KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

Transkript

1 KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1

2 2

3 Lokomotor sistemi oluşturan yapılar içinde en fazla stres altında kalan kıkırdaktır. Eklem kıkırdağı; 1) Kan damarlarından, 2) Lenf kanallarından, 3) Sinirlerden yoksundur. 3

4 Eklem kıkırdağının fonksiyonları; 1) Ekleme binen yükleri geniş yüzey oluşturarak çevreye dağıtmak, 2) Minimum fonksiyon ve maksimum dayanıklılık sağlayarak hareketlere izin vermektir. 4

5 Eklem kıkırdağının %10 unu oluşturan kondrositler matrix salgılanmasından sorumludur. Kıkırdak dokuda: - %10-30 oranında kollajen - %3-10 oranında proteoglikan - %60-87 oranında ise su,, inorganik tuzlar, glikoproteinler, lipidler ve diğer matrix proteinleri 5

6 Kollajen: Kıkırdakta bol miktarda vardır ve maksimum dayanıklılık sağlar. Kollajenin önemli özelliği gerilebilme ve maksimum dayanma gücüdür, eklemin stres ve yaralanmalara karşı direncini artırır. Kıkırdak 3 yapısal bölgeye ayrılır; 6

7 1) Superficial tabaka: Tüm kalınlığın %10-20 sini oluşturur. Kollajen lifler yüzeye paraleldir. 2) Orta tabaka: Tüm kalınlığın %20-40 ını oluşturur. Kollajen lifler yüzeye obliktir. 3) Derin tabaka: Tüm kalınlığın %30 unu oluşturur. Kollajen lifler yüzeye diktir ve kemiğe tutunarak kemik ile kartilaj arasında kilitlenme sağlar. 7

8 Kollajen fibriller en fazla gerilim kuvvetlerine karşı dayanıklılık gösterir. Kompresyon kuvveti altında ise kolayca bükülebilirler. Kıkırdak avasküler yapıda olup beslenmesi sinoviyal sıvıdan sağlanır. Ayrıca gaz alışverişine izin verir ve besin ve artık maddelerin diffüzyonu ile beslenmesi sağlanır. 8

9 Eklem kıkırdağı biyomekanisi iki fazdan oluşur: 1) Solid (katı) organik matriks (kollajen, proteoglikan) 2) Serbestçe hareket eden interstisyel sıvı 9

10 Permeabilite (geçirgenlik): Eklem kıkırdağının geçirgenliği basınç artışı ve deformasyonla azalır. Osteoartritte doku geçirgenliği normalden daha fazladır. İnterstisyel sıvının tamamen çıkışını önlemek için eklem kıkırdağınn mekanik feedback kontrol mekanizması vardır. 10

11 Mekanik feedback kontrol mekanizması; 1) Normal doku beslenme ihtiyaçları, 2) Eklemin lubrikasyonu (kayganlığı), 3) Yük taşıma kapasitesi, 4) Dokunun korunması için önemlidir. 11

12 Materyallerin mekaniksel davranışları viskoelastik olarak bilinir. Viskoelastik özelliğe sahip olan maddeler iki ana cevap oluştururlar. 1) Krep cevabı 2) Stres relaksasyonu 12

13 Krep cevabı: Viskoelastik materyaller üzerinde sabit yük uygulaması yapılır ve bu uygulama devam ederken uygulanan yük altında deformasyon giderek artar. Bu deformasyon bir dengeye ulaşıncaya kadar devam eder ve buna krep cevabı denir. 13

14 Stres relaksasyonu: Viskoelastik maddede başlangıçta hızlı, daha sonra yavaş deformasyon meydana gelir. Kompresyon stresi belli zaman diliminde dokuya uygulanır ve denge hali oluşana kadar deformasyon meydana gelir. Kompresyon fazında sıvı eksudasyonu oluşur. Stres relaksasyon fazında ise sıvı eski yerine döner ve solid matriks yüzeyde yoğun iken eski yerine döner. 14

15 Kıkırdak içindeki madde dizilişine göre 3 grupta incelenir: 1) Hyalin kıkırdak 2) Elastik kıkırdak 3) Fibröz kıkırdak 15

16 1) Hyalin kıkırdak: Kemiklerin temelini teşkil eden kıkırdaktır. Esneyebilme özelliği az olmasına karşın dayanıklılığı fazladır. 4-5 tanesi bir araya gelerek kümeleşme ve dizilim gösterir. Bu dizilime teritorium denir. Kıkırdak hücrelerin etrafını saran kıkırdak kapsülü içinde çepeçevre bir boşluk vardır. Bu boşluğa Lacuna adı verilir. 16

17 2) Elastik kıkırdak: Esneyebilme kabiliyeti fazla, dayanıklılığı azdır. Teritorium yapmazlar. En çok burun kanatları ve larinkste bulunurlar. 3) Fibröz kıkırdak: Yapı bakımından hyalin kıkırdağa benzer. Daha çok intervertebrak disklerin çevresinde ve anulus fibroziste bulunur. Dayanıklılık gerektiren yerlerde yerleşir. 17

18 Kıkırdağın aşınması; 1) İnterfacial aşınma 2) Yorgunluk kaynaklı aşınma 18

19 1) İnterfacial aşınma: Temas eden yüzeylerde kayma olmadan yüzeyden ayrılmaların olmasıdır. Yüzeylerde parçalanma olur ya da sinoviyal eklemlerde dejenerasyon oluşur. 2) Yorgunluk kaynaklı aşınma: Tekrarlayıcı stresler altında oluşur. Belirli zamanda tekrarlı uygulanan çeşitli derecede yüklemeler kıkırdağa yük bindirir. 19

20 TEŞEKKÜRLER ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 20