ANKARA ÜNİVERSİTESİ RASATHANESİ AY

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNİVERSİTESİ RASATHANESİ AY"

Alp Alpay
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ RASATHANESİ AY

2 Uydumuz Ay Yer in tek doğal uydusu

3 Ay, DünyaD nya nın n tek doğal uydusudur. Geceleri gökyg kyüzümüzü aydınlat nlatır r ve bazen onu gündüzleri de görürüz. g Üzerinde ilginç şekiller vardır. r. Bunların n bazılar ları koyu bazılar ları ise açık a renklidir. Ay ın n Tanımı Onu bazen Yarım m Ay bazense Dolunay olarak görürüz. Hiç göremediğimiz imiz zamanlar da olur.

4 Ay, bize ne kadar uzaktır r ve ne kadar büyüktür? Ay nasıl l oluşmu muş veya nereden gelmiştir? Ay ın n yüzeyi y nasıld ldır r ve üzerindeki şekiller gerçekte ekte nedir? Neden onu hep göremeyiz g ve bazen evreli olarak görürüz? g

5 Ay ın Uzaklığı Ay, DünyaD nya mızdan kilometre kadar uzaktır km km

6 Ay ın Uzaklığı Bu uzaklık k 430 kere İstanbul a a gidip gelmeye, 100 kere TürkiyeT rkiye nin bir ucundan diğerine gitmeye (İzmir( zmir-kars) veya 10 defa Dünya D turu atmaya eşdee değer er bir uzaklıkt ktır km Türkiye km

gitmeye (İzmir( zmir-kars) veya 10 defa Dünya D turu

7 Ay ın Boyutları Ay ın n yarıçap apı 3500 km dir dir. Bu değer er Dünya nın yarıçap apı olan 6400 km nin yaklaşı şık k yarısı kadardır. r.

8 Ay ın n Oluşumu umu Ay ın n oluşumu umu ile ilgili 4 teori mevcuttur. Şimdi bu teorilere bir göz z atarak uydumuz Ay ın n nasıl oluştu tuğunu unu veya nereden geldiğini ini anlamaya çalışalım.

9 Ay ın n Oluşumu umu 1. Teori: Bu teori Ay ın n ilk oluşum um teorisi olup şu u anda geçerli erli olmadığı düşünülmektedir. Teoriye göre g Ay, DünyaD nya nın yakınında nda tıpkt pkı Dünya gibi kendi başı şına oluşmu muştur. Ve onun çevresinde dönmeye d başlam lamıştır. Yani Ay, bir anlamda DünyaD nya nın kardeşidir.

10 Ancak Ay ve DünyaD nya nın kardeş olma teorisi geçerli erli olmamalıdır. Çünk nkü eğer er kardeş olsalardı Ay, DünyaD nya ya benzemeli ve benzer elementlere sahip olmalıdır. Bunun en iyi göstergesi g demirdir. DünyaD nya da demir büyük k oranda bulunur ancak Ay, demir bakımından fakirdir.

elementlere sahip olmalıdır. Bunun en iyi göstergesi g demirdir.

11 2. Teori: Bu teori Ay ın yine eski bir oluşum um teorisi olup şu u anda geçerli erli olmadığı düşünülmektedir. Bu ikinci teoride, Ay ın yine GüneG neş Sistemi içerisinde demirce fakir bir yerde oluştu tuğu u daha sonra ise Dünya D tarafından yakalanıp onun etrafındaki bir yörüngede dolaştığı söylenmektedir.

Bu ikinci teoride, Ay ın yine GüneG neş Sistemi içerisinde demirce fakir bir

12 Her ne kadar demir fakirliğini ini açıklayabilse a de bu teori de geçerlili erliliğini ini yitirmiştir. tir. Çünk nkü Yer in izotop kompozisyonu Ay kayalarından alınan örneklerle aynıdır. Bu Ay ile DünyaD nya nın farklı bölgelerde oluşmad madığı anlamına na gelir.

Çünk nkü Yer in izotop kompozisyonu Ay kayalarından alınan

13 3. Teori: Bu teori de Ay ın n eski bir oluşum um teorisi olup şu anda geçerli erli olmadığı düşünülmektedir. Bu üçünc ncü teoride ise, Dünya D çok eskiden oldukça a hızlh zlı döndüğünden, nden, Yüzeyinden Y tıpkt pkı ay büyüklb klüğündeki bir cismi fırlattığı düşünülmektedir. Bu cisim daha sonra küresellek reselleşmiş,, Dünya D etrafında dönmeye d başlam lamış ve Ay olmuştur.

Bu üçünc ncü teoride ise, Dünya D çok eskiden oldukça a hızlh zlı döndüğünden, nden,

14 Bu teori Ay ın, Yer mantosuna benzemesini açıklamaktadır. Fakat yapılan enerji ve momentum korunumu hesapları,, eğer e er böyle b bir durum gerçekle ekleştiyse Ay ın n bulunduğu u yerde olmaması gerektiğini ini göstermektir. Bu nedenle bu teori de geçerlili erliliğini ini yitirir.

b bir durum gerçekle ekleştiyse Ay ın n bulunduğu u yerde olmaması

15 4. Teori: Şimdi anlatacağı ğımız z teori şu anda geçerli erli olduğu u düşünülen d Ay ın oluşum um teorisidir. Şimdi bu teoriyi anlamaya çalışalım.

16 Dünya 4.5 milyar yıl y önce oluştu tuğunda, unda, diğer daha küçük üçük k gezegenler oluşmaya devam etmekteydi.

17 Dünya nın n oluşum um sürecinin sonlarına na doğru bu küçük üçük gezegenlerden biri Dünya ya çarpmıştır.

18 Çarpışma sonrasında nda Dünya dan bir yıkıntı dışarıya doğru saçılmaya başlam lamıştır.

19 Bu kayalık k yıkınty ntı Dünya çevresinde bir yörüngeye y oturmuş ve birleşmeye başlam lamıştır.

20 Bu yıkınty ntı yavaş yavaş kendi üzerine çökerek Ay ı oluşturmaya başlam lamıştır.

21 Ay oluşum um sürecinde s gittikçe e soğumaya başlam lamıştır. İşte soğumadan önceki hali yandaki görüntg ntü gibi resmedilebilir. Ay ın Eski Yüzeyi

22 Ay ın şimdiki yüzeyi y ise artık k oldukça soğumu umuştur.

23 Ay ın n YüzeyiY Denizler Dağlar Kraterler

24 Ay ın n YüzeyiY 20 Temmuz 1969 da Ay a a ilk ayak basan Neil Armstrong DünyaD nya ya döndd ndüğünde nde ona Ay ın n yüzeyinin y nasıl l olduğu u sorulmuş, Armstrong da pudra gibi olduğunu unu söylemiştir.

25 Denizler Ay ın n karanlık k gözüken g kısımlarıdır. r. Büyüklüklerinden klerinden dolayı çıplak gözle g bile rahatlıkla fark edilebilirler. Ay ın n denizleri elbette ki Dünya dakiler gibi su ile dolu değildir. GörüntG ntüleri nedeniyle bu bölgelerin b eskiden deniz olduğu düşünülürdü.. Günümüzde G de deniz sözcüğü bir alış ışkanlık k olarak hala kullanılmaktad lmaktadır.

26 Denizler Denizler, lav fışkırmalarından ileri gelen ve hızlh zlı soğuyan erimiş Bazalt kayalardan oluşmu muştur. Bazalt koyu renkli bir maddedir. Yandaki şekilde denizler, isimleriyle beraber gözükmektedir.

27 Dağlar Ay ın n yükseltileri y olup içerdii erdiği maddeler nedeniyle parlak görünürler. rler. Ay da bulunan dağlar genellikle volkanik bir kaya türü olan ve bazaltlara göre g çok daha yavaş soğuyan lavların n oluşturdu turduğu anortozitten ten meydana gelir. Dağlar ları oluşturan bu maddenin denizleri oluşturan maddeden farklı oranda soğumas uması bu iki bölgenin b farklı durumlarda olması anlamına na gelir.

28 Kraterler Ay a a küçük üçük k bir teleskopla bakarsak ilk ilgimizi çeken yapılar üzerindeki ilginç görünümlü kraterler olur. Ay ın n Dünya D gibi koruyucu kalın n bir atmosferi yoktur. Atmosferi çok sığs ığdır. Bu nedenle yüzeyi y çok sayıda meteor çarpmasına maruz kalmış ıştır. Krater şekilleri de işte i bu çarpan meteorların bıraktığı şekillerdir.

29 Ay ın n Evreleri Ay ı aşağıdaki evrelerde görürüz: g Yeniay Hilal İlk Dördün Şişkin Dolunay Şişkin Son Dördün Hilal Ay, yaklaşık 1 ay boyunca (27 Gün) yüzünü değiştirir ve farklı evrelerde görülür. Bu evrelerin oluşumu Güneş Ay ın Yer e göre konumlarına bağlıdır ve her 27 günde 1 tekrarlanır. Şimdi bunun nasıl oluştuğunu bir şekil üzerinde açıklamaya çalışalım.

30 Dünya GüneG neş etrafında 365 günde dolanırken, Ay da 27 günde Dünya D etrafındaki bir dolanımını tamamlar. Şekilden de görüleceg leceği i gibi Ay ın Dünya etrafındaki dolanımı esnasında nda sadece bir yüzüy aydınl nlıktır. Dünya dan baktığı ığımızda Yeniay evresinde iken onun sadece karanlık k yarısını görebiliriz. Ancak aradan zaman geçtik tikçe Ay ın n aydınl nlık k yüzeyini y de görmeye başlar larız z ve nihayet 14 gün n sonra dolunay halini alır. Ay hareketine devam eder ve yine aydınl nlık k yüzeyi y kapanmaya başlar.

31 Ay, Yeniay evresindeyken Yer-Güne neş-ay aynı doğrultudad rultudadır. r. Ancak Yer in GüneG neş etrafındaki yörüngesi y ile Ay ın n Yer atrafındaki yörüngesi arasındaki lik açıa nedeniyle Ay, GüneG neş i i her ay örtmez. Ancak Ay ın n GüneG neş in önünden nden geçme ihtimali sadece bu evrede vardır. r. Bu durumda GüneG neş tutulmaları sadece Yeniay evrelerinde gözlenebilir. g Dolunay evresinde de benzer şekilde Ay tutulması olabilme ihtimali vardır. r.

Benzer belgeler

Gezegenimizin bir uydusudur Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin uydularıyla karşılaştırıldığı zaman büyük bir uydudur

AY Ay Gezegenimizin bir uydusudur Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin uydularıyla karşılaştırıldığı zaman büyük bir uydudur Çapı 3476 km Kütlesi 7.349 x 10 22 kg. Dünyaya ortalama uzaklığı 384,400 km