ÖNSÖZ. MESS Yayın No : 553. Baskı : İstanbul Haziran 2008

Transkript

1 ÖNSÖZ Günümüzde çalışma sürelerinde esneklik düzenlemeleri, işletmelerin ve ulusal ekonomilerin rekabet edebilirliğini artırmak için kullanılmakta ve işsizlikle mücadelenin en önemli aracı olarak değerlendirilmektedir. Çalışma sürelerinde esneklik hükümleri, 1 Haziran 23 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ile mevzuatımızda ilk kez düzenlenmiştir. Çalışma sürelerinde esneklik düzenlemelerinin rekabet edebilirliğin artırılması ve işsizlikle mücadele konularında olumlu etkiler doğurabilmesi için söz konusu hükümlerin uygulanabilirliğinin sağlanması gerekmektedir. Sendikamızca 4857 sayılı İş Kanunu nda yer alan esneklik hükümlerinin etkin bir biçimde uygulanıp uygulanmadığını ortaya koymak amacıyla hazırlanan MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri adlı araştırmayla çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin uygulanma durumu incelenmiştir. Araştırma sonuçları, mevzuatımızdaki esneklik hükümlerinin AB normlarının altında kaldığını, sanayinin ihtiyacını gidermediğini ve gerekli esnekliği sağlamakta yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır. MESS Yayın No : 553 Baskı : İstanbul Haziran 28 Basım Yeri : Hanlar Matbaacılık ISBN No. : Araştırmanın sonuçlarına göre, MESS üyesi işyerlerinin yüzde 97,8 inde haftalık normal çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine eşit dağıtılmaktadır. Denkleştirme uygulaması yapılan MESS üyesi işyerlerinin oranı ise sadece yüzde 2,1 dir. Araştırmaya göre, Türkiye de çalışma sürelerinde esnekliğin uygulanmamasının en önemli nedeni, esneklik kavramı konusunda farkındalık düzeyinin düşük olmasıdır. MESS üyesi işyerlerinin çalışma süreleri konusundaki uygulamalarının incelendiği MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri araştırmasının sonuçlarını bilgilerinize sunar, araştırmaya katılan üyelerimize teşekkür ederiz. ME S S

2 İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ 3 - DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ 6 - GENEL DEĞERLENDİRME 8 - Ankete Cevap Veren MESS Üyesi İşyerlerinin Bölge Bazında Dağılımı 12 - Ankete Cevap Veren MESS Üyesi İşyerlerinin Ölçek Bazında Dağılımı 13 - Ankete Cevap Veren MESS Üyesi İşyerlerinin İş Dalı Bazında Dağılımı 14 - MESS Üyesi İşyerlerinde Ocak 28 İtibariyle Çalışanların İş Sözleşmesi 15 Türü ve İşçi Gruplarına Göre Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Ocak 28 İtibariyle Çalışanların İş Sözleşmesi 16 Türüne Göre Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Ocak 28 İtibariyle Çalışanların İş Sözleşmesi 17 Türü ve Eğitim Durumuna Göre Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Ocak 28 İtibariyle Çalışanların Eğitim 18 Durumuna Göre Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Atipik Çalışma Biçimlerinin Tercih Edilme 19 Nedenleri - MESS Üyesi İşyerlerinde Çalışma Sürelerinde Esneklik Hükümleri 2 - Esneklik Hükümlerinin Uygulandığı MESS Üyesi İşyerlerinde 21 Gerçekleştirilen Uygulamaların Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Esnek Çalışma Sürelerine İlişkin Düzenlemelerin 22 Uygulanma Nedenleri - Önem Derecesine Göre MESS Üyesi İşyerlerinde Esnek Çalışma 23 Sürelerine İlişkin Düzenlemelerin Uygulanma Nedenleri - Maliyetlerin Azaltılması Nedeninin Esnek Çalışma Sürelerine İlişkin 24 Uygulamalardaki Önem Derecesinin Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Haftalık Normal Çalışma Süresi 25 Sayfa - MESS Üyesi İşyerlerinde Haftalık Normal Çalışma Süresinin Haftanın 26 Çalışılan Günlerine Dağılımı - MESS Üyesi İşyerlerinde Denkleştirme Uygulaması 27 - MESS Üyesi İşyerlerinin Denkleştirme Uygulaması Yapılan Süreye Göre 28 Dağılımı - Çalışma Sürelerinde Esneklik Uygulamalarının Önümüzdeki Yıllarda 29 MESS Üyesi İşyerlerine Etkileri - Çalışma Sürelerinde Esneklik Uygulamalarının Önümüzdeki Yıllarda 3 MESS Üyesi İşyerlerine Etkileri - Çalışma Sürelerinde Esneklik Uygulamalarının Önümüzdeki Yıllarda 31 MESS Üyesi İşyerlerinde Verimliliğe Etkisi - MESS Üyesi İşyerlerinde Telafi Çalışması 32 - MESS Üyesi İşyerlerinde Kısa Çalışma 33 - Türkiye de Çalışma Sürelerinde Esneklik Hükümlerinin Uygulanmama 34 Nedenleri - Türkiye de Çalışma Sürelerinde Esnekliğin Uygulanmama Nedenleri 35 - Esneklik Kavramıyla İlgili Bilgi ve Farkındalık Düzeyinin Düşük Olmasının 36 Çalışma Sürelerinde Esnekliğin Uygulanmamasındaki Önem Derecesi - Türkiye de Esneklik Hükümlerinin Uygulanması İçin Alınması Gereken 37 Tedbirler - Önem Derecesine Göre Türkiye de Esneklik Hükümlerinin Uygulanması 38 İçin Alınması Gereken Tedbirler - Esneklik Kavramıyla İlgili Bilgi ve Farkındalık Düzeyinin Artırılmasının 39 Esneklik Hükümlerinin Uygulanmasına Sağlayacağı Katkının Önem Derecesinin Dağılımı - GENEL SONUÇLAR 4 - EK: MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri Anketi - 28

3 DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ Araştırma, 4857 sayılı İş Kanunu nda yer alan çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin etkin bir biçimde uygulanıp uygulanmadığını ortaya koymak ve bu konuda çözüm önerileri getirmek amacıyla hazırlanmıştır. MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri adlı araştırma, anket yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Toplam çalışanı istihdam eden 139 MESS üyesi işyerini kapsayan MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri anket araştırması, Şubat-Mayıs 28 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırma bölge, iş dalı ve ölçek bazında üye işyerlerimizin; Ocak 28 itibariyle çalışanlarının iş sözleşmesi türü, işçi grupları ve eğitim durumlarına göre dağılımlarını, atipik çalışma biçimlerini ve tercih etme nedenlerini, çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin uygulanma durumunu ve uygulanma nedenlerini, çalışma sürelerini, denkleştirme, telafi ve kısa çalışma uygulanma durumunu, Türkiye de çalışma sürelerinde esnekliğin uygulanmama nedenlerini ve uygulanabilmesi için alınması gereken tedbirleri kapsamaktadır. Araştırmada; 1-49 çalışanı bulunan MESS üyeleri küçük, 5-99 çalışanı bulunan MESS üyeleri orta ve 1 ve daha fazla çalışanı bulunan MESS üyeleri ise büyük Anket araştırmasına; İstanbul (Bolu + Düzce + Kırklareli + Kocaeli + Sakarya + Tekirdağ dahil), Ankara (Adana + Aksaray + Hatay + Kırşehir + Konya + Mersin + Zonguldak dahil), Bursa (Bilecik + Çanakkale+ Eskişehir dahil) ve İzmir (Manisa dahil) olmak üzere 4 ayrı bölgede faaliyet gösteren MESS üyelerinden cevap alınmıştır. Elde edilen bilgilerin değerlendirmesinde yüzdesel hesaplamalar, ilgili soruya cevap veren üyelerin sonuçları baz alınarak yapılmıştır. Araştırmada bazı sorularda 5 li ve 4 lü Likert ölçeği kullanılmıştır. Örneğin; 5 li Likert e göre yapılan değerlendirmede verilen cevaplarda 5 puan en önemli, 1 puan en önemsiz olacak şekilde değerlendirme yapılmıştır. Bunun sonucunda, ilgili kriterin hesaplanan ortalama puanı 5 e ne kadar yakınsa önem derecesi o kadar fazla, 1 e ne kadar yakınsa önem derecesi o kadar azdır. Araştırmada üretim yapılan iş dallarının değerlendirilmesi, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (EFİS 1.1. Rev.), kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada; Geri Dönüşüm ile ilgili iş dalında üretim yapan üyelerden herhangi bir cevap alınamadığından, bu iş dalı değerlendirme dışında tutulmuştur. ölçekli işyerleri olarak değerlendirmeye alınmıştır.

4 GENEL DEĞERLENDİRME Dünyada ve AB de yaşanan gelişmeler karşısında Türk çalışma mevzuatının da çağdaşlaştırılması ve günümüz ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesi gündeme gelmiş ve 4857 sayılı İş Kanunu 1 Haziran 23 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Haziran ayında 5. yılını tamamlayacak olan 4857 sayılı İş Kanunu, uluslararası çalışma normlarına uyumlu bir çalışma mevzuatının oluşmasında ilk adımı atarak; çalışma sürelerinde esneklik ile ilgili hükümleri mevzuatımızda ilk kez hüküm altına almıştır. İş Kanunu eski Kanun dan farklı olarak haftalık çalışma süresinin işyerlerinde eşit şekilde bölünmesi kuralını değiştirerek; bunun taraflarca aksinin kararlaştırılabileceği esasını öngörmektedir. Ancak MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri araştırması, ankete cevap veren MESS üyesi işyerlerinin yüzde 97,8 inde haftalık normal çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtıldığını ve denkleştirme uygulamasının da MESS üyesi işyerlerinin yalnızca yüzde 2,1 inde uygulandığını ortaya koymaktadır. Bu durum, söz konusu hükmün uygulama alanının olmadığını gözler önüne sermektedir. İş Kanunu ayrıca telafi çalışmasına ve kısa süreli çalışmaya ilişkin esasları da mevzuatımızda ilk kez düzenleyerek; zorunlu nedenler, ekonomik kriz ve benzeri durumlarda hem işveren hem de çalışanlar açısından sağlıklı çözümler getirilmesini amaçlamıştır. Bu iki çalışma biçimi arasında kendisine uygulama alanı bulabilen çalışma türü, telafi çalışması olmuştur. Gerçekten de MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri araştırmasına göre, esneklik hükümlerinin uygulandığı MESS üyesi işyerlerinde yüzde 9,7 oranıyla gerçekleştirilen en önemli uygulama, şartları oluştuğunda telafi çalışması yapılmasıdır. Buna karşılık MESS üyesi işyerlerinin yüzde 97,1 inde kısa çalışma uygulaması yapılmamaktadır. Bu da kısa çalışma konusundaki hükmün ölü doğmuş bir hüküm olduğunu ortaya koymaktadır. Kanun la getirilen yenilikler içinde, daha önce mevzuatımızda yer almayan ama fiili olarak uygulanan kısmi süreli çalışma, geçici iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışma gibi atipik istihdam biçimleri de bulunmaktadır. Araştırma verilerine göre, Ocak 28 tarihi itibariyle MESS üyesi işyerlerinde çalışanların yüzde 92,7 si belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılmaktadır. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu nun yayımlandığı 23 yılından bu yana yalnızca belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sayısında küçük bir artış olmuş, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların, çağrı üzerine çalışanların ve geçici iş sözleşmesi ile çalışanların sayısı aynı kalmıştır. Yani Kanun la atipik iş sözleşmeleri hakkında getirilen düzenlemelerin, bu tür iş sözleşmeleri ile istihdamın artması üzerinde önemli bir etkisi olmamıştır. MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri araştırması, 4857 sayılı İş Kanunu nun çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin telafi çalışması haricinde uygulanmadığını ortaya koymuştur. Oysa çağdaş çalışma biçimleri ve esnek çalışma modelleri, işgücü arzı ile talebi dengelemenin ve işsizlikle mücadelenin en önemli araçlarından biridir. Pek çok Avrupa ülkesinde kısmi çalışma, geçici çalışma, belirli süreli çalışma gibi yöntemler işsizlikle mücadelenin en önemli araçları niteliğindedir. Söz konusu maddelerin uygulanabilirliğinin sağlanması; iş yoğunluğu, işin gerekleri, müşterinin değişken talepleri, konjonktürel talep dalgalanmaları, kriz dönemleri ve benzeri durumlarda işletmeler ve çalışanlar açısından doğru ve yararlı çözümler oluşturulabilmesi bakımından önem taşımaktadır. Son dönemde, AB nin gündemini oluşturan bir diğer önemli konu da güvenceli esneklik (flexicurity) kavramıdır. AB ye göre ekonomide, iş organizasyonunda ve toplumda meydana gelen hızlı değişimler sonucu ortaya çıkan rekabet gücünün artırılması ihtiyacı ile çalışanların korunması amacını gerçekleştirebilmek için aranan çözüm, bu kavramda yatmaktadır. Güvenceli esneklik yaklaşımı, bir yandan iş piyasalarında esnekliği geliştirecek önlemler alırken, diğer yandan da iş güvencesi ve sosyal korumayı, özellikle dezavantajlı grupları göz önüne almak suretiyle artırmak anlamına gelmektedir. Kasım 26 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan İş Hukukunun 21. Yüzyılın Zorluklarına Uyarlanması başlıklı Yeşil Belge ye göre, işgücü piyasasındaki esneklik eğilimi farklı iş sözleşmesi türlerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu sözleşme türleri, istihdam düzeyi, gelir güvencesi ile çalışma ve yaşam koşullarının istikrarı açısından standart iş sözleşmeleri ile çalışma modelinden farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle Yeşil Belge; Avrupa işgücü

5 piyasalarının herkes için güvence ve daha fazla esnekliği bir araya getirme zorluğu ile karşı karşıya olduğunu ortaya koymakta ve çalışma mevzuatının esnekliği iş güvencesi ile birleştirerek geliştirmek ve işgücü piyasasındaki katmanlaşmayı azaltmak üzere adapte edilmesi gereğinin altını çizmektedir. Yeşil Belge ye göre atipik iş sözleşmeleri ile işletmeler, iş güvencesi düzenlemeleri, bildirim süreleri ve bunlarla bağlantılı diğer sosyal güvenlik maliyetlerine uymanın getirdiği maliyetten kaçınarak, küresel ekonomide rekabet güçlerini korumaya çalışmaktadırlar. Standart iş sözleşmeleriyle işçi çalıştırmadan kaynaklanan idari yükler; özellikle küçük şirketlerde istihdam yaratılmasını olumsuz etkilemektedir. Atipik ve esnek iş sözleşmeleri ise; işletmelerin değişen tüketici eğilimlerine, teknolojik değişimlere ve daha çeşitli bir işgücü oluşturup muhafaza etme fırsatlarına daha hızlı cevap verebilmelerini sağlamaktadır. Bu sözleşme türlerinin uygulanması ile işçiler de çalışma süresi düzenlemeleri, kariyer fırsatlarının artması, aile, çalışma ve eğitim hayatı arasında daha iyi bir denge kurulması ve kendi yaşamları hakkında daha fazla sorumluluk alabilme anlamında daha fazla seçeneğe sahip oluyorlar. Nitekim MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri Araştırması da; MESS üyesi işyerlerinin yüzde 51,4 ünün çalışma sürelerinde esneklik uygulamalarının en olumlu etkilerinin önümüzdeki yıllarda verimlilik üzerinde görüleceğini ortaya koymaktadır. Avrupa Birliği nde yaşanan gelişmeler, ülkemizde esneklikle ilgili düzenlemelerin uygulanması konusunda karşılaşılan güçlüklerin aşılmasına ilişkin olarak gerekli çalışmaların acilen yapılmasının önemini bir kere daha gözler önüne sermektedir. MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri Araştırması, 4857 sayılı İş Kanunu nun var olan çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin dahi uygulanmadığını ortaya koymuştur. Yine Araştırma ya göre bunun en önemli nedeni; esneklik kavramının anlamı, avantaj ve dezavantajları konusunda bilgi ve farkındalık düzeyinin düşük olması dır. Halbuki AB düzeyinde yapılan araştırmalar, çalışma sürelerinde esneklik uygulamalarından hem işçilerin, hem de işverenlerin yarar sağlayabileceklerini göstermektedir. Nitekim 24 yılında Avrupa Yaşam ve Çalışma Şartlarını Geliştirme Vakfı tarafından 21 AB üyesi ülkede gerçekleştirilen Avrupa Şirketlerinde Çalışma Süresi ve İş-Yaşam Dengesi konulu araştırmaya göre işveren ve işçi tarafları, çalışma sürelerinde esneklik uygulamalarının, çalışma saatlerinin iş yüküne daha iyi uydurulmasına neden olduğu görüşünü taşımaktadır. Bunun da daha yüksek bir iş tatminine neden olduğu da araştırma sonuçlarında ortaya konulmuştur. Bu çerçevede çalışma süreleri düzenlemeleri ile iş ve yaşam dengesi AB nin siyasi gündeminde önemli yer tutmaktadır. Özellikle esnek çalışma düzenlemeleri işletmelerin ve ulusal ekonomilerin rekabet edebilirliğini artıran bir araç olarak değerlendirilmektedir. Avrupa Birliği nde yaşanan bu gelişmeler, ülkemizde esneklikle ilgili düzenlemelerin uygulanması konusunda karşılaşılan güçlüklerin aşılmasına ilişkin olarak gerekli çalışmaların acilen yapılmasının önemini bir kere daha gözler önüne sermektedir. Bu nedenle esneklik kavramıyla ilgili bilgi ve farkındalık düzeyi artırılarak 4857 sayılı İş Kanunu nun uygulamada zorluklarla karşılaşılan maddelerinin amaca uygun ve uygulanabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü (IMD) tarafından her yıl yayımlanan Dünya Rekabet Gücü Sıralaması nın son verileri, Türkiye nin rekabet gücü açısından 55 ülke içinde ancak 48. sırada yer alabildiğini göstermektedir. Aynı şekilde Dünya Ekonomik Forumu tarafından her yıl yayımlanan Küresel Rekabetçilik Endeksi nin son verileri de, Türkiye nin rekabet gücü açısından 131 ülke içinde ancak 53. sırada yer alabildiğini ortaya koymaktadır. Söz konusu Endekse göre çalışma mevzuatımızın esneklikten yoksun oluşu, ülkemizin uluslararası rekabet gücünün zayıflığına yol açan en önemli ikinci faktör durumundadır.

6 GENEL SONUÇLAR MESS Üyelerinde Çalışma Süreleri araştırması ile; Ocak 28 itibariyle çalışanlarının iş sözleşmesi türü, işçi grupları ve eğitim durumlarına göre dağılımlarını, atipik çalışma biçimlerini ve tercih etme nedenlerini, çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin uygulanma durumunu ve uygulanma nedenlerini, çalışma sürelerini, denkleştirme, telafi ve kısa çalışma uygulanma durumunu, Türkiye de çalışma sürelerinde esnekliğin uygulanmama nedenlerini ve uygulanabilmesi için alınması gereken tedbirleri içeren bilgiler elde edilmiştir. Araştırmanın ana sonuçları aşağıda sunulmuştur: Ankete cevap veren 139 MESS üyesi işyerinde Ocak 28 tarihi itibariyle kişi çalışmaktadır. Ankete cevap veren MESS üyesi işyerlerinin yüzde 52,5 i İstanbul bölgesindendir. Ankete cevap veren MESS üyesi işyerlerinin yüzde 77 si büyük ölçeklidir. Ocak 28 tarihi itibariyle MESS üyesi işyerlerinde çalışanların yüzde 92,7 si belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılmaktadır. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu nun yayımlandığı 23 yılından bu yana belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışanların sayısında artış olmuş, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların, çağrı üzerine çalışanların ve geçici iş sözleşmesi ile çalışanların sayısı aynı kalmıştır. Ocak 28 tarihi itibariyle MESS üyesi işyerlerinde çalışanların yüzde 54,9 u genel lise ya da meslek lisesi mezunudur. MESS üyesi işyerlerinde kısmi süreli çalışma, belirli süreli çalışma, çağrı üzerine çalışma, geçici iş sözleşmesi ile çalışma gibi atipik çalışma biçimlerinin en önemli tercih edilme nedeni yüzde 52 oranıyla belli bir işin ya da projenin tamamlanması dır. MESS üyesi işyerlerinin yüzde 54 ünde çalışma sürelerinde esneklik hükümleri uygulanmaktadır. Esneklik hükümlerinin uygulandığı MESS üyesi işyerlerinde yüzde 9,7 oranıyla gerçekleştirilen en önemli uygulama ise şartları oluştuğunda telafi çalışması yapılmasıdır. MESS üyesi işyerlerinde esnek çalışma sürelerine ilişkin düzenlemelerin en önemli uygulanma nedeni maliyetlerin azaltılmasıdır. Ankete cevap veren MESS üyesi işyerlerinin yüzde 98,6 sında haftalık normal çalışma süresi 45 saattir ve yüzde 97,8 inde haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtılmaktadır. Denkleştirme uygulaması MESS üyesi işyerlerinin yalnızca yüzde 2,1 inde uygulanmaktadır. Denkleştirme uygulaması yapılan MESS üyesi işyerlerinin yüzde 6,7 sinde iki aylık denkleştirme süresi uygulanmaktadır. MESS üyesi işyerlerinin yüzde 51,4 üne göre çalışma sürelerinde esneklik uygulamalarının en olumlu etkileri önümüzdeki yıllarda Verimlilik üzerinde görülecektir. Telafi çalışması MESS üyesi işyerlerinin yüzde 48,9 unda yapılmaktadır. MESS üyesi işyerlerinin yüzde 97,1 inde kısa çalışma uygulaması yapılmamaktadır. Ankete cevap veren MESS üyesi işyerlerine göre, Türkiye de çalışma sürelerinde esneklik hükümlerinin uygulanmamasının en önemli nedeni esneklik kavramının anlamı, avantaj ve dezavantajları konusunda bilgi ve farkındalık düzeyinin düşük olması dır. MESS üyesi işyerlerinin yüzde 52,1 i Türkiye de esneklik hükümlerinin uygulanması için alınması gereken en önemli tedbirin esneklik kavramıyla ilgili bilgi ve farkındalık düzeyinin artırılması olduğu görüşündedir.

7 MESS Üyesi Ýþyerlerinde Ocak 28 Ýtibariyle Çalýþanlarýn Ýþ Sözleþmesi Türü ve Ýþçi Gruplarýna Göre Daðýlýmý MESS Üyesi Ýþyerlerinde Ocak 28 Ýtibariyle Çalýþanlarýn Ýþ Sözleþmesi Türü ve Eðitim Durumuna Göre Daðýlýmý ÝÞ SÖZLEÞMESÝ TÜRÜ Belirsiz Süreli Belirli Süreli Kýsmi Süreli Deneme Süreli Geçici Ýþ Sözleþmesi Çaðrý Üzerine Çalýþma Toplam Deðerlendirilen Ýþyeri Sayýsý:139 Mavi Yakalý Çalýþanlar ÝÞÇÝ GRUBU (Çalýþan Sayýsý) Mühendisler Formenler Yöneticiler (Md., Md.Yard. Þef, Þef Yard. ve Diðer Amirler) Diðer Beyaz Yakalý Çalýþanlar TOPLAM ÝÞ SÖZLEÞMESÝ TÜRÜ Belirsiz Süreli Belirli Süreli Kýsmi Süreli Deneme Süreli Geçici Ýþ Sözleþmesi Çaðrý Üzerine Çalýþma Toplam Deðerlendirilen Ýþyeri Sayýsý:139 ÇALIÞAN SAYISINA GÖRE MEZUN OLUNAN OKULLAR Ýlkokul Genel-Mesleki Ortaokul Genel-Meslek Lisesi Yüksek Öðrenim TOPLAM

8 MESS Üyesi Ýþyerlerinde Çalýþma Sürelerinde Esneklik Hükümleri Önem Derecesine Göre MESS Üyesi Ýþyerlerinde Esnek Çalýþma Sürelerine Ýliþkin Düzenlemelerin Uygulanma Nedenleri 54, Uygulanýyor En Önemsiz (1) En Önemli (5) 4,11 4,11 4, 3,76 3,66 3,64 3,7 46, Uygulanmýyor 2,33 2,78 MESS Üyesi Ýþyerlerinin Yüzde 54 ünde Çalýþma Sürelerinde Esneklik Hükümleri Uygulanýyor. Puan Maliyetlerin azaltýlmasý 4,11 Fazla çalýþma ücretlerinin azaltýlmasý 4,11 Ýþletmenin rekabet edebilirliðinin artýrýlmasý 4, ÝÞYERÝ SAYISI Uygulanýyor 75 54, Uygulanmýyor 64 46, TOPLAM Verimliliðin ve performansýn artýrýlmasý 3,76 Ýþten çýkarmalarýn engellenmesi 3,66 Çalýþma saatlerinin iþ yükündeki deðiþikliklere daha uyumlu hale getirilmesi 3,64 Çalýþanlarýn iþ yaþamýyla aile ya da özel hayatlarýný baðdaþtýrmalarýna imkân tanýnmasý Yardýmcý iþgücünün azaltýlmasý Ýþ ve ev arasýndaki gidiþ ve geliþ problemleriyle (trafik vs.) baþa çýkýlmasý 3,7 2,78 2,33 Not: Ýlgili kriterin puaný 5 e ne kadar yakýnsa önem derecesi o kadar fazla, 1 e ne kadar yakýnsa o kadar azdýr. Verilen cevaplarda 5 puan en önemli, 1 puan en önemsiz olacak þekilde deðerlendirme yapýlmýþtýr.

9 MESS Üyesi Ýþyerlerinde Haftalýk Normal Çalýþma Süresinin Haftanýn Çalýþýlan Günlerine Daðýlýmý 2,2 MESS Üyesi Ýþyerlerinde Denkleþtirme Uygulamasý 2,1 Yapýlýyor 97,8 79,9 Yapýlmýyor MESS Üyesi Ýþyerlerinin Yüzde 97,8 inde Haftalýk Normal Çalýþma Süresi, Haftanýn Çalýþýlan Günlerine Eþit Daðýtýlýyor. MESS Üyesi Ýþyerlerinin Yüzde 79,9 unda Denkleþtirme Uygulamasý Yapýlmýyor. ÝÞYERÝ SAYISI Eþit Daðýtýlýyor ,8 Farklý Daðýtýlýyor 3 2,2 TOPLAM ÝÞYERÝ SAYISI Yapýlýyor 28 2,1 Yapýlmýyor ,9 TOPLAM 139 1

10 MESS Üyesi Ýþyerlerinde Telafi Çalýþmasý MESS Üyesi Ýþyerlerinde Kýsa Çalýþma 48,9 Yapýlýyor 2,9 Yapýlýyor 51,1 Yapýlmýyor 97,1 Yapýlmýyor MESS Üyesi Ýþyerlerinin Yüzde 51,1 inde Telafi Çalýþmasý Yapýlmýyor. MESS Üyesi Ýþyerlerinin Yüzde 97,1 inde Kýsa Çalýþma Yapýlmýyor. ÝÞYERÝ SAYISI Yapýlýyor 68 48,9 Yapýlmýyor 71 51,1 TOPLAM ÝÞYERÝ SAYISI Yapýlýyor 4 2,9 Yapýlmýyor ,1 TOPLAM Not: 3 iþyeri kýsa çalýþmayý genel ekonomik kriz, 1 iþyeri zorlayýcý sebepler nedeniyle yapýyor. 4 iþyerinde de uygulama sýrasýnda haftalýk çalýþma süresi azaltýlmýþtýr.

11 Önem Derecesine Göre Türkiye de Esneklik Hükümlerinin Uygulanmasý Ýçin Alýnmasý Gereken Tedbirler En Önemsiz (1) En Önemli (5) Esneklik Kavramýyla Ýlgili Bilgi ve Farkýndalýk Düzeyinin Artýrýlmasýnýn Esneklik Hükümlerinin Uygulanmasýna Saðlayacaðý Katkýnýn Önem Derecesinin Daðýlýmý 4,2 8,6 4,3 5,1 3,83 52,1 3,81 29,9 Esneklik kavramýnýn anlamý, avantaj ve dezavantajlarý konusunda bilgi ve farkýndalýk düzeyi artýrýlmalý Ülkemiz mevzuatýndaki esneklik hükümleri ile AB müktesebatý arasýndaki katýlýk azaltýlmalý (örneðin denkleþtirme süreleri çalýþma sürelerini düzenleyen AB yönergesi ndeki gibi düzenlenmeli) Esneklik konusunda AB ülkelerindeki somut uygulama örnekleri yaygýnlaþtýrýlmalý Puan 4,2 3,83 3,81 En Önemli 52,1 Önemli 29,9 Ne Önemli Ne Önemsiz 8,6 Önemsiz 4,3 En Önemsiz 5,1 Deðerlendirilen Ýþyeri Sayýsý:117 Not: Ýlgili kriterin puaný 5 e ne kadar yakýnsa önem derecesi o kadar fazla, 1 e ne kadar yakýnsa o kadar azdýr. Verilen cevaplarda 5 puan en önemli, 1 puan en önemsiz olacak þekilde deðerlendirme yapýlmýþtýr.