Bilimsel Makale Hazırlama ve yayımlama. Dr. Hüseyin BOZKURT

Transkript

1 Bilimsel Makale Hazırlama ve yayımlama Dr. Hüseyin BOZKURT

2 Bilimsel makale Özgün araştırma sonuçlarını tanımlayan, yazılmış ve basılmış eserdir. Örneğin; özgün araştırma, Derleme, özetler, tezler, konferans raporları ve diğerleri

3 Bilimsel makale Kabul edilebilir temel bir bilimsel yayın 1. gözlemleri değerlendirme 2. deneyleri tekrarlama 3. entelektüel işlemleri değerlendirme imkanı verecek, yeterli bilgi içeren ilk açıklama olmalıdır» diye tanımlanmaktadır.

4 Bilimsel makale Yayının topluma kısıtlamasız açık tutulmalı ve bilgi geri kazanma servislerine, örneğin; Biological Abstracts, Chemical Abstracts, Index Medicus, Science Citation Index, v.b.). açık olmalıdır

5 Bilimsel makale Bilimsel bir makale yazım aşamasına gelmeden yapılması gereken işler; 1. Çalışma başlamadan yapılması gerekenler 2. Çalışma sırasında yapılması gerekenler 3. Yazım öncesi yapılması gerekenler

6 Çalışma başlamadan yapılması gerekenler Yeterli literatür taraması Doğru kurgulama (Deney desenin seçimi) Yapılacak istatistik seçimi Yazarlar (isim sıralaması) Etik kurul izni gereklidir

7 Çalışma sırasında yapılması gerekenler Literatür taraması devam edebilir Ara analizler (ek deney gerekecek mi?) Giriş ve Gereç/Yöntemler yazılmaya başlanabilir. Gerekli hallerde deney tekrarı

8 Yazım öncesi yapılması gerekenler * Literatür taraması tamamlanır * Verilerin değerlendirilmesi * Derginin seçimi Yazım kullarının belirlenmesi Şekillerin çizilmesi Tabloların hazırlanması

9 Bilimsel makale The Council of Biology Editors e göre temel bilimsel yayın; özgün araştırma sonuçlarının ilk yayını olan yazarın meslektaşlarının deneyleri tekrarlayabilecekleri ve sonuçları irdeleyebilecekleri forma sahip ve dergide veya başka bir kaynak belgesinde bilimsel toplum içinde hemen ulaşılabilir olan yayındır.

10 Bilimsel makale türleri Araştırma sonucu anlatılıyorsa, ona araştırma makalesi veya özgün katkı Belli bir konuda daha önce yayınlanmış araştırmaların sonuçlarının değerlendirilmesi ve tartışılması amacıyla, konunun uzmanı tarafından yazılan yayınlara derleme makalesi denir. Bilim insanlarının yayınlanmış makalelere cevaben gönderdikleri kısa notlar da mektup ya da yazışma bilimsel makale türleridir.

11 Araştırma makaleleri Bilim insanlarının yaptıkları bilimsel çalışmaların sonuçlarını bilim dünyasına duyurmak amacıyla yayınlanır. Makaleler derginin yetkililerince hakem denen uzmanlara denetlettirilir. Hakem denetiminden geçen makaleler yayınlanır.

12 Derleme Belli ve sınırlı bir konuda yayınlanmış araştırmaları birleştirerek ve karşılaştırarak o konudaki gelişmeler hakkında bilgi vermek derleme makalelerinin temel amacıdır. Derleme, o konuda araştırmaları olan ve konuyu iyi bilen bilim insanları tarafından yapılır. Bu makalelerinin formatı, araştırma makalelerinden daha serbesttir.

13 Derleme Konu kısa bir girişten sonra Yazarlar; Görüşlerine dair yayınlardan bahseder, Bu yayınların konuyla ilgisini açıklar, Verileri karşılaştırır ve Görüşlerini ileri sürerler. Böylelikle, bilimsel verilerle desteklenmiş bir tartışma yapılır.

14 Editöre Mektup Konu ile ilgili kısa bir giriş yapılır. Çalışma ise, gereği ve amacı açıklanır. Yöntemlere atıfta bulunulur, asıl verileri olabildiğince kısa, olası ise tablo olarak sunulur. Varılan sonuçlar özet olarak verilir. Yorumlamada, verilerin dışından dayanak alınmamalıdır. Yazı, içeriğinde yinelemelerden kaçınılarak, olabildiğince kısa ve öz olarak yazılmalıdır.

15 Olgu Sunumu Olgu Sunumu, bir klinik gözlemi olup, kısaca yorumlamayı amaçlayan bilimsel yazıdır. Olgu Sunumu; bu sunuyu okuyan hekimin, sunulan olgu, ya da benzeri durumla karşılaştığında, verilen bilgilerden yararlanarak, tanı koyabilmesi ve gereken girişimi yapabilmesine yol gösterecek özellikte olmalıdır.

16 Bilimsel makalenin bölümleri Başlık Özet Anahtar Kelimeler Giriş Malzemeler ve Yöntem Sonuçlar (dergiye göre değişmekte) Sonuç ve Tartışma Teşekkür Kaynakça

17 Başlık Başlık makalenin içeriğinde okuyucunun ne bulacağını Çalışmayı/araştırmayı ya da derlemeyi net olarak ifade etmeli ve detaylı olmalıdır. Çalışma bir canlı üzerinde ise canlının latince tür adı başlıkta verilmelidir. Çalışma sadece bir bölge ile ya da bir madde ile ilgili ise, madde ya da bölge başlıkta belirtilir.

18 Özet Özet, başlık gibi net ve detaylı olmalı, Yalın bir dille yazılmalı, Gereksiz olan bilgi verilmemeli, Makalenin özünü yansıtmalıdır. Giriş bölümüne ait olabilecek cümleler, genel yargılar, bilinen özellikler gibi yargılar içermemelidir. Çalışmanın gerçekleştiği koşulları detaylı şekilde içermelidir.

19 Anahtar Kelime 4-5 anahtar kelime yeterlidir Genel ve özel kelimeler seçilebilir. İçeriğe ve başlığa bağlı olmakla birlikte, net ifade eden kelimeler kullanılmalıdır.

20 Giriş Bu bölümde bu deneyin altındaki kuramsal zemin anlatılır. Çalışma hakkında okuyucuya ön bilgi verir. Giriş bölümünün ilk paragrafta problem ya da hipotez açık ve net olarak anlatılır. Önceden yapılmış çalışmalardan bahsedilebilir ve kaynak gösterilerek bir kaç çalışmadan bir kaç cümle alınabilir.

21 Giriş Literatür iyi bir şekilde incelenmeli, Daha önce yapılmış çalışmalar dikkatlice ele alınmalıdır ve Çalışmanın orjinalliği açık ve net olarak ifade edilmelidir.

22 Giriş Bu bölümde bu deneyin altındaki kuramsal zemin anlatılır. Bu amaçla; Daha önce konu ile hangi çalışmalar yapılmış, genel sonuçları nelerdir? Önceki çalışmalar ile bu çalışmanın farkı nelerdir? Önceki çalışmaları konu ile eksikliği nelerdir? Böyle bir deney yapmanın amacı nedir? Yapılan çalışmanın önemi nedir? gibi bir takım soruların yanıtlarını içermelidir.

23 Malzemeler ve Yöntemler Bu bölümde malzeme ve yöntemler; deneyin başkaları tarafından tekrarlanabilmesine imkân verecek kadar ayrıntılı olarak tanımlanır. Örneğin, çözelti hazırlanmada kullanılan miktarları, markları, yöntem, kullanılan cihazların marka ve modelleri gibi. Bunun iki sebebi vardır. 1. Deney yöntemine dair inceliklerin öğrenilmesini 2. Tekrarlanabilirlik.

24 Malzemeler ve Yöntemler Çalışma boyunca gerçekleştirilen her adım eksiksiz açık ve net olarak bir başkası tarafından tekrar edilebilecek kadar ayrıntılı anlatılmalıdır. Çalışmanın bilimsel geçerliliğinin kabul edilebilir olması için tekrar edilebilir olmalıdır. Sonuçları etkileyebilecek detaylar mutlaka aktarılmalıdır. Daha önceden kullanılan bir metotla deneyler gerçekleştirilmişse alıntı yaparak verilebilir.

25 Malzemeler ve Yöntemler Yaygın olarak kullanılan ve bilinen metotların (r kare gibi) alıntılanmasına gerek duyulmamaktadır. Ancak kullanılan metotta bir takım değişikliklere gidildiyse bu değişikliklerin ayrıntılı bir biçimde belirtilmelidir. Hacim, kütle, sıcaklık, oran ulaslararası kabul edilen birimler kullanılabilir. Bazı dergi gruplarında değişiklik gösterebilir.

26 Sonuçlar Sonuçlar bölümünde yalnızca bulguların aktarılması beklenir. Araştırmanın sonuçları fazla yorum katmadan anlatılır. Bulunan sonuçlar, şekiller ve tablolarla desteklenir. İstatistiksel sonuçlar ile veriler verilir.

27 Sonuçlar Tablolar, grafikler vb diğer şekiller atıfları ilgili cümle sonunda belirtilmelidir. Okuyucu doğru zamanda doğru grafik, şekil veya tabloya yönlendirilmelidir.

28 Sonuç ve Tartışma Bu bölümde ise elde edilen sonuçlar; Başka araştırmaların sonuçları ile kıyaslanır ve yorumlanır. Aşağıdaki sorulara cevap verilir, Bu sonuçlar, literatür verileri ile uyumlu mudur? Bu sonuçlar literatür verileri ile kıyaslanabilir mi? Kıyaslamadan hangi sonuçlar ortaya çıkar? Bu sonuçların faydaları nelerdir? Bu araştırma sonuçları yeni sorular doğurmakta mı?

29 Sonuç ve Tartışma Çalışma sonucunda; bulunan yeni bilgilerin aktarılması, bulunan sonuçların önemi ve ne ifade ettiği açıklanır. Anormal durumlar açıklanmaya çalışılır, Çalışmadan beklenen veriler ile çalışma sonucunda elde edilen verilerin karşılaştırılır, İleride yapılacak çalışmalar için bir takım önerilerin bulunulur.

30 Sonuç ve Tartışma Yorumlar mutlaka yapılan çalışma sonucunda elde edilen veriler ile desteklenmelidir. Yalnızca yapılan çalışmayı destekleyen çalışmalar ile karşıt sonuçların elde edildiği çalışmalara da yer verilmelidir. Bu karşıt durumların ortaya çıkmasının nedenleri anlatılmalıdır. Bölümün sonunda elde edilen veriler doğrultusunda bir sonuç çıkarımı yapılmalıdır.

31 Sonuç ve Tartışma Olumsuz sonucun da bir sonuç olduğu unutulmamalıdır. Bu durumlarda sonuca varılamamasının nedenleri belirtilmelidir.

32 Teşekkür Bu bölüm yazara bağlıdır. Çalışmanın yapılması ve yürütülmesini destekleyen ve katkısı olan kurum kuruluş ve kişilere teşekkür edilir. Çalışma ulusal veya uluslarası bir kurumda alanın fonla yürütülmüş ise proje no su belirtilerek teşekkür edilir.

33 Kaynakça Çalışmada referans alınan her türlü bilgi, resim, formül vb. için kaynaklar bölümünde yazar soyadlarına göre alfabetik sırada veya metin içerisindeki ilk geçtikleri yere göre numaralandırılarak yazılır. Alıntı yapılan kaynaklar alfabetik ve numerik (yıl bazlı) olarak sıralanır. Dergi, kitap gibi yayınların birçoğunun kendine ait kısaltmaları vardır.

34 Kaynakça Dergilerde yayınlanan makalelere yapılan alıntılarda da sayfa numaralarının belirtilmelidir. Kaynakça bölümü ve diğer bölümlere ilişkin yazım kuralları makalenin yayınlanacağı dergiye bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Derginin yazım kuralları dikkatlice incelenmelidir.

35 BİLİMSEL YAYIN ETİĞİ İLKELERİ* TÜBA etik kurulu etiği Etik, insanların ahlaklı yaşamanın temelleri üzerine akıl yordukları ve bu temellerden yola çıkarak doğru ve yanlışı ayırt etmeye, doğru davranış biçimlerini bulmaya ve uygulamaya yarayabilecek kuramsal ve toplumsal araçları geliştirdikleri bir düşün alanıdır. olarak tanımlamıştır. *Osman İNCİ BİLİMSEL YAYIN ETİĞİ İLKELERİ, YANILTMALAR YANILTMALARI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÖNERİLER* SAĞLIK BİLİMLERİNDE SÜRELİ YAYINCILIK 2009,

36 BİLİMSEL YAYIN ETİĞİ İLKELERİ Bilimsel araştırmaların bilim kamuoyuna sunulması sorumluluk gerektirir. Bilimsel araştırmada etik dışı davranışlar ancak yayına dönüştüğünde fark edilmektedir. Aşırma, sahtecilik, saptırma, yayın tekrarı, dilimleme etik dışı davranışlara örnek olarak verilebilir.

37 BİLİMSEL YAYIN ETİĞİ İLKELERİ Araştırmacılar dürüst ve aşağıda belirtilen temel ilkelere bağlı olmalıdır. 1- Tasarımda, projelendirilmesinde ve sürdürülmesinde, yürütülmesinde en yüksek mesleki standartlara sahip olmak, 2- Araştırma sürecinde ve bulguların kaydında, analizinde özeleştiri, dürüstlük ve açıklığı elden bırakmamak, 3- Aynı konuda araştırma yapmış veya halen yapmakta olan diğer gruplara karşı saygılı davranmak, onların emeğine saygılı olmak ve bu tavırları makale hazırlanması ve yazılması sürecinde de sürdürmek, korumak.

38 BİLİMSEL YAYIN ETİĞİ İLKELERİ Bilimsel yanıltmanın saptanması veya kuşkulanılması durumunda editöre mektup yazılmalıdır. Yanıltıcı bir yayın tüm insanlığı yanıltma potansiyelini taşımaktadır. Bilim yayın demektir. Yayınla ya da yok ol görüşü esastır. Ancak yazar temel ilkelere, kurallara dikkat etmezse yayınladığı halde yok olur.

39 YAYIN ETİĞİ Her alan ve her insan için vazgeçilmez olan etik, bilimsel araştırma ve bilimsel yayının olmazsa olmazıdır. Tasarımdan verilerin toplanmasına, makalenin yazılmasından okuyucuyla buluşması sürecinin tümünde yayın etiği vardır. Bilimde kendini ifade etmenin tek yolu yayındır.

40 YAYIN ETİĞİ Yayın etiği kapsamında araştırmacılar, yazarlar, editörler, yayın kurulları, danışmanlar, destekleyen kurumlar (kişiler) ve bilim politikalarını belirleyenler sorumludur.

41 YAYIN ETİĞİ Bilimde etik yanıltmalar öncelikle bilim kültürünün, akademik ve yönetim kültürünün olmadığı ortamlarda, kurumlarda daha yaygındır. Birçok kurum ve kuruluş çeşitli önlemler almakta, etik dışı davranış tanımlamaları listeler halinde belirlenmekte, yönergeler hazırlanmaktadır. Editörler ve yayın kurumları ilkeler yayınlamaktadır.

42 YAYIN ETİĞİ Araştırmaların tasarımı, yapılması ve yönetilmesi, analizi, sunulması ve yayınlanması sürecinde: Dürüstlük ve açıklık ilkelerine uymalı, Diğer araştırmacıların fikir ve bulgularına saygılı olmalı, gerekli atıflarda bulunmalı, alıntıların etik ve bilimsel kurallara uygun olmalı Araştırmanın ve yayının her aşamasında objektif olmalı, Yapılan araştırma ile ilgili mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun davranmalıdır.

43 YAYIN ETİĞİ Bir çalışmanın fikir, proje, tasarım, çalışma süreçleri, analiz ve yorum, sunum ve yazılım, son metni onaylama süreçlerinde yazarlık haklarına saygı, ilkelere uygun olarak yazar sıralamasının çalışmaya başlamadan belirlenip tüm yazarlarca imzalanmalıdır. Tezlerin yayınlanmasında yazarlık ölçütlerine uyulmalı Eseri yayınlayacak dergide editörün dürüst ve tarafsız olmalı, hakem seçerken titiz olmalı, yayınlanmış eserde saptanan, yanıltmalara yaklaşımda dürüst olmalı Hakem(ler) tarafsız ve dürüst davranmalı Okuyucu bilimsel yayında tespit ettiği aşırma, sahtecilik, çarpıtma, çoklu yayın vb. yanıltmaları bildirmeli, takipçisi olmalıdır.

44 Etik dışı davranışlar: YAYIN ETİĞİ Korsanlık, Aşırma, yağmalama, hırsızlık (İntihal-Plagiarism) Sahtecilik, uydurma, (fabrication): Çarpıtma, Saptırma veya aldatmaca (falsification): Yayın tekrarı, Çoklu yayın (Duplikasyon): Dilimleme, bölerek yayınlama (salamizasyon): Yazarlık Hakları: Destekleyenleri belirtmemek, teşekkür etmemek: İnsan-Hayvan etiğine saygısızlık: Kaynakların taraflı seçilmesi: Taraflı Yayın : Etik Yanıltmalarda Editörler, Danışmanlar:

45 YAYIN ETİĞİ TÜBİTAK (2006), etik ihlallerini şu şekilde listelemektedir; Uydurma (fabrication): Araştırmada bulunmayan verileri üretmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak. Çarpıtma (falsification): Değişik sonuç verebilecek şekilde araştırma materyalleri, cihazlar, işlemler ve araştırma kayıtlarında değişiklik yapmak veya sonuçları değiştirmek. Aşırma (plagiarism): Başkalarının metotlarını, verilerini, yazılarını ve şekillerini sahiplerine atıf yapmadan kullanmak. Duplikasyon (duplication): Aynı araştırma sonuçlarını birden fazla dergiye yayım için göndermek veya yayımlamak. Dilimleme (Least Publishable Units): Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde ayırarak çok sayıda yayın yapmak. Destek belirtmeme: Desteklenerek yürütülen araştırmaların sonuçlarını içeren sunum ve yayınlarda destek veren kurum veya kuruluş desteğini belirtmemek. Yazar adlarında değişiklik yapma: Araştırma ve makalede ortak araştırıcı ve yazarların yazılı görüş birliği olmadan, araştırmada aktif katkısı bulunanların isimlerini çıkartmak veya yazarlıkla bağdaşmayacak katkı nedeniyle yeni yazarlar eklemek veya yazar sıralamasını değiştirmek.

46 Korsanlık, Aşırma, yağmalama, hırsızlık (İntihal-Plagiarism) Daha önce yayınlanmış bir eseri, fikri, metodu, veriyi, uygulamayı, yapıtı ve şekli sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendisininmiş gibi sunmak. Yabancı dilden kitap makale vb. tercüme ederek kendi yazmış gibi basmak örnek olarak verilebilir. Aşırmayı okuyucular ortaya çıkarabilmektedir. Okuyucu tarafından tespit edilen aşırma için suç duyurusu yapılmalıdır. Aşırma en ağır etik dışı davranıştır. Emeğin, bilginin etik dışı bir eylemle el değiştirmesi, sahip değiştirmesidir.

47 Korsanlık, Aşırma, yağmalama, hırsızlık (İntihal-Plagiarism) Yayınlarda bilimsel kurallara uymadan kabul edilebilir ölçüleri aşan alıntılar yapmak etik dışı davranıştır. Bunun sınırı: yapılan alıntı asıl esere olan gereksinimi ortadan kaldıracak ölçüye varmamalı ve yeni eserin bağımsızlığını ve özelliğini ortadan kaldırmamalıdır.

48 Sahtecilik, uydurma, (fabrication) Kişi hiç araştırma yapmadığı halde, araştırmaya dayanmayan veriler üreterek, çok uygun yöntemler kullanmış ve çok uyumlu veriler elde etmiş gibi sözde bilimsel araştırma sonuçları sunar ya da yazar. Sunulan veya yayınlanan belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlemek veya bir belgeyi değiştirmek veya gerçeğe aykırı belgeyi bilerek kullanmak. Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak; yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek. Para karşılığı makale yazan dergilerde uydurmacılık daha sık görülmektedir.

49 Çarpıtma, Saptırma veya aldatmaca (falsification) Bilimsel sonuçları ve verileri, istemli olarak değiştirmektir. Araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek; Araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak; İlgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak. Deney verileri veya çalışma sonuçları üzerinde bazı istatistiki maniplasyonlar yapılması ya da sonuçların uygun olanlarının alınıp, istenmeyen sonuçların (uygun olmayan) ise atılmasıdır. En sık sahtecilik istenmeyen verilerin atılmasında yapılır çünkü bu sahteciliği ortaya çıkarmak zordur.

50 Çarpıtma, Saptırma veya aldatmaca (falsification) Çarpıtma başlıklar halinde: 1. Araştırma kayıtlarını ve elde edilen verileri tahrif etmek, değiştirmek, 2. Kullanılmayan gereçleri, cihazları ve yöntemi kullanmış gibi göstermek, 3. Araştırmanın veya uygulamanın yöntem ve sonuçlarını kasıtlı olarak değiştirmek, 4. Araştırma hipotezine uymayan verileri değerlendirme dışında tutmak, 5. Araştırma ve uygulamaların niteliğini bozacak şekilde olduğundan farklı sunmak

51 Yayın tekrarı, Çoklu yayın (Duplikasyon) Yinelenen yayın(lar), aynı verilerin ve sonuçların birden fazla yayında yayınlanması olan bu etik yanıltma türü, basit değil aksine ciddi boyutlara ulaşan bir eylemdir. Bu durumda; tüm araştırma makalesi iki ayrı dergide yayınlanabileceği gibi farklı dillerde de yayınlanır.

52 Yayın tekrarı, Çoklu yayın (Duplikasyon) Ciddi dergiler yazarlarından söz konusu makalenin başka dergide yayınlanmayacağına ait yazılı olur alırlarsa etik kurallara uyulmuş olur. Yabancı dilde yayınlanmış bir makaleyi Türkçeye çevirip yayınlamak ilk yayınlandığı derginin izni ve bunu Türkçe dergide belirterek olmalıdır.

53 Yayın tekrarı, Çoklu yayın (Duplikasyon) Bir yayın birden fazla yerde yayınlanabilir mi? İngilizce de yayınlanmış önemli bir yayın, Türkçe okuyucuya ulaşması için, ilk yayıncı kuruluştan izin alarak, dipnotla belirterek yayınlanabilir. Bir özgün çalışma; bir dergide yayınlandıktan sonra veri kayıtları geliştirilerek (>%50), orijinal verileri farklı bir hipotezi kanıtlamak ya da reddetmek amacıyla bir başka yönden analizi, özgün makaleyi kaynak olarak vermek koşulu ile

54 Yayın tekrarı, Çoklu yayın (Duplikasyon) Aşağıdakiler normal kabul edilebilir: Uluslararası kongrelerde sunulan yada uluslar arası dergilerde yayınlanan bir çalışma ulusal kongrede bildiri olarak (sözlü veya poster) sunulabilir. Çalışma yayınlanmadan önceki ön tanıtım (kongre sunumları) olabildiğince az olmalıdır.

55 Dilimleme, bölerek yayınlama (salamizasyon) Bir araştırmanın sonuçlarını, o araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde, yapay bir şekilde bölerek birden fazla yayın çıkarmaktır. Oysa o araştırmayı niteliği bozmadan tek bir makale olarak yayınlamak gerekir.

56 Yazarlık Hakları Yazarlık hakkı sadece metin yazarının değil, araştırmaya katkı yapan ve katılan tüm kişilerin adlarının sıralanmasıdır. Araştırmaya başlarken yazarlık ve sıralaması bir yazılı protokol ile belirlenmelidir. Armağan-konuk yazarlık (gift-guest authorship), hayali-sanal-gölge yazarlık (ghost authorship), onursal yazarlık (honorary authorship) en çok görülen yazarlıkta etik sorunlardır.

57 Ciddi Yazarlık Etikleri Aktif olarak çalışmaya katkısı olmayan kişilerin yazarlar arasına katmak, araştırmanın tüm aşamalarında aktif katkısı olan bilimcileri yazarlar arasına katmamak, yazar sıralamasını gereksiz ve uygun olmayan bir şekilde değiştirmek, bilimsel bilginin sunumu ile aynı çalışmanın makalesinde yazar çıkarmak gibi.

58 Yazarlık Hakları Tezlerden üretilen makalelerde yazarlık belirli ilkelere bağlıdır. Tez yapanındır, makalede birinci yazar öğrencidir. Tez yöneticisi ya da yöneticileri katkıları oranında yazar olarak sıralanabilir. Tez öğrencinin fikri ve çalışma öğrenci tarafından yapıldı ise bu temel ilke geçerlidir. Çalışmanın çoğunluğu danışman tarafından yapılmış ve analiz yapılarak makale danışmanca yazılmış ise birinci isim danışman, öğrenci ise ortak yazar olur.

59 Destekleyenleri belirtmemek, teşekkür etmemek Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek sağlayan kişi, kurum ve kuruluşa, araştırmaya verdikleri katkı bağlamında teşekkür edilmesi gereklidir. Destekleyenlerin belirtilmesi etik bir sorumluluktur.

60 İnsan-Hayvan etiğine saygısızlık İnsan ve hayvanlar üzerinde klinik-ilaç-uzay-kozmotik vb. her türlü araştırma etik kurulların izin ve denetimine bağlıdır. İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılacak her türlü araştırmanın tüm detaylarını incelemek, onay vermek, denetlemek, özetle deneklerin haklarını korumak, zarar görmelerini önlemek, aydınlatılmış onamdan emin olmak gerektiğinde tedavilerini sağlamak etik kurulların görevidir.

61 Kaynakların taraflı seçilmesi Makalenin tartışma bölümünde makalenin konusuyla ilgili destekleyici ya da aksi yöndeki çalışma makalelerinin kaynak olarak verilmesi gerekir. Eğer yalnızca kendi sonuçlarını destekleyici makaleleri kaynak gösterip aksi yöndeki çalışmalara atıf yapmaz ve göstermez ise bu taraflı yazılımdır.

62 Taraflı Yayın Bilimsel araştırmalara ekonomik destek sağlayan ticari kurumlar ile araştırma grubu arasındaki çıkar ilişkisi taraflı yayın nedenlerindendir. Çalışmanın bilimsel tarafsızlık içinde yürütülmesi ve sonuçların temel verilere dayanması, araştırmacıları herhangi bir çıkar sağlamaması gereklidir. Çıkar ilişkisi: çalışma sonuçlarının yurtiçi veya yurtdışında sunulması, sonuçların sunulması-yayınlanması aşamasındaki yardımlar, bölüme-laboratuvara yapılan katkılar gibidir.

63 Etik Yanıltmalarda Editörler, Danışmanlar Dergi editörleri yayın için gönderilen makalelerin dikkatle gözden geçirmeli, konuyla ilgili uzman hakemlere göndermeli, derginin yayın felsefesi ve bilimsel ortam gelişmesine katkı sağlanması, hakem (danışman) belirlemesi, makalelerde düzeltme yapılması, araştırma verilerinin korunması, inceleme ve yayınlama zamanın iyi kullanması ve dergide yer alan yanlışlıkları yayın yoluyla düzeltmesi gibi etik ilkelere uymalıdır.

64 Kaynakça Erdem, R. (2006). Çok yazarlı bilimsel çalışmalarda yaşanan etik problemler. II. Uygulamalı Etik Kongresi Ekim Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. İnci O. (2009). Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar Yanıltmaları Önlemeye Yönelik Öneriler, Sağlık Bilimleri Süreli Yayıncılık, Ruacan, Ş. (2003). Bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ilkeler. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık. (Edt: O. Yılmaz). Ankara: TÜBİTAK Matbaası. TÜBA (2002). Bilimsel araştırmada etik ve sorunları. Ankara: TÜBA Yayını. TÜBA (2001). TÜBA dan Bilim Etiği Konusunda Kamuoyu Duyurusu. 14 Aralık İndirme Tarihi: Üniversiteler Arası Kurul (2001). ) Etiğe aykırı davranışlar. TÜBİTAK (2006). Bilimsel dergilere gönderilen makalelerde dikkat edilmesi gereken noktalar. TUBİTAK. Bölüm 3 Bilimsel Makale Nedir?