaç Etkileşimlerinin Sıklığı ve Ciddiyetinin Değerlendirilmesi
Yatan ve Poliklinik Takipli Kanserli Hastalarda İlaç Etkileşimlerinin Sıklığı ve Ciddiyetinin Değerlendirilmesi Dr. Ali Ayberk Beşen Başkent Üniversitesi Tıbbi Onkoloji BD Giriş Sitotoksik tedaviler herhangi
DetaylıAntibiyotik Direnç Çalışmalarında Araştırma Planlama ve Sunum Teknikleri. Doç. Dr. Sibel Aşçıoğlu HÜTF İç Hastalıkları AD İnfeksiyon Ünitesi
Antibiyotik Direnç Çalışmalarında Araştırma Planlama ve Sunum Teknikleri Doç. Dr. Sibel Aşçıoğlu HÜTF İç Hastalıkları AD İnfeksiyon Ünitesi Tıpta Araştırma Yayınları Altman DG. The scandal of poor medical
DetaylıDİŞ HEKİMLİĞİNDE ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ
Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Asistan Etik Eğitimi 20-21 Şubat 2015 DİŞ HEKİMLİĞİNDE ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ Yrd Doç Dr FUNDA GÜLAY KADIOĞLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Tıp Fakültesi Tıp Tarihi
DetaylıYÜKSEK KOLESTEROL VE İLAÇ KULLANIMI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT
YÜKSEK KOLESTEROL VE İLAÇ KULLANIMI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Yüksek kolesterolde ilaç tedavisi üzerinde çok tartışılan bir konudur. Hangi kolesterol düzeyinde ilaç başlanacağı gerçekten yorumlara açıktır
DetaylıKlinik Araştırmalarda Gerekli Minimum Örneklem Genişliğinin Önceden Tahmin Edilmesi
Klinik Araştırmalarda Gerekli Minimum Örneklem Genişliğinin Önceden Tahmin Edilmesi Nihan ÖZEL En az kaç kişi ile çalışılması gerekmektedir? http://www.e-picos.com/poll.php MINI TEST Örneklem Genişliği
DetaylıMetabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı. Dr Miraç Vural Keskinler
Metabolik Sendrom ve Diyabette Akılcı İlaç Kullanımı Dr Miraç Vural Keskinler Önce sentez DM ve MS Akılcı İlaç Kullanımı Oral antidiyabetik ajanlar İnsülin Glp-1 analogları Antihipertansif ilaçlar Hipolipidemik
Detaylı