PROTEİNLER. -Proteinlerin Yapısında Bulunan Elementler. -Aminoasitler. --Kimyasal Yapılarına Göre Amino Asitlerin Sınıflandırılması

Transkript

1 PROTEİNLER -Proteinlerin Yapısında Bulunan Elementler -Aminoasitler --Kimyasal Yapılarına Göre Amino Asitlerin Sınıflandırılması - Esansiyel olan veya olmayan amino asitler -Proteinlerin Kimyasal Özellikleri -Proteinlerin İşlevleri

2 Proteinlerin Yapısında Bulunan Elementler Element % Karbon Hidrojen Nitrojen Oksijen Kükürt Fosfor 0-1.5

3 Proteinlerin yapı taşı aminoasitlerdir Bazik nitelikte - NH 2 (amino) grubu Asit nitelikte - COOH (karboksil) grubu Doğada bulunan 22 aminoasitten 8 i organizmada yapılmaz. Löysin, izolöysin, valin, treonin, metionin, fenilalanin, triptofan, lizin, histidin, arganin

4 Kimyasal Yapılarına Göre Amino Asitlerin Sınıflandırılması 1. Monoamino-monokarboksilik amino asitler: Glisin, alanin, serin, treonin, valin, löysin, izolöysin 2. Monoamino-dikarboksilik amino asitler: Aspartik asit, glutamik asit HOOC H COOH 3. Bazik amino asitler: Lizin, arjinin, histidin H 2 N H COOH H 2 N H 2 N

5 4. Aromatik amino asitler: Fenilalanin, tirozin H H H 2 N COOH 5. Kükürtlü amino asitler: Sistein, sistin, metiyonin HS COOH H 2 N 6. Heterosiklik amino asitler: Prolin, hidroksiprolin, triptofan H COOH NH

6 Esansiyel olan veya olmayan amino asitler Esansiyel amino asitler Yarı esansiyel amino asitler Histidin Sistin Arjinin Alanin Esansiyel olmayan amino asitler *İzolöysin Tirozin Glisin Aspartik asit *Löysin *Metiyonin Serin Glutamik asit *Lizin *Treonin Prolin *Fenilalanin *Triptofan Hidroksiprolin *Valin

7 Proteinlerin Kimyasal Özellikleri Kolloidal özelliktedirler ve suda çözünme kabiliyetleri farklıdır. Keratinler suda ÇÖZÜNMEZ, albuminler ise ÇÖZÜNÜR. Keratin sadece bazı ökaryotik (çekirdekli) hücrelerde bulunan lifli, yapısal bir protein ailesinin genel adıdır. Saçlar, tırnaklar, toynaklar, pençeler ve kuş tüylerinin temel malzemesidir. Albumin; insan ve diğer memeli hayvanların kan plazmasında bulunan en yaygın proteindir.

8 H Amfoter niteliktedir. R COOH Bütün proteinler denatüre olabilir. NH 2 protein veya nükleik asitlerin doğal yapısında mevcut olan sekonder, tersiyer ve kuaterner yapılarının bazı fiziksel (yüksek sıcaklık, radyasyon) ve kimyasal (kuvvetli asit veya baz, organik çözücüler (alkol, kloroform vb.), yoğun inorganik tuz çözeltisi) dış etkilerle bozularak primer yapılarına dönüşmeleri sürecidir.

9 Proteinlerin İşlevleri 1.Canlı hücrelerde plazma ile hücre çekirdeğinin temel maddesini oluşturur. 2. Enzim, hormon ve antikorların sentezinde kullanılırlar. 3. Kolin, niyasin, kreatin gibi moleküllerin sentezine katılırlar. 4. Metabolizma sonucu organizmada şekillenen bazı artık ürünleri zararsız hale sokup, vücuttan atılmalarını sağlayarak koruyucu bir özellik gösterirler. (Benzoik asit + Glisin Hipürik asit ) 5. Gereksinim fazlası proteinler vücutta enerji kaynağı olarak kullanılırlar.

10 Protein düzeyi Yüksek (>20 g) Orta (10-20 g) Düşük (2-10 g) Çok düşük (<2 g) Gıdalar (100 gramında) Sığır eti, yağlı peynirler, piliç eti (derisiz), yürek, böbrek, koyun eti (yağsız), karaciğer, yer fıstığı, tavşan eti, dil, hindi eti, dana eti. Badem, fasulye, yağsız peynirler, yumurta, fındık, kuzu eti, uskumru. Ekmek, brüksellahanası, lahana, çikolata, mısır gevreği, kuru incir, mercimek, mısır, bezelye, patates, kuru erik, pirinç, ıspanak Elma, kayısı (taze), tereyağı, havuç, karnabahar, kereviz, hurma (kuru), katı yağlar, greyfurt, bal, mantar, portakal, domates, erik, yeşil biber.

11 SORU 1 CEVAP E Canlılar enerji kaynağı olarak ilk önce glikoz, sonra yağ ve en sonra proteinleri parçalarlar. En sonra olarak proteini parçalamalarının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A)Proteinlerin parçalanmasının diğerlerine göre daha zor olması B) Proteinlerin parçalanmasında daha fazla oksijenin kullanılması C) Bazı hücrelerde proteinlerin bulunması D) Proteinlerin hücre zarından zor geçmeleri E) Proteinlerin hücrede en önemli yapı maddesi olması

12 SORU 2 I. Amino asit II. Glikoz III. Yağ asidi İnsanda enerji gereksinmesinin karşılanması esnasında, yukarıdaki besinlerin kullanım sırası nasıldır? A) I,II,III B) II,III,I C) III,II,I D) II,I,III E) I,III,II CEVAP B

13 SORU 3 I. Aminoasit sayısı II. Peptit bağı biçimi III. Yüksek sıcaklıkta bozulma IV. Amino asitlerin dizilim sırası İki farklı proteinde yukarıdakilerden hangileri farklı olamaz? A) I ve II B) I ve III C) Yalnız II D) II ve IV E) I,III ve IV CEVAP B

14 SORU 4 Proteinin moleküler yapısıyla ilgili olan, I. Aminoasitlerin sayısı II. Aminoasitlerin çeşidi III. Aminoasitlerin sırası IV. Peptid bağının oluşum biçimi Şeklindeki özelliklerden hangisinin proteinlerin farklı olmasında etkisi vardır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) III ve IV E) I,II ve III CEVAP E

15 SORU 5 Bir enzimi meydana getiren organik madde ve onun yapı birimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikojen-Glikoz B) Nişasta-Glikoz C) Protein-Aminoasit D)Lipid-Gliserol CEVAP C

16 SORU 6 Tüm canlıların kullandıkları amino asitler benzer olduğu halde protein yapılarının farklı olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Peptid bağlarının biçimi B) Aminoasitlerin suda çözünürlüğü C) Amino asitlerin diziliş sıraları D) Proteinlerin sentezinde enzimlerin rol oynaması E) Aminoasitlerin karboksil ve amino guruplarının birleşme şekli CEVAP C

17 GENEL KÜLTÜR SORUSU 1 Anne karnındaki bebeğin gelişme evrelerini inceleyen bilim adamı biyolojinin hangi alt bölümünde çalışmaktadır? A) Biyokimya B) Morfoloji C) Fizyoloji D) Embriyoloji E) Anatomi CEVAP D

18 GENEL KÜLTÜR SORUSU 2 Genlerin yapısını ve işleyişini inceleyen bilim aşağıdakilerden hangisidir? A) Biyokimya B) Moleküler biyoloji C) Genetik D) Bitki anatomisi E) Ekoloji CEVAP B

19 KLASİK SORU İnsan hayatı için gerekliliği açıklayınız? DERS BİTTİ