Çeviren: Gürkan TURHAN 2

Transkript

1 VII. ULUSLARARASI BALKAN BÖLGESİ DÜZENLEYİCİ YARGI OTORİTELERİ KONFERANSI MAYIS 2012, İSTANBUL Yeni Teknolojiler ve Bunların Yargıda Uygulamaları Türkiye Cumhuriyeti Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Tarafından Düzenlenen Konferans İstanbul, 28 ve 29 Mayıs, 2012 BULGARİSTAN SUNUMU Dimitar FİKİİN Çeviren: Gürkan TURHAN 1

2 BULGARİSTAN SUNUMU Yargıda Yeni Teknolojiler ve Uygulamaları Bayanlar ve Baylar, Ben Dimitar Fikiin, Bulgaristan Cumhuriyeti Yüksek Yargı Kurulu üyesiyim. Bugün sizlere, ülkemizde Yargı sisteminde bilişim teknolojilerini uygulamada kazandığımız deneyimleri paylaşma onuru bana ait. Yargı Teşkilatı Kanunu, Madde 30 paragraf 1 bent 16 da belirtildiği üzere, Bulgaristan Cumhuriyeti Yüksek Yargı Kurulu, yargı otoritelerinin bilgi teknolojilerini kullanmasını onaylar; sistem bütünleşmesini ve işleyiş uyumlarını sağlar; bu teknolojilerin kurulum, uygulama ve geliştirme işlemlerini düzenleyen mevzuatı (genelge) kabul eder. Bulgaristan yargısında bilişim teknolojilerinin uygulanması 1999 dan önceki yıllarda başladı ve şu an gelinen nokta gurur verici. Şu anda bütün yargıçların, resmi görevlerinin yerine getirilmesinde gerekli olduğu takdirde, mahkeme görevlilerinin ve duruşma salonlarının kişisel ve dizüstü bilgisayarları var. Bütün mahkemelerin, gerekli olduğu takdirde, tek bir bilgisayar ağına bağlanmasına olanak verecek birleşik adres planı kullanan etkin dizinli bilgisayar ağları var. Yürütme organının, Bakanlar Kurulu ve Ulaştırma, Bilişim ve İletişim Teknolojileri Bakanlığı, yardımı ile mahkemelere bilgisayar işletim sistemleri için gerekli sayıda lisans sağlandı (Windows 7 ve önceki sürümleri ve ofis programları Ofis 2010 ve önceki sürümleri ve sunucu işletim sistemleri Windows 2008). Bütün mahkemelerin, devlet yönetiminin optik ağı veya başka sağlayıcılar ile internet erişimi vardır. Bazı mahkemeler, genelde daha büyük olanlar, ikincil internet sağlama kanalı kulanmaktadır. İnternet sağlayıcılar arasındaki büyük rekabet ve düşük ücretler göz önüne alındığında, bu ekonomik olarak uygulanabilir bir durum. Bütün mahkemeler, işlerinde kendilerine gereken yazılım ürünlerini yasal bilgi sistemleri, insan kaynakları yönetim sistemleri ve muhasebe yazılımları gibi ürünleri yerel ya da ağ üzerinden kullanmakta. Bulgaristan Yargı Sistemi, Yüksek Yargı Kurulu nda bulunan iki sunucu üzerine konuşlandırılmış merkezi olarak birleştirilmiş bir finansal muhasebe yazılımı kullanmakta ve bütün Yargı kurumları buraya veri girebilmekte. Bu çalışma biçimi, Yüksek Yargı Kurulu na verilmiş ana yetkilerden biri olan yargı bütçesinin planlanması ve performansının kontrolü konusunda büyük katkı sağlamaktadır. Çeviren: Gürkan TURHAN 2

3 Özel Yazılım Bulgaristan Yargı otoriteleri, yerine getirdikleri etkinlikler ışığında geliştirilmiş, özel bir yazılımı kullanmakta. Dava Yönetim Sistemleri Bu sistemler, davanın dayandırıldığı gerekçelere göre verilen belgelerden, duruşma tarihlerinin belirlenmesi ve dava hakkında mahkeme girdilerinden, Yargı Teşkilatı Kanunu uyarınca internette yayınlanmasına kadar, davaların mahkemedeki bütün aşamalarını kapsamaktadır. Şu anda, mahkemeler 4 dava yönetim sistemi kullanmakta. Uygulamaları 1999 dan önceki yıllarda başladı. Bazı mahkemelerde uygulanan iki sistem özel şirketlerin inisiyatifi ile geliştirildi. Otomatik dava yönetim sistemi, ABD Uluslararası Gelişim Ajansı (USAID) desteği ile geliştirildi ve 20 den fazla mahkemede uygulandı; patent hakkı Yüksek Kurula verildi. Yargının elindeki dördüncü dava yönetim sistemi, Orta ve Doğu Avrupa Ülkelerine Topluluk Yardım Programı nın (PHARE) bir projesi içinde geliştirildi. İşlevsel Program Yönetim Kapasitesi tarafından karşılanan ve Avrupa Sosyal Fonu ile birlikte ve Bulgaristan Cumhuriyeti bütçesinden karşılanan bir proje kapsamında, dava yönetim sistemlerinde gerekli değişiklikler yapıldı ve bu dört sistemin davalar hakkındaki bilgilerin karşılıklı aktarımına imkan veren sunucular temyiz mahkemelerinde kuruldu. Böylece, bir dava dosyasına (elektronik dava dosyası) girilen bilgiler her aşamada görülebilmektedir. Otomatik Bilgi Sistemi Hüküm/Karar/Mahkûmiyet Belge Ofisi Birleşmiş Bilgi Sistemi, bölgesel mahkemelerdeki Karar Belge Ofisi nde çalışanların işlerine de yardım etmekte ve vatandaşlara sunulan hizmetin kalitesini de iyileştirmekte da Bulgaristan da Yargı Reformu Stratejisinin Uygulanması projesinin bir parçası olarak geliştirildi. Sistem 113 bölge mahkemesinin tamamında ve Adalet Bakanlığı ndaki Karar Belge Merkez Ofisi nde başarılı biçimde çalışmakta; Karar Belge Ofislerinin İşleyişi ve Oluşumu hakkındaki 26 Şubat 2008 tarihli 8 numaralı kararda belirlendiği üzere Karar Belge Ofislerinin bütün işlevsel etkinliklerini bütünleştirmektedir. OBS (AIS) Karar Belge Ofisleri aşağıdakiler hakkındaki bilgileri saklamakta ve işlemekte: Bulgaristan da hüküm giyen kişiler; Ceza Yasası nda Madde 78/a daki yönetimsel yaptırımlar uygulanan ama Bulgaristan mahkemelerindeki cezai yükümlülüklerinden arındırılmış kişiler; Çeviren: Gürkan TURHAN 3

4 Ceza Muhakemeleri Usulü Yasası nın inci maddeleri uyarınca, yabancı mahkemelerde ceza davalarında son karar ile hüküm giymiş ve hükümleri uygulanmış olan Bulgar Ulusundan kişiler. Sistem 2009 da modernleştirildi. Bulgaristan Cumhuriyeti nüfusu için tasarlanmış Birleştirilmiş Vatandaş Kayıt Sistemi nden alınan güncel bilgiler şu anda kullanılabilmekte; savcılık görevlileri soruşturmalara erişebilmekte; güncel düzenleyici çerçeve ışığında değişiklikler yapıldı ve mahkemeler tarafından değişiklik önerileri sunuldu. Mahkeme Kararlarının Yayınlanması İçin İnternet Tabanlı Merkezi Arayüz Yargı Teşkilatı Kanunundaki 2007 değişiklikleri, mahkeme kararlarının verilmesinden hemen sonra mahkeme kararlarının Kişisel Bilgilerin Korunması Yasası, Gizli Bilgilerin Korunması Yasası na uyarak ilgili mahkemenin internet sitesinde yayınlanması zorunluluğunu getirdi. Kişilerin vatandaşlık ve sağlık durumları ile ilgili davalardaki kararlar gerekçeleri açıklanmadan yayınlanması gerekmektedir. Bu yükümlülüğü yerine getirmek amacıyla, mahkeme kararlarının yayınlanması için Daha İyi Hizmet için Modernleştirilmiş Bilgi Sistemleri projesi altında internet tabanlı merkezi bir arayüz kuruldu. E-Yargı Düzenleyici Çerçevesi, İşlevsel Program Yönetim Kapasitesi nden finanse edildi. Bu sistem halka açık ve kullanıcılar, yayınlanmış mahkeme kararlarına erişebilmektedir. Merkezi internet tabanlı arayüz, her bir mahkeme tarafından yayınlanan karar ve belgeler ile ilgili görselleştirmelere; belirli ölçütlerle gruplandırmaya; tam metin de dahil olmak üzere gelişmiş aramaya ve ilgili mahkemenin sitesinde yayınlanmak üzere görselleştirme oluşturmaya olanak tanımaktadır. İnternet tabanlı merkezi arayüz e-yargı portalı ile bütünleştirilebilir ve e-yargı portalındaki gelişmiş arama ve kategorilerde okunan bütün kararların görselleştirilmesine izin vermektedir. Suçla Mücadelede Birleştirilmiş Bilgi Sistemi Suçla Mücadelede Birleştirilmiş Bilgi Sistemi nin sağladığı hususlar; sistemde ya da diğer kurumsal sistemlerde saklanan bilgilere dayanan bilgi sistemi; kurumsal bilgi sistemleri arasında bilgi alışverişi ve etkileşim; ortak (örnek) bir bilgi çevresinin kurulması ve sürdürülmesi; işlenen suçlardaki durum ve genel eğilimleri denetlemek/izlemek; suç üzerinde toplum etkisi ve kontrolü olasılığını artırmak; uluslararası işbirliği olasılıklarını artırmak, gibi sair şeyler sayılabilir. Çeviren: Gürkan TURHAN 4

5 Suçla Mücadelede Birleştirilmiş Bilgi Sistemi, Yargı Teşkilatı Kanununda düzenlenmiştir ve sistem; merkezi bileşen, yargı kurumsal bileşenler (kurumsal otomatik bilgi sistemler) ve ceza işlemleri ve yaptırımların uygulamalarından gelen olay ve öğeler hakkındaki bilgiyi işleyen merkeze bağlı yürütme biriminden oluşmaktadır. Merkez ile bilgi alışverişi konusundaki birleştirilmiş standartlar, kurumlar arası düzeyde kabul edilmiştir. 30 Nisan 2009 tarihli Yargı Teşkilatı Kanununda yapılan değişiklikler, merkezin yönetimini Bulgaristan Savcılığına vermektedir. Davaların Rasgele Dağılımı Bulgaristan ın Avrupa Birliğine katılım süreci ile ilgili Avrupa Komisyonu Gözlem Raporlarındaki önerilere karşılık olarak ve Yargı Teşkilatı Kanunu Madde 9 uyarınca, Yargı otoritelerindeki dava dosyaları, gönderildikleri tarih sırasına göre rastgele bir biçimde elektronik olarak dağıtılır. Davaların elektronik ortamda dağıtılması 2006 dan bu yana mahkeme ve savcılıklarda uygulanmakta ve Bulgaristan mahkemelerinin %90 ından fazlasında bu işlem Yüksek Yargı Kurulu Yönetimi tarafından geliştirilen bir yazılımla yapılmaktadır. Diğerleri ise dava yönetim sistemine yerleştirilen ana yazılımdaki aynı çalışma algoritmasını kullanan bir modül kullanmaktadır. Ölçüt aynı; her bir mahkemedeki davaların özellikleri hesaba katılır, iş yükü derecelendirir ve rastgele dağılım gerçekleşir. Yazılımın kurulumundan bu yana, işlerin uygunluğunu, toplanan bilginin görüntülenebilirliğini ve kullanımının izlenmesini iyileştiren yeni sürümler geliştirildi, her gün veya dava için protokoller basıldı da, Bulgaristan da Yargı Otoriteleri Bilgi-İşlem Stratejisi, Hareket Planı ve Bilgi-İşlem Stratejisi Performans Bütçesi, Yüksek Yargı Kurulu tarafından geliştirildi ve kabul edildi. (İşlerlikli Program Yönetim Kapasitesi tarafından finanse edilen Yargıda Etkinlik, Güvenilirlik ve Koordinasyon projesinin uygulanması kararı). Proje dönemini kapsamakta ve Yargıda yeni bilişim teknolojilerinin geliştirilmesi ve uygulanması konusunda Yüksek Yargı Kurulunun ana önceliklerini anahatları ile belirlemektedir. Aynı projenin bir etkinliği, yargıda yozlaşma şikayetlerinin kabul edilmesi ve işlenmesi için birleştirilmiş bir sistemin geliştirilmesi idi. Bu sisteme Yüksek Yargı Kurulu internet sitesinden erişilebilir. Yakın gelecekte, Yüksek Yargı Kurulu, yargı otoritelerinin internetlerinin birleştirilmesi ve duruşmalara elektronik yolla çağrı uygulamasını başlatılmayı amaçlamaktadır. Bir yandan, bu görevler, vatandaşların yargıya erişimini iyileştirmek ve vatandaşların bilgi düzeyini artırmak ile ilgili diğer yandan ise insan kaynakları ve finansal kaynaklardan tasarruf ile ilgilidir. Çeviren: Gürkan TURHAN 5

6 İlginiz için teşekkür etmek ve yalnızca Balkan bölgesi için değil Avrupa için de böylesine önem taşıyan bir toplantıya katılmaktan dolayı minnettarlığını belirtmek istiyorum. Çeviren: Gürkan TURHAN 6