16, 17 ve 18 Kasım 2009 da düzenlenen Dünya Gıda Güvencesi Zirvesi nin amaçları ve muhtemel kararlarının tanımlanmasına Sekreterya nın katkısı

Transkript

1 16, 17 ve 18 Kasım 2009 da düzenlenen Dünya Gıda Güvencesi Zirvesi nin amaçları ve muhtemel kararlarının tanımlanmasına Sekreterya nın katkısı 1. Bizler, Devlet ve Hükümet Başkanları ya da Temsilcileri olarak 2025 yılına kadar dünyada açlığın tamamen ortadan kaldırılması konusunda geniş bir görüş birliğine varılması amacıyla Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü tarafından düzenlenen Dünya Gıda Güvencesi Zirvesi için Kasım 2009 da Roma da bir araya geldik. 2. FAO nun 1945 te kurulmasından bu yana 1996 ve 2002 de düzenlenen zirvelerden sonra gıda güvencesi konusunda bir Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesinde üçüncü kez bir araya geliyoruz. Açlıkla mücadele konusundaki mevcut çabaların devam etmesi ve güçlendirilmesinin gerekmesine karşın 1996 da düzenlenen Dünya Gıda Zirvesi tarafından kabul edilen açlık çeken insanların sayısının en geç 2015 yılına kadar yarı yarıya azaltılması yani 420 milyona düşürülmesi şeklindeki amacın gerçekleştirilmesinin mümkün olamayacağının bilincindeyiz. Daha önceki Zirvelerin gıda ve tarımın uluslararası gündemde tutulmasına ve dünyada açlıkla etkin bir şekilde mücadele edilmesi konusunda taahhütlerde bulunulmasına katkıda bulunmuş olmalarına karşın alınan kararlardan sonra belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi ile uyumlu önlemler alınmamıştır. 3. Dünyada açlık artmaktadır ve küresel gıda güvencesi, modern tarihteki en büyük sorunla karşı karşıya bulunmaktadır. Dünyada çoğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere 1 milyondan fazla insanın şu anda günlük temel beslenme gereksinimlerini karşılamak için yeterli gıda bulamamalarının kabul edilemez olduğunu düşünüyoruz. Dünyada açlık çeken kişilerin sayısı, yüksek gıda fiyatları nedeniyle 2007 ve 2008 de birkaç milyon artmıştır ve istihdamı etkileyen ve yoksulluğu derinleştiren ekonomik ve mali kriz nedeniyle 2009 da 105 milyon kişinin daha bu gruba katılması beklenmektedir. 4. Gıda güvencesi, yoksulluğun azaltılması, iyi kamu sağlığı, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve dünya barışı ve güvenliği açısından büyük öneme sahiptir ve 2008 de dünyanın çeşitli bölgelerindeki 22 ülkede meydana gelen gösteriler, yönetim istikrarını tehdit etmiştir. Dünyada hala acil yardım gerektiren bir gıda krizi durumu ile karşı karşıya bulunan 31 ülke bulunmaktadır. 5. Şu andaki durum, açlıkla ilgili yapısal unsurlara çözüm bulunması yerine son dönemde dünyanın, kalkınma politikalarında tarımı ihmal etmesi nedeniyle ortaya çıkmıştır. Dünyadaki bütün insanların en temel insan hakkı olan Gıda Hakkından yararlanabilmeleri için sorumlu bir şekilde hareket etme ve kalıcı siyasi, ekonomik, mali ve teknik çözümler benimsenerek gıda güvensizliğinin temel ve çok yönlü nedenlerine çözüm bulma zamanı gelmiştir. 6. Bu kararları alırken bugün aşağıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi için gerekli bütün önlemleri almayı taahhüt ediyoruz: 16 Aralık 1966 da New York ta kabul edilmiş olan Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi nin (3 Ocak 1976 da yürürlüğe girmiştir) ilgili hükümlerine ve FAO Konseyi tarafından Kasım 2004 te kabul edilen ulusal gıda güvencesi çerçevesinde yeterli gıda hakkının

2 aşamalı olarak desteklenmesine yönelik Gönüllü Kurallara uygun olarak 2025 yılına kadar dünyadaki yoksulluğun tamamen ortadan kaldırılması; ve 2050 yılına kadar 9.2 milyara ulaşacağı tahmin edilen artan dünya nüfusu için yeterli, güvenli ve besleyici gıda temininin sağlanması. 1. Dünya gıda güvencesi yönetimi 7. Dünya gıda güvencesinin şu andaki yönetiminde uyumsuzluk ve verimsizlik olduğunu kabul ediyoruz. Sistem, yetersiz biçimde düzenlenmiştir ve her kurum, eşgüdümde önemli ilerlemeye karşın büyük ölçüde bağımsız hareket etmektedir. Küresel gıda güvencesizliği krizine karşı etkin ve sürdürülebilir şekilde önlem alınması, sadece güçlü liderlik ve etkin politikalar, stratejiler ve programları değil aynı zamanda eşgüdümlü uygulama ve izleme kapasitelerini gerektirir. Bu konuda gıda fiyatlarındaki artışlardan kaynaklanan acil duruma çözüm bulunmasında Birleşmiş Milletler Küresel Gıda Güvencesi Krizi Yüksek Düzey Görev Ekibi nin, Birleşmiş Milletler kuruluşları, programları ve fonları ile Bretton Woods kurumları arasında etkin eşgüdüm çalışmaları yaptığını ve gıda güvencesi konusundaki rolünün çok yararlı olduğunu belirtiyoruz. 8. Gıda güvencesizliği ile mücadelenin yönetimi, özellikle dünya gıda güvencesini etkileyen unsurlar açısından uyumlu ve etkin uzun dönemli çalışmaların sağlanması amacıyla uluslararası düzeyde koordine edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla daha etkin olacak şekilde güçlendirilmeleri gereken mevcut yapılardan ve mevcut programlardan bunları güçlendirerek ve iyileştirerek yararlanmalıyız. Yeni yönetim sistemi, ayrıca gıda ve gıda işleme sektörleri; ithalatçılar ve ihracatçılar; girdi, teçhizat ve hizmet tedarikçileri ve gıda kalitesi ve güvenliğinden sorumlu bütün aktörler dahil olmak üzere üreticiden tüketiciye kadar bütün ilgili aktörleri kapsamalıdır. 9. Ayrıca Dünya Gıda Güvencesi Komitesi nin (GGK), birçok avantajına ve özellikle de FAO Üyesi Devletler ve Birleşmiş Milletler Üyesi Devletlerden oluşması, sivil topluma açık olması ve diyalog için tarafsız bir forum oluşturmasına karşın kendisine verilmiş olan görevi yeterli bir şekilde ifa edemediği görüşündeyiz. Bunun en az üç nedeni vardır: (i) kısa, orta ve uzun dönemli açlık sorunlarının tatmin edici bir şekilde çözülmesi konusunda yeterli siyasi yetkiye ve bütün bilimsel unsurlara sahip değildir; (ii) ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde gıda güvenliği meselelerinin izlenmesi için etkin bir mekanizmaya sahip değildir; ve görevini yerine getirmek için gerekli mali kaynaklardan yoksundur. 10. Bu nedenle, GGK nin dünya gıda güvencesi yönetim sistemi olarak yenilenmesi ve güçlendirilmesi amacıyla tam destek sağlamayı taahhüt ediyoruz. Yeni GGK, gıda güvencesizliğinin nedenleri ve sonuçları ile bunlara nasıl çözüm bulunacağının tartışılacağı ve görüş birliğine varılacağı bir küresel forum olarak hizmet vermelidir. Yeni GGK, uygun politikalar ve stratejilerin oluşturulmasına ilişkin ilkeleri ve Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) aracılığı ile bunların uygulanmasında kaydedilen ilerlemenin izlenmesi ve FAO Konferansı ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu na bildirimde bulunulması yöntemlerini belirlemelidir.

3 11. GGK nın siyasi meşruluğa sahip yüksek düzeyde bir hükümetler arası karar verme süreci olabilmesi için hükümetlerimizin GGK toplantılarında bakanlar düzeyinde temsil edilmeleri gerektiğini vurguluyoruz. İlgili teknik bakanlıklar ve kuruluşların GGK da temsil edilmelerinin önemli olmasına karşın Üye Devletlerin işbirliği ve kalkınma bakanlarının katılımı da dünya gıda güvencesi ile ilgili önemli mali ve ekonomik sorunların halledilmesi açısından önem taşımaktadır. GGK, ayrıca olağan ve olağanüstü toplantılar arasında gerekli faaliyetlerin yürütülmesi için bir ofise sahip olmalıdır. Bu nedenle GGK daki temsilciliklerimize Konferans yılında işbirliği ve kalkınma bakanlarının, aradaki yılda da ilgili teknik kurumlardan sorumlu bakanların başkanlık etmelerine karar veriyoruz. 12. Ayrıca GGK nın yenilenmesi çerçevesinde nesnel ve tarafsız analizler yaparak politika kararları ve tavsiyeleri için bir bilimsel ve teknik platform olarak işlev görmek üzere bir Yüksek Düzeyli Uzmanlar Heyeti (YDUH) oluşturulmasını destekliyoruz. YDUH nin teknik uzmanlığı, gıda güvencesine yönelik çok branşlı bir yaklaşıma tekabül etmeli ve mevcut uzman ve istişare heyetleri ile hükümetler arası sektörel teknik komiteler yanı sıra Uluslararası Tarım Araştırmaları Danışma Grubu (CGIAR), Küresel Tarımsal Araştırma Forumu (GFAR) aracılığı ile küresel tarım araştırmaları sistemi ve Hükümetler Arası İklim Değişikliği Heyeti nden (IPCC) yararlanmalıdır. 13. Birleşmiş Milletler Sistemi Eşgüdüm Baş Yürütme Kurulu (CEB) üyeleri ve özellikle merkezi Roma da bulunan tarım kuruluşları, uluslararası ve bölgesel mali kuruluşlar, hükümet dışı kuruluşlar, sivil toplum, özel sektör, çiftçi ve tarımsal ticaret kuruluşları yanı sıra gıda ve tarım alanında faaliyet gösteren insani yardım kuruluşları dahil olmak üzere bütün önemli aktörler, programların etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla gıda zincirinin bütün paydaşlarının harekete geçirilmesi ve eşgüdümü amacıyla yenilenen GGK ya katılmalıdır. 14. Yenilenen GGK, uluslararası düzeyde yardımda bulunan ülke ve kuruluşlarla ilgili BM Yerleşik Koordinatörüne karşı sorumlu olan ülke düzeyindeki Gıda Güvencesi Konu Grupları eşgüdüm sistemi ve çiftçiler, sivil toplam ve özel sektör kuruluşlarından oluşan Ulusal Gıda Güvencesi İttifakları ile ülkelere ait stratejiler, politikalar ve programları uygulayan hükümetlerin liderliğinde Küresel Tarım ve Gıda Güvencesi Ortaklığını oluşturacaklardır (Ek e bakınız). 15. GGK ve hükümetler arasında ulusal gıda politikası ve strateji belgeleri ile bunların üretim ve ticaret ve gıdaya erişim alanlarında uygulanmalarına ilişkin yıllık görüş teatisi yoluyla ülkelerin sahiplenmesi ve etkinliğine ilişkin temel ilkeler üzerinde odaklanan yakın bir ilişki oluşturulması için çağrıda bulunuyoruz da düzenlenen Dünya Gıda Zirvesi nden sonra oluşturulan Gıda Güvencesizliği ve Etkilenme Bilgileri ve Harita Sistemleri (FIVIMS) programı, bu açıdan yararlı bir araç olacaktır. 16. Ulusal düzeyde güçlendirilmesi gereken Ulusal Gıda Güvenliği İttifakları ve Gıda Güvencesi Konu Gruplarından yararlanılarak da ortaklıklar kurulmalıdır. Bu iki mekanizma, bütçe kaynakları, resmi kalkınma yardımı ve özel ulusal ve yabancı doğrudan yatırımların uygun şekilde tahsis edilmesi ve kullanılmasının sağlanmasından sorumlu olan hükümetler için etkin destek sağlamalıdır. Bu hükümetler de daha sonra ulusal politikalar, stratejiler ve

4 programlarda belirlenmiş olan hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla mali kaynakların etkin biçimde eşgüdümünü sağlamalıdır. Ulusal İttifaklar ve BM Yerleşik Koordinatörleri, GGK ya sunulacak yıllık ulusal belgelerin hazırlanmasında hükümetlere yardımcı olmalıdır. Bu belgeler, tarımsal kalkınma politikaları, stratejileri ve programları ile bunların tarımsal üretim ve ticaret yanı sıra hane ve ulusal gıda güvencesi üzerindeki etkileri üzerinde durmalıdır. 17. Doğal afetler ve ihtilaflar konusunda çalışmalar yapan ikili, bölgesel ve çok taraflı mekanizmalar ve kurumlar bulunmasına karşın 2007 ve 2008 de tanık olunanlar gibi gıda krizleri ile ilgilenen bu tür hiçbir mekanizma veya kurum bulunmadığını belirtiyoruz. Bu nedenle, GGK nın mümkün olan en kısa süre içinde özellikle gıda ithalatına aşırı derecede bağımlı olan düşük gelirli ülkelerde bir gıda krizi meydana gelmesi halinde yerel gıda üretiminin canlandırılması amacıyla ikili, bölgesel ve uluslararası düzeylerde mevcut olan mekanizmalardan yararlanan bir Erken Tepki Sistemi oluşturmasını talep ediyoruz. GGK bünyesindeki bu sistemin, her bölgesel grup için bir Büyükelçi veya FAO Daimi Temsilcisinden oluşan bir Yönetim Komitesi bulunmalıdır. Komite, özellikle girdelerden (tohumlar, suni gübreler, hayvan yemi, aşılar, vs.) yararlanma üzerinde duran programlar ve projeler için çağrılarda bulunabilmeli ve ayrıca dünya gıda güvenliğini tehdit eden böcek, hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıklarının kontrolüne müdahalede bulunabilmelidir. Hükümetlere ve yardım sağlayan ortaklara, bu sistemin, başka hususlar yanı sıra acil durum yardım mekanizmalarında ve kurumlarında ekonomik unsurlardan kaynaklanan gıda güvensizliği krizlerinin giderilmesi için imkan yaratarak ve Yönetim Komitesinde uygun bağlantılar oluşturarak mümkün olan en kısa süre içinde işler hale gelmesini sağlamak amacıyla etkin önlemler almaları için çağrıda bulunuyoruz. 2. Kamu yatırımı ve finansmanı 18. Gelişmekte olan ülkelerde tarıma ayrılan mali kaynakların yetersiz düzeyinden ve dünyadaki yoksulların yüzde 70 inin geçim kaynağı olan bu sektöre yatırım yapılmamasından derin kaygı duyuyoruz. Aynı dönem içinde toplam resmi kalkınma yardımı (RKY) taahhütlerinin önemli ölçüde artmış olmasına karşın tarıma yönelik kalkınma yardımı, 1980 ve 2005 arasında reel olarak yüzde 58 azalmıştır. Bu, tarımın 1980 de yüzde 17 olan toplam RKY daki payının 2006 da yüzde 3.8 e düştüğü anlamını taşımaktadır ve ulusal bütçelerde de aynı eğilimler gözlemlenmiştir. Son dönemde karşılaşılan küresel gıda krizinin ve gelişmekte olan ülkelerin bununla etkili bir şekilde mücadele ederken karşılaştıkları güçlüklerin temel nedenlerinden biri de budur. Bu durum, gıda güvencesinin kısa ve uzun dönemli sorunmlarına karşı etkin önlem alabilmek için gelişmekte olan ülkelerin tarım sektörüne daha fazla kısa, orta ve uzun vadeli yatırım için yeterli kaynak tahsisine yönelik kesin bir değişiklik yapılmasını gerektirmektedir. Bu, gerçekte şu anda 1 milyardan fazla açlık çeken kişinin beslenmesi ve 2050 yılına kadar 9.2 milyara ulaşacağı tahmin edilen dünya nüfusunun beslenmesi için dünya tarım üretiminin iki katına çıkarılması ile ilgili bir meseledir. Küçük çiftçilerin üretimlerini artırmalarına imkan vermek amacıyla üç yıl içinde 20 milyar ABD doları sağlanması için çağrıda bulunan Temmuz 2009 daki G8 L Aquila Küresel Gıda Güvencesi Ortak Bildirisi, doğru yönde atılmış önemli bir adımdır. G8 üyelerine, bu taahhüdün tam olarak uygulanması ve etkin biçimde izlenmesini sağlamaları için çağrıda bulunuyoruz.

5 19. Tarımın toplam RKY ve özellikle de uluslararası mali kuruluşlar (UMK) ve bölgesel kalkınma bankalarının kredi portföyleri içindeki payının azalma eğiliminin tersine döndürülmesi konusundaki acil ihtiyacı vurguluyoruz de ulaşılan yüzde 17 hedef düzeyinin beş yıl içinde gerçekleştirilmesi için çaba göstereceğiz. Kırsal altyapılara yatırımlar, yüksek verimli türlerin benimsenmesi ve yaygınlaştırılması ve suni gübreler ve öteki girdilere erişim alanındaki yatırımlar, 1970 lerde gıda üretimindeki artışa öncülük etmiş ve ufukta görünen dünyada açlık tehlikesini önlemiştir. Özellikle 2002 Monterrey Mutabakatı ve 2008 Doha Kalkınma Finansmanı Deklarasyonu çerçevesinde ikili ve çok tarafla kaynaklarda ve UMK ların ve bölgesel kalkınma bankalarının kredilerinde öngörülebilir ve çok yıllı kaynak taahhütleri yoluyla tarımın öncelikli olarak finanse edilmesi için çağrıda bulunuyoruz. Gelişmekte olan ülkelerden taahhütlerini yerine getirmeleri ve ilgili RKY hedeflerini gerçekleştirmeleri talep edilmektedir. 20. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerin hükümetlerine kendi ulusal bütçelerinin gerekli kısmını, GSYİH, ihracat gelirleri, istihdam ve açlık ve yoksulluğun azaltılmasında oynadıkları rolle uyumlu olarak tarım ve kırsal kalkınmaya yatırım için ayırmaları çağrısında bulunuyoruz. Bu konuda Afrika Hükümetlerinin gelecek beş yıl içinde kendi bütçe harcamalarında tarım ve kırsal kalkınmanın payını en az yüzde 10 artırma taahhüdünde bulundukları 2003 Maputo Deklarasyonunu anımsatıyoruz. Afrikalı liderlere, taahhütlerini yerine getirmeleri ve diğer bölgelerden benzeri nicel zaman sınırlı taahhütlerde bulunmalarını talep etmeleri ve uygun izleme sistemleri ile uygulanmalarını sağlamaları için çağrıda bulunuyoruz. 21. Uluslararası Para Fonu ndan (IMF), Dünya Bankası, Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), FAO ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı ndan (OECD), tarım sektörü finansman hedeflerinin gerçekleştirilmesinde kaydedilen ilerlemenin izlenmesine yönelik mekanizmaları oluşturmaları ve Üye Ülkelerin bu konuda yapacakları müzakereler için GGK ye yıllık bildirimde bulunmalarını talep ediyoruz. 3. Özel yatırım 22. Yabancı ve yerli kuruluşların gıda arzının artırılması ve küresel gıda güvenliğinin sağlanması konusundaki özel yatırımlarının önemini kabul ediyoruz. Hükümetlerden herkes için gıda güvencesinin gerçekleştirilmesi ve sürdürülmesi için gıda, tarım, su ürünleri, ormancılık ve kırsal kalkınma alanlarında gerekli yatırımların teşvik edilmesi ve geliştirilmesine yönelik bir yasal ve yönetim çerçevesi oluşturmaları talep edilmektedir. 23. Doğrudan yabancı yatırım (DYY) gereklidir ve teşvik edilmelidir. Ancak, bu yatırımların bazı türleri, potansiyel olarak tartışmalı olan karmaşık sosyoekonomik, siyasi, kurumsal, yasal ve ahlaki konuları etkileyebilir. Özellikle son dönemdeki küresel gıda krizinin, belirli gıda ithal eden ülkelerin gıda konusunda dünya pazarlarına bağımlılıklarını azaltmak amacıyla birkaç arazi ve su satın alma veya kiralama anlaşması yapmalarına neden olduğunu belirtiyoruz. Aynı zamanda bazı ülkeler, özellikle de gelişmekte olan ülkeler, kendi doğal ve insan kaynaklarından yararlanmak amacıyla yatırımları çekmek için çaba göstermektedirler. Yabancı doğrudan yatırımların, tarımın karşı karşıya bulunduğu mali

6 kaynak eksikliğinin giderilmesinde etkin bir rol oynaması için yatırım yapan ülkelerin amaçları ile yardım alan ülkelerin gereksinimleri arasında bir denge kurulması gerekmektedir. 24. Yatırımların, kamu-özel sektör ortaklıkları dahil olmak üzere ortak girişim şeklinde ortaklıklar tarafından yönlendirilmesi önem taşımaktadır. Yardım alan ülkelerde bunlar, teknoloji transferi, istihdam yaratılması, daha yüksek gelir ve daha güçlü aşağı ve yukarı yönlü bağlantılar gibi kalkınma açısından faydalar sağlamalıdır. Yatırımcılar açısından yasal, sosyal ve politik açıdan kabul edilebilir olmalarının dışında yatırım için yeterli getiri ve çabaların sürdürülebilirliğini sağlamaları gerekir. Bu tür yatırım düzenlemelerinin ve uygun yasama ve politika çerçevelerinin oluşturulmasında dikkatli davranılması ve her iki tarafın da kazançlı çıkmasını sağlamak için garantilerin sağlanması çağrısında bulunuyoruz. 25. FAO nun Dünya Bankası, IFAD, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) ve öteki ilgili uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde etki araştırmaları yapmasını ve tarımsal araziler ve sular konusunda DYY için uluslararası davranış kurallarının müzakere edilmesi ve benimsenmesini teşvik ediyoruz. Bu tür yatırımların uygun şekilde müzakere edilmesi, yasalara gerekli saygının gösterilmesi ve faydaların dengeli olması ve karşılıklı olarak paylaşılmasının sağlanması, yatırımcılar, evsahibi ülkeler ve yerel nüfusun menfaatinedir. İlgili ülkelere, tarım sektöründe su anlaşmaları ve mali kaynaklarla ilgili anlaşmalar konusunda bu tür bir davranış kuralının benimsenmesine zemin hazırlayacak bir diyalog başlatmaları çağrısında bulunuyoruz. 4. Ticaret ve çiftçiler için destek 26. Açık, çarpıtılmamış, ayrımcılık yapmayan, hakkaniyete uygun ve adil olan kurallara dayalı bir uluslararası tarım ticaret sisteminin, tarımsal ve kırsal kalkınmayı teşvik edebileceğini ve dünya gıda güvencesine katkıda bulunabileceğini tekrarlıyoruz. Bu nedenle ticaret görüşmelerinin Doha bölümünün başarılı bir şekilde sonuçlanacağını ümit ediyoruz. 27. Tarımsal ürünler ve gıda ürünlerinin uluslararası ticaretinin genişlemiş olmasına karşın birçok gelişmekte olan ülke, özellikle de en az gelişmiş olan ülkeler, bu gelişmelerin kenarında kalmıştır. Bu ülkeler, belirli güçlüklerle karşı karşıya bulunmaktadırlar ve bunların arzla ilgili kısıtlamaları ve tarım alanındaki ticaret kapasitesi sorunlarının etkin şekilde çözülmesi gerekmektedir. Bu ülkelerdeki çiftçiler için de üretimlerini ve verimliliklerini artırmaları ve artan ticaret fırsatlarından yararlanmaları için yeterli teşvikler sağlanması gerekecektir. Tarım politikası, üretimin canlandırılması için teşvikler sağlanmasında önemli bir rol oynamalıdır. Ancak, küçük ve yoksul çiftçilere zarar verecek bozucu etkilerden kaçınılması için uygun biçimde tasarlanmamış olmaları halinde olumsuz etkilere yol açması mümkündür. 28. Dünyadaki gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde bulunan bütün çiftçilerden, 1 milyon açlık çeken kişi için gıda güvencesini sağlamaları ve o tarihe kadar 9.2 milyara ulaşacağı tahmin edilen dünya nüfusu için 2050 yılına kadar tarımsal üretimi iki katına çıkarmalarını bekliyoruz. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki çiftçilerin, kırsal faaliyetlerini sürdürmeleri için kendi ülkelerindeki ikincil ve üçüncül sektörlerde çalışan işçilerin

7 kazandığına eşit düzeyde bir gelire sahip olmaları gerekmektedir. Bu hedef, uluslararası pazarlarda hiçbir bozulmaya neden olmayan destek sayesinde gerçekleştirilmelidir. 29. Gelişmiş ülkeler, sağladıkları desteği DTÖ hükümleri çerçevesinde izin verilen ayrılmış biçimdeki desteğe dönüştürmeye devam ederken gelişmekte olan ülkeler için üretimin artırılmasına yönelik uygun destekleme önlemleri, özellikle girdilere erişimin, gelir hedeflerinin gerçekleştirilmesi için doğrudan ödemelerin ve doğal afet durumunda telafi edici finansmanın kolaylaştırılması amacıyla etkin destekleme mekanizmaları kullanılarak oluşturulmalıdır. DTÖ, UNCTAD ve FAO dan açık ve adil ticarete dayalı olan ve herkes için gıda güvenliğini sağlayan bir uluslararası tarım sistemi için gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki destekleme önlemlerine ilişkin önerileri hazırlamalarını ve yenilenen GGK ya sunmalarını talep ediyoruz. 30. Gıda ve tarımsal ticaret politikaları, dünya gıda güvenliğinin artırılmasına yardımcı olmalıdır. Bu politikalar, ekonomik durum nedeniyle alınan önlemler nedeniyle aksamamalıdır. Bütün ülkelere, özellikle insani amaçlarla satın alınan gıdaya uygulanan olağandışı vergileri veya gıda ihracat kısıtlamalarını kaldırmaları ve yeni bir kısıtlamayı uygulamaya koymadan önce danışmalarda ve bildirimde bulunmaları için çağrıda bulunuyoruz. 31. DTÖ Ticaret Önündeki Teknik Engeller Anlaşması (TÖTE), mevzuatın ve ürün standartlarının ticaret için gereksiz ve haksız engeller yaratmamasının sağlanması amacıyla bütün tüketici türü ürünler için uluslararası düzeyde ticaret uygulamalarını sapsayan kuralları belirlemektedir. Ancak, gelişmekte olan ülkelerin kendi ihracatlarına ilişkin çok sayıda katı teknik şartlarla karşılaşmaya devam ettikleri belirtilmektedir. Hükümetlere, özellikle gelişmekte olan ülkelerden gelen ithalatın engellenmesine yönelik TÖTE türü önlemler kullanmaktan kaçınmaları ve DTÖ tarafından belirlenen TÖTE Anlaşması hükümlerine tam olarak uymaları için çağrıda bulunuyoruz. Ayrıca gelişmekte olan ülkelere ihracatlarına ilişkin standartlara ve yönetmeliklere uymaları için gerekli bilgiler, eğitim ve kaynakların sağlanması gereğini vurguluyoruz. 32. DTÖ Ticaret içinyardım çalışma programının, gelişmekte olan ülkelere, özellikle de en az gelişmiş olan ülkelere arzla ilgili kısıtlamaları aşmaları ve ticaret kapasitelerini artırmalarında yardımcı olarak Doha Kalkınma Gündemine katkıda bulunabileceğini kabul ediyoruz. Yardım yapan ülkelere ve kuruluşlara, gıda ve tarım arz kısıtlamalarına gereken önemi vererek kendi Ticaret için Yardım vaatlerini tutmaları için çağrıda bulunuyoruz. Ayrıca, DTÖ ve OECD den GGK toplantılarında sunulmak üzere gıda ve tarım alanındaki Ticaret İçin Yardım girişiminin yıllık inceleme ve izleme raporlarını hazırlamalarını talep ediyoruz. 5. Piyasada istikrar 33. Gıda ve tarım piyasasındaki istikrarsızlık, dünya gıda güvencesini çok ciddi biçimde etkilemektedir ve 2008 de görülenler gibi gıda fiyatlarında hızlı artışlar, açlık ve yoksullukta artış, ekonomik güçlükler, sosyal huzursuzluk, siyasi istikrarsızlık ve korumacı

8 önlemlere yol açarak kısa ve uzun dönemli etkiler yaratabilirler. Fiyatlardaki dalgalanmalar, yatırım kararları ve akışlarını doğrudan etkilemektedir. 34. Geleneksel mali piyasalarda son dönemlerde görülen çalkantı, riske karşı koruma fonları ve yatırım bankalarının, geleneksel varlıklara göre daha iyi getiriler elde etme umuduyla gıda maddelerine dayalı türev araçlar piyasalarına daha fazla girmelerine neden olmuştur. Vadeli sözleşmelere yönelik küresel ticaret faaliyeti, son beş yılda iki kattan fazla artmıştır. Bu nedenle, dünya gıda güvencesi açısından yol açabileceği ciddi sonuçlar nedeniyle tarımsal piyasalarda spekülasyon sorununun halledilmesi gerekmektedir. Bazı araştırmaların, gıda piyasalarındaki spekülatif hareketlerin, 2007 ve 2008 de dünya gıda fiyatlarının artmasında ve dalgalanmasında belirli bir rol oynadığını gösterdiğini belirtmek istiyoruz. Arz ve talep arasında açılan makas nedeniyle spekülasyonun arttığını kabul ediyor ve spekülatif davranışların azaltılması amacıyla üretimin artırılması gerektiğini vurguluyoruz. 35. Bu nedenle Dünya Bankası, IMF, UNCTAD, FAO ve öteki ilgili hükümetler arası kuruluşlara kendi görev ve uzmanlık alanları içinde ve öteki uzmanlaşmış aktörlerle işbirliği içinde gıda güvenliği ile ilgili olarak uyumlu ve etkin politik önlemlerin güçlendirilmesi amacıyla spekülasyon ve tarımsal ürünlerin fiyatlarındaki hareketler arasında neden sonuç ilişkilerini incelemeleri için çağrıda bulunuyoruz. Asgari düzeyde piyasa istikrarının sağlanması ve gıda güvencesi üzerindeki olumsuz etkilerin sınırlandırılması amacıyla emtia vadeli piyasalarına yönelik uygun yönlendirici ilkeler ve önlemlerin oluşturulmasına gerek duyulmaktadır. 36. Ani fiyat artışları ve piyasanın çökmesi ile başa çıkmak için kullanılacak pratik mekanizmaların öngörülmesi önem taşımaktadır. Köy düzeyi ve ulusal düzeyde hububat depolanması teşvik edilirken fiziksel olarak ulusa ait bölgesel ve sanal küresel hububat rezerv sistemlerinin oluşturulması da öngörülmelidir. FAO ve Dünya Gıda Programından (WFP), öteki ilgili uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde sistemlerin oluşturulmasının uygulanabilirliği yanı sıra faaliyet yöntemlerini araştırmalarını talep ediyoruz. Bölgesel ve küresel önlemlere sadece gıda krizleri sırasında ve insani acil durumlarda başvurulmalıdır. Bunlar, piyasanın normal işlemesine müdahalede bulunmamalıdır. 37. Çalışma karşılığında gıda ve para, koşulsuz nakit aktarma programları, okulda yemek çıkarılması ve anne ve çocuk beslenme programları gibi yardıma muhtaç ve korunmasız kişilere yönelik hedeflenmiş güvenlik ağları ve koruma programlarının uygulanması da önem taşımaktadır ve bu zorunlu bir hedeftir. Uzun dönemde hükümet öncülüğündeki paraya dayalı sosyal koruma sistemleri ve hedeflenmiş beslenme müdaheleleri, en yoksul ve dışlanmış nüfusun desteklenmesi için gereklidir. 38. Oluşmakta olan biyoenerji piyasası, şeker kamışı, manyok, mısır ve yağlı tohumlar gibi bazı gıda ürünlerine yönelik yeni ve önemli bir talep kaynağıdır da yaklaşık 11 milyar US$ tutarındaki sübvansiyonların ve gümrük tarifesi korumasının tetiklediği biyo-yakıt üretimi için bu ürünlerin kullanılmasındaki hızlı artış, son yıllarda gıda fiyatlarındaki yüksek artışlara katkıda bulunan unsurlardan biri olabilir da enerji üretimi için 104 milyon ton tahıl kullanılacağı tahmin edilmektedir. Ayrıca biyo-yakıt üretiminde kullanılan tarla bitkileri, bazen gıda amaçlı tarla bitkileri ile arazi ve su için rekabet etmektedir.

9 39. Biyo-yakıtların, küresel gıda güvencesinin sağlanması ihtiyacı dikkate alınarak çevresel açıdan sürdürülebilir bir şekilde üretilmesi ve kullanılması gerektiğinin altını çiziyoruz. Ayrıca, biyo-yakıtlar, uluslararası ticarete ilişkin rekabet kurallarına uygun olarak yeterli arazi ve suya sahip olan ülkelerde enerji teminine özellikle kırsal bölgelerde katkıda bulunmalıdır. Kırsal kesimdeki çiftçiler ve yoksul kişiler, önemli faydalar elde etmelidir. Daha iyi seçenekler konusunda araştırma yapılması, biyo-yakıt teknolojileri, kuralları ve yönetmeliklerine ilişkin deneyimlerin ve bilgilerin değişimi ve sonuçta buna göre en doğru uygulamaların benimsenmesi gerektiğini tekrar vurguluyoruz. 6. Kurumsal ve Kapasite Oluşturma 40. Sürdürülebilir gıda güvenliğinin sağlanması ve su, orman ve öteki doğal kaynakların sürdürülebilir yönetiminin teşvik edilmesi amacıyla küçük çiftçiler, kadınlar ve ailelerle bunların arazi, su, girdiler ve mikro-finans ve piyasa dahil olmak üzere mali hizmetlerden yararlanmalarına özel bir önem verilmelidir. 41. Hasat öncesi ve sonrası müdahalelerin canlandırılması, doğal kaynakların korunmasına önem verilmesi, istihdam ve insana yaraşır iş fırsatlarının yaygınlaştırılması ile birlikte tarımsal üretim ve verimliliğin artırılması amacıyla özellikle Kuzey-Güney, Güney- Güney ve üçgen işbirliği kullanılarak bilgi aktarımı yoluyla kapasite oluşturulmasının güçlendirilmesi gerekmektedir lar ve 1970 lerde kamu kurumları ile ulusal pazarlama kurulları tarafından girdi temini, ürünlerinin satın alınması, kredi ve eğitim hizmetleri yoluyla küçük çiftçilere destek sağlanmıştır lerde piyasanın serbestleştirilmesi politikasına paralel olarak ve yapısal değişiklik programları çerçevesinde bu kuruluşlar zayıflamış ve hatta bazıları lağvedilmiştir. Ancak, küçük çiftçiler için aynı hizmetlerin sağlanması amacıyla bunların yerine yeterli özel veya yarı özel kurumların oluşturulmasına yönelik etkin ve uyumlu politikalar veya sürekli faaliyet programları benimsenmemiş ve uygulanmamıştır. 43. Günümüzde küçük çiftçilerin, bilgi elde etmek, üretimlerini artırmak ve girdilere erişim ve ürünlerin pazarlanması alanlarında ölçek ekonomilerinden yararlanabilmek amacıyla kendilerini örgütleyebilmek için kamu politikası ve kurumsal desteğe ihtiyaç duydukları açıkça görülmektedir. Küçük arazi sahiplerine daha üretken olabilmek için gereksinim duydukları teknolojilere, girdilere, kredi ve pazarlara erişebilmeleri için yardımcı olmak amacıyla gelişmekte olan ülkelerin kurumsal kapasitelerinin yeniden oluşturulması gerektiğini kabul ediyoruz. Bunlar arasında araştırma ve eğitim hizmetleri, girdilere erişim, ürünlerin pazarlanması, kırsal kredi ve özellikle sektördeki üreticiler ve idarecilerin eğitimi yoluyla ticari kuruluşların kapasitesinin oluşturulmasına yönelik hizmetleri içermektedir. 44. Gelişmekte olan ülkelerin kendi kurumsal kapasitelerini yeniden oluşturmalarının ve çiftçi örgütlerini güçlendirmelerinin önemini vurguluyoruz. Gelişmekte olan ülkelere ve ilgili uluslararası kuruluşlara söz konusu örgütlere gerekli desteği vermeleri için çağrıda bulunuyoruz. Bu yenidenen kurumlar, daha fazla çiftçi örgütünü ve özel sektör kuruluşlarını içermeli ve eski kurumlardan bazılarını etkilemiş olan siyasallaşma ve verimsizlikten kaçınmak için modern yönetim teknikleri ve denetim sistemlerini kullanmalıdır.

10 7. Gıda Kalitesi ve Güvenliği 45. Gıda kalitesi ve güvenliği, ulusal ve uluslararası düzeylerde sağlıklı beslenme, halk sağlığı ve ekonomik gelişme açısından önem taşımaktadır. Bilimsel gelişmeler gıda bileşimi ile besin maddeleri ve öteki fizyolojik olarak etkin gıda bileşenlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Tüketiciler, yerel olarak üretilen veya ithal edilen gıdaların, belirlenmiş gıda kalitesi ve güvenliği standartlarına uygun olmasını beklemektedir. Bu, gıda maddelerinden kaynaklanan hastalıkları ve toksinleri önlerken tüketicileri korumakta ve gıda ticaretinde doğru uygulamaları teşvik etmektedir. Kalite teminatı ve mevcut bilimsel bilgeleri kullanan riske dayalı gıda güvenliği sistemlerinin uygulanması önem taşımaktadır. Gıda zincirinde her düzeyde bu tür denetimlerin uygulanmasından (üretim, hasat, taşıma, depolama, nakliye, işleme, dağıtım ve tüketim), zincirdeki bütün aktörler sorumludur. 46. Ancak, birçok gelişmekte olan ülke için ulusal gıda kontrol sistemleri yeterli değildir. Gıda yasaları ve yönetmeliklerinin güçlendirilmesi gerekmektedir ve mevcut yönetmeliklerin uygulatılması kapasitesi zayıftır. Gelişmekte olan ülkelere yerli tüketiciler için güvenli ve iyi kalitede gıda yeterli gıda teminini sağlanması konusunda gerekli imkanları sağlamaları ve ve uluslararası ticaret şartlarını yerine getirmeleri için yardım yapılmalıdır. Gıda kalitesi ve güvenliği hedefleri, sadece yeterli yasal çerçevedeki stratejilerin, üretim, ticaret ve sanayi sektörlerinde insan kaynaklarının gelişimi ve resmi gıda kontrol kurumları ve imkanlarının oluşturulmasını kapsayan etkin yatırım planları ile desteklenmesi durumunda gerçekleştirilebilir. Hükümetlere ve yardımda bulunan ülkelere ve kuruluşlara, bilime dayalı uluslararası standartlara yönelik artan talebi karşılayabilmesi için ortak FAO/WHO Gıda Standartlarının güçlendirilmesi dahil olmak üzere gıda kalitesi ve güvenlik yatırımı gereksinimlerinin karşılanması amacıyla gerekli kaynakları tahsis etmeleri için çağrıda bulunuyoruz. Ayrıca hükümetlerden gıda güvenliği ve kalite şartlarını, gıda ithalatına karşı ayrımcı önlemler olarak kullanmamalarını talep ediyoruz. 8. Sınırötesi hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıkları 47. Sınırötesi hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıkları, küresel gıda güvenliğine karşı ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bunlar, bulunabilirlik, istikrar, erişim ve güvenlik dahil olmak üzere gıda güvencesinin her yönünü etkilemektedir. Bir süredir hastalıklar, hayvanlardan insanlara ve insanlardan hayvanlara geçmekte ve hayvan salgın hastalığı ve pandemi tehlikesini artırmaktadır. Bu, dünyadaki bütün ülkelerde ve bölgelerde halkı kaygılandıran bir meseledir. Ayrıca, iklim değişikliği, hayvan ve bitki zararlıları ile hastalıklarının dağılımını, sıklığını ve yoğunluğunu değiştirmektedir ve aynı zamanda yeni bulaşma biçimlerini ve farklı taşıyıcı türlerini ortaya çıkarabilir. Zararlılar, patojenler ve zararlı bitkiler, dünya gıda arzının yüzde 40 tan fazlasının kaybolmasına neden olmakta ve şap hastalığı, deli dana hastalığı, domuz gribi ve kuş gribinin, on milyarlarca dolar tutarında ekonomik zarara neden olduğu tahmin edilmektedir. Sınırötesi hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıkları, büyük mali zararlara neden olabilirler ve kontrol önlemleri ile büyük ölçekli mücadele programlarını gerektirmektedirler. 48. Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki ulusal hayvan ve bitki koruma altyapıları, sınırötesi hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıklarının önlenmesi, erken uyarı ve erken kontrolü için gerekli faaliyetlerin yürütülmesine genellikle uygun değildir. Bu nedenle,

11 üreticilerin eğitilmesi ve kurumlar ve altyapının geliştirilmesi yanı sıra sınırlardaki kontrol yoluyla ulusal veterinerlik ve bitki sağlığı kuruluşlarının kapasitesinin oluşturulması birinci derecede öncelik taşımaktadır. Daha iyi hazır olma, uzmanlığın sürdürülmesi, hızlı tanı araçlarının benimsenmesi ve tahmin modellerinin iyileştirilmesi yoluyla hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıklarındaki bir gelişmeye karşı önlem alma kabiliyetini güçlendirmek gerekmektedir. 49. Gelişmiş ülkelere ve öteki yardım yapan ülke ve kuruluşlara, hayvan ve bitki zararlıları ve hastalıklarının etkin şekilde önlenmesi ve denetiminin sağlanması amacıyla ulusal ve bölgesel düzeylerde kapasitelerini oluşturmaları, kendi altyapılarını geliştirmeleri ve kendi hazırlık önlemlerini güçlendirmeleri konusunda gelişmekte olan ülkelere yardım sağlamaları çağrısında bulunuyoruz. Önleme, erken uyarı ve kontrole ilişkin bölgesel ve küresel işbirliği teşvik edilmelidir. FAO ve WHO yanı sıra ilgili hükümetler arası kuruluşlar ve öteki paydaşlar, bu alanda şartnameler ve sürdürülebilir sistemler oluşturulmasında hükümetlere destek sağlamaları için teşvik edilmektedir. 9. İklim değişikliği 50. İklim değişikliği, tarım, ormancılık ve su ürünleri açısından önemli sonuçlar yaratacak ve dünya gıda güvenliğini tehdit edecektir. Su kaynaklarına erişim, daha değişken olacak ve kuraklık ve seller gibi aşırı iklim olayları daha sık meydana gelecektir. Bu nedenle üretim sistemleri ve bunları destekleyen ekosistemler üzerinde daha fazla yük oluşacaktır. İklim değişikliği, muhtemelen birçok gelişmekte olan ülkenin bulunduğu tropik ve alt enlemlerdeki bölgelerde tarım ve su ürünleri verimliliğinde azalmaya neden olacaktır. 51. Gıdaya yönelik artan talebin karşılanması, gıda zinciri boyunca iklim değişikliğine uyumun öncelikli olmasını gerektirmektedir. Daha verimli sulama ve havza yönetimi, daha iyi arazi hazırlanması ve kullanımı, çiftlik, orman ve çiftlik hayvanları yönetimi; kıyı bölgesi ekosistemlerinin korunması ve değişen iklim koşullarına uyum sağlamış tarla bitkileri ve çiftlik hayvanı türlerinin geliştüirilmesi için yatırımlara gerek duyulmaktadır. Özellikle erken uyarı sistemleri yoluyla iklim verileri tahminlerinin etkin kullanımı, iklim değişikliğinin tarımsal üretim ve bütün gıda zinciri üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Tarımın iklim değişikliğine uyum sağlaması, yoksullar lehindeki ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınma yoluyla tamamlanabilir. 52. Tarım ve ormancılık, şu anda karbon emerek ve tarım alanları ve çiftlik hayvanlarının daha etkin biçimde yönetilmesi yoluyla mevcut karbon stoklarının sürdürülmesi ve artırılması kabiliyetleri sayesinde iklim değişikliğinin sonuçlarının hafifletilmesine şu anda katkıda bulunmaktadırlar ve daha fazla katkıda bulunmaları mümkündür. Tarım ve ormancılık, iklim değişikliği sorununa çözüm bulunması açısından yaşamsal öneme sahiptir. Aynı zamanda hayvan ve bitki üretim sistemlerinin iyileştirilmesi, ormanların azalmasının ve bozulmasının yavaşlatılması ve tarımsal arazilerde tutulan karbonun miktarının artırılmasına yönelik mali teşvikler, iklim değişikliğinin etkilerinin hafifletilmesi ve gıda güvenliğinin artırılmasına yardımcı olabilir. Çiftçilerin eğitilmesi, çiftçi örgütlerinin kapasitesinin artırılması, tarımsal destek hizmetleri ve teknoloji transferi yoluyla gelişmekte olan ülkelere sağlanan destek, iklim değişikliğinin etkilerinin hafifletilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

12 53. Aralık 2009 da Kopenhag da düzenlenecek Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği gündeminde tarım ve gıda güvencesine verilmesi gereken önemi vurguluyoruz. Uluslararası iklim değişikliği müzakere sürecinde, dünya gıda güvenliği hedefleri gereken şekilde dikkate alınmalıdır. Tarımsal faaliyetler yoluyla karbon tutulması ve sera gazı emisyonlarındaki azalmalar teşvik edilmelidir. Kopenhag Konferansı nın kararlarının, kırsal altyapı ve sürdürülebilir ormancılık ve balık kaynakları yönetimine daha fazla yatırım yapılmasını sağlaması ve iklim değişikliğinden kaynaklanan koşullara daha uygun olan koruma tarımı gibi tarım tekniklerini teşvik etmesi gerektiğine işaret ediyoruz.

13 Tarım ve Gıda Güvencesi Konusunda Küresel Ortaklık Ek GGK Küresel düzey YDUH: bağımsız uzmanlar, bilimsel kuruluşlar, CGIAR FAO Üye Devletleri ve BM Üye Devletleri temsilcileri (Kalkınma İşbirliği Bakanı, Tarım Bakanı) Büro Erken Tepki Yönetim Komitesi Hükümet dışı kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları, çiftçi örgütleri, özel sektör, BM kuruluşları, Bretton Woods Kuruluşları, bölgesel bankalar, bölgesel ekonomik örgütler Stratejiler ve politikalara ilişkin tavsiyeler Yardım sağlayan ülkeler ve kuruluşlarla işbirliği içinde Yerleşik Koordinatörlük bünyesindeki Gıda Güvenliği Konu Grupları Ulusal Hükümet Ulusal düzey Hükümet dışı kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları, çiftçi örgütleri, özel sektördeki Açlığa Karşı Ulusal İttifaklar Ulusal ve bölgesel stratejiler ve sonuçlara ilişkin belgeler