Mayıs

Transkript

1 e-bülten Mayıs

2 İ Ç İ N D E K İ L E R ÇOCUKLARDA DİŞ SAĞLIĞI Çocuklar dişlerini nasıl fırçalamalıdır? Dişlerinizi günde 2 kez fırçalayın! BUNLARI SAKIN UNUTMAYIN!! Bebeğinize gece son beslenmesinde şekerli gıdalar vermeyin. Tatlı tüketimine dikkat! DÜZENLİ DİŞHEKİMİ KONTROLLERİ ALIŞKANLIĞINIZ OLSUN Sakıza dikkat! STRES DİŞLER İÇİNDE İYİ DEĞİL Genellikle gözden kaçan dişleri sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı yüz, çene ve dişlerde ağrılarla kendini belli ediyor A Y I N V A K A S I UNUTKANLIK HERKESİN KORKUSU İŞTE BEYNİNİZİ KORUMAK GÜÇLENDİRMEK İÇİN ÖNERİLER Unutkanlık problemi, yaşlanan insanın en önemli korkularındandır. Web sitemize kullanıcı adınızı ve parolanızı girerek, başlangıç ve bitiş fotoğraflarınıza ulaşabilirsiniz.

3 ÇOCUKLARDA DİŞ SAĞLIĞI Türk Diş Hekimleri Birliği Toplum Ağız Diş Sağlığı Komisyonu tarafından hazırlanmıştır. Çocuklar dişlerini nasıl fırçalamalıdır? Dişlerinizi kapatıp, yuvarlak hareketlerle ön dişlerinizin görünen yüzlerini fırçalayın. Yine dişleriniz kapalı iken yuvarlak hareketlerle her iki taraftaki arka dişleri de fırçalayın. Ağzınızı açıp, arka dişlerinizin çiğneyici yüzeylerini ileri geri hareketlerle fırçalayın. Alt ve üst arka dişlerinizin iç yüzeylerini süpürme hareketi ile fırçalayın. Alt ön ve üst ön dişlerinizin arka yüzeylerini ancak diş fırçasını dik tutarak fırçalayabilirsiniz. Diş lerinizi günde 2 kez fı rçalayı n! Ağız sağlığının en önemli bakımı dişleri fırçalamak. Dişler her yaşta, günde en az iki kez fırçalanmalı. Diş fırçası üç aylık periyotlarla yenilenmeli ve dişler fırçalanırken fırça kuru olmalı. Diş fırçasının bozulduğunu kıl demetlerinin birbirinden ayrılmasından, dağılmasından ve eğilmesinden anlayabilirsiniz. Sert kıllı fırçalar dişlerinize zarar verebilir. İdeal olan bir diş fırçasını maksimum 3-4 ay kullanmak.

4 BUNLARI SAKIN UNUTMAYIN!!! Bebeğinize gece son beslenmesinde şekerli gıdalar vermeyin. Biberonla süt içirdikten sonra ağız temizliği için su içirin.bir parça peynir verin. Emziği kesinlikle şekere, bala, pekmeze batırmayın. *Beslenme sırasında bebeğinizin kaşığını ağzınıza almayın, lokmaları ağzınızdan çıkarıp bebeğe vermeyin. Çocuğunuza şekerli yiyecek ve içecekleri iki öğün arasında vermeyin. Her beslenmeden sonra su verilerek ağız içinin temizlenmesi sağlayın. Bebeklere bir yaşından sonra emzik ile biberon bıraktırılmalı, bardak ve kaşık kullanarak beslenmeye alıştırılmalıdır. Çocuğun doğumundan itibaren her beslenmeden sonra ağız içi ıslak gazlı bezle temizlenmeli, bu işlem süt dişleri sürdükten sonrada devam etmelidir İki yaşından itibaren sizin kontrolünüzde günde iki defa dişlerini düzenli fırçalatın. Çocuğunuzun yaşına uygun diş fırçası ve macunu seçin. Diş macununun miktarı bezelye büyüklüğünde olmalıdır. Çocuğunuzun diş macununu yutmamasına dikkat edin. Korucu flor uygulaması için dişhekiminize başvurun. Süt dişlerinde çürük varsa mutlaka tedavisini yaptırın. 6 yaşında süt dişlerinin en arkasından süren, ömür boyu ağzımızda kalması gereken 6 yaş dişlerine fissür örtücü uygulatın. Çürük var ise mutlaka tedavi ettirin. Çocuğunuzu altı ayda bir dişhekimi kontrolüne götürün. Tatlı tüketimine dikkat! Şekerli gıdalar dişlerin yüzeyine yapışır ve çürük başlangıcı olan bölgelerdeki hassasiyeti arttırır. Tatlıların yemek öğünleri içerisinde tüketilmesi diş sağlığı için önemli. Özellikle şeker ve benzeri tatlı yiyecekler yenildikten sonra diş fırçalama imkanı olmayanlar için bol su ya da sütle ağzın çalkalanması ya da şekersiz sakız çiğnenmesi kısa süreli bir çözüm olabilir.

5 DÜZENLİ DİŞHEKİMİ KONTROLLERİ ALIŞKANLIĞINIZ OLSUN Türk Diş Hekimleri Birliği anne babaları işte böyle uyarıyor: Sevgili anne ve babalar ; Çocuklarda süt dişleri aşağı yukarı 6-8 aylıkken sürerler. 2,5-3 yaşında çocuklarda 20 adet süt dişi vardır. Süt dişlerinin görevi; çocuğun beslenmesinin, konuşmasının, görüntüsünün düzgün olmasını sağlamaktır. Ayrıca kalıcı dişlere yer tutmak ve sürerken onlara rehberlik etmektir. Süt dişi erken çekildiği zaman bu doğal yer tutuculuk ve rehberlik ortadan kalkmaktadır. Süt dişlerinin erken kaybedilmesi çene yapısını ve diş dizimini bozar. Ayrıca çocuk rahat çiğneyemediği için beslenmesi ve gelişimi etkilenebilir. Bu nedenle süt dişleri değişme zamanına kadar çürüksüz olarak korunmalı, çürük varsa mutlaka tedavi ettirilmelidir. Bebeklerde süt dişlerinin sürmesi sırasında genelde salya akıntısı, iştahsızlık, huzursuzluk, uykusuzluk, ishal, ateş, çene veya yüzde kızarıklık, hafif öksürük gibi sıkıntılar yaşayabilirler. Bu sıkıntılar dişler sürmeden 2-3 ay önce başlayabilir. Bunların ne olduğu ve ne kadar ağrı oluşturacağı konusu çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Bu dönemde dişlerini kaşıyabileceği bir şeyler vermek en doğrusudur. Çok gerekli ise doktor önerisiyle ilaç verilebilir. Süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle kolay ve hızlı çürümeye yatkınlardır, "Nasıl olsa yerine yenileri gelecek" diye düşünülmemelidir. Süt dişleri 6-7 yaşında değişmeye başlar yaş arası karışık dişlenme dönemidir. Bundan sonra süt dişleri yerini kalıcı dişlere bırakır. 6 yaş civarında süt dişlerinin en arkasından alt-üst çenede, sağ-sol olmak üzere dört adet 1. büyük azı dişleri (6 yaş dişleri) çıkar. Çok erken yaşta çıktıkları için süt dişleri ile karıştırılabilir. Halbuki ömür boyu ağızda kalan ve çiğnemenin merkezi olan ilk kalıcı dişlerdir. Bunların korunması gereklidir. Bu dişleri korumak için fissür örtücü denilen dişi çürüğe karşı koruyan uygulamalar yapılmalıdır. Prof. Dr. Alev Alaçam (G.Ü. Pedodonti AD.) Prof. Dr. Seval Ölmez (H.Ü Pedodonti AD.)' nin katkıları ile TDB (Türk Dişhekimleri Birliği) tarafından hazırlanmıştır. Sakı za dikkat! Şekerli sakız, yapışkanlı tatlılar ve kuruyemişten mümkün olduğunca uzak durulmalı. Yenildiği takdirde ise dişlerden arındırma işlemi titizlikle yapılmalı. Şekersiz sakız ise dişleri koruyor. Dişleri yemek artıklarından ve plaklarından koruyor, tükürük salgısının akışını hızlandırıyor ve tükürüğün ph potansiyelini dengeleyerek, sonuçta diş çürüklerini azaltıyor.

6 STRES DİŞLER İÇİNDE İYİ DEĞİL Genellikle gözden kaçan dişleri sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı yüz, çene ve dişlerde ağrılarla kendini belli ediyor. Bu ağrıların sürekli olması kişilerde depresyona ve dolayısıyla iş gücü kaybına neden olmakta. Fakat her diş sıkan kişiyi hasta olarak değerlendirmek doğru olmaz, ancak dişlerde veya çevre dokularda bazı problemler yaşanıyorsa o zaman dikkatli olmak ve önlem almak gerekir Diş gıcırdatmak ve sıkmak (bruksizm) genellikle gece, uyku sırasında, istem dışı olarak ortaya çıkmakta, diş yüzeyinde aşınmaya neden olmakta buna bağlı olarak diş ağrısı, sıcak soğuk hassasiyeti ve kırılmalar ortaya çıkabilmektedir. Stresli dönemlerde, diş sıkma ve gıcırdatma artmakta, çene ve yüz ağrısına sebep olmaktadır. Bu dönemler geçtikten sonra da diş sıkma ve gıcırdatma yine devam ediyorsa, stresle başedebilmek için psikiyatriste başvurmalı ya da meditasyon, yoga gibi yöntemleri öğrenmek yerinde olacaktır. Kahve, alkol, sigara kullanımı da sinir sistemini olumsuz etkilemekte ve söz konusu hastalığı tetikleyebilmektedir. Uyku bozukluğu, uyku apnesi ve horlama da uyku sırasında diş gıcırdatmanın nedenleri arasındadır. Gündüz dişlerini sıkan kişiler bunu farkettikleri an çenelerini serbest bırakmak suretiyle bu rahatsızlıkları ile mücadele etmelidir. Fakat uyku sırasında yaşanan bu soruna çözüm ancak hekim müdahalesi ile mümkündür. Bu hastalara gece plağı diye adlandırılan, alt ve üst çene arasına yerleştirilen koruyucu bir aparat uygulaması ile uyku sırasında dişlerin birbiriyle teması en az seviyeye düşürülmekte, diş ve çevre dokularda oluşan hasar en alt düzeye indirilmektedir. Birazda gülelim ) Okyanusta büyük bir gemi hızla ilerlerken, bir an gemi kaptanı herkesi güverteye çağırmış. ) ) ;-) Herkes güverteye toplanınca: "Size bir kötü, bir de iyi haberim var" demiş. "Hangisi ile başlayayım?" diye yolculara sormuş. - Yolcularda "İyi olanla" demişler... ;-) - Kaptanda söze şöyle başlamış "11 dalda oscar kazanacağız..." ;-)

7

8 UNUTKANLIK HERKESİN KORKUSU İŞTE BEYNİNİZİ KORUMAK GÜÇLENDİRMEK İÇİN ÖNERİLER Unutkanlık problemi, yaşlanan insanın en önemli korkularındandır. Özellikle 50'li yaşlar sonrasında ufak tefek unutkanlıklar ile ciddi bellek sorunları birbirine karıştırılır. Orta yaşlıların nerdeyse yarısı kendilerinde bir bellek kaybı sorununun başladığını zanneder. Bunların çoğu küçük ve hoş unutkanlıklardır. Hayatı tatlandıran ve keyif katanlar biraz da bu nükteli olaylardır! Belleği güçlü tutmanın pek çok püf noktası, uyulması gereken çok sayıda kuralı var. Hipertansiyonu ve kolesterol yüksekliği sorununu önleyin ya da kontrol altına alın. Kalbiniz için kötü olanın beyniniz için de kötü olduğunu unutmayın. Alkolü azaltın. Erkeklerin iki, kadınların bir ölçüden (bir ölçü içkiyi 'bir bardak şarap' olarak kabul edebilirsiniz) daha fazla alkol kullanması beyin hücrelerini tahrip etmektedir. İyi ve kaliteli uyku uyuyun. İyi bir uyku için ortalama 8 saat gerekir. Kaliteli uyku beynin yeni öğrenilenleri pekiştirmesini sağlar. Öğrenilmiş bilgilerin pekiştirilmesinin uzun süreli belleğin en önemli desteği olduğu biliniyor. Stresinizi iyi yönetin. Ölçülü ve kontrollü stres dikkati yoğunlaştırmakta, odaklanmayı arttırmaktadır. Kontrolsüz, uzun süreli ve aşırı stres ise dikkati sürdürme kapasitesini yok etmekte, unutkanlığı tetiklemekte, kortizol hormonunu yükselterek beynin bellek için önemli bölümlerinde hasar geliştirmektedir. Yeni şeyler öğrenmeye devam edin. Her yeni bilgi ve beceri birer bellek egzersizidir. Yeni sporlar, hobiler, araştırma alanları, heyecanlı ve zevkli problemler, ezberlenen yeni şiirler ve yeni diller beyniniz için en güçlü vitaminlerdir. Tembelliği bırakın. Zihinsel faaliyetlerinizi sınırlamayın. Özellikle televizyon seyretmek gibi pasif faaliyetleri azaltın. Televizyon karşısında geçirdiğiniz saatler sadece bedensel değil, ruhsal sağlığınızı da kötü yönde etkiler.

9 Her gün egzersiz yapın. Günde dakika, haftada en az 4 gün yürümeye, iş saatlerinde daha çok aktif olmaya, kısa mesafelerde taşıt kullanmamaya çalışın. Özellikle yürümenin beyin sağlığı ve yeniden yapılanma sürecini olumlu yönde etkilediğini gösteren çok sayıda kanıt var. Beynin yeni yetenekler kazanabilmesi beyin hücreleri arasında güçlü ve yoğun yeni bağlantılar oluşturabilmesinin başlıca desteklerinden biri de düzenli ve ılımlı egzersizlerdir. Bizim önerimiz fırsat buldukça yürümenizdir. Kullandığınız ilaçları yeniden gözden geçirin. Özellikle beyni etkileyen ilaçları doktor önerisi olmadan kullanmayın. Depresyon giderici, uyku verici, ruhsal gevşetici ilaçlara komşu, eş dost tavsiyeleri ile başlamayın. Reçetesiz satılan ilaçları rasgele yutmayın. Doğal ya da zararsız diye kullanabileceğiniz bitkisel ürünlerin (valerianlar), besin desteklerinin (melatonin) ve diğerlerinin (hüperzin, Sam'e) beyin hücrelerinizi üzebileceğini, zihinsel fonksiyonları bozabileceğini unutmayın. Antihistamikantialerjik ilaçları özellikle alüminyum içeren antiasitleri ve uyku kolaylaştırıcıları doktorunuzla konuşmadan uzun süre kullanmayın. Vitaminlerden yararlanın. E ve C vitamini gibi antioksidan vitaminlerin, selenyum gibi serbest radikal avcısı minerallerin hücreleri oksitlenmekten koruyan güçlerinden faydalanabilirsiniz. Yeteri kadar B vitamini, özellikle B12 vitamini aldığınızdan emin olun. Dengeli bir beslenmenin de yaşlılıkta vitamin eksikliğine yol açabileceğini hatırlayın. Hayata bağlı kalın. Hayatınıza önem katan bağları iyice sıkılaştırın. Huzurunuzu koruma ve güçlendirmeye bakın. Aileniz, dostlarınız, işiniz, hemşerilik ve vatandaşlık bağlarınıza, inançlarınıza daha sıkı sarılın. İnsanlarla daha sık birlikte olmaya, aileniz ve arkadaşlarınızla olumlu ilişkiler kurmaya ve sosyal aktivitenizi çoğaltmaya çalışın. İyi sosyal ilişkileri olan yaşlılarda bellek fonksiyonları bozulmuyor. Sosyal ilişkiler bir taraftan zihinsel egzersizleri yoğunlaştırıyor, diğer taraftan çeşitli olayların ruhsal travmalarını hafifletmeye yardımcı oluyor.

10