AR&GE BÜLTEN 2016 OCAK- ŞUBAT- EKONOMİK 2016 TEMMUZ-AĞUSTOS İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMA, GİRİŞİMCİLİK VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİ

Transkript

1 AR&GE BÜLTEN 2016 OCAK- ŞUBAT- EKONOMİK 2016 TEMMUZ-AĞUSTOS İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMA, GİRİŞİMCİLİK VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ Sunuş EKONOMİ 15 Temmuz Darbe Girişiminin Ekonomi Üzerine Etkileri Sait KAYA Kalkınmanın Temel Bileşenleri Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin Vergi Yükünü Azaltacak Yeni Düzenleme Hayata Geçirildi Övgü PINAR Gözde SEVİLMİŞ Türkiye nin Batıya Açılan Kapısı: İzmir Şebnem BORAN Erdem ALPTEKİN SEKTÖREL Kalkınmanın Sürekliliği Kaliteli Beşeri Sermaye İle Mümkün Melisa KORKMAZ İnşaat Sektörünün Ocak-Haziran 2016 Dönemi Yapı İzinleri Performansı Nurel KILIÇ Kontrol ve Denetim Noktalarının Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Usül ve Esaslar Hakkında Tebliğ Yayınlandı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ 1

2 2016 TEMMUZ AĞUSTOS - SUNUŞ Değerli Üyelerimiz, Ülke olarak oldukça zor bir dönemden geçiyoruz. 15 Temmuz da hain darbe girişimini yaşadık. Darbe girişimi, başta Cumhurbaşkanımızın dirayetli duruşu, hükümetin, siyasi partilerin, milletimizin, polisimizin ve ordumuzun ezici çoğunluğunun ve tüm toplum kesimlerinin kenetlenmesiyle yenildi. Hükümetimizin işbaşında olması ve üstün gayreti ile piyasalar büyük bir panik havasına girmedi. Moodys de kredi notumuzu değiştirmedi. Ülkemizin yatırım yapılabilir özelliği sürüyor. Ekonomi yönetimimiz ile birlikte Oda olarak, yerli ve yabancı yatırımcıların tereddütlerini gidermek için peş peşe açıklamalarda bulunduk. Ülkemiz hala birlik ve beraberliğini en sağlam şekilde koruyor. Ne kadar güçlü bir ülke olduğumuzu her gün yeniden tüm dünyaya kanıtlıyoruz. Böyle bir ortamda hükümetimiz icraatlarına hız kesmeden devam ediyor. Vergi ve harç istisnalarından Ar-Ge ve yatırım teşviklerine, karşılıksız çek veren kişilere yönelik yaptırımlardan, iflas ertelemeye kadar birçok konuda önemli düzenlemeler yapıldı. Ayrıca, 6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun un 19 Ağustos ta Resmi Gazetede yayınlandı. Ticaretin önündeki birçok engele rağmen İzmir de yoluna devam ediyor. Bu zor günleri hep birlikte, çalışarak, üretmeye devam ederek atlatacağımıza inanıyorum. Bu perspektifte ekonomik ve sektörel konuların işlendiği bültenimizde bu ay; 15 Temmuz Darbe Girişiminin Ekonomi Üzerine Etkileri Kalkınmanın Temel Bileşenleri Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin Vergi Yükünü Azaltacak Yeni Düzenleme Hayata Geçirildi Türkiye nin Batıya Açılan Kapısı: İzmir Kalkınmanın Sürekliliği Kaliteli Beşeri Sermaye ile Mümkün İnşaat Sektörünün Ocak-Haziran 2016 Dönemi Yapı İzinleri Performansı Kontrol ve Denetim Noktalarının Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Usül ve Esaslar Hakkında Tebliğ Yayınlandı başlıklı yazılarımızı bulabilirsiniz. Odamız Araştırma, Girişimcilik ve Meslekleri Geliştirme Müdürlüğü uzmanları tarafından hazırlanan AR&GE Bülten in üyelerimize, kamu otoritelerine ve ilgililere yararlı olacağını umuyor, bol kazançlı günler diliyoruz. Ekrem DEMİRTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı 2

3 2016 TEMMUZ AĞUSTOS - EKONOMİ 15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE ETKİLERİ Sait KAYA 15 Temmuz 2016 Cuma gecesi Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde bir grup asker ülke yönetimini ele geçirmek için bir harekat başlattı. İstanbul ve Ankara başta olmak üzere Türkiye nin muhtelif şehirlerinde büyük bir askeri hareketlilik yaşandı. Tanklar sokağa indi. Savaş uçakları ve helikopterleri Ankara ve İstanbul semalarında cirit attı. Tam bu sırada, TRT binası bir grup asker tarafından ele geçirilerek ordunun yönetime el koyduğu şeklinde bir bildiri yayınlandı. Ortalık karıştı. Olayların vehameti Türk jetlerinin ve helikopterlerinin Gazi Meclisi bombalaması ile daha da korkunç bir hal aldı. Ordu içinde kalkışmaya giden askeri unsurlar, Genelkurmay karargahına girerek Genelkurmay Başkanını rehin aldı. Keza başka merkezlerde bulunan Kara, Hava, Deniz ve Jandarma Komutanları da söz konusu illegal güçler tarafından rehin alındı. İstanbul Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı na da tanklar ile giriş yapıldı. Uçuşlar durduruldu. Ankara Emniyet Müdürlüğü ve Özel Harekat Kuvvetlerinin bulunduğu merkez jetler tarafından bombalandı. Birçok güvenlik gücümüz bu saldırıda şehit oldu. Darbe teşebbüsünün anlaşılmasının ardından millet sokaklara indi. Tankların önüne geçtiler. Canları pahasına meydanı darbecilere bırakmayacaklarını göstererek demokrasiye ve Cumhuriyete sahip çıktılar. Darbe girişimi, Cumhurbaşkanımızın, Hükümetimizin, siyasi partilerin, milletimizin, polisimizin ve ordumuzun ezici çoğunluğunun ve tüm toplum kesimlerinin kenetlenmesiyle başarısızlığa mahkum edilmiştir. 15 Temmuz Darbe Girişimi nin ülkemiz üzerinde ekonomik, siyasi, güvenlik ve sosyal bakımdan önemli ve uzun dönemli etkilerinin olacağı açıktır. Daha önceki tecrübelerimiz de darbelerin Türkiye ekonomisini en az 10 yıl geriye götürdüğünü göstermektedir. Ancak bu darbe girişiminden sonra ekonomimizin ne kadar güçlü olduğunu gördük. Hükümetimizin işbaşında olması ile piyasalar büyük bir panik havasına girmedi. Ekonomi yönetimi tarafından yerli ve yabancı yatırımcıların tereddütlerini gideren açıklamalar peş peşe geldi. 15 Temmuz akşamı 3,05 seviyeleri çıkan dolar 18 Temmuz Pazartesi günü hemen 2,90 seviyelerine geriledi. Şimdi dolar/tl 2,93 seviyelerinde. Bu darbe girişiminin piyasalar üzerindeki yaratacağı dalgalanmalar bir süre daha devam edebilir. Ancak Hükümetimiz içinde bulunduğumuz olağanüstü şartlar da dahi çalışmalarına tüm hızıyla devam ediyor. 3

4 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Vergi ve harç istisnalarından Ar-Ge ve yatırım teşviklerine, Karşılıksız çek veren kişilere yönelik yaptırımlardan, iflas ertelemeye kadar birçok konuda önemli düzenlemeleri içeren Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazetede yayımlandı. Hükümetimiz bu düzenleme ile ekonomiyi asla ikinci plana atmayacağını göstermiş oldu. Kanun ile ülkemizde yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik ticari mevzuat ve vergi mevzuatında önemli değişiklik ve yenilikler yapıldı. Yatırımlarda başta damga vergisi ve harçlardan kaynaklanan işlem maliyetlerini azaltmak amacıyla önemli istisna düzenlemeler geliyor. Özellikle ileri teknoloji şirketlerin satın alınmasında, yüksek ve orta teknolojili ürünlerin imalatında damga vergisi ve harç vergisi istisnası getirilmesi önemli. Ülkemizin orta gelir tuzağından kurtulması için hep ileri teknoloji üretime yönelmesi son derece önemlidir. Ticaret Kanunumuzda şirket kuruluş işlemlerinde ortaya çıkan bürokratik işlemler ve şirket kuruluş maliyetleri azaltılıyor. Şirket kuruluşunun daha kısa sürede ve daha az maliyetle tamamlanması sağlanıyor. Son yıllarda istismar edilmeye başlanılan iflas ertelemede düzenlenmeler yapılması da iş dünyası için önemli. Ticaret hayatının en önemli ödeme vasıtalarından birisi olan çeke itibarını ve güveni tekrar kazandırmak için de düzenlemeler yapıldı. Yeni düzenlemeler içinde sadece yatırım ortamının iyileştirilmesi değil çek ve iflas erteleme gibi günlük ticaret hayatını çok yakından ilgilendiren konularda da düzenlemeler yapılması önemli. Her önüne gelen firmanın iflas ertelemeye gidemeyecek olması ve çeki sorumsuzca ve ticari etik kurallarının dışında kullanan kişilere hapis cezasının öngörülmesi yerindedir. Özellikle ihracatçılarımıza hususi (yeşil) damgalı pasaport verilecek olması, ihracatımıza doping etkisi yaratacak. Bu sayede ihracatçılarımızın yeni pazarlara kolayca giriş yapması mümkün olabilecek, ihracatçılarımız vize alımıyla uğraşmak zorunda kalmayacaklar. Bu uygulamadan sadece belirli bir değerin üzerinde ihracat yapan firmaların değil, genişleme potansiyeli olan ve katma değeri yüksek ürün ihraç eden ihracatçıların da yararlanması halinde ihracatımız ivme kazanacaktır. Darbe girişimi fiyatları da etkiledi. Temmuz ayında enflasyon beklentilerin çok üzerinde % 1,16 artış göstererek 6 ayın en yüksek seviyesine çıktı. TÜFE yıllık bazda 8,97 ye yükseldi. ÜFE ise 3,96 oldu. Sanayi üretimindeki artışta ise ilk çeyreğe göre gerileme var. Takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretiminde ilk çeyrekte yüzde 5,6 gibi yüksek oranda bir artış sağladıktan sonra ikinci çeyreği yüzde 2.9'luk artışla geride bıraktık. 4

5 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Sanayi üretimi ikinci çeyrekte çok hızlı bir dalgalanma gösterdi. Nisan ayında yüzde 0.7'ye kadar indikten sonra Mayısta yüzde 7.1'i bulan üretim artışı, haziranda yine yavaşladı ve ancak yüzde 1.1 oldu. Bunun sonucunda da ikinci çeyrekte sağlanan üretim artışı yüzde 2.9 olarak gerçekleşti. Mayıs ayında işsizlik oranları çok küçük bir artış ile yüzde 9,4 oldu. İşsizlik oranı 2014'ün Mayıs ayında yüzde 8,8, geçen yılın Mayısında ise yüzde 9,3 idi ve 2016'nın Mayısı itibariyle işgücü 902 bin kişi arttı. Ne var ki istihdamda işgücündeki kadar artış yaratılamadı. İstihdam artışı 795 bin kişide kaldı. Bunun sonucu olarak da işsiz sayısında 107 bin kişilik artış yaşandı. Yaşanan gelişmeler neticesinde, derecelendirme kuruluşu Moody s den ülkemize kötü haber geldi. Moody's Türkiye'nin büyüme beklentisini düşürdü. Moody s in raporunda, Türkiye için ise "politik risklerin yatırım üzerindeki artan riski" ifadesi kullanılarak, büyüme beklentisi 2016 için yüzde 3,2'ye, 2017 için yüzde 2,9'a düşürüldü. Elbette Moody s gibi derecelendirme kuruluşlarının notlarını görmezden gelemeyiz. Biz görmesek de yabancı yatırımcılar yatırımlarını yaparken, bu notları ve değerlendirmeleri göz önüne alıyor. Ancak yatırımcılar Hükümetimizin bu ortamda yatırım ortamını iyileştirmek için yaptığı düzenlemeleri de dikkate almalı. Özetle; darbe girişiminin kısa vadede ekonomimizi olumsuz etkileyebileceği, özellikle yabancı yatırımcıların belirsizlik ve siyasi risk oranının arttığına yönelik algıları dalgalanmalara neden olabileceği öngörülmektedir. Ancak Hükümetimizin iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesine ilişkin uyguladığı yapısal reformlar olumsuz algıların ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Çünkü, Türkiye nin borcun milli gelire oranı, bütçe açığının milli gelire oranı gibi makro ekonomik göstergeleri oldukça iyi seviyelerde seyretmektedir. Ayrıca bankacılık sistemimiz hala oldukça güçlüdür. Merkez Bankamız da aktif olarak piyasalara müdahalelerde bulunmakta ve olumsuzlukları gidermektedir. Bu durumlar göz önünde bulundurulduğunda, yabancı yatırımcıların olumsuz algılarının giderileceği ve konjonktürel dalgalanmaların kısa sürede ortadan kalkacağı görülmektedir. 5

6 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ GİRİŞ KALKINMANIN TEMEL BİLEŞENLERİ AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNİN VERGİ YÜKÜNÜ AZALTACAK YENİ DÜZENLEME HAYATA GEÇİRİLDİ Ekonomik kalkınmayı, ülkelerin rekabet gücünü ve toplumsal refah düzeyini arttırmaya yönelik en önemli etken bilimsel alanlardaki ilerlemeler ve teknolojik gelişmelerdir. Bu alanlardaki ilerleme ve gelişmelerin ülkelerin üretim sürecine uygulanması kalkınmayı da beraberinde getirmektedir. Ülkeler arasındaki rekabetin hız kazandığı günümüz koşullarında ülkelerin sosyal ve ekonomik kalkınma hedeflerine ulaşmalarına yönelik olarak bilim ve teknoloji politikalarının önemi oldukça artmaktadır. Çünkü bir ülkenin refah düzeyinin artması, küresel pazarda rekabet edebilmesi, Ar-Ge ve ileri teknolojiye dayalı ürün ve üretim yöntemlerini geliştirebilmesine, bilim ve teknoloji alanında gösterdiği başarıya bağlıdır. YENİ DÜZENLEMELER Türkiye deki Ar-Ge ve Tasarım çalışmalarına güç katacak Ar-Ge Reform Paketi kapsamında; Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği, Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Harcamalarının Kazancın Tespitinde İndirim Konusu Yapılması Hakkında Karar, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği tarihli Resmi Gazete de yayınlanmıştır. Gözde SEVİLMİŞ Övgü PINAR Sözkonusu düzenlemelerle, Ar-Ge veya tasarım merkezlerinin vergi yükünü hafifletecek yeni düzenleme hayata geçirilmiştir. Yeni düzenlemeler doğrultusunda, 31 Temmuz 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği de yürürlükten kaldırılmış olup tüm destekler revize edilmiştir. Yönetmelik, KOSGEB in Kurulması Hakkındaki Kanuna göre kurulan teknoloji merkezleri (teknoloji merkezi işletmeleri), Türkiye'deki Ar-Ge merkezleri ile tasarım merkezleri, Ar-Ge ve yenilik projeleri, tasarım projeleri, rekabet öncesi iş birliği projeleri ile teknogirişim sermayesine ilişkin destek ve teşviklere yönelik uygulama, denetim usul ve esaslarını kapsamaktadır. 6

7 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Buna göre, teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarıyla kanunla kurulan, teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan, kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon, kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananları kapsayan düzenlemeler getirilmiştir. Bu kuruluşlarda gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamıyla kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen sınırlı tasarım harcamalarının tamamı kurum ve ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılacaktır. Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterleri haiz Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde, ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının, bir önceki yıla göre artışının % 50 sine kadarı indirim konusu edilebilecektir. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Yine sözkonusu kuruluşlarda çalışan; Ar-Ge ve destek personeli, Desteklenen tasarım projelerinde ve merkezlerinde çalışan, tasarım ve destek personelinin bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin doktoralılar ile temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için % 95'i, yüksek lisanslılar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için % 90'ı ve diğerleri için % 80 i gelir vergisinden muaf olacaktır. Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerine ilişkin teşvik, Gelir Vergisi Kanununun ilgili maddesinde yer alan düzenlemeye göre, 31 Aralık 2023 tarihine kadar vergiden muaf tutulması yerine, muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra terkin edilerek uygulanması hükmü düzenlenmiştir. Gelir vergisi stopajı teşvikinin hesaplanmasında, bu kapsamdaki personelin fiilen Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdıkları zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınacaktır. Haftalık 45 saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu teşvikten faydalanamayacaktır. Sözkonusu teşvikten yararlanacak destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısı, toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının % 10'unu aşamayacaktır. Sigorta Primi Desteği Bu personellerin kanun kapsamındaki faaliyetleri karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuş personelin gelir vergisi istisnasının uygulandığı sürece gelir vergisinden istisna tutulan ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacaktır. 7

8 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanacak destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının % 10 unu geçemeyecektir. Damga ve Gümrük Vergisi İstisnası Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak düzenlenen kağıtlar damga vergisinden muaf tutulacaktır. Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde istihdam edilen personele mahsus görevleriyle ilgili olarak yapılan ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kağıtlar ile kanun kapsamına giren sigortalılar için düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgeleri için damga vergisi alınmayacaktır. Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleriyle ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kağıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan muaf olacaktır. Bakanlıkça ilan edilen teknoloji alanlarında yer alan rekabet öncesi iş birliği projeleri destek kapsamında değerlendirilecektir. Rekabet öncesi iş birliği projelerinde birden fazla kuruluşun yer alması zorunlu olacaktır. Her bir rekabet öncesi iş birliği proje bütçesinin en fazla % 50'sine kadarlık kısmı, bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere geri ödemesiz olarak desteklenebilecektir. Teknogirişim Sermayesi Desteği Teknogirişim sermayesi desteğine, örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından 1 yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 10 yıl önce almış kişiler başvurabilecektir. Destekten faydalananlara, projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının % 10'unu ve öz sermayenin % 20'sini aşmayan kısmı, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca beyan edilen gelirin ve Kurumlar Vergisi Kanununun ilgili maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. İndirim konusu yapılacak tutar, yıllık olarak 500 bin lirayı aşamayacaktır. Kanun hükümlerinin ihlali veya destek ve teşvik unsurlarının amacı dışında kullanılması durumunda, zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyası doğmuş sayılacak ve ziyana uğratılmış vergiler gecikme faizi ve vergi ziyası cezasıyla birlikte tahsil edilecektir. Sağlanan vergi dışı destekler ise Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ve gecikme zammıyla alınacaktır. 8

9 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Dünyadaki gelişmelere paralel bir şekilde, Türkiye nin dünyada rekabetçi bir pozisyon elde edebilmesi için en önemli araçlar inovasyon ve Ar-Ge dir. Türkiye nin Ar-Ge ve yenilik bakımından göstergeleri değerlendirildiğinde; Türkiye nin Ar-Ge görünümünün AB ortalamasına göre zayıf durumda olduğu görülmektedir. Teknolojinin baş döndürücü bir hızla geliştiği, mal ve hizmetlerin sınır tanımadığı günümüzde, Ar- Ge ve inovasyon refah ve zenginliğin kaynağı, aynı zamanda küresel rekabetçi gücün en önemli bileşenidir. Çalışmalar göstermektedir ki, Ar-Ge ve inovasyon olmadan refah ve zenginliğe giden bir yol mevcut değildir. Ar-Ge ve inovasyon aynı zamanda rekabetçiliğin de en temel bileşenidir. Türkiye nin Ar-Ge ve inovasyona ayırdığı pay her geçen gün artmakta olup son 10 yılda 8 kat artmıştır. Dünyanın önde gelen ülkelerinde Ar-Ge ve inovasyona ayrılan pay % 2-3 düzeyinde olup Türkiye nin 2023 hedefi ise GSMH nın % 3 ünün Ar-Ge ve inovasyona ayırmaktır. İhracatımız, düşük ve orta teknolojilere dayalı bir sanayi yapısına sahip olup ihracatımızın oldukça az bir bölümü yüksek teknolojili mallardan oluşmaktadır. Teknolojiyi geliştiren, satan ve bunlardan büyük paralar kazanan ülkelerin rekabet avantajına sahip olmasının nedeni yenilikçiliğe verdikleri önemden geçmektedir. Küresel rekabetin daha da hız kazandığı günümüzde, Türkiye nin Ar-Ge ve inovasyon ışığı altında teknolojiye önem vererek yüksek katma değerli ürüne dönüşmesi önem arz etmektedir. Ar-Ge Reform Paketi; bilim, teknoloji, Ar-Ge ve inovasyon konusunda farkındalığı yükselterek ülkemizde Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin sayısının artmasına katkı sağlayacak ve Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde faaliyet gösteren şirketlere büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Bu kapsamda, Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik yürürlüğe koyan düzenlemeler, Türkiye nin bu alandaki politikalara önem verdiğinin en önemli göstergelerinden biri olup memnuniyet vericidir. KAYNAKLAR: ( tarih, sayılı) Türkiye İstatistik Kurumu, ( ) 9

10 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ TÜRKİYE NİN BATIYA AÇILAN KAPISI: İZMIR Şebnem BORAN Erdem ALPTEKİN İzmir, Asya nın en batısında, Avrupa nın ise en doğusunda yer almaktadır. İzmir den Avrupa, Afrika, Asya nın birçok merkezine 2-3 saatte kolaylıkla ulaşılabilmektedir. Anadolu nun çağdaş yüzü ve batıya açılan kapısı olarak anılan İzmir, yüzyıllardır farklı kültürlere, dinlere ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir kenttir. İzmir günümüze kadar devam ettirdiği kültürel çeşitliliği ile bir hoşgörü kenti olma özelliğini taşımaktadır. İzmir huzurun, tatilin ve mutluluğun kentidir. İzmir, Türkiye ekonomisine en fazla katkı veren kentlerin başında gelmektedir. Ülkemizin en önemli ticaret ve sanayi merkezlerinden birisidir. Ege Bölgesi nin lider kentidir. Ege Bölgesindeki ekonomik aktivitenin hemen hemen yarısı İzmir dedir. Fuarcılığın ve dış ticaret kültürünün de bunda büyük etkisi olmuştur. Türkiye de fuarcılığın temeli İzmir de atılmış, ilk uluslararası fuar 1936 yılında kentimizde düzenlenmiştir. İzmir kişilik nüfusu ile İstanbul ve Ankara nın ardından Türkiye nin en büyük üçüncü kentidir. Türkiye nüfusunun % 5,3 ü İzmir de yaşamaktadır. İstanbul, kilometrekareye düşen kişi ile nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu il olurken, İstanbul u sırasıyla; 493 kişi ile Kocaeli, 347 kişi ile İzmir ve 283 kişi ile Gaziantep takip etmektedir. İzmir in yıllık nüfus artışı döneminde % 1,27 iken döneminde % 1,34 e yükselmiştir. İzmir de ortalama hane halkı büyüklüğü ise 3,06 ile 3,52 olan Türkiye ortalamasının altındadır. 10

11 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Tablo 1: İzmir Makroekonomik Verileri İşsizlik Oranı (%) İşsiz Sayısı (Bin Kişi) İstihdam Düzeyi (Bin Kişi) İstihdam Oranı (%) Kamu Yatırımları (Milyon TL) ,8 16,2 15,1 14,7 14,8 15,4 13, , ,5 45,5 45,3 47,3 46,1 45, ,4 492, Teşvikli Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL) (Temmuz 2016) Kurulan Firma Sayısı (Kooperatif dahil değil) Kapanan Firma Sayısı (Tasfiye dahil değil) Yabancı Turist Sayısı Vergi Gelirlerinin Tahsilatı (Milyar TL) Banka Toplam Mevduatları (Milyar TL) Banka Toplam Nakdi Kredileri (Milyar TL) Banka Şube Sayısı Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayısı (1954- Birikimli) (Haziran 2016) 662 (Haziran 2016) (Temmuz 2016) 17,7 17,6 22,7 27,6 32,8 36,3 39,8 48, ,8 29,7 33,7 37,9 41,7 48,6 54,7 64,6 66,3 19,9 21,5 29,4 38,8 45,9 60,2 66,9 77,9 79,7 (Mart 2016) Kaynak: TUİK, T.C. Ekonomi Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, TOBB İstatistikleri, (Mayıs 2016)

12 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ En son yapılan 2011 yılı Gayri Safi Katma Değer (GSKD) hesaplamasına göre Türkiye genelinde İzmir % 6,6 pay almıştır. İzmir in kişi başına gayri safi katma değeri TL dir. İzmir Gayri Safi Katma Değer e göre İstanbul (% 27,16) ve Ankara nın (% 8,63) ardından 3. sırada yer almaktadır. Sektörlerin İzmir e katkısı değerlendirildiğinde; hizmetler sektörünün payı % 67,7, sanayi sektörü payının % 26,9 ve tarım sektörünün payının ise % 5,4 olduğu görülmektedir. Nüfusun daha yoğun olduğu merkez ilçelerde hizmetler, ticaret, sanayi ve turizm yoğunlukta iken, nüfusun daha az olduğu merkeze uzak ilçelerde ise tarım ve hayvancılık daha yaygın olarak yapılmaktadır. İzmir in sahil kesiminde yer alan ilçelerinde turizm sektörü ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. İzmir tarımı Türkiye tarımının % 4 ünü, İzmir sanayisi Türk sanayisinin % 6,5 ini, İzmir deki hizmetler sektörü ise Türkiye de hizmetler sektörünün % 7 sini tek başına karşılamaktadır. İzmir de istihdam edilenlerin % 9,9 u tarım, % 32 si sanayi, % 58,1 i ise hizmetler sektöründedir. Kent merkezinde ticaret alanında yoğun olarak faaliyet gösterilirken; küçük sanayi siteleri, organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler ve teknoparklar da kent sanayisinin gelişimine katkı sağlamaktadır. İzmir de ticaretin yoğun olduğu bölgeler kent merkezinde bulunan çarşılardır. Kemeraltı ve Karşıyaka Çarşıları, Mimar Kemalettin Moda Merkezi, Yenişehir Ticaret Merkezi, Çankaya, Alsancak ve Karabağlar Çarşıları kentin alışveriş mekanlarıdır. Bunun yanı sıra Hatay, Balçova, Buca, Göztepe, Bornova gibi semt çarşıları da bulunmaktadır. Ayrıca kentin birçok noktasında da AVM ler ticaretin önemli bir kesimini üstlenmektedir. İzmir de hane halkı tüketim harcamaları en yoğun olarak % 27,7 ile konut ve kiraya yapılmaktadır. Konut ve kirayı sırasıyla % 17,8 ile gıda ve alkolsüz içecekler ile % 16,4 ile ulaştırma harcamaları takip etmektedir. İşsizlik oranına bakıldığında İzmir, Türkiye ortalamasının üzerindedir yılında kentin işsizlik oranı % 15 olmuştur. Tarım dışı işsizlik oranı ise % 16,1 dir. İzmir deki işsizlik oranının yüksekliği beraberinde yoksulluğu da getirmiş ve gelir dağılımını bozmuştur. İzmir de 6 üniversite yer almaktadır. Üniversitelerinin öğretim kalitesinin yükselmesi, kalifiye işgücünün artışı bakımından önemlidir. İzmir de 6+yaş okuryazar nüfus oranı 2015 yılı itibariyle % 98,19 dur. İzmir de net okullaşma oranı ise; ilkokulda % 95,26, ortaokulda % 96,02, lisede ise % 84,37 olmuştur. 12

13 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ise ilkokulda 16, ortaokulda 14, lisede ise 12 dir. Türkiye nin en önemli ticaret merkezlerinden biri olan İzmir in coğrafi konumu ve Batı ya yakınlığı ticaretin gelişimi için avantaj yaratmıştır. Limanlar İzmir ekonomisinin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, İzmir Alsancak Limanı mevcut konumuyla hem yük hem yolcu gemilerine yeterli gelmemektedir. İzmir in yük limanının modernize edilmesine ve yeni bir kruvaziyer limanına ihtiyacı bulunmaktadır. İzmir Alsancak Limanı nın kruvaziyer ve yük limanı şeklinde modernize edilmesinin dışında, yapımı devam eden Çandarlı Limanı nın hayata geçirilmesi ile bölgenin en büyük limanı olacağı, dünyanın ise sayılı limanları arasında yer alması öngörülmektedir. Türkiye nin en büyük limanlarından biri olması planlanan Çandarlı Limanı nın tamamlandığında, ülkemizin ve İzmir in yük elleçleme kapasitesini ciddi oranda arttıracağına dikkat çekilmektedir. İzmir in diğer limanları ise dökme yük ve yolcu gemilerine hizmet veren Dikili Limanı, Nemport, Petkim Limanı ve Çeşme deki Ro-Ro ve Feribot Limanıdır. İzmir in dış ticaretinde limanların büyük payı bulunmaktadır yılı gümrük verilerine göre 17,9 milyar dolar ihracat, 17,9 milyar dolar ise ithalat gerçekleştirilmiştir. İzmir de yer alan firmaların vergi kimlik numaralarına göre yapılan hesaplamada ise; İzmir den 2015 yılında 8,3 Milyar TL ihracat, 8,8 Milyar TL ithalat yapılmıştır adet uluslararası sermayeli şirketin Mayıs 2016 itibariyle illere göre dağılımına bakıldığında; İstanbul adet ile birinci sırada yer almaktadır. İstanbul u Antalya (4.829 adet), Ankara (2.768 adet) ve İzmir (2.328 adet) takip etmektedir. Tablo 2: Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı Sektörler İstanbul Antalya Ankara İzmir Muğla Tarım, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Sanayii Gıda Ürünleri,İçecek ve Tütün İmalatı Tekstil Ürünleri İmalatı

14 Kimyasal Madde ve Ürünleri İmalatı AR&GE BÜLTEN 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı Motorlu Kara Taşıtı, Römork,Yarı-Römork İm Diğer İmalat Elektrik,Gaz ve Su İnşaat Toptan ve Perakende Ticaret Oteller ve Lokantalar Ulaştırma,Haberleşme ve Depolama Hizmetleri Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri Diğer Toplumsal Sosyal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri Toplam Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, Mayıs İzmir'in daha fazla katma değeri yüksek ürün ihraç etmesi, ayrıca ticaret merkezi özelliğini güçlendirmek ve bölge ticaretini arttırmak için de liman kapasitelerinin ve bağlantı yollarının geliştirilmesi gerekmektedir. İzmir de Aliağa, Bornova, Çiğli, Kemalpaşa ve Torbalı ilçelerinde sanayi yatırımları yoğunlaşmıştır. Tekstil ve hazır giyim, gıda, içki, tütün ve yem sanayi önemli işkolları arasındadır. Bunların dışında demir-çelik, petro-kimya, otomotiv, çimento, ayakkabı, gübre, tarım makineleri ve seramik sanayi üretimi de yoğun olarak gerçekleştirilmektedir. İzmir de 2014 yılında alınan yapı ruhsatı sayısı iken, 2015 yılında e ulaşmıştır. Konut satışları ise İzmir de 2015 yılında olmuştur yılının ilk 4 ayında ise konut satışı gerçekleşmiştir. 14

15 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ İzmir de kişi başına toplam elektrik tüketimi kwh dır yılında kurulan ve yatırım alanında dünyanın en önemli yayınlarından biri olarak kabul edilen Site Selection Magazine dergisinin yapımcısı ve ABD menşeli Conway Inc.'in yaptığı Dünyanın En Rekabetçi Şehirleri Raporu'na (The World s Most Competitive Cities) göre İzmir, 2015 yılında uzay-havacılık, kimya-plastik ve enerji sektörlerinde Doğu Avrupa ve Orta Asya'nın en rekabetçi ilk 5 şehri arasında yer almıştır. Rapora göre İzmir Doğu Avrupa ve Orta Asya'nın; Uzay ve havacılık sektöründe en rekabetçi şehri olurken, Yine aynı Bölgede kimya ve plastik sektöründe en rekabetçi 3. şehir, Enerji sektöründe ise en rekabetçi 3. şehri konumundadır. Raporda; İzmir'in gelecek 5 yılda yüksek büyüme sergileyeceği, Türkiye'nin ikinci en büyük ticaret merkezi olması, Türkiye'nin sanayi üretiminin yüzde 9,3'ünü gerçekleştirmesi, Genç ve dinamik 4 milyonluk nüfusa sahip olması, Socar (4,8 milyar Dolar yatırım), Pratt & Whitney (75 Milyon Dolar yatırım), Deceuninck (28 Milyon Dolar yatırım), Abengoa/Befesa (Endüstriyel atık arıtma ve geri dönüşüm faaliyeti) gibi firmaların büyük ölçekli yatırımlara ev sahipliği yapmasının katkılarıyla öne çıktığı ifade edilmektedir. İzmir in Ege Bölgesi nin nüfusunun % 41 ini, Türkiye nin ise % 5,3 ünü temsil ettiği belirtilmektedir. ABD kaynaklı Brooking Enstitüsü tarafından hazırlanan Global Metro Monitor 2014 raporu da, İzmir i yükselen kentler arasında zirvede göstermektedir. Bu araştırmaya göre; Londra 26, Roma 274, Washington 275, Milano 277, Atina ise 280. konumdadır. İzmir ise 2. sıradadır. Ayrıca bu araştırma, İzmir in potansiyelini tam olarak kullanması halinde neler yapabileceğini de kanıtlar niteliktedir. İzmir de 13 adet Organize Sanayi Bölgesi nin 8 inde (İTOB OSB, Atatürk OSB, Tire OSB, Kemalpaşa OSB, Aliağa Kimya İhtisas ve Karma OSB, İzmir Pancar OSB, Buca Giyim OSB ve Kınık OSB) faal olarak sanayi üretimi gerçekleşmektedir. İzmir de 2 serbest bölge yer almaktadır. Bunlar; Türkiye serbest bölgeleri arasında en fazla dış ticaret hacmine sahip bölgelerden birisi olan Gaziemir de bulunan Ege Serbest Bölgesi (ESBAŞ) ile önceleri sadece deri sektörüne hizmet veren ancak son birkaç yıldır tüm sektörlere kapısını açan Menemen de bulunan İzmir Serbest Bölgesi (İZBAŞ) dir. İzmir de yeni ve ileri teknolojide mal ve hizmet üretmek amacıyla sanayi ve üniversite işbirliğini sağlayan teknoloji bölgelerinin sayısı da günden güne artmaktadır. Odamızın kurucusu olduğu İZMİR BİLİMPARK, Dokuz Eylül Teknoloji Geliştirme Bölgesi (DEPARK), Ege Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi (İdeEGE) ve Teknopark İzmir ile İzmir de yenilik ve ar-ge faaliyetleri yoğun bir şekilde yürütülmektedir. 15

16 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ İzmir ekonomisinde tarım, hayvancılık, balıkçılık, denizcilik, toptan perakende ve ticaret, turizm, lojistik ve enerji sektörleri yatırım açısından öne çıkan sektörler arasındadır. Bereketli toprakları, uygun iklim koşulları, zengin su kaynakları ve biyoçeşitliliği ile Türkiye nin en zengin ürün çeşitliliğine sahip kentlerinden biridir. Kentimiz dünyanın çok az bölgesinde görülebilecek müthiş potansiyeli ile incirden tütüne, narenciyeden süt hayvancılığına, zeytinyağından hububata, tıbbi ve aromatik bitkilerden şarapçılığa, çiçekçilikten arı ürünlerine kadar inanılmaz bir çeşitliliği barındırmaktadır. Kentimiz modern tarım yapısıyla öne çıkmaktadır. İzmir, birçok üründe verim ve kalite açısından Türkiye ortalamasının üzerinde değerlere sahiptir. İzmir de verimli ovalarda pamuk, üzüm, zeytin, incir, tütün, sebze-meyve, balık ve hayvansal yan ürünler üretimi yapılmaktadır. Organik tarım ürünlerinin üretimi konusunda da çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir. Kentimiz organik tarımda öncü olmaya devam etmektedir. İzmir ihracatta öncü konumda yer almakta olup organik tarımsal ürünlerle iştigal eden pek çok işletmeye ev sahipliği yapmaktadır. Tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünleri dış ticarette de önemli bir yere sahiptir. İzmir turizmde sahip olduğu kültürel, tarihi ve coğrafi değerlerini koruma ve kullanma dengesi içinde turizm alternatiflerini geliştirerek çeşitlendirmeye devam etmektedir. Özellikle zengin jeotermal kaynakları ve kaplıcaları ile sağlık turizmi, kongre turizmi ve kruvaziyer turizm gelişmektedir. Odamızın kruvaziyer turizme verdiği önem sayesinde İzmir kruvaziyer turizmde önemli bir başarı yakalamış ve Türkiye ve dünya kruvaziyer sektöründe önemli bir yere sahip olmuştur. Bununla birlikte İzmir de daha fazla uluslararası etkinliğin, fuar ve kongre organizasyonlarının düzenlenmesine yönelik çalışmalar hızlandırılmalıdır. İzmir yenilenebilir enerji konularında oldukça zengindir. Özellikle rüzgar, güneş, jeotermal ve dalga enerjisinden daha fazla yararlanılması, İzmir in ekonomik gelişimine katkı sağlayacaktır. İzmir spor açısından da önemli bir cazibe merkezi olabilir. İzmir in sağlık turizmi, bilişim vadisi, kültür-sanat ve eğlence konularında marka olma potansiyeli bulunmaktadır. İzmir in bu yönü daha çok geliştirilmeli ve İzmir dünyanın her yerinden şifa arayanların akın ettiği bir kent olmalıdır. İzmir den İzmir dışına olan beyin göçü engellenmeli, İzmirli gençler hayallerini gerçekleştirmek için İzmir dışına çıkmak zorunda kalmamalıdır. Kemeraltı-Agora-Kadifekale üçgeninde yer alan eski şehrin daha fazla turist alması sağlanmalıdır. UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Efes ve Bergama ya daha fazla turist çekilmeli, bu yerlerin daha fazla tanıtımı yapılmalı, İzmir Tarihi Kent Merkezi ve Foça da en kısa sürede UNESCO Dünya Mirasına aday olmalıdır. 16

17 2016 TEMMUZ AĞUSTOS EKONOMİ İzmir de yer alan tarihi cami, sinagog ve kiliseler de turizme kazandırılmalıdır. İzmir in özellikle İstanbul Atatürk ve Sabiha Gökçen Havalimanları nda yaşanan yetersiz planlama ve pist bakımları nedeniyle bir aktarma merkezi olma fırsatı bulunmaktadır. İzmir in modern terminalleri ve kapasitesi, kentin ekonomisi ve turizmi ile birleştirilip THY için çok önemli bir merkez haline getirilebilir. Sonuç olarak İzmir, ekonomik büyüklük bakımından Türkiye nin ikinci büyük kentidir ancak kentimiz potansiyelini tam olarak kullanamamaktadır. İzmir in milli ekonomiden ve küresel ekonomiden daha fazla pay alması sağlanmalıdır. İzmir daha çok ihracat yapar, daha çok yabancı ve doğrudan yatırım çeker hale gelmelidir. İzmir yabancı araştırma şirketlerinin raporlarında gün geçtikçe daha fazla sayıda yer almaktadır. Bu durum, İzmir'in yatırımcılara sunduğu fırsatların arttığını göstermektedir. İzmir teşvik sisteminden daha fazla pay alabilirse ve İzmir ihracatçısı yurtdışındaki rakipleriyle eşit koşullarda mücadele edebilirse İzmir in başarıları katlanarak artacaktır. Eğer İzmir in yenilenebilir enerji, kimya-plastik ve uzay-havacılık başta olmak üzere turizm, organik tarım, gıda, içecek ve tarıma dayalı sanayi, hazır giyim, tekstil-konfeksiyon ve lojistik potansiyeli kullanılabilirse İzmir in önü çok açıktır. Bunun için İzmir-İstanbul Otoyolu, İzmir-Ankara Hızlı Tren Hattı, İzmir Çandarlı Limanı ve İzmir in kuzeyi ile güneyini birleştirecek İzmir Körfez Geçiş Projesi gibi ulaştırma yatırımların tamamlanması, İzmir de iş-yatırım ortamının iyileştirilmesi, İzmir de daha çok uluslararası fuar ve kongre düzenlenmesi, İzmir den yurtdışında ana merkezlere doğrudan uçak seferlerinin arttırılması ve İzmir in nitelikli iş gücüne daha fazla iş imkanı yaratılması gerekmektedir. Bu ve benzeri dev yatırımlarla potansiyelini tam olarak ortaya koyduğu zaman İzmir, dünyanın zengin ve en hızlı gelişen kentleri arasındaki yerini pekiştirecektir. 17

18 2016 TEMMUZ AĞUSTOS - SEKTÖREL KALKINMANIN SÜREKLİLİĞİ KALİTELİ BEŞERİ SERMAYE İLE MÜMKÜN Bilişim teknolojilerinin ucuzlaması ve yaygınlaşması bilgi akışını hızlandırdı. Bunun sonucunda da yoğun bilgi birikiminin yaşandığı bir süreç başladı. Bu dönemde bilgi çeşitliliği ve zenginliği hayatın her alanına yayıldı. Bu bilgi zenginliği ile bilgi toplumu haline gelen ülkeler artık, büyümenin sürekliliği için en önemli kaynakları olan beşeri sermayenin yani insanın niteliğinin iyileştirilmesine son derece önem veriyorlar. Bunun nedeni günümüzde beşeri sermayenin, hızla değişen ve küreselleşen dünyanın en önemli üretim faktörü haline gelmesi. İnsanın niteliğinin iyileştirilmesinde belki de en önemli unsur iyi bir eğitim. Eğitim ayrıca bilgi toplumu haline gelmiş ülkeler için bilimsel bilginin temel kaynağı olması nedeniyle de son derece önemli. Nitelikli insan gücü yetiştirilmesinin ekonomik kalkınmaya büyük katkılarda bulunduğu bir gerçek. Bir başka ifadeyle eğitim ve iktisadi kalkınma arasında güçlü bir ilişki olduğu açıkça görülüyor. Çünkü ekonomi artık, fiziksel sermaye yatırımlarına ihtiyaç duyduğu kadar beşeri sermaye yatırımlarına da ihtiyaç duyuyor. Bunun yanında Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için eğitim, hızla gelişen bilim ve teknolojinin getirdikleri yeniliklere uyum sağlamak için de kritik öneme sahip. Teknolojik ilerlemeleri ve yenilikleri güncel olarak takip edebilecek, bu yenilikleri kullanabilecek bilgi ve beceriyi edinmiş işgücüne sahip olunması ve bu sayede yeni teknoloji üretimini arttırarak yüksek katma değerli ürünlerin üretilebilmesi doğru eğitim politikaları ile mümkün. Eğitim politikalarının doğru olmasının yanında bu eğitim politikaları sonucunda edinilen bilginin verimli bir şekilde değerlendirilmesi ve öğrencinin başarısı da ekonomik kalkınma için son derece önemli. Bunun nedeni öğrenci başarısının, beşeri sermayenin kalitesini ortaya koyan önemli bir gösterge olması. Öğrenci Başarısını Etkileyen Unsurlar: Çeşitli araştırmalar, birçok değişkenin öğrencinin başarısını etkilediğini ortaya koyuyor. Örneğin iyi düzenlenmiş bir eğitim ortamı son derece önemli. Öğrencinin ev ve okuldaki eğitim olanakları, ailenin sosyoekonomik düzeyi, çevresel faktörler eğitim ortamları arasında sayılıyor. Yapılan araştırmalarda, öğrenci başarısını etkileyen faktörler arasında, sosyoekonomik statü olarak bilinen anne-babanın eğitim düzeyi, mesleği ve ailenin gelir düzeyi ile birlikte cinsiyet, sınıftaki öğrenci sayısı, kardeş sayısı ve öğrenci devamsızlığının başarı üzerindeki etkileri de birçok çalışmada ele alınmış. 18 Melisa KORKMAZ

19 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL öğretim yılı Temel Eğitimden Orta Öğretime Geçiş Ortak Sınavlarında Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin başarı düzeyleri çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından incelenmiş. Araştırmada eğitim öğretim yılı temel eğitimden orta öğretime geçiş ortak sınavına giren ve ulaşılabilir olan öğrenci verisi kullanılmış. Çalışmada aynı öğrencilere ait eğitim öğretim yılı I. ve II. dönem ortak sınav puanlarının ortalaması alınarak ortak sınav ortalama puanı hesaplanarak değerlendirilmiş. Anne-babanın öğrenim durumunun ortak sınav ortalama puanlarına olan etkisi raporda incelenen unsurlardan. Tablo 1: Anne-babanın öğrenim durumu Öğrenim durumu Anne Baba Okuma yazma bilmiyor 7,9 1,3 İlkokul 48,5 40,4 Ortaokul 5,7 9,2 İlköğretim (8 yıl) 6,7 6,8 Lise 12,4 18,7 Ön lisans 1,4 3,0 Lisans 3,6 6,7 Yüksek lisans 0,3 0,6 Doktora 0,1 0,2 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Tablo 1 e göre ortak sınava katılan çocukların büyük bir çoğunluğunun anne ve babaları ilkokul mezunu. Anne ve babanın öğrenim düzeyleri dikkate alındığında oranı en fazla olan öğrenim düzeylerine göre öğrencilerin ortak sınav ortalamalarını gösteren tablolar aşağıda yer alıyor. Tablo 2: Annenin öğrenim düzeyine göre ortak sınav ortalamaları Öğrenim durumu Türkçe Mat. Fen ve İnk. Tar. Din ve İng. Tek. Ahl. Oku/yaz. bilmiyor 52,66 32,09 45,10 48,69 70,81 37,25 İlkokul 63,51 38,90 53,86 57,61 79,14 43,64 Ortaokul 70,26 44,29 59,72 64,02 84,07 49,73 Lise 77,96 54,52 69,15 72,85 89,20 60,36 Lisans 88,56 74,93 85,00 86,34 95,05 81,63 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı 19

20 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Tablo 3: Babanın öğrenim düzeyine göre ortak sınav ortalamaları Öğrenim durumu Türkçe Mat. Fen ve İnk. Tar. Din ve İng. Tek. Ahl. Oku/yaz. bilmiyor 50,01 30,71 42,61 46,12 67,80 35,81 İlkokul 59,97 36,04 50,57 54,26 76,27 41,09 Ortaokul 66,54 40,63 56,07 60,32 81,49 46,04 Lise 73,62 78,80 64,23 68,13 86,76 54,03 Lisans 85,82 69,54 80,89 82,85 94,01 74,34 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Anne ve babanın öğrenim düzeyine göre öğrencinin ortak sınav başarısını gösteren Tablo 2 ve Tablo 3 değerlendirildiğinde; anne ve babanın eğitimi arttıkça öğrencinin başarı düzeyinin de arttığı görülüyor. Raporda incelenen bir diğer unsur da sınava katılan öğrencilerin kardeş sayılarının başarıları üzerine etkisi. Sınava giren öğrencilerin ortak sınav ortalama puanları kardeş sayısı tek çocuk, 1-2 kardeş, 3-4 kardeş ve 5 ve üstü olmak üzere dört düzeyde incelenmiş. Rapora göre; sınava giren öğrencilerin %11,4 ü tek çocuk iken, % 62,8 lik büyük bir kısmının 1 ya da 2 kardeş olduğu görülüyor. 3-4 kardeş olan öğrenciler, grubun %16,6 sını oluştururken 5 ve üstünde kardeşi olan öğrenci oranı ise %9,2. Tablo 4: Kardeş Sayısına Göre Ortak Sınav Ortalamaları Ders Tek çocuk 1-2 kardeş 3-4 kardeş 5 ve üstü Türkçe 73,36 68,35 59,69 54,22 Matematik 49,61 44,58 36,81 33,33 Fen ve Tek. 64,31 59,18 50,95 46,67 İnk. Tar. 68,31 62,71 54,52 50,18 Din ve Ahlak 85,43 82,38 76,38 72,44 İngilizce 56,73 49,36 41,71 38,77 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi kardeşi olmayan tek çocuk grubunda yer alan öğrencilerin ortak sınav ortalama puanları da diğer gruplarda yer alan öğrencilerin puanlarından yüksek. Genel olarak değerlendirildiğinde ise tüm derslerde kardeş sayısı arttıkça ortak sınav ortalama puanları düşüyor. Bir diğer ifade ile kardeş sayısı arttıkça öğrencilerin derslerindeki başarı düzeyleri düşüyor. Yani kalabalık aileler çocukların okuldaki başarılarını olumsuz yönde etkiliyor. Rapora göre sınava katılan 1 milyon 94 bin öğrencinin %2,8 inin aile gelir durumu Çok kötü, %22,4 ünün Düşük, %40,1 i Orta, %23 ü İyi ve %1,7 sinin ise Çok iyi olarak belirtilmiş. 20

21 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Tablo 5: Aile Gelir Düzeyi Durumuna Göre Ortak Sınav Ortalamaları Ders Çok kötü Düşük Orta İyi Çok iyi Türkçe 54,45 58,97 66,70 73,70 75,45 Matematik 32,48 35,51 42,33 51,31 54,92 Fen ve Tek. 45,70 49,79 57,27 65,48 68,21 İnk. Tar. 49,30 53,43 61,05 68,83 71,07 Din ve Ahlak 71,38 75,46 81,41 86,31 87,15 İngilizce 37,45 40,52 47,42 56,41 60,30 Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı Yukarıdaki tabloda öğrencilerin aldıkları notlar ailelerinin gelir durumu ile karşılaştırılmış. Tablodan da görüldüğü gibi tüm dersler incelendiğinde aile gelir düzeyi arttıkça ders notlarının da arttığı görülüyor. Tablodan anlaşılan bir diğer sonuç da aile gelir durumu Çok kötü ve Düşük olan yaklaşık %25 lik kesim ile aile gelir durumu İyi ve Çok iyi olan yaklaşık %25 lik kesimin sınav notlarının belirgin bir şekilde farklı olması. Ailenin gelir seviyesi arttıkça çocuğun sınav başarısının da arttığı net bir şekilde görülüyor. Bunun nedeni gelir seviyesi yüksek olan ailenin çocuklarının eğitimi için daha fazla kaynak ayırabilmesi. Aşağıdaki tabloda 2013, 2014 ve 2015 yılları için gelire göre sıralı % 20 lik gruplarda tüketim harcamaları içinde eğitim hizmetlerine yapılan harcamaların payları yer alıyor. Tablo 6: Gelire Göre Sıralı %20 lik Gruplarda Tüketim Harcamaları İçinde Eğitim Hizmetlerinin Payları Yıl 1 inci %20 2 nci %20 3 üncü %20 4 üncü %20 5 inci % ,7 1,1 1,4 1,8 4, ,6 1,0 1,4 1,8 4, ,4 0,7 1,1 1,6 3,9 Kaynak: TÜİK Tablo 7: Gelire Göre Sıralı %20 lik Grupların Eğitim Hizmetleri Harcamaları İçindeki Payları Yıl 1 inci %20 2 nci %20 3 üncü %20 4 üncü %20 5 inci % ,5 6,2 10,8 17,1 63, ,2 5,6 10,6 16,9 64, ,6 4,3 8,6 16,6 68,9 Kaynak: TÜİK Tablolardan da anlaşıldığı gibi düşük gelirli ailelerin eğitim harcamasına ayırdıkları pay, yüksek gelirli ailelerin ayırdıkları paydan çok daha düşük. Bir başka ifade ile gelir düzeyi yüksek olan aileler çocuklarının eğitimi için gelirlerinden daha yüksek oranda pay ayırabiliyorlar. Daha iyi eğitim olanaklarına sahip olan çocuklar da aldıkları iyi eğitim sonucunda ülkenin beşeri sermayesinin kalitesine olumlu katkı yapıyorlar. 21

22 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Sonuç olarak, hızla değişen ve küreselleşen dünyanın en önemli üretim faktörü haline gelen beşeri sermayenin, yani insanın niteliğinin iyileştirilmesinde belki de en önemli unsur iyi bir eğitim. Ancak iyi bir eğitim ile yeni teknoloji üretimini arttırarak yüksek katma değerli ürünleri üretebiliriz. Ülkenin kalkınmasında önemli rol oynayan beşeri sermayenin kalitesini arttırmak için de eğitim kalitesinin üst seviyelerde olması büyük önem arz ediyor. KAYNAKLAR Palaz, Şenergin ve Öksüzler, Eğitim Düzeyi Farklılıkların Gelir Dağılımına Etkisi: Türkiye Örneği, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi (8:2) 2013 Doç. Dr. L. Işıl Ünal, Eğitim ve Gelir İlişkisi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:25, Sayı:1, 1992 Cemil Çiftçi, Sinem Güler Kangallı, Eğitim ve Gelir, Ege Akademik Bakış, Cilt:15, Sayı:1, 2015 Umut Taş, Füsun Yenilmez, Türkiye de Eğitimin Kalkınma Üzerindeki Rolü ve Eğitim Yatırımlarının Geri Dönüş Oranı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1) Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Ortak Sınav Başarısının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, İsmet Berkan, Yoksulluk ve Eğitimsizlik Döngüsü, Hürriyet Gazetesi haberi, (erişim tarihi: ) 22

23 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL İNŞAAT SEKTÖRÜNÜN OCAK-HAZİRAN 2016 DÖNEMİ YAPI İZİNLERİ PERFORMANSI Nurel KILIÇ Alt sektör bileşenleri ile genel ekonomik şartlardan en çok etkilenen sektörler arasında yer alan ve sağladığı istihdam ve girdilerinin çeşitliliği açısından, ekonomide çok geniş bir yelpazeyi etkileyen inşaat sektöründe, Yapı İzinleri 2016 Ocak-Haziran Dönemi sonuçları açıklanmıştır yılının ilk altı aylık döneminde yapı ruhsatı verilen yapıların yüzölçümü %14,0 oranında artmıştır. İnşaat sektörünün çok önemli bir kısmını konut ve buna bağlı donatılar oluşturmaktadır ve konut talebi ve satışlarında görülen canlanma/durgunluk haline göre sektör gelişme hızı etkilenmektedir. Belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen yapıların 2016 yılının ilk altı ayında bir önceki yıla göre, bina sayısı %14,2, yüzölçümü %14,0, değeri %19,7, daire sayısı ise %16,2 oranında artmıştır. Yapı ruhsatı verilen binaların 2016 yılı Ocak-Haziran ayları toplamında; yapıların toplam yüzölçümü 104,1 milyon m 2 iken; bunun 57,3 milyon m 2 si konut, 26,0 milyon m 2 si konut dışı ve 20,8 milyon m2 si ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşmiştir. Kullanma amacına göre 76,4 milyon m 2 ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip olmuştur. Bunu 5,4 milyon m 2 ile kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluşları binaları izlemiştir. Yapı sahipliğine göre, özel sektör 87,1 milyon m 2 ile en büyük paya sahipken, bunu 14,8 milyon m 2 ile devlet sektörü ve 2,2 milyon m 2 ile yapı kooperatifleri, daire sayısına göre ise, toplam dairenin sı özel sektör, si devlet sektörü ve i yapı kooperatifleri tarafından alınmıştır. 23

24 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL İllere göre 20,1 milyon m 2 ile İstanbul en yüksek paya sahip olmuştur. İstanbul u, 8,9 milyon m 2 ile Ankara, 5,3 milyon m 2 ile İzmir illeri izlemiştir. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Hakkari, Artvin ve Bitlis olmuştur. Daire sayılarına göre, İstanbul ili adet ile en yüksek paya sahip olmuştur. İstanbul u adet ile Ankara ve adet ile İzmir illeri izlemiştir. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Hakkari, Muş ve Şırnak olmuş, devlet sektörü ve 1,8 milyon m2 ile yapı kooperatifleri izlemiştir. Daire sayısına göre ise, toplam dairenin i özel sektör, u devlet sektörü ve ü yapı kooperatifleri tarafından alınmıştır. İllere göre 14,1 milyon m 2 ile İstanbul en yüksek paya sahip olmuş, İstanbul u 6,3 milyon m 2 ile Ankara, 4,1 milyon m 2 ile İzmir izlemiştir. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Şırnak, Ardahan ve Hakkari olmuştur. Daire sayılarına göre, adet ile en yüksek paya sahip İstanbul u adet ile Ankara ve adet ile İzmir illeri izlemiştir. Daire sayısı en az olan iller ise sırası ile Şırnak, Ardahan ve Hakkari olmuştur. Sektörde gerek orta ve alt gelir gruplarına dönük toplu konut projeleri, gerekse üst gelir gruplarına yönelik site bazlı lüks konut projeleri, 2016 yılını hareketlendirmeye devam ettirecektir. Tablo 1: Yapı Ruhsatı, Ocak-Haziran 2016 Yıl Bir Önceki Yılın İlk Altı Ayına Göre Değişim Oranı (%) Göstergeler Bina Sayısı ,2-26,4 Yüzölçümü (m2) ,0-27,0 Değer (TL) ,7-21,5 Daire Sayısı ,2-26,8 Kaynak: TÜİK Yapı kullanma izin belgesi verilen yapıların yüzölçümü %1,4 artmıştır. Belediyeler tarafından yapı kullanma izin belgesi verilen yapıların 2016 yılının ilk altı ayında bir önceki yıla göre, bina sayısı % 0,5, yüzölçümü %1,4, değeri %6,9 oranında artarken, daire sayısı %1,6 oranında azalmıştır. Yapı kullanma izin belgesi verilen binaların 2016 yılı Ocak-Haziran ayları toplamında; yapıların toplam yüzölçümü 69,5 milyon m2 iken; bunun 40,1 milyon m 2 si konut, 16,9 milyon m 2 si konut dışı ve 12,5 milyon m 2 si ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşmiştir. 24

25 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Kullanma amacına göre 51,0 milyon m 2 ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip olmuştur. Bunu 4,5 milyon m 2 ile toptan ve perakende ticaret binaları izlemiştir. Yapı sahipliğine göre, özel sektör 60,4 milyon m 2 ile en büyük paya sahip olmuştur. Bunu 7,2 milyon m2 ile devlet sektörü ve 1,8 milyon m 2 ile yapı kooperatifleri izlemiştir. Daire sayısına göre ise, toplam 349bin 573 dairenin 322 bin 421 i özel sektör, 19 bin 269 u devlet sektörü ve 7 bin 883 ü yapı kooperatifleri tarafından alınmıştır. İllere göre 14,1 milyon m 2 ile İstanbul en yüksek paya sahip olmuş, İstanbul u 6,3 milyon m 2 ile Ankara, 4,1 milyon m 2 ile İzmir izlemiştir. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Şırnak, Ardahan ve Hakkari olmuştur. Daire sayılarına göre, İstanbul ili 82 bin 199 adet ile en yüksek paya sahipken, İstanbul u 28 bin 145 adet ile Ankara ve 22 bin 155 adet ile İzmir illeri izlemiştir. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Şırnak, Ardahan ve Hakkari dir. Tablo 2: Yapı Kullanma İzin Belgesi, Ocak-Haziran 2016 Yıl Bir Önceki Yılın İlk Altı Ayına Göre Değişim Oranı (%) Göstergeler Bina Sayısı ,5-26,1 Yüzölçümü (m2) ,4-18,6 Değer (TL) ,9-12,8 Daire Sayısı ,6-15,7 Kaynak: TÜİK Öncü sektör olan ve etki alanının geniş olduğu inşaat sektöründe bugün; Kentsel dönüşüm projeleri, Alt yapı yatırımları ön planda kalmaya devam etmektedir. Bu nedenle ekonominin bel kemiği konumundaki inşaat sektöründe, öncelikle araştırmageliştirme faaliyetlerine ağırlık verilmelidir. Ayrıca; Nitelikli arsa, belediyeler tarafından altyapısı hazır, ucuz arsa üretilmeli Arsa Ofisi tarafından altyapısı hazır hale getirilecek arsalar inşaat sektörüne tahsis edilmelidir. Bugün, inşaat sektörünün durgunlaşmasını engellemek amacıyla başlatılan kampanyalar inşaat firmaları ve yatırımcılar tarafından ilgi görmektedir. Konut kredisinde yüzde 25'ten 20'ye indirilen peşinat tutarları ve 0,7'ye düşen faiz oranları gayrimenkule yatırım yapmaya yönlendirmektedir. Bu da beraberinde inşaat malzemesi satışında da ciddi bir talep artışı yaratarak, sektörde ciddi bir canlanma oluşturacağını göstermektedir. 25

26 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Faizlerin daha da indirilmesi gerektiği konusunda hemfikir olan sektör temsilcileri, emlakta yoğun ilgi gören İzmir'de, arsa üretiminde yaşanan sorunların da bir an evvel çözüme kavuşması talebini yinelemektedirler. Ayrıca, mevduatların gayrimenkule yönlenmesi konusunda bir hareketlilik başlamıştır. Türkiye de kentleşme oranı %78 ve buna bağlı nüfus 60 milyon civarındadır yılına kadar kente göçün devam edeceği ve kentleşme oranının %84 lerin üzerine çıkması beklenmektedir. Buna göre kentleşen nüfusun 2023 yılında 71 milyon olması öngörülmektedir. Bu göç kaynaklı kentleşme nedeniyle 2025 e kadar göç alan şehirlerde konut talebinin devam edeceği düşünülmektedir. Bu da sektör açısından oldukça önemlidir ve gayrimenkule doğru kayan talebi daha da hızlandıracaktır. 200 ün üzerinde yan sektöre iş sağlayan inşaat sektörünün büyümesinde ve doğal olarak buna bağlı her alanda istihdamın artmasında önemli bir etken olacaktır. Bu nedenle sektörde nitelikli, eğitimli, sertifikalı ara eleman sıkıntısı konusunda da; Mesleki Yeterlilik Belgesi sistemi ile çalışanların yeni teknolojiler doğrultusunda eğitilerek dünya standartlarına ulaşılması rekabet gücümüzü arttıracak, sektörde verimlilik ve kalite hedeflerinin üstüne çıkılmasını sağlayacaktır. 26

27 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL KONTROL VE DENETİM NOKTALARININ KURULMASINA VE İŞLETİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ YAYINLANDI Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ Kontrol ve Denetim Noktalarının Kurulmasına ve İşletilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ; 4 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete de yayınlandı. Yayınlandığı tarih itibariyle yürürlüğe giren Tebliğ; 11/3/2010 tarih, 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca belediyelerce gerekli denetim faaliyetlerinin icra edilebilmesini teminen il ve ilçe merkezlerinin giriş ve çıkışları ile şehirlerarası yollarda kontrol ve denetim noktalarının kurulması ve işletilmesine ilişkin usul ve esasları kapsıyor sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 15 ve 17 nci maddelerine dayanılarak hazırlanan Yönetmelik uyarınca; Kontrol ve denetim noktası kuracak belediyelerce, bu noktaların il ve ilçe merkezlerinin giriş ve çıkışları ile şehirlerarası yollarda bulunmasına ve buraların trafik düzenini ve güvenliğini olumsuz etkilemeyecek konumda ve yapıda olmasına dikkat edilecek. Kontrol ve denetim noktalarının kurulmasına yönelik büyükşehir belediyelerince belirlenen yerler ilin, diğer belediyelerce belirlenen yerler ise noktanın il belediyesince kurulması halinde ilin, ilçe belediyesince kurulması halinde ise ilçenin mülki idare amirinin onayına sunulacak. Kontrol ve denetim noktaları, mevcut güzergâh üzerinde yol kenarı denetim yetkisi bulunan diğer kurumların denetim noktalarına uygun bir uzaklıkta olmak ve nakil vasıtalarının, can ve mal güvenliğini riske atmadan duraklayabileceği ya da giriş ve çıkış yapabileceği şekilde, bu noktalarda görev yapacak personelin ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmak suretiyle tesis edilecek. Kontrol ve denetim noktalarında gerekli her türlü teknik donanım, araç, gereç ve demirbaşlar belediyeler tarafından karşılanacak. Ayrıca, Belediye sınırları içinde yer alan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yurt genelinde kurulan yol kenarı denetim istasyonları belediyelerce kontrol ve denetim maksadıyla Ticari Amaçla Yük ve Yolcu Taşımacılığı Yapan Araçlara Yönelik Yol Kenarı Denetim Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Protokole taraf olunarak kullanılabilecek. Kontrol ve denetim noktalarındaki denetimler hal yöneticisi ya da hal zabıtası ve/veya hal yöneticisince görevlendirilen diğer personelce yerine getirilecek. Sebze ve meyve toptan ticaretinde, şehirlerarası mal taşımacılığı süreklilik gösterdiğinden, sebze ve meyve sezonu dikkate alınmak suretiyle yeterli düzeyde denetim yapılabilecek şekilde personel planlaması yapılacak. İhtiyaç halinde bu noktalarda, ilgili belediyenin talebi üzerine mülki idare amiri tarafından kolluk kuvvetlerinden de yeterli sayıda personel görevlendirilecek. 27

28 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SEKTÖREL Kontrol ve denetim noktalarında durdurulan araçlarda yüklü bulunan sebze ve meyvelerin, Sisteme bildirilip bildirilmediği Sistem üzerinden alınan künye belgelerinin kontrolü ile tespit edilecek. Bu kontrol ibraz edilecek künye belgesi üzerinde yer alan ya da nakil esnasında beyan edilecek künye numarasının Sistemden sorgulanması şeklinde yapılacak. Belediyeler, kontrol ve denetim noktalarında yürütülecek denetim faaliyetinin, trafik güvenliğini olumsuz etkilemeyecek şekilde yürütülmesine yönelik gerekli her türlü tedbiri almakla sorumlu olacak. Bilindiği gibi halihazırda denetimler seçilen noktalarda mobil olarak yapılmakta ve bu noktalarda görevlilerin oturabileceği kapalı bir alan ya da teknik bir donanım bulunmamaktaydı. Yapılan düzenleme ile kontrol noktalarında görevlendirilecek kişilerin de daha konforlu bir alanda çalışmasına imkan getirilmiştir. Bu durum görevlilerin motivasyonunu da arttırabilecektir. Ancak denetim noktalarının seçimi son derece önemlidir. Kayıt dışı ürün taşıyan kamyonların il ya da ilçe girişlerinde kullanabilecekleri alternatif kaçış yolları da dikkate alınmalı ve denetim noktaları kayıt dışı yaş sebze ve meyve ticaretini en aza indirebilecek hatta tamamen ortadan kaldırabilecek şekilde belirlenmelidir. Ayrıca denetimlerde can güvenliğini sağlayabilecek sayıda kolluk kuvveti görevlendirilmesi sağlanmalıdır. - 28

29 2016 TEMMUZ AĞUSTOS SORULARINIZ, YORUMLARINIZ VE İSTEKLERİNİZ İÇİN WEB ARAŞTIRMA, GİRİŞİMCİLİK VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ 2016 TEMMUZ AĞUSTOS BÜLTEN EKİBİ FAX +90 (232) Birol EFE Tel: Övgü PINAR Tel: Erdem ALPTEKİN Tel: Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ Tel: Nurel KILIÇ Tel: Şebnem BORAN Tel: Sait KAYA Tel: Melisa KORKMAZ Tel: Gözde SEVİLMİŞ Tel: Müge ÜNAL Tel: