EŞİTLİK VE DEMOKRASİ PARTİSİ NİN (EDP), BAZI ANAYASA VE YASA MADDELERİ HAKKINDAKİ DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ İÇİNDEKİLER GİRİŞ

Transkript

1 EŞİTLİK VE DEMOKRASİ PARTİSİ NİN (EDP), BAZI ANAYASA VE YASA MADDELERİ HAKKINDAKİ DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİ İÇİNDEKİLER GİRİŞ YENİ BİR ANAYASANIN ÖZELLİKLERİ sayfa 2 TBMM DEKİ KISMİ ANAYASA DEĞİŞİKLİK PAKETİNE YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER sayfa 4 DEĞİŞİKLİK PAKETİNE EKLENMESİNDE FAYDA OLAN MADDELER sayfa 7 ACİLEN DEĞİŞMESİ GEREKEN YASALAR sayfa 8 1

2 GİRİŞ Türkiye'deki rejimi demokrasinin evrensel standartlarına uygun kılacak anayasal değişiklikleri yapmak uzun yıllardır gündemdedir. 12 Eylül darbesinin ürünü olan mevcut Anayasa, ne Türkiye halkına ne de çağımıza yakışmamaktadır. Bu darbe Anayasası yürürlükten kaldırılmalı, geniş katılımlı, sivil ve demokratik bir anayasa yapılmalıdır. Hemen her parti tarafından dile getirilen bu görüş, mevcut partilerin neredeyse hepsi en az bir kere iktidar olmasına rağmen, bir türlü uygulamaya sokulamamıştır. Muhalefetteyken demokrasi havarisi kesilen partiler, hükümet olduklarında darbe Anayasası nın anti demokratik hükümlerini kendileri için güvence olarak görmüşlerdir. Daha önce 85 maddesi ve Başlangıç Metni kısmen değişmiş olan Anayasa nın 24 esas 4 Geçici Maddesi daha değiştirilmek istenmektedir. Geçmişteki bütün kısmi Anayasa değişiklikleri Avrupa Birliği ne uyum sürecinin bir parçası olarak gerçekleştirilmiş, ancak bunlar yapılırken hiçbir parti Anayasa nın vesayetçi özüne ve kurumlarına dokunmaya cesaret edememiştir. AKP nin Meclis e sunduğu kısmi değişiklik paketi de, hukukun üstünlüğüne, demokrasi ve insan haklarının evrensel standartlarına uygun yeni bir anayasa düzeni yaratmak için yeterli değildir. Bu yönde bazı adımlar içerse bile, Anayasa değişiklik paketinde eksikler ve yetersizlikler bulunmaktadır. Bu paketin Meclis te tartışılarak değiştirilmeye ihtiyacı olduğu açıktır. Eşitlik ve Demokrasi Partisi, AKP nin verdiği değişiklik teklifinin kimi maddelerini önemli adımlar olarak değerlendirmekte, kimi maddelerini ise eksik ve hatalı bulmaktadır. Ayrıca böyle bir paket içinde yer alabilecek önemli bazı düzenlemelere de yer verilmediği için, yapılacak kısmi Anayasa değişikliğinin özgürlükçü, demokratik, sosyal ve eşitlikçi bir sivil yeni anayasa ihtiyacını ortadan kaldırmayacağını düşünmektedir. YENİ BİR ANAYASANIN TEMEL ÖZELLİKLERİ TBMM ye verilen Anayasa değişiklik teklifi hakkındaki değerlendirmelerimize geçmeden önce, partimizin yeni bir anayasa hakkındaki yaklaşımını genel hatları ile özetleyelim. - Yeni bir anayasa; yurttaşların, devletin üyesi olarak kamusal özerkliğini, yurttaşların toplumun üyesi olarak kişisel özerkliğini ve devlet ile toplum arasında aracı olarak iş gören kamusal alanın bağımsızlığını esas almalıdır. - Devlet, kendi başına kutsal bir varlık olarak değil; hukuksal bir insan kurumu olarak, meşruiyetini insan hakları ve halkın egemenliği öğelerinden alan bir hizmet örgütü olarak kurgulanmalıdır. Hukuku, organları, kurum ve kuruluşları ile, bunların işleyiş hükümleri insan hakları ilkelerinden türetilmelidir. - Devletin özgürlüğü tehdit eden güçlerini hukuk içine almalı, bireyin siyasal katılımına müdahalesini en aza indirgemeli, kişisel alanını en geniş şekilde korumalı, idari gücü toplumun tek tek üyelerin çıkarlarının hizmetine sunacak şekilde tasarlamalıdır. Bu amaçla; - Anayasa ruhu ve lafzı ile tüm düzenlemelerde devleti değil, insanı temel ve öncelik olarak almalıdır. - Bu şekilde tasarlanacak anayasada, devletin insan haklarına saygılı değil, insan haklarına dayalı olduğu belirtilmelidir. Başlangıç bölümünde vatandaşların temel hak ve hürriyetlerden yararlanması vurgusunda, bu hakları millileştirme vurgusu yer almamalıdır. 2

3 - Temel hak ve özgürlükler, ödev ve sorumlulukları içerir şekilde değil, kişinin ödev ve sorumluluğundan tamamen ayrı ve bağımsız düzenlenmelidir. Bunları kişiye tanımanın, kişinin ödev ve sorumluluğundan değil, devletin özgürleştirme görevinden kaynaklandığı belirtilmeli ve bu husus güçlü şekilde vurgulanmalıdır. - Temel hak ve özgürlükleri sınırlama nedenleri dar tutulmalı, sınırlama nedenleri yoruma açık soyut kavramlar olarak değil, somut nedenler şeklinde sayılmalıdır. Sınırlamaların; demokratik düzen gerekleri, amaç ile sınırlı olma ve kanunla yapılma zorunluluğu yanında, mutlaka temel hak ve özgürlüklerin özüne dokunmama güvencesi de getirilmelidir. İdarenin hak ve özgürlükleri sınırlama yetkisi mutlaka sınırlandırılmalıdır. Ayrıca sınırlamada gözetilecek demokratik toplum gerekleri nin değil, evrensel demokrasinin öngördüğü toplum düzeninin gerekleri olduğu belirtilmelidir. - Temel hak ve hürriyetleri; kişisel ve siyasal hakları önceliğe alan ve sadece bu hakları kapsayan şekilde, sosyal ve ekonomik hakları ihmal eden, ikincil konumda ve daha az önemde gören anlayış terk edilmelidir. İnsan haklarının bir bütün ve hepsinin aynı önemde olduğu anlayışıyla hareket edilmeli; sosyal ve ekonomik haklar alanında devletin görevinin sınırı şeklinde düzenlemeler olmamalı, ekonomik ve sosyal haklar yurttaşlık hakları sınırına tabi tutulmamalıdır. Ekonomik ve sosyal haklar, TBMM tarafından çıkarılacak Kanun Hükmünde Kararnamelerle düzenlenecek bir alan olmaktan çıkarılmalıdır. - Olağanüstü rejimlerin uygulanabileceği durumlar oldukça dar tutulmalı, bunlar hukukun istisna tutulabileceği rejimler değil, hukuk kurallarıyla belirlenen ve bu kurallara uyulup uyulmadığının mutlak şekilde hukuki denetime tabi tutulacağı rejimler olarak düzenlenmelidir. Bu rejimler esnasında temel hak ve özgürlüklerde yapılacak sınırlamalar oldukça dar tutulmalı; çıkarılacak Kanun Hükmünde Kararnameler ve anayasa yargısına tabi tutulmalı, alınacak anayasaya aykırı tedbirlerin yargı denetimine açık olduğu belirtilmelidir. - Hukuk devleti ilkesinin tüm gerekleri sağlanmalı, hak arama özgürlüğü önündeki engeller kaldırılmalı, bu hakkın kullanımının tüm koşulları sağlanmalı, devlet işlem ve eylemleri yargı denetimine tabi tutulmalı, bu alanda istisnalar çok daraltılmalı, yargı bağımsızlığı ve yargıç teminatı eksiksiz şekilde oluşturulmalıdır. - Demokratik, sivil, şeffaf bir kurumsal örgütlenme esas alınmalı; rejimin sivilleşmesi ve yönetimin yerelleşmesi alanında seçilmişlerin görev alanları ve sorumlulukları ile atanmışların görev alanlarının ve seçilmişlere bağımlılıklarının modern anayasal demokrasilerin standartlarına getirilmesi esas olmalıdır. - Cumhurbaşkanı nın görevleri, parlamenter hükümet sisteminin gereği olarak klasik görevler düzeyine çekilmelidir. - Yasama dokunulmazlığı demokratik sistemin gerekli kıldığı içerik ve çerçeveye oturtulmalıdır. - TBMM de adil bir temsiliyeti sağlayacak siyasal katılımın önündeki engeller kaldırılmalı, siyasi partilerin anayasal yargı denetimi, usul ve içerik olarak uluslararası hukuk standartları düzeyine getirilmelidir. - Anayasa yapma süreci, anayasal anlam itibariyle; süreç olarak başlı başına demokratik olarak planlanmak ve gerçekleştirilmek zorundadır. Anayasanın demokratik, hukuki ve etik olarak meşru olması buna bağlıdır. Bu anlamda içerik kadar anayasa yapma süreci de toplumun her kesiminin üzerinde mutabık kalacağı, müzakereci demokrasi geleneğinin gerekli kıldığı şekilde gerçekleşmelidir. 3

4 TBMM DEKİ ANAYASA DEĞİŞİKLİK PAKETİNE YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER Usul ve içerik bakımından yetersiz olan düzenlemelerde demokratikleşme girişimleri eksiktir. Temel hak ve özgürlükler alanında sorunlu olan birçok maddeye dokunulmamış, bu konuda eksik olan alanlar düzenlemeye tabi tutulmamıştır. Tüm bu olumsuzluklara karşın; tek tek maddeler bazında aşağıda belirttiğimiz kimi hususların değiştirilmesi halinde, teklifteki düzenlemelerin demokratikleşme anlamında daha olumlu bir nitelik taşıyabileceğini düşünmekteyiz. Sırasıyla ele alacak olursak... Kanun önünde eşitlikle ilgili Md.10 un 1. fıkrasından sonra gelmek üzere Kanun önünde eşitlik; herkesin ayrımcılığa uğramama, ayrım gözetilmeksizin yasalarca eşit derecede korunma ve eşit muamele görme hakkını kapsar ifadesi eklenmelidir. Diğer değişiklikler yeterlidir. Özel hayatın gizlliliği ile ilgili Md. 20 ye, Kişisel veriler ancak kanunda öngörülen hallerde ve yargı veya idari merciin kararıyla işlenebilir. Bu veriler hiçbir şekilde isteme amacı dışında kullanılamaz. Kullandığı tespit edilenler hakkında uygulanacak hukuki, idari ve cezai işlemler kanunla düzenlenir hükmü eklenmelidir. Diğer değişiklikler yeterlidir. Yerleşme ve seyahat hürriyetiyle ilgili Md.23; Ailenin korunması ve çocuk hakları ile ilgili Md. 41; Sendikal kurma hakkı ile ilgili Md. 51 hakkındaki değişiklik önerileri yeterlidir. - Toplu iş sözleşmesi ve grev hakkı ile ilgili Md. 53 şu şekilde yazılmalıdır: İşçiler, memurlar ve diğer kamu görevlileri toplu iş sözleşmesi yapma ve grev hakkına sahiptirler. Toplu iş sözleşmesinin kapsamı, nasıl yapılacağı, usulü ve yürürlülüğü ve grev hakkının kullanımı kanunla düzenlenir. - Grev hakkı ve lokavt ile ilgili Md. 54 hakkındaki değişiklik önerisi yeterlidir. - Siyasi partilerin kapatılması ile ilgili Md. 69 un üçüncü, dördüncü ve yedinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmeli, altıncı fıkrasının sonuna Meclis çalışmalarındaki oy ve sözler, Meclis te ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri, odaklaşmanın tespitinde gözetilemez cümlesi eklenmeli, dokuzuncu fıkrasındaki beş yıl ibaresi üç yıl şeklinde değiştirilmeli, altıncı ve dokuzuncu fıkralarındaki temelli sözcükleri, onuncu fıkrasındaki temelli olarak ibaresi ile beşinci ve sekizinci fıkraları yürürlükten kaldırılmalıdır. Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Siyasî partilerin malî denetimi Sayıştay tarafından yapılır. Sayıştayca siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Sayıştay ın bu denetim sonunda vereceği kararlara karşı Danıştay a başvurulabilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Anayasa ya ya da Siyasi Partiler Kanunu na aykırı faaliyetlerini tespit ettiği partiyi yazılı olarak uyarmak zorundadır. Bu uyarının gereğinin yapılmaması halinde, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Yargıtay Başkanlar Kurulu na başvurarak dava açma izni ister. Başkanlar Kurulu nun üçte ikisinin kararıyla Anayasa Mahkemesi ne kapatma davası açar. Anayasa Mahkemesi kapatma kararı vermesi halinde bu karar TBMM Genel Kurulu nun üçte iki çoğunluğunun onayıyla uygulanır. TBMM nin bu kararı yargı denetimi dışındadır. Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkraya göre kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir. Devlet 4

5 yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olup tek başına dava konusu yapılamaz. - Dilekçe verme ve bilgi edinme hakkıyla ilgili Md. 74; Milletvekilliğinin düşmesi ile ilgili Md. 84; Başkanlık Divanı oluşumu ile ilgili Md. 94 hakkındaki değişiklik önerileri yeterlidir. - İdarenin eylem ve işlemlerine yargı yolu ile ilgili Md.125 te Yüksek Askeri Şura nın yalnızca ihraç kararlarının yargı denetimine açılmış olması yetersizdir. YAŞ ın tüm kararları ve Cumhurbaşkanı nın tek başına yapacağı işlemlerin de yargı denetimine tabi tutulması gereklidir. - Genel ilkeler ile ilgili Md.128; Kamu mensuplarının görev ve sorumlulukları ve disiplin kovuşturulması ile ilgili Md.129; Hakim ve savcıların denetimi ile ilgili Md.144 hakkındaki değişiklik önerileri yeterlidir. - Askerî Yargı ile ilgili Md. 145 aşağıdaki gibi düzenlenmelidir: Askerî yargı, disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemelerin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir. - Anayasa Mahkemesi ile ilgili Md. 146 aşağıdaki gibi düzenlenmelidir: Anayasa Mahkemesi onyedi üyeden kurulur. Cumhurbaşkanı, Yargıtay üyeleri arasından iki üye, Danıştay üyeleri arasından iki üye, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri arasından bir üye, üst düzey kamu yöneticileri arasından bir üye atar. Yargıtay Genel Kurulu kendi üyeleri arasından salt çoğunlukla üç üye, Danıştay Genel Kurulu kendi üyeleri arasından salt çoğunlukla üç üye, Sayıştay Genel Kurulu kendi üyeleri arasından salt çoğunlukla bir üye seçer. YÖK Genel Kurulu kendi üyesi olmayan öğretim üyeleri arasından iki üye, Barolar Birliği yirmi yıllık üyeleri arasından iki üye seçer. Anayasa Mahkemesi ne üye atanabilmek ve seçilebilmek için kırk yaşını doldurmuş olmak şarttır. Anayasa Mahkemesi üyeleri kendi arasından gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için bir Başkan ve iki başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar. - Anayasa Mahkemesi üyeliğinin sona ermesi ile ilgili Md.147 değiştirilmemelidir. - Anayasa Mahkemesi nin görev ve yetkileri ile ilgili Md. 148; Çalışma usulleri ile ilgili Md. 149 hakkındaki değişiklikler yeterlidir. - Askeri Yargıtay başlıklı Md. 156 ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başlıklı Md. 157 Anayasa dan çıkarılmalıdır. - Hakimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu ile ilgili Md. 159 aşağıdaki gibi düzenlenmelidir: Hâkimler Yüksek Kurulu mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. Hâkimler Yüksek Kurulu yedi asıl üç yedek üyeden oluşur. Kurulun dört asıl, iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulu nca, üç asıl bir yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu nca seçilir. Seçimlerde her üye yalnızca bir aday için oy kullanır. Oylama sonucu en çok oy alan üyeler sırasıyla asıl ve yedek olmak üzere dört yıllığına seçilmiş olur. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul üyeleri kendi arasından bir başkan, bir başkan vekili seçer. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır. Üyeliğin boşalması durumunda kalan süre yedeği tarafından tamamlanır. 5

6 Kurulun asıl üyeleri görevlerinin devamı süresince; kanunda belirlenenler dışında başka bir görev alamazlar veya Kurul tarafindan başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler. Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Başkanı na aittir. Hâkimler Yüksek Kurulu adlî ve idari yargı hâkimlerini mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar. Adalet Bakanlığı nın mahkemelerle ilgili tekliflerini karara bağlar, anayasa ve yasaların kendisine verdiği diğer görevleri yapar. Kurulun görevden çıkarma ve diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulabilir. Kurulun seçilme ve çalışma usulleri kanunla düzenlenir. Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. Savcılar Yüksek Kurulu yedi asıl üç yedek üyeden oluşur. Adalet Bakanlığı müsteşarı kurulun doğal üyesi ve başkanıdır. Kurulun iki asıl, iki yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulu nca, bir asıl bir yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulu nca seçilir. Seçimlerde her üye yalnızca bir aday için oy kullanır. Oylama sonucu en çok oy alan üyeler sırasıyla asıl ve yedek olmak üzere dört yıllığına seçilmiş olur. Kurulun iki asıl üyesi Yargıtay üyeleri arasından, bir asıl üyesi Danıştay üyeleri arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir ve atanabilirler. Kurul üyeleri kendi arasından bir başkan, bir başkan vekili seçer. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden altmış gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanır. Kurulun, Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince, kanunda belirlenenler dışında başka bir görev alamazlar veya Kurul tarafindan başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler. Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Başkanı na aittir. Savcılar Yüksek Kurulu adli ve idari yargı savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükseltme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini, anayasa ve yasaların kendisine verdiği diğer görevleri yapar. Kurulun görevden çıkarma dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz. Kurulun atanma ve çalışma usulleri kanunla düzenlenir. Adalet Bakanlığı nın merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanı na aittir. - Ekonomik Hükümler Bölümü-Planlama I ile ilgili Md. 166 hakkındaki değişiklikler yeterlidir. - Geçici 15. Madde ve Geçici 18. Madde hakkındaki değişiklikler yeterlidir. 6

7 DEĞİŞİKLİK PAKETİNE EKLENMESİNDE FAYDA OLAN MADDELER Kısmi Anayasa değişiklikleri içinde ele alınabilecek farklı maddeler de bulunmaktadır. Bunlardan önde gelen bazıları şöyle sıralanabilir. - Anayasa Başlangıç Hükmü ndeki 5. fıkra, Türkiye halkını oluşturan her birey bu Anayasa daki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak hayatını sürdürme, maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına sahiptir. şeklinde değiştirilmelidir. - Din ve vicdan hürriyeti başlıklı Md 24 teki cümle Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilk ve orta-öğretim kurumlarında okutulan isteğe bağlı dersler arasında yer alır. Bunun dışındaki din eğitim ve öğretimi ancak, kişilerin kendi isteğine, küçüklerin de kanunî temsilcisinin talebine bağlıdır. şeklinde düzeltilmelidir. - Bilim ve Sanat Hürriyeti başlıklı Md. 27 deki bilim ve sanat eserlerini yayma hakkını kısıtlayarak hakkın kullanılmasını fiilen ortadan kaldıran ikinci fıkra çıkarılmalıdır. - Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi başlıklı Md. 42 deki Türkçe den başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez ifadesi çıkarılmalıdır. - Sendika Kurma Hakkı başlıklı Md. 51 in birinci fıkrasının, birinci cümlesinden sonra Çiftçiler ve emekliler de üyelerinin, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. cümlesi eklenmelidir. - Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı başlıklı Md. 66, Türkiye Cumhuriyeti ne vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes din, mezhep, ırk, etnik köken, cinsiyet, kültür ve benzeri hiçbir fark gözetilmeksizin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Hiç kimse kendi isteği dışında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkartılamaz. şeklinde değiştirilmelidir. - Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma başlıklı Md. 68 deki... kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri siyasî partilere üye olamazlar cümlesindeki sınırlama, kamu gücü kullanan-hizmet veren ayrımına dayanarak daraltılmalı ve yeniden düzenlenmelidir. - Yasama dokunulmazlığı başlıklı Md. 83 aşağıdaki gibi değiştirilmelidir: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden Meclis te ileri sürdükleri düşüncelerden ve bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclis in kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve rüşvet, zimmet, ihtilas, irtikap, dolandırıcılık, sahtecilik, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırmak, dolanlı iflas, hırsızlık, tecavüz suçları bu hükmün dışındadır. Türkiye Büyük Millet Meclis üyesi hakkında seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır. Üyelik süresince zamanaşımı işlemez. Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve koğuşturma meclisin yeniden dokunalmazlığını kaldırmasına bağlıdır. 7

8 - Cumhurbaşkanı nın yetkilerini düzenleyen Md. 104 düzeltilmeli, Cumhurbaşkanı nın kimi görevleri yasama, yürütme ve yargıya aktarılmalı, tek başına yapacağı işlemler tek tek sayılmalıdır. - Yüksek Öğretim Kurulu başlıklı Md. 131 değiştirilmeli, Kurul, üniversitelerin kendilerinin seçtiği üyelerden oluşan, bağımsız ve koordinasyon sağlamakla görevli bir yapıya kavuşturulmalıdır. - Radyo Televizyon Üst Kurulu nun yapı ve işlevini düzenleyen Md. 132 bağımsız, özerk ve tarafsız bir yapı oluşturmak temelinde yeniden yazılmalıdır. - Diyanet İşleri Başkanlığı başlıklı Md. 136 yeniden düzenlenmeli, Diyanet İşleri Başkanlığı, devlet örgütlenmesinin dışına çıkarılmalıdır. ACİLEN DEĞİŞMESİ GEREKEN YASALAR Kısmi Anayasa değişikliklerinin paralelinde, Siyasi Partiler ve Seçim Kanunlarında demokratikleşme yönünde değişiklikler yapılmalıdır - Siyasi Partiler Kanunu nda dil ve kültür alanına müdahale içeren Md. 81 ve Diyanet İşleri Başkanlığı nın genel idare içinde yer almasına karşı çıkan partilerin kapatılmasına dair Md. 89 kaldırılmalıdır sayılı Seçimlerin Temel İlkeleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun 52/c ve d maddeleri kaldırılmalı; seçimlerde ülke barajı kaldırılmalı; Propaganda yayınlarına ilişkin yasaklar başlıklı Md. 58 e Seçim propagandalarında, Türkçe nin yanı sıra farklı dil ve lehçeler de kullanılabilir. cümlesi eklenmelidir. - Siyasi Partiler Kanunu Md. 43 den... Türkçe'den başka dil ve yazı kullanamazlar cümlesi çıkarılmalıdır Sayılı Kanun un ek 1. maddesinin 5. fıkrasında değişiklik yapılmalı, siyasi partilere devlet yardımı genel seçimlerde aldığı toplam geçerli oy esas alınarak ve istisnasız olmalıdır. - Milletvekili Seçimi Kanunu Md. 4, 1. fıkrası ve seçim ittifakını yasaklayan Md. 16/1 kaldırılmalıdır. - Nüfus Hizmetleri Kanunu Md. 7 e fıkrası, aile kütüklerindeki din hanesine yer veren madde kaldırılmalıdır Sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler, ayrıca 6785 Sayılı İmar Kanunu nun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun da, ayrıca 3194 Sayılı İmar Kanunu nda yer alan ibadet yeri ibareleri, camii, cem evi, mescit, kilise, sinagog, havra olarak değiştirilmelidir. - Türk Ceza Kanunu nun Md. 66 daki işkence suçunu düzenleyen maddesi zaman aşımı süresi dışına çıkarılmalıdır. 8