FARKLI YÖNTEMLERLE İNŞA EDİLEN BARAJLARIN MALİYET MUKAYESESİ KURUÇAY BARAJI ÖRNEĞİ. Uğur AKKAYA YÜKSEK LİSANS TEZİ YAPI EĞİTİMİ

Transkript

1 FARKLI YÖNTEMLERLE İNŞA EDİLEN BARAJLARIN MALİYET MUKAYESESİ KURUÇAY BARAJI ÖRNEĞİ Uğur AKKAYA YÜKSEK LİSANS TEZİ YAPI EĞİTİMİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAYIS 2010 ANKARA

2 Uğur AKKAYA tarafından hazırlanan Farklı Yöntemlerle İnşa Edilen Barajların Maliyet Mukayesesi Kuruçay Barajı Örneği adlı bu tezin Yüksek Lisans tezi olarak uygun olduğunu onaylarım. Prof. Dr. Atila DORUM Yapı Eğitimi Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği ile Yapı Eğitim Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Prof. Dr. Recep KANIT Yapı Eğitimi, Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Atila DORUM Yapı Eğitimi, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Serkan SUBAŞI Yapı Eğitimi, Düzce Üniversitesi Tarih: 16/06/2010 Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini onamıştır. Prof. Dr. Bilal TOKLU Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü.

3 TEZ BİLDİRİMİ Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm. Uğur AKKAYA

4 iv FARKLI YÖNTEMLERLE İNŞA EDİLEN BARAJLARIN MALİYET MUKAYESESİ KURUÇAY BARAJI ÖRNEĞİ (Yüksek Lisans Tezi) Uğur AKKAYA GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Mayıs 2010 ÖZET Barajlar suyu biriktirmesi, mevsimsel debi düzensizliğinin giderilmesi, su akışının kontrole alınmasını sağlaması için beton, kil, kum, kaya ve filtre malzemeler kullanılarak farklı yöntemlerle inşa edilen yapılardır. Bu farklı yöntemler aynı su hacmini, aynı servis ömrünü sağlasalar da maliyetleri farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle ilgili kuruluşlar aynı verimi sağlayan bir baraj için alternatif gövde tiplerinin maliyetlerini araştırmak zorunda kalmaktadırlar. Bu çalışmada Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından Dicle nehrine soldan karışan çaylar üzerine yapılması planlanan Kuruçay barajının dört farklı alternatifinin maliyet hesaplaması ve karşılaştırılması araştırılmıştır. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : baraj maliyeti, Kuruçay barajı, baraj gövdesi, Dicle Sayfa Adedi : 72 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. ATİLA DORUM

5 v COST COMPARISON OF DAMS BUILT WITH DIFFERENT METHODS SAMPLE OF KURUCAY DAM (M. Sc. Thesis) Uğur AKKAYA GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY May 2010 ABSTRACT Dams are structures which are built with different methods using concerete, clay, sand, sand, Stone and filter meterials to eliminate irregular seasonal flow and to ensure the controlling of water flow. Even if these different methods provides the same water volume and service life ; they have different construction costs. Therefore the raleted organizations are forced to investigate the cost of alternative housing types for a dam providing the same yield. In this study, costing and comparing of four different alternatives of planning the constructions of kuruçay dam onto the streams involving from the left side to tigris river are investigated by the State Water Works (DSİ). Science Code : Key Words : Dam cost, Kurucay dam, Dam body, dicle Page Number : 72 Adviser : Prof. Dr. ATİLA DORUM

6 vi TEŞEKKÜR Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve katkılarıyla bana yön veren Hocam Prof. Dr. ATİLA DORUM a, tecrubeleriyle beni destekleyen hocalarım, Doç. Dr. Serkan SUBAŞI ve Öğrt. Gör. Hakan BOLAT a, verilerinden ve tecrübelerinden faydalanmama olanak sağlayan EN-SU MÜHENDİSLİK e, Eşime, Aileme ve unutamayacağım çok kıymetli babam Hasan Hüseyin AKKAYA ya teşekkür ederim.

7 vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET....iv ABSTRACT.....v TEŞEKKÜR....vi İÇİNDEKİLER... vii ÇİZELGELERİN LİSTESİ....ix ŞEKİLLERİN LİSTESİ....xi RESİMLERİN LİSTESİ... xii HARİTALARIN LİSTESİ... xiii SİMGELER VE KISALTMALAR... xiv 1. GİRİŞ BARAJLARI MEYDANA GETİREN TESİSLER Genel Baraj Gövde Dolgu barajlar Beton barajlar Karma tipte barajlar Dolusavak Tesisleri Dolusvak tipleri Derivasyon Tesisleri Dipsavak Tesisleri BARAJ TİPİNİN SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER Genel Topoğrafya Jeolojik Şartlar Dolgu Malzemelerinin Yeterli Miktarda ve Kalitede mevcut olması Yapı Malzemelerinin Baraj Yerine Mesafesi Bölgedeki Sismik Aktivite Meteorolojik Şartlar İnşaat Süresi.....8

8 viii Sayfa 3.9. Gerekli Teknoloji Ve Uzman Kadronun Mevcudiyeti Aktif Hacim Doğanın Korunması Ve Çevre Şartları KURUÇAY BARAJI Giriş Kuruçay Barajı Gövde Alternatiflerinin Maliyet Analizleri Hardfill gövde Zonlu kum- çakıl dolgu gövde Ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde Rcc beton gövde Kuruçay Barajı Yol Maliyeti SONUÇ VE ÖNERİLER Hardfill Gövde Değerlendirmesi Avantajları Dezavantajları Zonlu Kum-Çakıl Dolgu Gövde Değerlendirmesi Avantajları Dezavantajları önyüzü Beton Kaplamalı kum-çakıl gövde değerlendirmesi Avantajları Dezavantajları Rcc beton Gövde Değerlendirmesi Avantajları Dezavantajları KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ... 72

9 ix ÇİZELGELERİN LİSTESİ Çizelge Sayfa Çizelge 4.1. Kuruçay barajı hardfill gövde maliyeti Çizelge 4.2. kuruçay barajı hardfil gövde batordo maliyeti Çizelge 4.3. Kuruçay barajı hardfill gövde dolusavak maliyeti Çizelge 4.4. kuruçay barajı hardfil gövde derivasyon ve sualma yapısı maliyeti Çizelge 4.5. Kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde maliyeti Çizelge 4.6. Kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde batardo maliyeti Çizelge 4.7. Kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde dolusavak maliyeti Çizelge 4.8. Kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde Derivasyon dipsavak maliyeti Çizelge 4.9. Kuruçay barajı önyüzü beton kum-çakıl dolgu gövde maliyeti Çizelge Kuruçay barajı önyüzü beton kum-çakıl dolgu gövde batardo maliyeti Çizelge Kuruçay barajı ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde dolusavak maliyeti Çizelge Kuruçay barajı ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde Derivasyon- derivasyon maliyeti Çizelge Kuruçay barajı Rcc gövde maliyeti Çizelge Kuruçay barajı Rcc gövde batardo maliyeti Çizelge Kuruçay barajı Rcc gövde dolusavak maliyeti Çizelge Kuruçay barajı Rcc gövde derivasyon-dipsavak maliyeti... 63

10 x Çizelge Sayfa Çizelge Kuruçay barajı ocağı yolu maliyeti Çizelge Kuruçay barajı A,B,C malzeme ocakları yol maliyeti Çizelge 5.1. Gövde Alternatiflerinin Maliyetleri... 68

11 xi ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil Sayfa Şekil 4.1. Kuruçay barajı hardfill gövde genel vaziyet planı Şekil 4.2. kuruçay barajı hadrfil gövde ve tip en kesiti Şekil 4.3. Kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde genel vaziyet planı Şekil 4.4. kuruçay barajı zonlu kum-çakıl dolgu gövde gövde ve tip en kesiti Şekil 4.5. Kuruçay barajı ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde genel vaziyet planı Şekil 4.6. kuruçay barajı ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde ve tip en kesiti Şekil 4.7. Kuruçay barajı RCC gövde genel vaziyet planı Şekil 4.8. kuruçay barajı RCC gövde ve tip en kesiti... 56

12 xii RESİMLERİN LİSTESİ Resim Sayfa Resim 4.1. Kuruçay baraj gövdesinin inşa edileceği alan Resim 1.2. Kuruçay baraj alanından görüntü... 11

13 xiii HARİTALARIN LİSTESİ Harita Sayfa Harita 4.1.Kuruçay barajının Türkiye deki yeri Harita 4.2.Kuruçay barajının işletme hali genel yerleşimi... 12

14 xiv SİMGELER VE KISALTMALAR Bu çalışmada kullanılmış bazı simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda sunulmuştur. Simgeler Açıklama D Y Düşey Yatay Kısaltmalar Açıklama DSİ HES ABD RCC SSB Devlet Su İşleri Hidroelektrik santral Amerika Birleşik Devletleri Roller Compacted Concerte silindirle Sıkıştırılmış Beton

15 1 1. GİRİŞ Baraj suyu toplama, sulama ve elektrik üretme amacıyla akarsular üzerine yapılan bent olarak tanımlanmaktadır[1]. Barajlar rezervuar, göl veya su birikimi oluşturarak suyun akışını önleyen, yönlendiren veya geciktiren yapılardır[2] su temini, sulama, taşkın kontrolü, hidroelektrik enerji üretimi, ulaşım, eğlence, kirlilik azalımı, endüstri gereksinimi, balıkçılık, faunanın korunumu, tuzluluk kontrolü ve yeraltı sularının beslenmesi gibi amaçlara yönelik olarak inşa edilir [3]. Suyun insan, hayvan ve bitki yaşamı için önemli bir doğal kaynak olması nedeniyle, bu kaynağın canlı yaşamı için kullanımı doğrultusunda yapılan çalışmalar insanlığın varlığı ile birlikte başlamıştır. İnsanlar milattan önceki yıllarda sulama amacıyla Irak, Ürdün ve Hindistan da rezervuar oluşturmuşlardır. İlk kurulan bazı barajlar 7000 yıl önce Mezopotamya da yapılmışlardır kayıtlara göre tarihte en önce kurulduğuna inanılan 15m yüksekliğindeki kaya dolgu baraj, M.Ö da Memphis in başkentinde içme su sağlamak için Nil nehri üzerinde Kosheish te inşa edilmiştir. Dünyanın en eski kemer barajı, İran ın kum şehri yakınlarında M.S lü yıllarda inşa edilmiştir[2]. 19. yüzyılın başında İspanya da 50 m yüksekliğindeki Puentes Barajının göçmesiyle birlikte, baraj tasarımıyla ilgili bazı temel tasarım esasları oluşmaya başlamıştır. Bu gün yeryüzünde içme, sulama ve sanayi suyu temini, taşkından korunma ve elektrik enerjisi üretimi vb. amaçlar için inşa edilmiş den fazla baraj bulunmaktadır[4]. Hiç şüphesiz bu ihtiyaç bundan sonra da artarak devam edecektir. Günümüzde bu ihtiyaçların giderilmesi için yapı teknolojinin de gelişmesiyle farklı malzemelerden inşa edilen baraj gövde tipleri ortaya çıkmıştır. Baraj gövde tipi seçiminde jeolojik, topoğrafik etkilerin dışında aynı servis süresi ve aynı yüksekliği sağlayabilecek baraj gövdelerinin maliyeti de etkili olmaktadır. Baraj yapıları gibi yüksek maliyetli yapılarda ekonomik alternatiflerin uygulanmasının ülke ekonomik alternatiflerin analizlerinin yapılması ülke ekonomisine katkıları azimsanmayacak kadar önemlidir.

16 2 2. BARAJLARI MEYDANA GETİREN TESİSLER 2.1 Genel Barajı meydana getiren tesisleri şu ana gruplarda toplayabiliriz[5]; 1. Baraj Gövdesi 2. Dolusavak tesisleri 3. Derivasyon tesisleri 4. Dipsavak tesisleri 5. Enerji iletim tesisleri(enerji amaçlı barajlarda yapılırlar. Bu yapılar hakkında aşağıda maksadımıza uygun olarak kısa bilgiler açıklanmaktadır Baraj Gövde Baraj gövde tiplerinin, özelliklerinin değişik yönlerden değerlendirilmelerine göre, farklı sınıflandırmalarının yapılması mümkündür. Aşağıdaki sınıflandırma ise, bazı özel uygulamaların dışında, baraj gövdesinde kullanılan malzeme cinsine ve bundan yararlanma şekline göre yapılmıştır[2] Dolgu barajlar Homojen gövdeli barajlar Memba şevi geçirimsiz kaplamalı kaya dolgu barajlar Beton barajlar Beton ağırlık barajları Beton kemer barajlar

17 Karma tipte barajlar Çoğunlukla dolgu ve beton ağırlık gövde kombinasyonlarından oluşur[2] Dolusavak Tesisleri Dolusavak deyimi ile su yapılarında, suyu membadan mansaba geçiren yapılar anlatılmaktadır[2]. Dolusavaklar, baraj rezervuarında toplanan su hacminin depolama kapasitesini aşması durumunda, fazla suların baraja zarar vermeden mansaba aktarılmasını sağlayan yapılardır. Dolusavağın yeterli kapasiteye sahip olması baraj emniyeti açısından çok önemlidir barajlardaki yıkılmalar genellikle uygun projelendirilmeyen veya yetersiz kapasiteli dolusavaklardan meydana gelmiştir. Kapasitesi büyük olan barajlarda fazla suyun gövde üzerinden aşması tehlikelidir. Beton barajlarda ise, ince kemer barajlar hariç. Az miktarda gövde üzerinden aşmasına izin verilebilir[6]. Ekonomik yönden düşünüldüğünde kapasite ve maliyet artışlarının doğru orantılı olduğu görülür. Genel olarak büyük kapasiteli bir dolusavağın maliyeti, küçük kapasiteli bir dolusavağın maliyetinden çok fazla değildir. Bu nedenle dolusavakların büyük kapasiteli olarak projelendirilmesinde yarar vardır Dolusavak tipleri Dolusavaklar iki genel gruba ayrılabilir[6], Serbest akışlı (kontrolsüz ) dolusavaklar Rezervuar su seviyesinin normal su seviyesini aşması durumunda fazla sular serbest olarak mansaba ileten dolusavaklardır. Daha çok küçük barajlarda

18 4 feyezan kontrolünün gerekmediği durumlarda kullanılır. Feyezan halinde eşik üzerinde oluşan su yükü baraj dolgu yüksekliğinin belirlediği için, gövde yüksekliğindeki artışın büyük maliyeti artışlarına sebep olmadığı, kısa kret uzunluklu, barajlar için uygundur Kapaklı (kontrollü) dolusavaklar Feyezan halinde gelen fazla suların dolusvak kreti üzerine yerleştirilen bir kapak tertibatı ile kontrollü olarak mansaba ileten dolusavaklardır. Özellikle rezervuar su seviyesini sabit tutmak için kullanılır. Feyezan debisini mansaba geçirirken kapaklar kısmen kaldırılır fakat su kotu sabit tutmaya çalışır böylelikle enerji üretimi için kullanılan düşü düşmemiş olur bu tip dolusavaklar genellikle enerji veya sulama amaçlı olan yüksek debili barajlarda kullanılır[6] Derivasyon Tesisleri Derivasyon, baraj inşaat alanını kuru tutabilmesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilmesidir. Genellikle batardolar ve derivasyon tünelinden ibaret yapılardır. Batardolar baraj gövdesinin küçültülmüşü gibidir. Memba batardosu suyun baraj inşaatına girmesini önlediği gibi derivasyon tünelinden çıkan suyun inşaat alanına girmesini önler. Derivasyon tüneli, suyu dağın içinden ileten çoğunlukla dairesel bazen de atnalı kesitinde bir yapıdır. Topografya uygunsa açık kanallı şekilde de yapılabilir Dipsavak Tesisleri Barajların işletmeye açılmasından sonra suyun mansaba kontrollü olarak verilmesini sağlayan sistemlere dipsavak sistemleri denir[7]. Genellikle dipsavak tesisleri aşağıdaki yapılardan meydana gelir[2].

19 5 Sualma yapısı Baraj gölünden, tek veya değişik seviyelerden su alabilen yapılardır. Memba tüneli(borusu) Sualma yapısından alınan suyu ileten yapılardır Tehlike vanası ve tıkacı Cebri boru veya ayar vanasında tamirat gerektiğinde suyu kesen vanadır Cebri boru Tehlike vanası ile ayar vanası arasında suyu ileten çelik borudur Ayar vanası ve ayar vana odası İstenilen su miktarına göre ayar yapan vanadır Enerji kırıcı tesis Suyun enerjisini alarak döküldüğü yere ve çevresine zara veresini önleyen yapılardır.

20 6 3. BARAJ TİPİNİN SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER 3.1 Genel Baraj gövde tipinin seçiminde, aks yerinin tasarlanan baraj tipine teknik yönden uygun olup olmaması birinci derecede rol oynar. Bazı özel durumların dışında, aks yeri birden fazla tipte baraj gövdesinin projelendirilmesine uygun olabilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığı takdirde, uygun görülen baraj tipleri planda yerleştirilip, boy ve enkesitleri hazırlanır ve diğer yapıların etkileri de göz önünde bulundurularak, kabaca ekonomik karşılaştırmaları yapılır. Bazı durumlarda, tesis ile ilgili diğer bir yapının maliyetinin az olması da baraj gövde tipinin seçilmesinde önemli bir etken olabilmektedir[8]. Buna örnek olarak, baraj gövdesi ile dolusavak ilişkisi verilebilir. Bir aks yerinde tasarlanan dolgu ve beton tipindeki barajların birbirine yakın maliyet değerleri olduğunu düşünüldüğünde, dolgu tipindeki barajda, gövde dışındaki dolusavağın boşaltım kanalı uzun ve yapı büyük hacimde kazı ile beton sarfiyatını gerektiriyor ise beton tipinde gövde üzerinde düzenlenmiş ekonomik bir dolusavak yapısı, toplam maliyeti önemli ölçüde düşürecektir.[9] Genel olarak baraj gövde tipinin seçimini belirleyen faktörler aşağıdaki başlıklarda açıklanmıştır[9] Topografya Topoğrafik değerlendirmeler bir baraj tipinin belirlenmesinde kararlaştırılma için başvurulan ilk bilgileri içermektedir. Baraj ve rezervuar alanının yüzey oluşumu ile baraj yerine ve malzeme alanlarına ulaşım gibi konuların ele alındığı topoğrafik çalışmalar sonucunda yapılacak barajın tipi hakkında ilk düşünceler oluşmaktadır[10]. Mesela, sağlam ve yüksek kayalıkların bulunduğu bir vadiye inşa edilecek baraj tipinin beton bir baraj olacağı açıktır. Yeterli ve kaliteli malzeme olması halinde bu gibi yerlerde kaya dolgu bir barajın yapımı da düşünülebilmektedir. Ancak oldukça dik ve derin bir vadide

21 7 kaya dolgu bir baraj inşa edip ayrıca bir dolusavak yapmaktansa, dolusavağı üzerine oturtma imkânı bulunan beton bir baraj inşaatı daha uygun ve daha ekonomik olabilmektedir. Diğer yandan geniş vadiler üzerine genellikle dolgu barajların inşası daha uygun olmakta; bu iki durum arasında kalan yerlerde ise karma bir baraj yapımı düşünülerek de çözüm yoluna gidilebilmektedir [4] Jeolojik Şartlar Tasarlanan baraj aksındaki jeolojik şartlar, temel tabakalarının kalınlığı, mukavemeti ve eğimi ile geçirgenliği, kırıklar ve fay zonları baraj tipinin seçiminde etkili olmaktadır [10]. Nehir yatağında derin bir alüvyon tabakası bulunması, beton barajın aleyhinde olan bir faktördür. Ayrıca temel kayasının taşıma gücünün düşük oluşu, dolgu baraj tipinde bir seçim yapılmasını gerekli kılabilir Dolgu Malzemelerinin Yeterli Miktar ve Kalitede Mevcut Olması Baraj aksı civarında yeterli miktarda inşaat dolgu malzemesi mevcut bulunmalıdır. Örneğin, jeolojik şartlar bir dolgu barajı gerektiriyor, fakat civarda çekirdek için geçirimsiz malzeme bulunmuyorsa, zonlu dolgu yerine homojen dolgu seçilir. Şayet barajın özellikleri (yüksekliği v.s.) buna da elvermiyorsa, asfalt veya beton memba kaplamalı kaya dolgu tipine gidilebilir[10] Yapı Malzemelerinin Baraj Yerine Mesafesi Bir baraj aksı için dolgu veya beton baraj tipinin her ikisi de uygun görülüyorsa, dolgu malzeme ocaklarının uzaklığı, beton baraj tipinin tercihini gerektirebilir. Bunun için bir maliyet karşılaştırması yapılmalıdır.

22 Bölgedeki Sismik Aktivite Bölgede sismik aktivitenin yoğun bulunması, özel bir baraj tipinin seçilmesini gerektirebilir. Bu durumda barajın temel ve yamaç şartları da göz önünde bulundurulur. Bu bölgelerdeki dolgu barajlar da ince kil çekirdekten, gövde içersinde geçirimsizliği sağlayacak düşey beton perdelerden kaçınılır[9] Meteorolojik Şartlar Eğer inşaatta killi yapı malzemesi büyük çapta söz konusu oluyor, fakat iklim şartları bunun işlenmesine uygun olmuyorsa, örneğin her mevsim yağışlı veya uzun süre don periyodu varsa, bu durumda beton baraj tipinin seçimine gidilir. Burada gerekli görülen inşaat süresi de beraber düşünülmesi gereken bir faktördür 3.8. İnşaat Süresi İnşaat süresi ekonomik bir inşaat yapmak isteyen bir yatırımcı için çok önemlidir. Herhangi bir sebepten dolayı inşaat süresi kısıtlı ise, çabuk inşa edilebilecek bir baraj tipi seçilir[11] Gerekli Teknoloji Ve Uzman Kadronun Mevcudiyeti Eğer belirli tipte bir baraj inşaatı için yeterli teknoloji ve yetişmiş uzman mühendis, usta, işçi ve müteahhit bulunmuyorsa ve bunların ithali de istenmiyorsa, projelendirme ve uygulama şartlarının daha kolay yerine getirilebileceği bir baraj tipi seçilir Aktif Hacim Aktif hacmi hızlı bir şekilde boşalan barajlarda, memba şev kaymalarını önlemek için ani seviye düşmelerine duyarsız baraj tipleri seçmek gerekir.

23 9 Örnek olarak beton ve membası geçirimsiz membranla kaplamalı kaya dolgu barajlar verilebilir. Zonlu barajlarda, merkezi kil çekirdekli çözümler kullanılır[9] Doğanın Korunması Ve Çevre Şartları Doğa ve çevrenin korunması günümüzde çok önem kazanmıştır. Mesela bitki örtüsünün çok yoğun olduğu bölgelerde, kil malzeme elde edebilmek için çok kıymetli tarımsal arazilerin talan edilmesi, ağaçların sökülmesi, doğaya çirkin bir görünüm verilmesi yerine, kil malzeme gerektirmeyen geçirimsiz memba kaplamalı kaya dolgu tipinde bir baraj gövdesi seçilmesi daha uygun olmaktadır. Kaya tabakası ile korumalı bir mansap şevi yerine, çimen ve bodur bitkilerle kaplanmış bir şev, doğa ile daha güzel bir uyum sağlayacaktır[9]. Dolgu veya beton tipinde baraj gövdelerinin seçiminde, ilgili diğer yapıların maliyetlerinin rol oynamasına rağmen, genelde vadinin biçimi ve jeolojisi tercih için en önemli faktör olmaktadır. Dar vadiler kemer ve ağırlık barajlarının projelendirilmesine elverişlidir. Ağırlık barajlarının, vadi genişledikçe ve tabanda alüvyon kalınlığı arttıkça ekonomisi azalır ve dolgu gövde lehine gelişir. Payandalı (boşluklu) beton barajlar daha geniş vadilerde ekonomik olabilir. Derin bir vadi ile üst kotlarda yatık yamaç kombinasyonlarında karma tipte baraj gövdeleri projelendirilebilir[9].

24 10 4. KURUÇAY BARAJI 4.1 Giriş Devlet su işleri genel müdürlüğü Etüt ve Plan dairesi tarafından Aralık 2001 yılında Suiş Proje+sial ortak girişimi elemanlarınca hazırlanan GAP Batman Silvan Projesi Planlama Raporu kapsamındaki Dicle nehrine soldan karışan çaylar üzerinde düşünülen ve toplam ha alanın sulanmasını sağlayacak 7 adet ova depolamasından birisi olan Kuruçay Barajı Diyarbakır ili sınırları içerisindedir. Diyarbakır-Silvan karayolunun 31. Km de, Kuruçay ile kesim noktasından 1,5 km kadar kuzeyinde, kuruçay üzerindedir. Kuruçay barajı yeri kuruçay üzerinde topoğrafik ve jeolojik yönden uygun görüldüğü cihetle seçilmiştir. Sulama sahalarına hâkimiyet bakımından baraj yerinin Diyarbakır- Silvan karayolunun kuzeyinde olması tercih edilmiştir. Kuruçay barajı, kuruçay ın kendi havzasından gelen sular, sulamadan dönen sular, ve Silvan Barajından ana kanala vasıtasıyla getirilecek suları regüle ederek 6013 ha lık arazinin sulanması amacıyla inşa edilecektir. PROJENİN YERİ Harita 4.1. Kuruçay barajının Türkiye deki yeri

25 11 Kret Resim 4.1. Baraj gövdesinin İnşa Edileceği Alan Resim 4.3. Kuruçay Barajı Alanından Görüntü

26 Harita 4.2 Kuruçay Barajının işletme hali Genel Yerleşim Planı 12

27 Kuruçay Barajı Gövde Alternatiflerinin Maliyet Analizleri Baraj gövde tipi olarak; 1. Hardfill (düşük dozlu beton) gövde 2. Zonlu kum çakıl dolgu gövde 3. Ön yüzü beton kaplamalı kum - çakıl dolgu gövde 4. Roller compacted concrete (RCC)/Silindirle sıkıştırılmış beton (SSB) Olmak üzere 4 alternatif çalışılmış her alternatife ait baraj ünitelerinin DSİ 2009 yılı Barajlar ve Hidroelektrik Santral (HES) birim fiyatları ile yaklaşık maliyetleri hesaplanmıştır Hardfill gövde Hardfill gövde alternatifinin karakteristik özellikleri şunlardır; Yeri : Diyarbakı Silvan Karayolu ile Kuruçayın kesim noktasının 3 km kuzeyi Amacı : Sulama Drenaj Alanı : 122 Km 2 Yıllık Ortalama Akım :17.67 hm 3 Baraj Gölü Min Su Kotu : m Normal Su Kotu : m Maksimum Su Kotu : m Ölü Hacim Kotu : m Min su kotunda göl hacmi : 8.50 hm 3 Max. Su kotunda göl hacmi : hm 3 Aktif göl hacmi : hm 3 Min. Su kotunda göl alanı : 1.36 hm 2

28 14 Max. Su kotunda göl alanı : 4.00 hm 2 Regülâsyon oranı : %86 Sulamaya verilen su : hm 3 / yıl Baraj Gövdesi Tipi : Hardfill Beton Dolgu Telveg Kotu : m Kret Kotu : m Talvegden Yüksekliği : m Temelden Yüksekliği : m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : 7.40 m Hardfill Gövde Dolgusu : m 3 Memba ve mansap şevleri : 1D / 0.7Y Gövdedeki enjeksiyon gelerisi : 2.50 m / 3.00 m Batardolar Memba batardosu kret kotu : m Memba batardosu kret genişliği : 8.00 m Memba batardosu hacmi : m 3 Mansap batardosu kret kotu : m Mansap batardosu kret genişliği : 8.00 m Mansap batardosu hacmi : m 3 Memba ve mansap batardoları şevi : 1D / 2Y Dolusavak Tipi Kapasitesi ( Q kat ) Yaklaşım kanalı kotu :Gövde üzerinde serbest : m 3 / sn : m

29 15 Kret Kotu Düşü havuzu boyutları(en/boy) : m : m / m Derivasyon Dipsavak Yeri ve Tipi : Sağ sahil Kutu menfez Adedi : 2 Boyutları : 3.00 m x 3.00 m Uzunluğu : m Giriş Çıkış Kotları : m Derivasyon kanalı(taban/yükseklik) : 2.50 m / 2.50 m ( beton kaplamalı trapez ) Q 25 Q 50 :89 m 3 / sn :103 m 3 / sn Sualma Yapısı Yeri ve Tipi : Sol sahil / çelik boru Boyutu : Ø 1500 mm Uzunluğu : m Giriş çıkış kotları : m Sulama alanı : 6013 ha Sulama verilecek su : hm 3

30 Şekil 4.1. Kuraçay Barajı hardfill gövde Genel Vaziyet Planı 16

31 Şekil 4.2. Kuruçay barajı hardfill gövde ve tip enkesiti 17

32 18 Çizelge 4.1. Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Maliyeti SIRA NO POZ NO İŞİN CİNSİ BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) A - KAZILAR Ocak sıyırma kazısı m 3, gövde sıyırma ve temel kazıları m 3 ) 1 B B Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması (Ocak sıyırma kazısı ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( %70 ) m , m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %20 ) m , B Kaya Kazılması ( % 10 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Beton, Kalıp, Demir 5 B B Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu (Gövdenin memba yüzünde sızdırmazlık için) ton , m , B RSS ( Hardfill ) Betonu dökülmesi m , B B B B PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması ( Gövdenin memba yüzündeki sızdırmazlık betonu ve gövde galerisinde) F2 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı ( Gövde gelerisinde ) Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması ( Gövde memba yüzündeki sızdırmazlık betonunda rötre donatısı ) Enjeksiyon İşleri kg , m , m , ton 323, , Açıkta m arasında her türlü formasyonda enjeksiyon deliği açılması kğ katı madde basılan deliklerde enjeksiyon yapılması Ara Toplam II (Beton, Kalıp, Demir, Enjeksiyon) mt , m , TL

33 19 Çizelge 4.1. (Devam )Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Maliyeti C - NAKLİYELER 14 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton , B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m ( B in ) m , B-07.D/5 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli m ( Sadece gövdenin memba yüzündeki sızdırmazlık betonu için ) Ara toplam III m , TL HARDFİLL GÖVDE TOPLAM MALİYETİ TL

34 20 Çizelge 4.2. Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Batardo Maliyeti SIRA NO POZ NO 1 B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Gövde sıyırma ve temel toplam kazıları m 3 Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması( % 90 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 10 ) m , B B Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Dolgu İmalatları Mekanik tokmakla baraj dolgusunun sıkıştırılması Ocak veya ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins klasta kazı ile dolgu yapılması (1 ve 3 Zonları için ) m , m , B Baraj gövdesinde tüvenan filtre konması m , B Ocaktan elde edilen malzeme ile riprap yapılması Sulama ve Sıkıştırmalar m , B /B 8 B B B Titreşimli silindirlegövde dolgusunun sıkıştırılması (3 zonu+ft filtre) 200 m 3 kum-çakıl malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle Gövde dolgusunun sıkıştırılması ( Kil ) 100 m 3 kil malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle sıkıştırılan Baraj dolgusunun sulanması ( Kil ) 1 m3 malzemeye m3 su Kaya ve keçiayağı ile sıkıştırılan dolgular haricinde Baraj dolgusunun sulanması (3 No'lu zon + Filtre ) 1 m3 malzemeye m3 su Ara Toplam II ( Dolgu, Sıkıştırma ve Sulamalar ) C - NAKLİYELER saat , saat , m , m , TL 12 B-07.D/3 Kazı Nakli 750m ( B için ) m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750m ( B için ) m , B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli ( Kil m ) m , B-07.D/3 16 B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli 4500 m ( Batardonun 3 ve Filtre zonları için ) Dolgu malzemesi nakli ( Riprap Kayası - 35Km) m , m , Ara Toplam III TL BATARDOLARIN TOPLAM MALİYETİ TL

35 21 Çizelge 4.3. Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Dolusavak Maliyeti SIRA NO POZ NO İŞİN CİNSİ BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) KAZILAR ( Toplam Kazı m 3 ) 1 B Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( %40 ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %45 ) m , B Kaya Kazılması ( %15 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B Kayalık zeminde beton altı hazırlanması m , B B Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu ton , m , B - 17.D/6 Ocak moloz taşı ile tahkimat yapılması m , B B B /1 PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F1 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması kg , m , m , B /1 F2 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı m , B Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması ton 388, , Ara Toplam II TL C - NAKLİYELER 13 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72 Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton , B-07.D/3 Kum - çakıl Nakli 4500 m ( Beton Malzemesi İçin ) m , B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m ,

36 22 Çizelge 4.3. (Devam) Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Dolusavak Maliyeti 17 B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , B-07.D/5 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , Ara Toplam III TL DOLUSAVAK TOPLAM MALİYETİ TL

37 23 Çizelge 4.4. Kuruçay Barajı Hardfill Gövde Derivasyon Ve Sualma Yapısı Maliyet SIRA NO POZ NO İŞİN CİNSİ BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI (TL ) A - KAZILAR ( Toplam Kazı m 3 ) 1 B Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması ( %30 ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %55 ) m , B Kaya Kazılması ( % 15 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B B B Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İstenen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi Ton , m , Kg , B F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı m , B /1 F1 Cinsi Düz Yüzeyli Kalıp Yapılması m , B B-23.D/3 11 B-23.D/4-a Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri yapılması Dipsavak vanası ve kumanda mekanizmasının yerleştirilmesi Açıkta çelik boru ve mesnetlerinin montajı Ton , Kg Kg , Ara Toplam II TL C - NAKLİYELER 12 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72 Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton , B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( 4500m ) - Beton Malzemesi İçin m , B-07/D3 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , B-07/D4 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , B-07/D5 Kazı Nakli 750 m ( B için ) m , Ara Toplam III TL DERİVASYON TOPLAM MALİYETİ TL

38 Zonlu kum çakıl dolgu gövde Zonlu kum-çakıl dolgu gövde alternatifinin karakteristik özellikleri şunlardır; Yeri :Diyarbakır-Silvan Karayolu ile kuruçayın kesim noktasının 3 Km kuzeyi Amacı : Sulama Hidroloji Drenaj Alanı : 122 Km 2 Yıllık Ortalama Akım : hm 3 Sulamaya Verilen Su : hm 3 Sulama alanı : 6013 ha Baraj Gölü Minumum Su Seviyesi : 665,00 m Normal Su Seviyesi : m Maksimum Su Seviyesi : m Min.S.S Göl Hacmi : hm 3 N.S.S Göl Hacmi : hm 3 Max.S.S Göl Hacmi : hm 3 Aktif Göl Hacmi : hm 3 Baraj Gövdesi Tipi Talveg Kotu Kret Kotu Talvegden Yüksekliği : Zonlu Kum - Çakıl Dolgu : m : m : m

39 25 Temelden Yüksekliği : m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : m Gövde Dolgusu : m 3 Memba şevi : 1D / 3Y Mansap şevi : 1D / 2.5Y Batardolar Memba batardosu kret kotu : m Memba batardosu kret genişliği : 8.00 Mansap batardosu kret kotu : m Mansap batardosu kret genişliği : 8.00 m Memba ve Mansap batardoları toplam dolgu hacmi : m 3 Memba batardosu şevleri : 1D / 3.0Y(Memba) 1D / 2.5Y(Mansap) Mansap Batardosu şevleri : 1D / 2Y ( Memba Mansap) Dolusavak Yeri / Tipi :Sol Sahil / Karşıdan Alışlı Serbest Q Muhtemel Max. debi Q Hesap : Yaklaşım kanalı kotu Eşik Kret Kotu Eşik Genişliği Deşarj Kanalı Genişliği Deşarj Kanalı Boyu : m 3 / sn : m 3 / sn : m : m : m : m : m Deşarj Kanalı Eğimi : ~ 0.18 Düşü havuzu boyutları(en/boy) : m / m

40 26 Derivasyon Dipsavak Yeri ve Tipi : Sağ sahil / Beton kondüvi Adedi : 1 Boyutları : D = 2.80 m ( At Nalı ) Uzunluğu : m Giriş Çıkış Kotları : m m Eğimi : Q 25 Q 50 : 89 m 3 / sn : 103 m 3 / sn Su Alma Yapısı Yeri ve Tipi : Sağ sahil / kule Boyutu : 2.50 x 2.50 mm Yapı üst kotu : Dipsavak Borusu ( Çelik ) : Ø 800 mm Boru uzunluğu : m Ayar vanası : 750 mm x 750 m

41 Şekil 4.3. kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl Dolgu Gövde Genel Vaziyet Planı 27

42 Şekil 4.4. Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl Dolgu Gövde Tip Enkesit 28

43 29 Çizelge 4.5. Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl dolgu Gövde Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Ocak sıyırma Kazısı m 3, Gövdenin yamaç sıyırması ve temel kazısı m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması ( Ocak sıyırması ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması ( %80 ) BİRİM B.FİYA MİKTARI TI TUTARI (TL) m , m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 10 ) m , B Kaya Kazılması ( %10 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Dolgu İmalatları B B mekanik tokmakla gövde dolgusunun sıkıştırılması Ocak veya ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins klasta kazı ile dolgu yapılması (Gövdenin 3 ve 1 zonları ) m , m , B Baraj gövdesinde tüvenan filtre konması m , B B B B D.900/ 11 2 Baraj gövdesinde elenmiş filtre konması ( Gövdenin Fç ve Fk zonları ) Filtre malzemesi yıkanması ( tüvenan filtre dahil ) Ocaktan elde edilen malzeme ile riprap yapılması Ocak ya da ariyet kayası ile gövde dolgusu yapılması ( K zonu ) Ø 200 mm Çaplı PVC Tünel Tipi Dren Borusunun Konması m , m , m , m , mt 720,00 12,

44 30 Çizelge 4.5. (Devam) Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl dolgu Gövde Maliyeti Sulama ve sıkıştırmalar 12 B B /B 14 B B Keçiayağı tipi silindirlerle Gövde dolgusunun sıkıştırılması - Ana gövdenin 1 No'lu zonu (100 m 3 kil için 1 saat sıkıştırma) Titreşimli silindirlerle Gövde dolgusunun sıkıştırılması ( Gövdenin 3 ve Filtre zonları) 200 m 3 kum - çakıl için 1 saat sıkıştırma Keçiayağı ile sıkıştırılan baraj dolgusunun (kil) sulanması - 1 m 3 kil için m 3 su ( Gövdenin 1 No'lu kil zonu) Kaya ve keçiayağı ile sıkıştırılan dolgular haricindeki baraj dolgusunun sulanması ( Gövdenin 3 ve filtre zonları ) 1 m 3 kum - çakıl için m 3 su saat , saat , m , m , Ara Toplam II TL C - ENJEKSİYON İŞLERİ B Açıkta m arasında her türlü formasyonda enjeksiyon deliği açılması kğ katı madde basılan deliklerde konsolidasyon enjeksiyonu Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli(muhtemel gövde perde enjeksiyonunda) mt , m , ton , Ara Toplam III TL D - NAKLİYELER Kazı Nakliyeleri 19 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72 Km ) m , B-07.D/3 Kazı nakli B için 750 m m , B-07.D/4 Kazı nakli B için 750 m m , B-07.D/5 Kazı nakli B için 750 m m ,

45 31 Çizelge 4.5 (Devam) Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl dolgu Gövde Maliyeti Dolgu Nakliyeleri 23 B-07.D/3 24 B-07.D/3 25 B-07.D/3 26 B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( 4 500m ) Gövdenin 3 zonu için Kum-Çakıl Nakli (4 500m ) Gövdenin Ft, Fç ve Fk filtre zonları için Kil nakli ( 1000 m ) Gövdenin 1 No'lu zonuna Kaya nakli ( 35Km) Gövdenin R ve K zonuna m , m , m , m , Ara Toplam IV TL KUM - ÇAKIL GÖVDENİN TOPLAM MALİYETİ ( Kotu ) TL

46 32 Çizelge 4.6. Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl dolgu Gövde Batardoları Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Gövde sıyırma ve temel toplam kazıları m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması( % 90 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 10 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Dolgu İmalatları 3 B B Pünomatik tokmakla baraj dolgusunun sıkıştırılması Ocak veya ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins klasta kazı ile dolgu yapılması (1 ve 3 Zonları için ) m , m , B Baraj gövdesinde tüvenan filtre konması m , B B /B 8 B B B Ocaktan elde edilen malzeme ile riprap yapılması Sulama ve Sıkıştırmalar Titreşimli silindirlegövde dolgusunun sıkıştırılması (3 zonu+ft filtre) 200 m 3 kum-çakıl malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle Gövde dolgusunun sıkıştırılması ( Kil ) 200 m 3 kil malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle sıkıştırılan Baraj dolgusunun sulanması ( Kil ) 1 m 3 malzemeye m 3 su Kaya ve keçiayağı ile sıkıştırılan dolgular haricinde Baraj dolgusunun sulanması (3 No'lu zon + Filtre ) 1 m 3 malzemeye m 3 su Ara Toplam II ( Dolgu, Sıkıştırma ve Sulamalar ) m , Saat , Saat , m , m ,

47 33 Çizelge 4.6. (Devam)Kuruçay Barajı Zonlu Kum Çakıl dolgu Gövde Batardoları Maliyeti C - NAKLİYELER 11 B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için , B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli ( Kil m ) m , B-07.D/3 15 B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli 4500 m ( Batardonun 3 ve Filtre zonları için ) Dolgu malzemesi nakli ( Riprap Kayası - 35Km) m , m , Ara Toplam III BATARDOLARIN TOPLAM MALİYETİ ( Kotu ) TL

48 34 Çizelge 4.7. Kuruçay Barajı Kum-Çakıl Gövde dolgu Dolusavak Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Toplam Dolusavak kazısı m 3 Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( %30 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %50 ) m , B Kaya Kazılması ( %20 ) m , Ara Tplam I TL B - İMALATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B B B B B B B /1 B /2 12 B D.900/ D.900/2 Ocak ya da ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins malzeme ile dolgu yapılması ( Yaklaşım kanalı ve eşik duvarı arkasında ) Her türlü kayalık zeminde beton altı hazırlanması Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F1 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F3 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması Ø 150 mm Çaplı PVC Tünel Tipi Dren Borusunun Konması Ø 200 mm Çaplı PVC Tünel Tipi Dren Borusunun Konması ton 231 2,3 531 m , ton , m , kg , m , m , m , ton 91, , mt 214,00 8, mt 368,00 12,

49 35 Çizelge 4.7. (Devam) Kuruçay Barajı Kum-Çakıl Gövde Dolusavak Maliyeti Dolgular 15 B-D.308 Duvar arkasının mevcut kazı malzemesi ile doldurulması m , B-17.D/6 Ocak moloz taşı ile tahkimat m , Ara Toplam II TL C - NAKLİYELER 17 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton 761,00 13, B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton 91 82, B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/5 Kum-Çakıl Nakli ( m ) Beton Malzemesine m , B-07.D/3 24 B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( 300 m ) Duvar arkası dolgusuna Kil Nakli ( 300 m ) Yaklaşım kanalı ve eşik duvar arkaları için m , m , Ara Toplam III TL DOLUSAVAK TOPLAM MALİYETİ ( L=25.00 m ) TL

50 36 Çizelge 4.8. Kuruçay Barajı Kum-Çakıl dolgu Gövde Derivasyon-Dipsavak Maliyeti SIRA NO POZ NO İŞİN CİNSİ BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) 1 B A - KAZILAR ( Toplam derivasyon kazısı m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( % 30 ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 50 ) m , B Kaya Kazılması ( %20 ) m , Ara Toplam I TL B - İMLATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B B B B B B B /1 B /2 12 B B-23.D/4 Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozde kum ve graviye kullanılarak dökülen demirsiz beton İdarece istenilen dozde kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F2 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F1 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F3 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması Tünelde çelik boru ve mesnetlerinin montajı ton , m , m , kğ , m , m , m , m , ton , Kg , B Giriş ızgarası ve her türlü demir kapaklar Kğ , Ara Toplam II TL

51 37 Çizelge 4.8. Kuruçay Barajı Kum-Çakıl dolgu Gövde Derivasyon Dipsavak Maliyeti C - NAKLİYELR 15 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton 66 82, B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/5 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( m ) - Beton malzemesi için m , Ara Toplam III TL DERİVASYON TOPLAM MALİYETİ(D=2.80 m) TL Ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde Ön yüzü beton kum-çakıl dolgu gövde alternatifinin karakteristik özellikleri şunlardır; Yeri : Diyarbakır-Silvan Karayolu ile Kuruçay kesim noktasının 3 Km kuzeyi Amacı : Sulama Hidroloji Drenaj Alanı : 122 Km 2 Yıllık Ortalama Akım : hm 3 Sulamaya Verilen Su : hm 3 Sulama alanı : 6013 ha

52 38 Baraj Gölü Minumum Su Seviyesi : m Normal Su Seviyesi : m Maksimum Su Seviyesi : m Min.S.S Göl Hacmi :7.500 hm 3 N.S.S Göl Hacmi : hm 3 Max.S.S Göl Hacmi : hm 3 Aktif Göl Hacmi : hm 3 Baraj Gövdesi Tipi :Ön yüzü beton kaplamalı Kum - Çakıl dolgu Talveg Kotu : m Kret Kotu : m Beton parapet üst kotu : m Talvegden Yüksekliği : m Temelden Yüksekliği : m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : 8.00 m Gövde Dolgusu : m 3 Memba Şevi : 1D / 1.6Y Mansap Şevi : 1D / 1.6Y Batardolar Memba batardosu kret kotu Memba batardosu kret genişliği Mansap batardosu kret kotu Mansap batardosu kret genişliği Memba ve mansap batardolar : m : 8.00 m : m : 8.00 m

53 39 toplam dolgu hacmi : m 3 Memba ve mansap batardoları şevi : 1D / 2Y Dolusavak Yeri / Tipi : Sol sahil / Karşıdan alışlı Serbest Q Muhtemel Max. debi Q Hesap : Yaklaşım kanalı kotu Eşik Kret Kotu : m 3 / sn : m 3 / sn : m : m Eşik Genişliği : 25.00m Deşarj Kanalı Genişliği : m Deşarj Kanalı Boyu : m Deşarj Kanalı Eğimi : ~ 0.18 Düşü havuzu boyutları(en/boy) : m / m Derivasyon Dipsavak Yeri ve Tipi : Sağ sahil / Beton kondüvi Adedi : 1 Boyutları : D = 2.80 m ( At Nalı ) Uzunluğu : m Giriş Çıkış Kotları : m m Eğimi : Q 25 Q 50 :89 m 3 / sn :103 m 3 / sn

54 40 Sualma Yapısı Yeri ve Tipi Boyutu Yapı üst kotu : Dipsavak Borusu ( Çelik ) Boru uzunluğu Ayar vanası : Sağ sahil / karesel : 2.50 x 2.50 mm : Ø 800 mm : m : 750 mm x 750 mm

55 Şekil 4.5. Kuruçay barajı önyüzü beton kum-çakıl dolgu gövde genel vaziyet Planı 41

56 Şekil 4.6. Kuruçay barajı önyüzü beton kum-çakıl dolgu gövde genel planı ve Tip enkesiti 42

57 43 Çizelge 4.9. Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Ocak sıyırma kazısı m 3, Gövde sıyrmaları ve temel kazısı m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( Ocak sıyırma kazısı ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( %80 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %10 ) m , B Kaya Kazılması ( %10 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Dolgu İmalatları 5 B B B B Ocak veya ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins klasta kazı ile dolgu yapılması (Gövdenin 3 zonu ) Ocak ya da ariyetten kaya malzemesi ile gövde dolgusu yapılması ( 3A ve K zonları ) Baraj gövdesinde elenmiş filtre konması (Gövdenin 2B zonu ) Filtre malzemesi yıkanması (Gövdenin 2B zonu ) m , m , m , m , Sulama ve sıkıştırmalar 10 B B /B 12 B Mekanik tokmakla baraj dolgusu sıkıştırılması Titreşimli silindirlerle Gövde dolgusunun sıkıştırılması ( Gövdenin 3, 2B, 3A ve K zonları) 200 m 3 kum - çakıl için 1 saat sıkıştırma) Kaya ve keçiayağı ile sıkıştırılan dolgular haricindeki baraj dolgusunun sulanması ( Gövdenin 3, 2B zonları zonları ) 1 m 3 kum - çakıl için m 3 su m , saat , m ,

58 44 Çizelge 4.9. (Devam) Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde maliyeti 14 B B B B YBF YBF - 1/2 20 B B İdarece istenilen dozde kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu İdarece istenilen dozde konkasör kumu ve kırmataş kullanarak dökülen önyüz betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi Bakır Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi Genleşme ve birleşme derzlerinin neopran şeritle korunması Bakır Sututuculara 20 mm çapında neopran çubuk yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması m , m , kg , kg , mt , m , m , ton 335, , B - D.304 Ankraj ya da bulon deliği açılması mt , B - D.305 Ankraj demiri konulması kg , Alt Toplam II TL C - ENJEKSİYON İŞLERİ B Açıkta m arasında her türlü formasyonda enjeksiyon deliği açılması kğ katı madde basılan deliklerde enjeksiyon yapılması Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli mt , m , ton , Ara Toplam ııı TL D - NAKLİYELER Kazılar 27 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton ,

59 45 Çizelge 4.9. (Devam) Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Maliyeti D - NAKLİYELER Kazılar 27 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton , B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/5 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( m )Sadece parapet betonu için olup ön yüz kaplama betonu hariç Dolgular m , B-07.D/3 34 B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( m ) Gövdenin 3, 2B zonları için m 3 m , Kaya Nakli ( 35 Km ) Gövdenin 3A ve K zonları için toplam m 3 m , Ara toplam IV TL ÖN YÜZÜ BETON KAPLAMA KUM TL

60 46 Çizelge Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Batardoları Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Gövde sıyırma ve temel toplam kazıları m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins kalasta zeminin kazılması( % 90 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 10 ) m , Ara Toplam I TL B - İMALATLAR Dolgu İmalatları 3 B B Pünomatik tokmakla baraj dolgusunun sıkıştırılması Ocak veya ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins klâsta kazı ile dolgu yapılması (1 ve 3 Zonları için ) m , m , B Baraj gövdesinde tüvenan filtre konması m , B B /B 8 B B B Ocaktan elde edilen malzeme ile riprap yapılması Sulama ve Sıkıştırmalar Titreşimli silindirlegövde dolgusunun sıkıştırılması (3 zonu+ft filtre) 200 m 3 kum-çakıl malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle Gövde dolgusunun sıkıştırılması ( Kil ) 200 m 3 kil malzemeye 1 saat sıkıştırma Keçiayağı tipi silindirle sıkıştırılan Baraj dolgusunun sulanması ( Kil ) 1 m 3 malzemeye m 3 su Kaya ve keçiayağı ile sıkıştırılan dolgular haricinde Baraj dolgusunun sulanması (3 No'lu zon + Filtre ) 1 m 3 malzemeye m 3 su Ara Toplam II ( Dolgu, Sıkıştırma ve Sulamalar ) m , saat , Saat , m , m ,

61 47 Çizelge (Devam)Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Batardoları Maliyeti C - NAKLİYELER 11 B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için , B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli ( Kil m ) m , B-07.D/3 15 B-07.D/3 Dolgu malzemesi nakli 4500 m ( Batardonun 3 ve Filtre zonları için ) Dolgu malzemesi nakli ( Riprap Kayası - 35Km) m , m , Ara Toplam III BATARDOLARIN TOPLAM MALİYETİ ( Kotu ) TL

62 48 Çizelge Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Dolusavak Maliyeti SIRA POZ NO NO 1 B İŞİN CİNSİ A - KAZILAR ( Toplam Dolusavak kazısı m 3 Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( %30 ) BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( %50 ) m , B Kaya Kazılması ( %20 ) m , Ara Tplam I TL B - İMALATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B B B B B B B /1 B /2 12 B D.900/ D.900/2 Ocak ya da ariyetten kaya ve batak zeminler hariç her cins malzeme ile dolgu yapılması ( Yaklaşım kanalı ve eşik duvarı arkasında ) Her türlü kayalık zeminde beton altı hazırlanması Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F1 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F3 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması Ø 150 mm Çaplı PVC Tünel Tipi Dren Borusunun Konması Ø 200 mm Çaplı PVC Tünel Tipi Dren Borusunun Konması ton 231 2,3 531 m , ton , m , kg , m , m , m , ton 91, , mt 214,00 8, mt 368,00 12,

63 49 Çizelge (Devam) Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Dolusavak Maliyeti Dolgular 15 B-D.308 Duvar arkasının mevcut kazı malzemesi ile doldurulması m , B-17.D/6 Ocak moloz taşı ile tahkimat m , Ara Toplam II TL C - NAKLİYELER 17 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton 761,00 13, B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton 91 82, B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/5 Kum-Çakıl Nakli ( m ) Beton Malzemesine m , B-07.D/3 24 B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( 300 m ) Duvar arkası dolgusuna Kil Nakli ( 300 m ) Yaklaşım kanalı ve eşik duvar arkaları için m , m , Ara Toplam III TL DOLUSAVAK TOPLAM MALİYETİ ( L=25.00 m ) TL

64 50 Çizelge Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Derivasyon Dipsavak Maliyeti SIRA NO POZ NO İŞİN CİNSİ BİRİM MİKTARI B.FİYATI TUTARI ( TL ) 1 B A - KAZILAR ( Toplam derivasyon kazısı m 3 ) Kaya ve batak zeminler hariç her cins zeminde kazı yapılması ( % 30 ) m , B Yumuşak Kaya Kazılması ( % 50 ) m , B Kaya Kazılması ( %20 ) m , Ara Toplam I TL B - İMLATLAR ( Beton, Kalıp, Demir ) 4 B B B B B B B /1 B /2 12 B B-23.D/4 Her türlü inşaat aksamının bünyesine giren çimentonun bedeli İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen demirsiz beton İdarece istenilen dozda kum ve graviye kullanılarak dökülen betonarme betonu PVC Cinsi Sututucu conta temini ve yerleştirilmesi F2 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F2 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F1 cinsi düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması F3 cinsi eğri yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Ø 14 ve daha büyük çaplı Betonarme demiri hazırlanması ve yerine konması Tünelde çelik boru ve mesnetlerinin montajı ton , m , m , kg , m , m , m , m , ton , Kg , B Giriş ızgarası ve her türlü demir kapaklar Kg , Ara Toplam II TL

65 51 Çizelge (Devam) Kuruçay Barajı Ön Yüzü Beton Kum - Çakıl Dolgu Gövde Derivasyon Dipsavak Maliyeti Ara Toplam II TL C - NAKLİYELR 15 B-07.D/1 Çimento Nakli ( 72Km ) Ton , B-07.D/2 Demir Nakli ( 542 Km ) Ton 66 82, B-07.D/3 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/4 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/5 Kazı Nakli 750 m B için m , B-07.D/3 Kum-Çakıl Nakli ( m ) - Beton malzemesi için m , Ara Toplam III TL DERİVASYON TOPLAM MALİYETİ(D=2.80 m) TL Rcc beton gövde Rcc Beton l gövde alternatifinin karakteristik özellikleri şunlardır; Yeri kuruçayın kesim noktasının 3 Amacı :Diyarbakır-Silvan Karayolu ile Km kuzeyi : Sulama Hidroloji Drenaj Alanı : 122 Km 2 Yıllık Ortalama Akım : hm 3 Sulamaya Verilen Su : hm 3 Sulama alanı : 6013 ha

66 52 Baraj Gölü Minumum Su Seviyesi : m Normal Su Seviyesi : m Maksimum Su Seviyesi : m Min.S.S Göl Hacmi : hm 3 N.S.S Göl Hacmi : hm 3 Max.S.S Göl Hacmi : hm 3 Aktif Göl Hacmi : hm 3 Baraj Gövdesi Tipi : RCC Beton gövde Talveg Kotu : m Kret Kotu : m Talvegden Yüksekliği : m Temelden Yüksekliği : m Kret Uzunluğu : m Kret Genişliği : 5.00 m Gövde Dolgusu : m 3 Memba şevi : 10D / 1Y Mansap Şevi : 1D / 0.8Y Batardolar Memba batardosu kret kotu : m Memba batardosu kret genişliği : 8.00 m Mansap batardosu kret kotu : m Mansap batardosu kret genişliği : 8.00 m Memba ve Mansap batardoları toplam dolgu hacmi : m 3 Memba ve mansap batardoları şevi : 1D / 2Y

67 53 Dolusavak Yeri / Tipi : Gövde üzerinde / Serbest Q Muhtemel Max. debi Q Hesap : Yaklaşım kanalı kotu Eşik Kret Kotu : m 3 / sn : m 3 / sn : m : m Eşik Genişliği : 25.00m Deşarj Kanalı Genişliği : m Deşarj Kanalı Boyu : m Deşarj Kanalı Eğimi : Düşü havuzu boyutları(en/boy) : m / m Derivasyon Dipsavak Yeri ve Tipi : Sağ sahil / Beton kondüvi Adedi : 1 Boyutları : D = 3.00 m ( Dairesel ) Uzunluğu : m Giriş Çıkış Kotları : m m Eğimi : Su Alma Yapısı Yeri ve Tipi : Sağ sahil / kule Boyutu : 2.50 x 2.50 mm Yapı üst kotu : Dipsavak Borusu ( Çelik ) : Ø 800 mm Boru uzunluğu : m Ayar vanası : 750 mm x 750 mm Q 25 Q 50 : 89 m 3 / sn : 103 m 3 / sn

68 Şekil 4.7 Kuruçay barajı Rcc gövde genel vaziyet planı 54