CANLILARIN OLUŞUMU ve EVRİMİ ÜN TE 20

Transkript

1 ÜN TE 20

2 Abiyogenez görüşü: Canlıların sürekli cansızlardan oluştuğunu savunur. Oluşan canlı basit ya da kompleks olabilir. Canlının oluşumu anidir. Biyogenez görüşü: Canlılar ancak kendinden önceki canlılardan oluşabilir. Panspermia görüşü: Canlılığın uzaydan gelen spor yada tohumlardan oluştuğunu savunur. Yaratılış görüşü: Her şeyin yaratıcısı ALLAH tır. Ondan başka yaratıcı yoktur. Her tür kendi içinde ayrı ayrı yaratılmıştır. Ototrof görüşü: İlk canlının kendi besinini kendisi üretebilen ototrof bir canlı olduğunu savunan görüştür. Heterotrof görüşü: Günümüzde evrimsel desteği arkasına alan bir görüştür. Bu görüşe göre ilk canlı cansızdan meydana gelmiştir. Fakat daha sonra meydana gelen canlılar, kendisinden önceki canlılardan meydana gelmiştir. Canlının oluşumu uzun kimyasal reaksiyonlar sonucunda olmuştur. İlk oluşan canlı basit yapıdaydı. ¾ Heterotrof görüşüne göre güneşten gelen yüksek enerjili ışınlar sayesinde, atomlar inorganik bileşikler basit organikler meydana geldi. Oluşan bu basit organikler sulara karıştı, burada basit organikler gelen enerjinin etkisiyle kompleks organikler bir hücreli prokaryotik canlı Yüksek enerjili nlar Atomlar NH 3 CH 4 H 2 H 2 O(su buhar ) Basit organikler Kompleks organikler Canl lkel atmosferde bulunan gazlar ¾ İlkel atmosferde serbest oksijen molekülü yoktu. Bu nedenle ozon (O3) tabakasıda bulunmuyordu. İlkel atmosferde ozon tabakası olmadığı için güneşin yüksek enerjili ışınları olduğu gibi dünyaya geliyordu. Bu durumda canlılığın ortaya çıkışı için en uygun ortam tuzlu sulardı. ¾ norganik evrim Organik evrim Canl evrimi. Heterotrof görüşüne göre öncül hücrelerin oluştuğu ortama koeservat adı verilir. Heterotrof görüşüne göre ilk canlı oksijensiz solunum yapıyordu. Bazı olayların evrimsel çıkış sırası : Mutasyonlar Mutasyonlar Ozon tabakas Oksijensiz solunum Fotosentez Oksijenli solunum Karaya ç k Substrat düzeyinde fosforilasyon Fotofosforilasyon Oksidatif fosforilasyon 513

3 Evrime göre kemosentez reaksiyonları oksijenli solunumdan önce ortaya çıkmıştır. Çünkü bütün kemosentetikler oksitlemede oksijen kullanır. Fakat her kemosentetik oksijenli solunum yapmaz. Heterotrof görüşüne göre ilk hayat tuzlu sularda başlamıştır. Tuzlu suların çekilmesiyle oluşan tuzlu su bataklıklarına uyum sağlayacak genetik yapıya sahip olanlar yaşama şansını kazanmış, diğerleri ise yok olmuşlardır. Tuzlu su bataklıklarının da kurumasıyla oluşan tuz oranı yüksek karalarda yaşamaya uyum sağlayanlar yaşamış, diğerleri yok olmuşlardır. Kara Tuzlu su batakl klar Tuzlu su Tatl su Tatl su batakl klar Kara Genetik uyumu olanlar ya ar, genetik uyumu olmayan ya ayamaz. (Do al seleksiyon) Genetik uyumu olanlar ya ar, genetik uyumu olmayan ya ayamaz. (Do al seleksiyon) Hayvanlarda Karaya Çıkışta Karşılaşılan Sorunlar : Vücut ağırlığının taşınması. Uygun üye ve eklemlere sahip olanlar bu sorunu aşabilmişlerdir. Serbest atmosfer oksijeninin kullanılması. Trake solunumu - Böcekler Akciğer solunumu ergin kurbağa, sürüngenler, kuşlar ve memelilerde akci erlerin geliflmesiyle bu sorunu aşabilmişlerdir. Su dengesi. Karalarda su düzenli dağılım göstermediği için su karasal canlılar için büyük sorun olmuştur. Azotlu boşaltım artıklarının düzenleyebilenler ve su kaybını azaltan boşaltım sistemine sahip olanlar su dengesini sağlayabilmişlerdir. Karasal canlılar metabolizmaları sonucunda NH3 (Amonyak) üretebilirler fakat üre ya da ürik asite dönüştürerek atarlar. Karasal omurgalılarda böbrek su kaybını azaltacak adaptasyonlara sahiptir. İç döllenme. Karasal canlılarda eşeyli üreme ile neslin devamı iç döllenme sorunu çözülerek aşılabilmiştir. Kireç kabuklu yumurta. Sürüngen ve kuşlarda yumurta hücresinin ve embriyonun korunması kireç kabuğun oluşması ile çözümlenmiştir. Bu sayede neslin devamlılığı sağlanmıştır Sabit ısılılık. Karalarda ısı çok değişkendir. Sabit ısılılık karalarda ortaya çıkmıştır. Amnion zarı. Karasal canlılarda embriyoyu sararak koruyan amnion zarı gelişmiştir. 514

4 Bitkilerde Karaya Çıkışta Ortaya Çıkan Sorunlar : Su mineral ve organik besinlerin fotosentez yapamayan doku ve organlara taşınması iletim demetlerinin ortaya çıkmasıyla çözümlenmiştir. Su kaybının azaltılması yaprak yüzeyini örten kütikülanın kalınlaşması, yaprak yüzeyinin daralması stomaların küçülmesi, azalması ve derinlerde konumlanmasıyla çözümlenebilmiştir. Yapraklarda gaz alışverişi stomaların oluşmasıyla çözümlenmiştir. Kök ve gövdenin enine kalınlaşması kambiyum ( kincil meristem doku) oluşmasıyla çözümlenmiştir. Neslin devamlılığı ve geniş karasal alanlara yayılma Çiçek Polen Tohum oluşumunun ortaya çıkmasıyla çözümlenmiştir. Bitkilerde karaya yayılmadaki en önemli adaptasyon tohum oluşturmadır. EVRİM : Eski türlerden yeni türlerin oluşmasına denir. Kalıtsal çeşitlilik şarttır. Çevre değişken olmalıdır. Uzun süreçlidir. Türlerin evrimleşme hızları farklıdır. Ço unlukla Basit Kompleks Bazen Bireylerin evrimi önemli değildir. Önemli olan ların evrimidir. Evrimin Yararlandıkları : 1. Fosiller 2. Körelmiş yapılar 3. Karşılaştırmalı embriyoloji 4. Filogeni: geçmişten günümüze aktarılan özellikleri inceler 5. Karşılaştırmalı fizyoloji 6. Karşılaştırmalı biyocoğrafya 7. Karşılaştırmalı parazitoloji 8. Karşılaştırmalı genetik 9. Karşılaştırmalı taksonomi 10. Karşılaştırmalı sitoloji 11. Karşılaştırmalı ıslah çalışmaları 515

5 Bazı Ekolojik ve Evrimsel Genelleştirmeler : Allen Kuralı: Soğuk bölgede yaşayan memeli ve kuşların üyelerinin vücut çıkıntıları sıcak iklimde yaşayan akrabalarına göre daha küçüktür. Soğuk bölgelerde çıkıntıların küçük olmasının nedeni ısı kaybını azaltmak, güney bölgelere gidildikçe çıkıntıların büyümesinin nedeni ısı kaybını artırmaktır. Ekvator Tilkisi Kutup Tilkisi Bergman Kuralı: Soğuk bölgelere gidildikçe vücut hacmi, vücuttaki çıkıntıların oluşturduğu yüzeye göre artar. Amaç; ısı dengesini sağlamaktır. Kral Penguen Magellan Penguen Humbolt Penguen Dollo Kuralı: Evrim, bazı mutasyonların olmasına karşılık geriye dönük değildir. Cope Kuralı: Evrimsel gelişim sırasında özellikle omurgalı hayvanların vücutları büyümüştür. Nedeni daha çok besin depolayarak çevreye bağımlılığın azalmasını sağlamaktır. Gloger Kuralı: Kuzey yarım küredeki kuş ve memeliler, kuzeye gittikçe açık renkli olmaya başlar. Nedeni ortama renk uyumu sağlamaktır. 516

6 EVRİM İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER : A) Lamarc ın görüşleri; I. Kullanılan organlar gelişir, kullanılmayan organlar körelir. II. Sonradan kazanılan karakterlerin kalıtımı Açıklama: sonradan kazanılan bir karakterin kalıtsal olabilmesi için oğul döllere geçmesi gerekir. B) Darwin in görüşleri; I. Canlılar sürekli artma eğilimi içindedir. II. Canlıların sürekli artmasını engelleyen çevresel faktörler vardır. (özellikle besin kıtlığı) III. Aynı türün bireyleri arasında varyasyonlar vardır. Açıklama: Darwin in evrim görüşünü grafik üzerinde incelersek; Birey say s Açıklama: Darwin'in evrim teorisinin mekanizmas do al seleksiyona dayan r. A B C Zaman Do al seleksiyon : Çevreye uygun özellik gösterenler yaflar, gösteremeyenler yaflama flans n kaybeder. A B C Canl lar artma e ilimi içerisinde Canl larda birey say s n n art fl duruyor. Besin k tl ya da alan yetersizli i; rekabet, hastal k, ölüm ve göçlerde art fla neden olur. D fla göçlerin artmas çeflitlili e neden olur. EVRİMİN OLUŞUM MEKANİZMASI : Baz mutasyonlar Do al seleksiyon Alt tür Kal tsal varyasyon zolasyon Adaptasyon Yeni tür E eyli üreme Do al seleksiyon Alt tür Mayoz bölünme Döllenme Bir türden yeni tür oluşabilmesi için genetik çeşitlilik artmalıdır. ¾ Evrimin hammaddesi Kal tsal varyasyon ¾ Evrimin Mekanizmas Do al seleksiyon ¾ Evrimin ürünü Adaptasyon Doğal seleksiyon çeşitliliği azaltır. ¾ Doğal seleksiyon değişen çevre şartlarına uyumu azaltır. 517

7 Doğal seleksiyon evrimi yavaşlatır. Doğal seleksiyon üstün özellikte olanların yaşama şansını artıran özel bir seçilimdir. Doğal seleksiyon bireyler üzerine çalışır, fakat sonuçları da ortaya çıkar. Doğal seleksiyon bireylerin karakteristliklerini değiştirmez, un karakteristliklerini değiştirir. Doğal seçilim fenotip üzerinde çalışır, fakat evrim allel sıklığındaki değişmelerden oluşur. Doğal seçilimin yüzü arkaya dönüktür. ¾ Doğal seleksiyon ları geçmişe hakim olan koşullara uydurur, gelecekte ortaya çıkabilecek koşullara değil. Adaptasyon: Canlının çevreye uyumunu sağlayan, yaşama ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklere denir. İzolasyon (Yalıtım): Aynı çevrede yaşayan canlıların çeşitli nedenlerden dolayı gen aktarımının kesilmesidir. İlk önce coğrafik yalıtım, sonra fizyolojik yalıtım ortaya çıkar. A X türü A Y türü Farklı türlerin geçmişteki ataları aynı olabilir. Aynı türe ait bireyler, farklı çevrelerde farklı türlere dönüşebilirler. Sınırlı büyüklükteki larda şans olayları gen havuzundan gametleri çekme şeklinde ortaya çıkan gen kaymalarına neden olur, bu da evrimleşmeye neden olabilir. Doğal seçilim bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan farklı üreme başarısıdır; Genetik sürüklenme ise herhangi bir nedene bağlı olmadan ortaya çıkan farklı üreme başarısıdır. Genetik sürüklenme küçük larda hızlı, büyük larda yavaştır. Bir üzerinde seçilim, çok değişik şekiller alabilir. Yönlendirilmiş ve dengeleyeci seçilim bir daki genetik varyasyonu, azaltma eğilimindedirler; Dallanan seçilim genetik varyasyonu artırma eğilimindedir. 518

8 Yönelik seçilim Dallanan seçilim Kararl seçilim Eşeyler arasında görülen farklılığa dimorfizm denir. Her yavruda dişilerin genel olarak erkeklere göre daha fazla yatırımı bulunduğundan, bir dişinin üreme başarısı yapabileceği yumurta sayısıyla sınırlıdır. Bir erkeğin üreme başarısı ise çiftleşebileceği dişi sayısıyla sınırlıdır. Eşeysel seçilimde erkekler birbirleriyle rekabet eder, dişiler ise seçme görevini üstlenmiştir. Erkekler arasındaki rekabet bazen diğer erkeğe ait yavruları öldürerek dişiyi kendisine bağlı kılarak da ortaya çıkabilir. Özellikler bireysel uyum gücünü düşürürken yakın akrabaların hayatta kalma ve üreme başarısını artırıcı sonuçlara yol açıyorsa, doğal seçilim bu özellikleri tutabilir. Ebeveynler bütün döllerine eşit yatırım yaparak uyum güçlerini en yüksek dereceye çıkarırlar. Bunun aksine yavrular, kendi öz kardeşlerinden daha fazla bakım almaya çalışarak kendi uyum güçlerini en yüksek dereceye çıkarırlar. Yaşama şansı azalan oğul döller ebeveyn ya da kardeşler tarafından öldürülebilir. Bu olay diğer yavruların uyum gücünü artırır. Evrim Daralan evrim Geni leyen evrim Paralel evrim a) Daralan Evrim: Farklı türlerin benzer çevreye uyumu söz konusudur. Genetik çeşitlilik azalır. b) Genişleyen Evrim: Benzer türlerin farklı çevrelere uyumu söz konusudur. Genetik çeşitlilik artar. c) Paralel Evrim: Benzer türlerin benzer çevreye uyumu söz konusudur. Genetik çeşitliliğin değişmesi beklenmez.eşeysiz üreme, vücut hücrelerindeki mutasyon modifikasyon ve mitoz bölünmenin evrime katkısı yoktur. 519