Sayfa 1 / 6.

Transkript

1 Ünite 1 (iktisadın Temel Kavramlarına Giriş) 1_ Önemli İktisat Adamları Kimlerdir? Jacob Viner ( ), Alfred Marshall ( ), Lionel Robbins ( ), Paul Samuelson ( ) 2_ Jacob Viner ( ) İktisada Katkıları Nedir? Viner in iktisat yazınına başlıca katkıları, kısa ve uzun dönem maliyet eğrileri ile gümrük birliğinde ticaret yaratıcı ve ticaret saptırıcı etkilerin analizidir.1937 yılında yazdığı, Uluslararası Ticaret Teorisinde incelemeler adlı eseri; iktisadi düşünce tarihi alanında başlıca katkılarından biri olarak gösterilmektedir. 3_ Alfred Marshall ( ) İktisada Katkıları Nedir? iktisadın ilkeleri adlı eserinde günümüz iktisadında kullanılan birçok kavram yer almaktadır. Bunlar arasında, bu kitapta sıkça rastlayacağınız, tüketici artığı, Ceteris Paribus varsayımı, fiyat değişiminin yarattığı gelir ve ikame etkileri, Marjinal fayda, ortalama maliyet, Marjinal maliyet, Marjinal gelir, ortalama gelir, esneklik gibi kavramlar vardır. Ayrıca Marshall, Para, kredi ve Ticaret adlı Eserinde de miktar denklemini ele alarak yeniden yorumlamıştır 4_ Lionel Robbins ( ) İktisada Katkıları Nedir? iktisat Biliminin Yapısı ve Önemi adlı, eseri ona uluslararası bir şöhret kazandırmıştır. Eserde iktisatta pozitif ve normatif konuları birbirinden ayırmıştır. Robbins, iktisatçının ne olduğu ile daha çok ilgilenmesi gerektiğini belirtmektedir 5_ Paul Samuelson ( ) İktisada Katkıları Nedir? İktisat ta matematiği yoğun olarak kullanan Samuelson, iktisadi analizlerde analitik ve metodolojik teknikleri geliştirmiştir. İktisat teorisinin önemli konularını basitleştirmesi ve yeniden ele almasındaki katkılarından dolayı Nobel ödülüne layık görülmüştür. Enflasyon ve işsizlik gibi iktisadi sorunlar üzerine yoğunlaşmış, bu sorunların çözümü için makroekonomik politika teorileri geliştirmiştir. Keynesyen ve Neoklasik yaklaşımları birleştirerek, ana akım iktisadın oluşturulmasında Neoklasik Sentez i meydana getirmiştir 6_ İktisat Nedir? İktisadı, insanoğlunun, toplumun siyasi gerçekleri, karar verme mekanizmaları ve sosyal gelenekleri veri iken; sonsuz olan istek ve arzularımızı, kıt kaynaklarla nasıl koordine edeceğini inceleyen bir sosyal bilim olarak tanımlayacağız. 7_ Kıtlık Nedir? Temel iktisadi sorundur ve isteklerimizin, bu istekleri tatmin etmek için kullanabileceğimiz sınırlı kaynaklardan fazla olması durumudur. 8_ İstek Nedir? İnsanların gelirlerinin sınırsız olması durumunda alabilecekleri şeydir. 9_ Fırsat Maliyeti Nedir? Bir şeyi elde etmek için veya bir isteği tatmin etmek için vazgeçilen en iyi alternatiftir. 10_ İstekler Nedir? Gelir sınırsız iken tatmin edilmek istenen duygulardır. 11_ İhtiyaç, sınırlı gelirle tatmin edilmek istenen duygulardır. 12_ Mallar Nedir? Bireylerin tatmin veya mutluluk elde ettikleri tüm nesneler olarak tanımlanır. 13_ İktisadi Mallar Nedir? Sıfır fiyatta bile, talep edilen miktarı, arz edilen miktarından fazla olan mallardır. 14_ Tüketim Malı Nedir? Tüketiciler tarafından isteklerini karşılamakta doğrudan kullanılan mallardır. 15_ Üretim (Sermaye/Yatırım) Malı Nedir? Diğer üretici malları ya da tüketici malları üretiminde kullanılan mallardır 16_ Dayanıklı Mal Nedir? Düzenli olarak kullanıldığında, en az üç yıl fayda sağlayan maldır. Buzdolabı, otomobil, bilgisayar 17_ Dayanıksız Mal Nedir? Tüketiciler tarafından isteklerini karşılamakta doğrudan kullanılan ve kullanıldıklarında yok olan mallardır. 18_ Hizmetler Nedir? Tüketicilerce satın alınan fiziki veya zihinsel emek veya yardımdır. Diş hekimleri, avukatlar, eğitimciler ve toptan ve perakende satıcıların yardımları birer hizmettir. Bunların herhangi bir fiziksel özelliği yoktur. 19_ Tüketici Nedir? İsteklerini tatmin etmek için mallar ve hizmetleri kullanan insanlardır. 20_ Hizmetleri De Kişisel Ve Ticari Hizmetler Olarak İkiye Ayırmak Mümkündür. Bunlar Kişisel Hizmetler Berberler, hizmetçiler, dişçiler ve operatör doktorların sundukları hizmetler kişisel hizmetleri oluştururken; Ticari Hizmetler bankacılık, ticaret ve sigortacılık gibi üretim organizasyonu oluşturan bir hizmet sınıfı vardır ki bunlara da ticari hizmetler adı verilir. 21_ Fayda Nedir? Bir kişinin bir malın tüketiminden elde ettiği doyumdur. 22_ İktisadi Fayda Nedir? Sübjektif yani bireye göre değişen bir faydadır. 23_ Fiyat Nedir? Mal ve hizmetin standart para birimi cinsinden ölçülen değeri fiyat olarak tanımlanır. 24_ Üretimin Temel Unsurlar Nedir? Girdilerin çıktıya dönüştürülmesi ve Farklı girdilerin bir bileşimi olarak çıktıdır. 25_ Toprak Nedir? Mal ve hizmet üretiminde kullanılan, fabrika arazisi, doğal mineraller, iklim ve su gibi doğal kaynaklardır 26_ Üretim Faaliyeti Nedir? Şekil, yer, zaman ve mülkiyet faydası yaratılır. 27_ Şekil Faydası Nedir? Malların kimyevi ve fiziksel yapılarının değiştirilmesi ile, 28_ Yer Faydası Nedir? Malların daha çok olarak bulunduğu bir yerden daha az bulunduğu bir yere taşınmasıyla, 29_ Zaman Faydası Nedir? Malların en fazla istenildikleri zaman hazır bulundurulmaları Sayfa 1 / 6

2 30_ Mülkiyet Faydası Nedir? da malları onlara en fazla değer atfeden kişiye ulaştırmak ile yaratılır 31_ Üç Tür Üretimden Söz Etmek Mümkündür. Bunlardan İlki, doğada hazır bulunan malların üretimi ile ilgili olan birincil üretimdir. Kömür, altın, kurşun, ham petrol çıkarımı ile çiftçilik ve balıkçılık bu tür üretimin örneklerindendir. İkinci üretim türü, ikincil üretimdir. İkincil üretim, birincil üretim sonucunda elde edilen ürünler- den karmaşık ürünlerin elde edilmesidir. İkincil üretim mühendislerin, dekoratörlerin, halıcıların, seramikçilerin ve çelik işçisinin gerçekleştirdiği üretimdir. Üçüncü tür üretim hizmet üretimidir. Buradaki üretim, ticari hizmet ve kişisel hizmet üretimi olarak ikiye ayrılır. Toptancılık, perakendecilik, bankerlik, sigortacılık ve ithalat ve ihracatçılık ticari hizmet üretiminin çeşitli örnekleri iken; Doktor, dişçi, hemşire, öğretmen ve polis gibi kişilerin sunduğu hizmetler ise kişisel hizmet üretimi içerisinde yer alır. 32_ Üretimde Kullanılan Kaynaklara Nedir? Üretim faktörleri, kaynaklar ya da üretim girdileri denir. Üretim faktörleri, toprak, emek, sermaye ve girişimciliktir. 33_ Üretim Sürecinde Kullanılan Tüm Doğal Kaynaklar Nereden Gelir, toprak içerisinde yer alır. Yani, bir üretim faktörü olarak toprak dediğimizde aklımıza sadece tarım alanları değil, mineral kaynaklar, atmosferdeki gazlar, ormanlar ve okyanuslar gelmelidir. Toprağın kullanımı karşılığında yapılan ödemelere Rant denir. 34_ Emek (İşgücü) Nedir? Mal ve hizmet üretimine katkı yapan kişilerin tüm fiziksel ve zihinsel faaliyet ve eylemlerini ifade eder. İşle ilgili olarak öğretmen, profesyonel futbolcu ve nükleer fizikçinin yaptığı tüm faaliyetler emek olarak değerlendirilir. 35_ Üretim Faktörleri Nedir? Mal ve hizmet üretmek için kullanılan miktarı sınırlı ve emek, sermaye, toprak ve girişimcilik olarak sınıflandırılan nesnelerdir 36_ Sermaye Nedir? Mallar ve hizmetlerin üretiminde kullanılan makine ve ekipman gibi unsurlardır. 37_ Ücret Nedir? Emek hizmetleri karşılığı yapılan ödemelere, ücret denir. 38_ Faiz Nedir? Sermayenin kullanılması sonucu yapılan ödemelere faiz denir. 39_ Girişimcilik Nedir? Üretim faktörlerini mal ve hizmet üretmek için bir araya getiren ve bunun için risk üstlenen ve karşılığında da kar elde eden insan işlevidir. 40_ İktisadi Aktörler De Denilen, Temel Karar Birimleri Hangileridir? Hanehalkı, firmalar ve devlettir. 41_ Hanehalkı Kime Denir? Aynı çatı altında yaşayan ve ortak finansal kararlar alan tüm insanlar olarak tanımlanabilir 42_ Firmalar Hangi Birimlerdir? Üretici kaynakları kullanan ve ne üretileceğini kararlaştıran şahıs şirketinden devlete kadar bütün üretici birimlerdir. Firmalar, diğer firmalara, hane halklarına veya merkezi otoritelere (devlete) sattığı malları üretmek için üretim faktörleri kullanan birimlerdir. 43_ Firmaların Ekonomide Oynadıklar Başlıca İki Rol Vardır: üretim faktörlerini satın almak ve ürettikleri malları satmak. 44_ Tüm Doğal Bilimler Ve Diğer Sosyal Bilimlerde Olduğu Gibi, İktisat Bilimi De Yöntem Olarak Bilimsel Yöntem Kullanır. Burada Dört Aşamadan Oluşan Bir Süreç İzlenir: Sürecin birinci aşamasında, gerçek yaşamla ilgili gözlemler yapılır. Gerçek dünyada davranışlar ve sonuçlara bakılır. Bu gözlemler kullanılarak, neden-sonuç ilişkilerine bir açıklama getirilir (hipotez). Bu açıklamanın ne kadar geçerli olduğunu belirlemek için, formüle edilen açıklama; belli olayların sonuçları ile bu olaylara ilişkin hipotezden kestirilen (hipoteze dayanılarak elde edilen) sonuçlar karşılaştırılarak teste tabi tutulur. Hipotez gerçeklerle sürekli olarak teste tabi tutulur ve eğer hipotezin geçerli olduğu yönünde bulgular elde edilirse; hipotez bir teoriye dönüştürülür. Çok iyi test edilmiş ve öngörüleri gerçek yaşamdan elde edilen sonuçlarla (gerçeklerle) desteklenmiş ve iktisatçılar arasında genel kabul görmüş bir teori, iktisadi bir yasa ya da ilke olarak değerlendirilir. 45_ Ceteris Paribus Veya Diğer Şeyler Sabitken: iki değişken ararsındaki ilişkiyi analiz ederken, diğer değişkenlerin sabit varsayıldığı analiz aracı. 46_ Terkip Hatası Nedir? Birey için iyi veya doğru olan bir şeyin toplum için de iyi veya doğru olacağı biçimindeki yanlış görüş. 47_ Ekonomi Nedir? Kıt olan kaynakları alternatif kullanım alanları arasında dağıtan bir mekanizmadır. Bu mekanizma sayesinde ne nasıl-kimler için üretilecek sorularının yanıtı bulunmaya çalışılır 48_ İktisatçıların Sordukları Soruların Tipine Göre Dört Farklı Kategoriye Ayrılır. Bunlar, Mikro ve Makro iktisat ile Pozitif ve Normatif iktisattır. 49_ Mikro İktisat Nedir? İktisadın insan davranışı ve insanların piyasa, endüstri ve firma gibi nispeten küçük birimlerle ilişkili tercihlerini inceleyen bölümüdür 50_ Mikro İktisadın Temel Konuları Arasında Neler Vardır? Tüketici davranışı, fayda- maliyet analizi, firmaların kârlarının belirlenmesi ve ürün piyasalarında fiyatlama yer alır. Mikro iktisatta bir ekonominin bireysel parçaları analiz edilmeye çalışılır. 50_ Makro İktisat Nedir? İktisadın, bir bütün olarak ekonomiyi ve toplulaştırılmış ekonomik davranışı inceleyen bölümüdür. 51_ Makro İktisadın Konuları Nedir? Makro iktisat, milli gelir, para, bankacılık, enflasyon, ekonomik büyüme gibi makro konuları inceler. Sayfa 2 / 6

3 52_ Makro Ve Mikro İktisat Arasındaki Fark Nedir? Mikro iktisatta iktisatçılar tek bir fiyat üzerinde incelemede bulunurlarken, makro iktisatta genel fiyat düzeyi üzerinde dururlar. Mikro iktisat belirli bir mal veya hizmetin talebi ile ilgilenirken, makro iktisat mal ve hizmetlerin toplam talebi ile ilgilenir. 53_ Pozitif İktisat Nedir? Ne olduğu ile ilgilenilir. Pozitif iktisat, gerçekler ve neden-sonuç ilişkileri üzerine odaklanır. Burada tanımlama, teori geliştirme ve teorilerin sınaması yapılır 54_ Normatif İktisat Nedir? İktisadi olaylar ne olması gerekir, ne olması daha iyidir bakış açısından irdelenmeye çalışılır 55_ Normatif İktisat İle Pozitif İktisat Arasındaki Fark Nedir? Normatif iktisatta değer yargılarına dayanılarak, ekonominin nasıl olması ve arzulanan amaçlara ulaşmak için ne tür politikalar tavsiye edilmesi gerektiği belirlenir. Yani pozitif iktisatta sadece gerçekler önemli iken, normatif iktisatta değer yargılarını kullanmak gereklidir. Örneğin, bir iktisatçı, bazı yurttaşların yarar ama bazılarının da zarar göreceği bir kamu harcama kesintisini tavsiye ediyorsa, o iktisatçı normatif analiz yapıyor demektir 56_ Üretim İmkânları Modelinin Dört Temel Varsayımı Vardır Tüm üretim faktörlerinin miktarı sabittir. Yani işçi sayısı, makine ve ekipman miktarı, kamyon ve diğerlerinin sayısında bir değişiklik yoktur. Tüm kaynaklar tam olarak kullanılmaktadır. İsteyen herkes iş bulabilmekte ve kullanılmayan kaynak söz konusu olmamaktadır. Var olan teknoloji değişmemekte ve aynı kalmaktadır. Yeni icatlar söz konusu olmamaktadır. Ekonomide biri üretim malı (sanayi robotu), diğeri de yüksek teknolojili dayanıklı tüketim malı olmak üzere (cep telefonu) iki mal üretilmektedir 57_ Teknoloji Nedir? Bir toplumun mal ve hizmetleri nasıl üreteceği konusunda kullanabileceği bilgi havuzudur. 58_ Üretim İmkânları Eğrisi Nedir? Sabit teknoloji ve tüm kaynakların kullanılması ile üretilebilecek tüm olası mal üretim bileşimlerini gösteren eğridir. 59_ Artan Fırsat Maliyetleri Yasası Nedir? Bir mal daha fazla üretildikçe, o malın fırsat maliyetinin artmasıdır 60_ Üretimde Etkinlik Nedir? Mevcut kaynaklar ve teknoloji ile maksimum çıktının üretildiği durumdur. 61_ Üretimde Etkinsizlik Nedir? Mevcut kaynaklar ve teknoloji ile maksimum çıktının üretildiği durumdur. Üretimde etkinlik gerçekleşmezse, bir maldan diğerinin miktarı azaltılmadan daha fazla üretilebilir. 62_ İktisadi Sistem Nedir? İktisadi sorunun çözümü için, bir ekonominin organize edilme biçimidir 63_ Ulusların Tercih Etmek Zorunda Oldukları Üç Tane İktisadi Sistem Vardır. Bunlar, kapitalist iktisadi sistem, sosyalist iktisadi sistem ve karma iktisadi sistemdir 64_ Sosyalizm Nedir? Üretim faktörlerinin kolektif mülkiyetinin ve gelir dağılımını eşitleme girişimlerinin olduğu bir iktisadi sistemdir 65_ Kapitalizm Ve Piyasa Sistemi Neden Tercih Edilir? Sosyalist sisteme alternatif olarak iktisadi sorunun çözümü için kapitalizm ve piyasa sistemi tercih edilebilir. Bu sistemde üretim faktörleri özel mülkiyettedir ve iktisadi faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönlendirilmesi piyasalar ve fiyatlar aracılığıyla yapılır. Üretilen mallar ve hizmetler, kim almak istiyorsa ve alabilecekse onlara satılmak için piyasaya sunulur. 66_ Karma Ekonomi Nedir? Piyasa sistemi ile merkezi planlama sisteminin belli bir bileşimi olan bir iktisadi sistem 67_ Karma İktisadi Sisteminde Devletin Görevi Nedir? Ekonomik yaşamın yasal çerçevesini belirlemektir 68_ Kapitalizm Nedir? Serbest girişim ve özel mülkiyet haklarının olduğu ve iktisadi kararların piyasa sistemi içerisinde gerçekleştiği bir iktisadi sistemdir. 2. ÜNİTE (Arz, Talep VE Piyasa Dengesi) 69_ Talep Edilen Miktar Nedir? Tüketicilerin satın almaya niyetli ve satın alma gücüne sahip oldukları miktardır. 70_ Talep Kanunu Nedir? Diğer değişkenler sabitken yüksek fiyat düzeylerinde talep edilen mal ve hizmet miktarının daha düşük veya daha düşük fiyat düzeylerinde tüketicilerin mal ve hizmet talebinin daha yüksek olacağını ifade eder. 71_ Talep Şedülü Nedir? Diğer faktörler sabitken, talep edilen ürünün fiyatı ile miktarı arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır 72_ Grafik Talep Eğrisi Nedir? Ürünün fiyatı ile talep edilen miktarı arasındaki ilişkiyi ortaya koyan grafik talep eğrisini verir. 73_ Piyasa Talep Eğrisi Nedir? Diğer değişkenlerin sabit olduğu varsayımı altında, bir malın fiyatındaki değişmelerin talep edilen miktarda yaratacağı ters yönlü değişmeleri ortaya koyar 74_ Talebi Artan Mallara Ne Denir? Diğer şartlar sabitken, gelir artışı durumunda talebi de artan mallara normal mal denir. 75_ Düşük Mal Nedir? Gelir artışı durumunda talebi azalan mallara düşük mal denir. 76_ İkame Ürünler Nedir? Eğer bir ürünün fiyatındaki bir düşüş diğer ürünün talebinde azalışa neden oluyorsa bu iki ürünün ikame ürünler oldukları söylenir. 77_ Tamamlayıcı Ürünler Nedir? Bir ürünün fiyatındaki düşüş diğer malın talebinde artışa neden oluyorsa bu iki ürünün tamamlayıcı ürünler oldukları söylenir. 78_ Talepte Değişmeler Nedir? Talepteki değişme ile talep edilen miktardaki değişmeler farklı şeylerdir. Bir malın fiyatındaki Sayfa 3 / 6

4 değişmeler talep edilen miktarda değişikliğe, fiyat dışındaki faktörlerdeki değişmeler ise talepte değişmeye sebep olur. 79_ Arz Kanunu Nedir? Diğer değişkenler sabitken, bir malın fiyatındaki artış arz edilen miktarında artışa ve fiyattaki azalış ise arz edilen miktarda azalışa sebep olur. Fiyat ile arz edilen miktar arasındaki bu doğrusal (pozitif) ilişkiye arz kanunu denir. 80_ Arz Şedülü Nedir? Diğer faktörlerin sabit olduğu varsayımı altında, mal veya hizmetin fiyatı ile üretilecek miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren tabloya arz şedülü denir. 81_ Arz Eğrisi Nedir? Bir malın fiyatı ile arz edilen miktarı arasındaki pozitif ilişkiyi ortaya koyan grafik arz eğrisini verir 82_ Piyasa Arz Eğrisi Nedir? Diğer değişkenlerin sabit olduğu varsayımı altında, bir malın fiyatındaki değişmenin arz edilen mal miktarındaki aynı yönlü değişikliği ifade eder 83_ Fiyattaki Değişmeler Nedir? Arz edilen miktarda değişmeye sebep olur ve arz eğrisi üzerinde harekete sebep olur. 84_ Fiyat Dışındaki Faktörlerdeki Değişmeler Nedir? Arzda değişmeye sebep olur ve arz eğrisini sağa veya sola kaydırır. 85_ Arz Edilen Miktardaki Değişme İle Arzdaki Değişme Aynı Şeyler Değildir. Fiyattaki değişmeler arz edilen miktarı değiştirir ve arz eğrisi üzerinde harekete sebep olur. Fiyat dışındaki faktörlerdeki değişmeler ise arzda değişmeye sebep olur ve arz eğrisinin tamamıyla sağa veya sola kaymasına sebep olur. 86_ Talep Fazlası Nedir? Talep edilen miktarın arz edilen miktarı aşması durumunda ortaya çıkar. Arz fazlası ise arz edilen miktarın talep edilen miktarı aşması durumunda ortaya çıkar. Arz fazlası söz konusu olduğunda üreticilerin satmayı arzu ettikleri her miktarı satmaları söz konusu olamaz. 3. Ünite ( Talep ve Arz Esneklikleri ve Uygulamaları) 87_ Esneklik Ölçümü Nedir? Piyasa dengesinde değişikliğe sebep olacak faktörlerdeki değişmelerin, dengede ne kadar değişikliğe sebep olacağı, özellikle de bireylerin bir malın fiyatında veya fiyat dışı değişimlere yüzde olarak ne kadar reaksiyon göstereceğini nicel olarak görmemizi sağlar. Ayrıca esneklik sayesinde piyasa dengesinde meydana gelecek değişmeler konusunda standart bir ölçüt sağlanmış olur. 89_ Ceteris-Paribus Varsayımı Altında, bir malın fiyatındaki bir artış o malın talep edilecek miktarında azalmaya sebep olur ve bundan dolayı da talep eğrisinin eğimi negatiftir 90_ Hatırlanacağı Gibi Bir Mal Veya Hizmete Yönelik Talep Miktarını Belirleyen İlk Üç Faktör Nedir? Malın fiyatındaki değişmeler, Tüketici gelirindeki değişmeler ve İlgili diğer malların fiyatlarındaki değişmelerdir 91_ Tüketici Gelirindeki Bir Ne Meydana Getirir? Artış tüketicinin normal maldan daha fazla miktarda tüketmesine sebep olur. 92_ İkama Malın Fiyatının Artması İle Ne Olur? Bahsi geçen malın veri fiyattan tüketici tarafından daha fazla miktarda talep edilmesine, tamamlayıcı bir malın fiyatının artması ise o malın daha az miktarda tüketilmesine sebep olur. 93_ Talebin Fiyat Esneklik Değeri Nedir? Fiyattaki yüzde değişimlere tüketicinin malın talep edilecek miktarında ne kadar değişiklikle tepki göstereceğini ortaya koyan katsayıdır. Talep esnekliği, talep edilen miktardaki yüzde değişimin malın fiyatındaki yüzde değişimine oranıdır. 94_ Talebin Fiyat Esnekliğinin İşareti Nedir? Talep kanunundan dolayı her zaman (-) eksidir. 95_ Talep Esnekliği Katsayısı Nedir? Sıfır (0) ile eksi sonsuz (- ) arasında değerler alır. 96_ Talep Esnekliğini Etkileyen Temel Faktörleri Nedir? Mal ve hizmetlerin tüketiciler için zorunlu veya lüks mal olup olmadıkları, yakın ikamelerinin var olup olmadığı, piyasanın nasıl tanımlandığı ve zaman olarak sıralayabiliriz 97_ Lüks Mallar Zorunlu Mallara Göre Nasıldır? Daha esnek talebe sahiptir. 98_ Zorunlu Mal Ve Hizmetlerin Talebi Nedir? İnelastiktir. Bu malların fiyatlarındaki artış durumunda tüketicilerin bu mal ve hizmetlerin talep edilen miktarlarını önemli ölçüde kısmaları (azaltmaları) söz konusu değildir. Bu nedenle bu malların fiyatlarında meydana gelen örneğin %50 lik bir artış, bu malların talep edilen miktarlarında %50 den daha az bir azalmaya sebep olur. Tüketiciler için zorunlu ihtiyaçlara sağlık hizmetleri, ilaçlar, yiyecek ve giyim, ısınma için doğal gaz, benzin vb. gibi mal ve hizmetleri örnek olarak verebiliriz. 99_ Öbür Taraftan Lüks Mallar Genelde Talebi Nedir? Esnek talebe sahiptir ve bu malların fiyatlarındaki yüzde artışlar genelde bu malların talep edilen miktarlarında daha yüksek yüzdeli azalmalara sebep olur. Bu tür mal ve hizmetlere şarap tüketimi, Havai ye tatile gitmek, yat vb. mallara yönelik talebi örnek verebiliriz. 100_ Yakın İkamesi Olan Malların Talebi Nedir? Tüketicinin fiyat artışları durumunda alternatif mallara yönelebilecek olması nedeniyle yakın ikamesi olmayan mallara göre daha esnektir. 101_ Yakın İkamesi Olan Mallara Neler Örnek Verilebilir? Tereyağı ile margarin ve çay ile kahveyi örnek verebiliriz. 102_ Dar Anlamda Tanımlanan Piyasalardaki Malların Talebi Geniş Anlamda Tanımlanan Piyasalara Göre Daha Esnektir Sayfa 4 / 6

5 Neden? Bunun nedeni dar anlamda tanımlanan malların yakın ikamelerinin olması ve bu malların fiyatlarındaki artışların tüketiciler tarafından yakın ikamelerinin kullanılması yoluyla karşılanmasıdır. 103_ Esnekliklerine Göre Talep Eğrileri (Doğrularını) Şöyle Sıralanır; fp = 0 : Sıfır Esnek (Tam inelastik) Talep Eğrisi (Fiyattaki değişme ne olursa olsun talep miktarındaki yüzde değişiklik sıfır) - Dikey Talep Eğrisi 0 fp < 1 : Esnek Olmayan (inelastik) Talep Eğrisi (Talep miktarındaki yüzde değişiklik fiyattaki yüzde değişiklikten daha küçük) fp = 1 : Birim Esnek Talep Eğrisi (Talep miktarındaki yüzde değişiklik fiyattaki yüzde değişikliğe eşit) fp > 1 : Esnek Talep Eğrisi (Talep miktarındaki yüzde değişiklik fiyattaki yüzde değişiklikten daha büyük) fp = : Sonsuz Esnek (Tam Esnek) Talep Eğrisi (Veri fiyattan talep miktarındaki yüzde değişiklik sonsuz ( ) -Yatay eksene paralel sonsuz esnek talep eğrisi) 104_ Doğrusal Talep Eğrisinin Tam Orta Noktasında Talebin Fiyat Esnekliği Bir e Eşittir. Orta noktanın sol üst kısmında kalan kısmında talep esnekliği birden büyük (esnek) ve sağ alt kısmında kalan kısmında ise talep esnekliği birden küçüktür (inelastiktir). 105_ Talebin Esnek Olması Durumunda Ne Olur? Durumunda fiyat indirimleri, inelastik olması durumunda ise fiyat artışları toplam gelirin artmasına sebep olur. 106_ Buradan Çıkacak Temel Çıkarımlar Bize Toplam Gelir İle Talep Esnekliği Arasında Bir İlişkinin Varlığını Gösterir. Bu İlişki Şöyle İfade Edilir: Talebin esnek olduğu bölgede (fp > 1); Fiyattaki azalışlar toplam geliri artırır, Fiyattaki artışlar ise toplam geliri azaltır. Talebin inelastik olduğu bölgede ise (0 fp < 1); Fiyattaki artışlar toplam geliri artırır, Fiyattaki azalışlar ise toplam geliri azaltır. 107_ Talebin İnelastik Olduğu Durumlarda Nedir? Fiyattaki artışlar toplam gelirin artmasına, talebin esnek olması durumunda ise fiyattaki artışlar toplam gelirin azalmasına sebep olur. Bu sebeple, talebin gelir esnekliği normal mallar için pozitif, düşük mallar için ise negatiftir. Gelir Esnekliği (normal mallar için) : fi > 0 Gelir Esnekliği (düşük mallar için) : fi < 0 108_ Çapraz Talep Esnekliği Nedir? Y malının fiyatındaki yüzde değişmenin X malının talep edilen miktarında ne kadarlık değişmeye sebep olacağını gösteren bir katsayıdır 109_ İkame Mallar İçin Çapraz Fiyat Nedir? Esnekliği pozitif, tamamlayıcı mallar için çapraz talep esnekliği ise negatiftir. 110_ Arz Esnekliği Nedir? Fiyattaki yüzde değişimlerin arz edilecek mal miktarında meydana getireceği yüzde değişimin ne kadar olacağını gösterir ve işareti arz kanunundan dolayı pozitiftir. 111_ Üretim Faktörlerinin Mevcudiyeti Nedir? Teknoloji ve zaman arz esnekliğini etkileyen temel faktörlerdir. Arz esnekliği uzun dönemde kısa döneme göre daha büyüktür. 112_ Arz Esnekliğini Belirleyen Faktörler; Üretim faktörlerinin (girdilerin) mevcudiyeti Teknoloji Zaman olarak sıralanır 113_ Örnekten Çıkacak Temel Çıkarımlar Şunlardır: Tarımsal ürünlerdeki teknolojik ilerlemeler rekabetçi piyasalar olan tarımsal ürünlerin arzının artmasına sebep olur. Arzın artması veri talep altında tarımsal ürün fiyatlarının azalmasına sebep olur. İnelastik talebe sahip olan malların fiyatlarındaki azalışlar o malları üretenlerin toplam gelirlerinde azalmaya sebep olur. Bu gelişme rekabetçi piyasalarda ürün üreten çiftçilerin gelirinde azalmaya ve ticaret hadlerinin çiftçiler aleyhine çalışmasına sebep olur. Nisbi (göreceli) durumu kötüleşen çiftçiler köyden kente göçer. Ünite 4 (Tüketici Ve Üretici Tercihlerinin Temelleri) 114_ Rasyonel Davranış Nedir? Bir iktisadi birimin tercih yapması veya karar alması gerektiğinde, kendi hedefine uygun biçimde hareket etmesidir. 115_ Marjinal Analiz Nedir? Mevcut koşullar değiştiği zaman yeni durumun ne olacağının incelenmesidir 116_ Fayda Nedir? Bireyin tüketilen mal ve hizmetten elde edeceği memnuniyettir 117_ Faydayı Ölçmek İçin Ne Kullanılmaktadır? Util adı verilen bir birim ya da doğrudan parayı kullanmışlardır 118_ Ordinalistler Nedir? Diğer tarafta ise faydanın ölçülemeyeceğini ve yalnızca sıralanabileceğini ileri süren ordinalistler vardır 119_ Toplam Fayda Nedir? Belirli bir dönemde, bireyin diğer mal ve hizmet tüketimleri sabit iken, bir malın çeşitli Sayfa 5 / 6

6 miktarlarının tüketilmesi sonucu ulaşılan tatmin düzeyi toplam fayda olarak tanımlanır ve TU harfleriyle ifade edilir 120_ Marjinal Fayda Nedir? Belirli bir dönemde bir maldan bir birim daha fazla tüketilmesi sonucu toplam faydada meydana gelen ek değişmedir 121_ Marjinal Fayda Ne İle Gösterilir? MU harfleriyle gösterilir. 122_ Marjinal Fayda Nasıl Formüle Edilir? Herhangi bir X malı için Marjinal fayda (MUx), toplam faydadaki değişmenin tüketim miktarındaki değişmeye oranı olarak veya toplam fayda fonksiyonunun eğimi şeklinde formüle edilir: MUx = ( TUx/ Qx) 123_ Marjinal Fayda Şu Şekilde Hesaplanır: MUçay1,2 = ( TU1,2/ Q1,2) = [(TU2 -TU1)/(Q2 - Q1)] = (14/1) = _ Azalan Marjinal Fayda Nedir?, bir malın ilave miktarları tüketildikçe bu tüketimin sağlayacağı ek faydanın (marjinal faydanın) giderek azalacağı ilkesidir 125_ Fayda Maksimizasyonu Kuralı Nedir? Bir mal için harcanan bir birim paranın Marjinal faydasını bir başka mala harcanan bir birim paranın Marjinal faydasına eşitleyen mal bileşimlerinin tercih edilmesi ile elde edilen faydanın maksimum olacağını ifade eden kuraldır 126_ Tüketici Dengesi Nedir? Tüketicinin belli şartlarda en yüksek fayda düzeyini sağladığı durumdur. 127_ Üretim Nedir? İnsanların ihtiyaçlarını dolaylı ya da doğrudan karşılayacak mal ve hizmetleri meydana getirme çabasıdır 128_ Firma Nedir? Üretimi gerçekleştiren ve bunların satışı konusunda karar veren ekonomik birimdir 129_ Kaynaklar Deyince Akla Ne Gelir? (üretim faktörleri veya girdiler) denildiğinde, mal ve hizmet üretiminde kullanılan doğa ya da insanlar tarafından sağlanan tüm araçlar kastedilmektedir. Bunlar toprak (doğal kaynaklar), emek (işgücü), sermaye ve girişimciliktir 130_ Belirli Bir Zaman Diliminde Kullanılan Alternatif Girdi Bileşimlerini Olası Maksimum Çıktı İle İlişkilendiren Üretim Fonksiyonu Şu Şekilde Formüle Edilebilir: Q* = f (L, K, T, t) 131_ Bu Fonksiyona Göre, Herhangi Bir Firmanın Olabilecek Maksimum Üretimi (Q*) kullanılan emek (L), sermaye (K) ve doğal kaynakların (T) miktarına ve teknoloji düzeyine bağlıdır. Bu nedenle üretim miktarı bunların bir fonksiyonu olacaktır. 132_ Üretim Sürecinde Kullanılan Girdiler Kaça Ayrılır? Sabit ve değişken olmak üzere iki grupta değerlendirilir 133_ İmalat Nedir? Hammadde veya yarı mamullerin üretim süreci sonunda şeklini değiştirerek, yeni bir mamul elde edilmesi sürecidir 134_ Üretim Fonksiyonu Nedir? Belirli bir dönemde kullanılan alternatif girdi bileşimlerinin olası maksimum çıktı ile ilişkilendirilmesidir 135_ Sabit Girdiler Nedir? Ürün miktarındaki değişme karşısında belirli bir süre için miktarı değişmeyen girdilerdir 136_ Değişken Girdiler Nedir? Arzu edilen üretim düzeyine göre miktarı değişen girdilerdir 137_ Kısa Dönem Nedir? Üretim faktörlerinden sadece bir tanesinin değiştirilmesine olanak tanıyan süredir 138_ Toplam Fiziki Ürün Nedir? Değişken girdi miktarının arttırılmasına bağlı olarak elde edilen çıktıdır 139_ Azalan Verim Yasası Nedir? Diğer üretim faktör miktarları sabitken, bir üretim faktörünün üretimde kullanılan miktarının arttırılması durumunda, her ilave birimin sağladığı ürün miktarının azaldığını ifade eden ilişkidir. 140_ Marjinal Fiziki Ürünü Basit Eşitlikle De Göstermek Mümkündür: MPPL = ( TPP/ L) 141_ Marjinal Fiziki Ürün Nedir? Emek miktarındaki bir birimlik değişmenin toplam ürün miktarında meydana getirdiği değişmedir 142_ Ortalama Fiziki Ürün Nedir? Bir birim emek için elde edilen ürün miktarıdır. 143_ Ölçeğin Verimi Nedir? Bütün üretim faktörlerinin (girdilerin) aynı oranda arttırılması durumunda, ürün miktarının hangi oranda değişeceğini ifade eden bir ölçüttür 144_ Firma, bu soruları cevaplarken iki çeşit bilgiden hareket etmektedir. Bunlar: Farklı üretim faktörleri (girdi) miktarları için, her bir üretim faktörünün (emeğin ve sermayenin) Marjinal fiziki ürünü, Her bir üretim faktörünün (girdinin) fiyatıdır 145_ Bir Girdiye Ait Marjinal Fiziki Ürün, Girdinin Marjinal Fiziki Ürünü (MPPL ) ile çıktının piyasa fiyatının (PX ) çarpılması ile hesaplanmaktadır: MRPL = MPPL Px 146_ Marjinal Ürün Değeri Nedir? Bir girdinin Marjinal fiziki ürünü ile ürünün piyasa fiyatının çarpımı sonucu bulunur ve Marjinal ürünün satışı sonucu elde edilecek geliri gösterir 147_ İki Girdi Kullanan Bir Firma İçin Optimal (En Uygun) Faktör Bileşimi, MPPL / PL = MPPK / PK ya da MPPL / w = MPPK / r Eşitliklerinin sağlanması ile elde edilir Sayfa 6 / 6