İşin Temini ve Şantiye Faaliyetleri. İnşaat ve Şantiye Yönetimi. İyi Bir Şantiye Yönetimi İçin Yapılması Gerekenler

Transkript

1 BÖLÜM -2 İşin Temini ve Şantiye Faaliyetleri İnşaat ve Şantiye Yönetimi İyi Bir Şantiye Yönetimi İçin Yapılması Gerekenler Şantiye Kuruluşunun Planlanması İçin Yapılması Gerekenler İşletme Üniteleri Şantiye Tesisleri Sosyal Tesisleri Alt Yapı Tesisleri

2 İŞİN TEMİNİ ve ŞANTİYE FAALİYETLERİ Taahhüt Geliştirme Yüklenici firma içinde bu ad altında çalışan bir kişi ya da bu amaçla kurulan grup, çeşitli basın organlarında ihale duyurularını izler. Şirkete uygun gördüğü işi ya da işleri seçer, ilgili kurul ya da kişiye bildirir. Taahhüt geliştirmede ön yeterlik müracaatında istenen belgeler; Müteahhitlik karnesi ve limiti Ticaret odası kaydı ve şirketin kuruluş gayesi Şirketin banka ve finans kuruluşlarındaki kredibilitesi Şirketin sahip olduğu makine ve ekipman listesi Şimdiye kadar bitirilmiş işler ile kabul tutanakları Şantiye organizasyon aşamasında bulunan üst yönetim kadrosundaki elemanların özgeçmişi Şirketin tanıtım kataloğu

3 İnşaat ve Şantiye Yönetimi Bütün işletmelerde ortak özellikler yanında o işletmeye özgü bazı özellikler de vardır. Şantiye bu bakımdan çok iyi bir örnektir. Tüm işletme türleri içinde şantiyenin ayrı bir yeri vardır. Şantiyenin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz; Şantiye zaman ile sınırlı bir işletmedir. Süresi mukavele ile belirlenmiştir. Ancak süre uzatımları ile bu süre uzayabilir. Elemanların önemli bir kısmı vasıfsız işçidir. Her işi yapmaya aday olan kişilerin en kolay iş bulduğu bir sektördür. Kişilerin çalışması ile üretim arasındaki bağıntı diğer işletmelere göre daha belirgindir. Çalışanların çok sıkı bir denetim altında tutulması, onlara bu tutumun benimsettirilmesi gerekir. Doğa ve iklim şartları hiçbir işletmede olmadığı kadar bu işletmede etkilidir. İnşaat makinelerinin çalıştığı ortam tozlu, rutubetli ve ısı farkı yüksek bir ortam olduğu için makine bakım tamir ve yenileme işlemleri ayrı bir önem ve özellik gösterir.

4 Çoğu şantiyelerde (yol, baraj, elektrik santrali vb.) şantiye tesisleri çalışanlar için he türlü işlevi görecek şekilde kurulur. Ofisten, yemekhaneye, lojmanlardan spor tesislerine kadar kişilerin asgari ölçülerdeki yaşam düzeyi sağlanır. Çok çeşitli malzeme ve yapı elemanı imal edilir. En basit şantiyede bile imalat çeşidi yüz civarındadır. Çalışanların o anki psikolojisi ile yaptığı iş arasında büyük bir bağlantı vardır. Bu bağlantı bilindiği için yöneticiler ile işçiler arasındaki diyalog her zaman canlı tutulur. Teknik emniyet kurallarındaki küçük boşluk hem can hem de mal kaybına neden olur. Bir şantiyede bütün üniteler, ister yatay ister düşey, sürekli hareket halindedir. Bütün bu farklar inşaat yöneticiliğinin ayrı bir eğitim dalı olmasına neden olmuştur. Şantiye yöneticisi yönetim için gerekli bilgiler yanında psikoloji, sosyoloji gibi bilgilere de genel anlamda sahip olmalıdır. Özetle beşeri ilişkiler ayrıca büyük bir önem taşımaktadır. Bunun yanında birçok kural diğer işletme şekillerinde olduğu gibi geçerlidir.

5 İyi Bir Şantiye Yönetimi İçin Yapılması Gerekenler Bir şantiyenin daha önce hazırlanmış şantiye yönetim talimatı olmalıdır. Şantiye yönetim talimatları hem çalışma sırasında uyulması gereken kuraları içerir hem de şantiye ile merkez arasındaki ilişkilerin biçimini tayin eder. Kurallar şantiye personelinin tamamı için geçerlidir. Şantiyede plansız bir başlangıcın olumsuz etkileri uzun süre devam eder. Yapılacak periyodik toplantılarla şantiye sorunları görüşülür ve vakit kaybına meydan vermeden çözüm bulunmasına gayret edilir. Toplantılarda tutanak tutulur ve tutanaklar katılanlara dağıtılır. Toplantılarda alınana kararlar yazılır ve sözlü olarak alt kademeye ilgili yönetici tarafından zaman kaybetmeden iletilir. Her türlü imalat, en ekonomik, proje ve şartnamelere tam uygun ve teknik emniyet kuralları gözetilecek şekilde üretilir. Eğer şartnameye tam olarak uyulmuyorsa daha kaliteli bir imalat yapılması tercih edilir. Saha gruplarının günlük imalat raporunu yazması temin edilir. Günlük raporlar eksiksiz ve doğru olarak ilgili birime her gün teslim edilir.

6 İşin iyi gitmemesini hemen şantiye dışı nedenlere bağlamak doğru değildir. İlk yapılması gereken nedenlerin şantiyenin içinde olduğu prensibi ile araştırma yapmaktır. Aksi halde sorunların çözümünde geç kalınır ve bunun maliyeti çok yüksek olabilir. Çalışan bir kişiye verilen bir iş ya da görev o kişi tarafından değerlendirilebilmeli. Gerekiyorsa görevin önemi anlatılarak kişinin sorumluluk bilincinde olmasını sağlamak önemli bir yöneticilik kuralıdır. İdareye ya da üçüncü şahıslara yazılması gereken mektuplar zamanında yazılır. Sahada yapılan en küçük ek bir iş bile yazı yazılmadığı ya da zamanında yazılmadığı için kaybedilmemelidir. Kararların, yeni gelen bilgilerin de zamanında gerekli kişi veya gruplara iletilmesi sağlanır. Çalışma saatleri iklim şartlarına, işin özelliğine, toplu iş sözleşmelerinde ilgili maddelere göre ayarlanır. Bazı hallerde değişiklikler yapılır. Sezon değişikliği ramazan ayı gibi.

7 ŞANTİYE KURULUŞU Yapılacak işin, yeterli emniyetle ve zamanında, proje ve şartnamelerinde isteklerine uygun olarak yapılması ve bitirilmesi için kurulan üniteye ya da tezgaha şantiye denir. Şantiye bir fabrikaya da benzetilebilir.

8 Şantiye Kuruluşunun Planlanması İçin Yapılması Gerekenler; Şantiye tesislerinin kurulacağı yerin tespiti ve tesviye eğrili (topoğrafik) haritası Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların günlük ve toplam miktarları Çevrenin imkanlarından faydalanabilme olanakları İklim şartları Şantiyenin karayolu, demiryolu ve deniz yollarına göre konumu Elektrik ve su temini imkanları Şantiyenin en yakın yerleşme yerine olan uzaklığı Kullanılacak makine, ekipman ve vasıtaların miktar ve büyüklüklerin göre atölye kapasitesi ve park sahalarının belirlenmesi Organizasyon şeması Çalışacak işçi sayısı İşin mukavele süresi Stok yerlerinin ve ambarların gerekli malzemeye göre kapasite ve büyüklüklerinin tayini Hakim rüzgarın yönü

9 Planlama ve Planlama Teknikleri: Planlama; neyin, ne zaman, nerede, nasıl ve kim tarafından yapılacağının önceden belirlenmesidir. Planlama, yönetimin 6 değişik fonksiyonundan ilkidir. Bu fonksiyonlar sırasıyla; 1. Planlama, 2. Organizasyon, 3. Yürütme (emir-komuta) 4. Kontrol 5. Koordinasyon, eşgüdüm 6. Yönetici yetiştirilmesi Planlama teknikleri bir kuruluşta ne zaman kullanılmalıdır? a) İş çok büyük ya da karmaşık ise, b)yönetim kademesindeki kişiler bu teknikleri biliyor ve benimseniyorsa kullanılır.

10 Planlamanın özellikleri; 1. Planlama bir seçim ve tercih sürecidir. 2. Plan bir kararlar toplamıdır. 3. Plan geleceğe yöneliktir. Amaca ulaşmak için bir süre gereklidir. 4. Planlamada ileriyi doğru görmenin önemi fazladır. 5. Plan bilinçli bir seçim sürecidir. 6. Planlama yönetimin belirleyici veya yasalaştırıcı nitelikte işlevidir. Planlamanın yararları; 1. Zaman ve emek savrukluğunu azaltır. 2. Yöneticinin dikkatini amaca yöneltir. 3. Uyumlu çalışma olanağı sağlar. 4. Çabaların amaca uygunluğunun denetlenmesine ortam sağlar, 5. Olumsuz etkenler önceden görülüp önlem alınabilir. 6. Rasyonel kural ve yöntemlerin geliştirilmesine yardımcı olur. 7. Yetki devrini kolaylaştırır. 8. Denetimin standartlaşmasına katkı sağlar.

11 Planlamanın sakıncaları; 1. Gerekli işgücü ve araçlar kaliteli ve pahalıdır. 2. Amaçlardan çok dilek ve istekleri içerir. 3. Kişiyi bir ölçüde gelecekte yaşatır ve bugünü unutturur. 4. Uygulayıcıların girişim gücünü azaltır. 5. Getirdiği yeni düzene direnmeler olur. 6. Yeterli hız ve doğrultuda yapılamayan planların amaca ulaşması güçleşir. 7.Planın kapsadığı süre ve ayrıntı derecesi çeşitli olup sakıncalar doğurabilir.

12 Planlama Teknikleri : Başlıca iş programlama ve planlama teknikleri şunlardır; 1. Çubuk diyagramlarıyla planlama (Bar Charts-Gantt Chart) 2. CPM Kritik Yol Yöntemi (Critical Path Method) 3. PERT Seçenekli Değerlendirme Yöntemi (Program Evaluation and Review Technique) 4. Kutu Diyagramlarıyla Planlama (Precedence Diagram) 5. L.O.B. Denge ve Devre Diyagramlarıyla Planlama

13 1- Çubuk diyagramları Planı yapılan projenin işlemleri birer yatay çubuk şeklinde bölümlenmiş bir tablo üzerinde, birbirini izleyecek tarzda çizilir. En son işlemin bitiş noktası, aynı zamanda projenin tamamlanma süresini verir. Çok sağlıklı bir planlama türü değildir, ancak çok basit olarak projenin akışının kontrolünü mümkün kılabilir. Örnek Proje;

14

15 2-CPM (Kritik Yol /Yörünge Yöntemi) Bir yatırımın planlamasında, yatırımın unsurlarını oluşturan ana faaliyetlerin, süre, maliyet ve kapasite bakımından programa ve neticeye etkime miktarlarının bilinmesi çok önemlidir. Yatırımın istenen süre içinde ve ekonomik olarak gerçekleştirilmesi için hangi işlerin daha kontrollü yapılmasının zorunlu olduğunu da bilmek şarttır. Bu sebeple, yatırım ve işletmelerin, modern teknolojinin hızla geliştiği bu çağda her türlü imkanlardan faydalanarak geniş maksatlı programlara göre yapılması gerekmektedir.

16 3-PERT (Seçenekli Değerlendirme) Yöntemi: Kritik yörünge (CPM) ile programlamada, serimin tüm işlemlerinin sürelerinin bilinmesine ihtiyaç vardır. Bazı yatırımlarda, serimin bazı işlemlerinin süreleri tam olarak bilinemez. Eğer süresi belirsiz olan bu işlemler kritik yörünge üzerinde değilse ve bulunduğu düğüm noktalarında büyük bolluklar varsa, gene kritik yörünge metodu ile programlama yapılabilir. Ancak iş programında zorlamalar, kapasite dengelemesi ve maliyet hesabı gibi irdemeleri yapılamaz.

17 Kutu Diyagramları (Precedence Diagrams) Çözüm tekniği olarak CMP e çok benzeyen kutu diyagramlarında, bir inşaat işinin planının çıkartılması ve birbirini izleyen rutin işlemlerin kontrolü çok kolay olmaktadır. Kutu diyagramında işlem tanımları ve CPM' e kıyaslaması şöyle yapılabilir:

18 ŞANTİYE TESİSLERİ Şantiye tesisleri üç grupta toplanabilir. Her üç grupta bulunan tesislerin bazıları hazır bina ve tesislerden kurulur, bazıları ise şantiyede inşa edilir. Sosyal tesisleri İşletme Üniteleri Alt yapı tesisleri Şantiye Tesisleri

19 ŞANTİYE İŞLETME ÜNİTELERİ Şantiye Binası; Geminin kaptan köşküne benzetilir. Yönetimin kalbi buradadır, kumanda odası diye tanımlanabilir. Şantiye buradan yönetilir, planlanır, buradan kontrol edilir. Büro binasının mimarisi, yönetici kadronun sayısına ve şantiyedeki büro çalışmalarının önemine göre en uygun şekilde düzenlenir. Bina genel olarak üç kısımdan oluşur. Proje müdürlüğü, Teknik müdürlük ve İdari işler müdürlüğü. Bu bölümlere WC, çay ocağı, toplantı salonu, bekleme yeri, santral ve gerekiyorsa dinlenme odası, duşlu banyo, arşiv eklenebilir.

20 Atelye Binası ve Tesisleri; Tamir ve bakım atelyesi; işlevi mevcut makine ekipmanının her zaman çalışır/hizmete hazır hale bulunmasını temin etmektir. Bunun yanında makine çalışmalarının en az maliyete indirmeye çalışır. Arızalı olduğu halde ya da bakım zamanında atelyeye verilmeyen makine ve ekipmanı yakından takip eder. Makinelerin sürekli ve verimli çalışmaları şantiyenin tüm çalışmasına en az %40 etki eder. Yol, baraj gibi şantiyelerde bu oran %80 e kadar çıkabilir.

21 İmalat atelyesi; inşaatın bünyesine giren bazı çelik elemanların imal edildiği ünitedir. Bakım ve tamir atelyesinin bitişinde ya da yakınında kurulur. Böylelikle atelyeye ait tesis ve tesisattan faydalanma olanağı sağlar. İmal edilecek elmanlar yedek parça, iskele, boru ve boru kelepçesi, kalıp takviyesinde kullanılan bazı çelik elemanlar, tamir eteleyesi ile ilgili bazı parçalar üretilebilir.

22 Atelye Grubuna Bağlı Diğer Üniteler ve Diğerleri Jeneratör grubu ve trafolar Akaryakıt tesisi Lastik tamir ve lastik ambar sahası Şantiye su deposu Ambarlar Demiri hazırlama sahası Kalıp hazırlama atelyesi / marangozhane Beton tesisi ve çimento ambarları Taş ocakları Laboratuvarlar Patlayıcı madde deposu Revir

23 Patlayıcı malzeme depolarının teknik özelikleri; Bina içinde zeminden çatıya kadar yapılan baca ve bunlara açılan havalandırma delikleriyle depoların havalandırması sağlanır. Depolar tüzük ve şartnamelerin ön gördüğü paratoner sistemiyle donatılır. Sistemin yıllık periyodik kontrolü aksatılmadan yürütülür. Depo kapılarına ve girişte duvarların yanına statik elektriğe karşı topraklanmış pirin, bakır veya alüminyum levhalar konulur. Aydınlatma tesisatı yalıtılmış tipteki armatürlerle ve ilgili şartname ve tüzüklere göre yapılır. Yer üstü depolarının etrafına dolgu malzemesi ile yapılan engeller iri taş parçaları içermemelidir. Depodaki stok miktarına göre çevresindeki güvenli mesafeye tel örgü çekilmelidir. 5kg kadar 50 metre, daha çok patlayıcı varsa 100 metreye kadar güvenlik teli çekilmeli.

24 Şantiye Sosyal Tesisleri İşçi barakaları Yemekhane ve mutfak Tuvalet ve duş üniteleri İşçi gazinosu Bekar ve evli lojmanları Yönetici gazinosu

25 Şantiye Alt Yapı Tesisleri Dış su tesisatı (içme suyu, kullanma suyu, atık su) Elektrik tesisatı Basınçlı hava tesisatı Yollar ve yeşil alanlar

26 SORULAR S-1) Şantiyenin özellikleri nelerdir? S-2) İyi bir şantiye yönetimi için yapılması gerekenler nelerdir? S-3) Şantiyenin kuruluşunun planlaması aşamasında yapılması gerekenler nelerdir? S-4) Şantiyenin planlanmasının yararları nelerdir? S-5) Şantiye tesisleri kaça ayrılır yazınız? S-6) Patlayıcı malzeme depolarının özelliklerini yazınız?

27 SORULAR S-1) Şantiyenin özellikleri nelerdir? Şantiye zaman ile sınırlı bir işletmedir. Elemanların önemli bir kısmı vasıfsız işçidir. Her işi yapmaya aday olan kişilerin en kolay iş bulduğu bir sektördür. Kişilerin çalışması ile üretim arasındaki bağıntı diğer işletmelere göre daha belirgindir. Doğa ve iklim şartları hiçbir işletmede olmadığı kadar bu işletmede etkilidir. Makine bakım tamir ve yenileme işlemleri ayrı bir önem ve özellik gösterir. Çoğu şantiyelerde (yol, baraj, elektrik santrali vb.) şantiye tesisleri çalışanlar için he türlü işlevi görecek şekilde kurulur. Çok çeşitli malzeme ve yapı elemanı imal edilir. En basit şantiyede bile imalat çeşidi yüz civarındadır. Çalışanların o anki psikolojisi ile yaptığı iş arasında büyük bir bağlantı vardır. Teknik emniyet kurallarındaki küçük boşluk hem can hem de mal kaybına neden olur.

28 S-2) İyi bir şantiye yönetimi için yapılması gerekenler nelerdir? Bir şantiyenin daha önce hazırlanmış şantiye yönetim talimatı olmalıdır. Şantiyede plansız bir başlangıcın olumsuz etkileri uzun süre devam eder. Yapılacak periyodik toplantılarla şantiye sorunları görüşülür ve vakit kaybına meydan vermeden çözüm bulunmasına gayret edilir. Toplantılarda tutanak tutulur ve tutanaklar katılanlara dağıtılır. Her türlü imalat, en ekonomik, proje ve şartnamelere tam uygun ve teknik emniyet kuralları gözetilecek şekilde üretilir. Saha gruplarının günlük imalat raporunu yazması temin edilir. İşin iyi gitmemesini hemen şantiye dışı nedenlere bağlamak doğru değildir. Çalışan bir kişiye verilen bir iş ya da görev o kişi tarafından değerlendirilebilmeli. İdareye ya da üçüncü şahıslara yazılması gereken mektuplar zamanında yazılır. Kararların, yeni gelen bilgilerin de zamanında gerekli kişi veya gruplara iletilmesi sağlanır. Çalışma saatleri iklim şartlarına, işin özelliğine, toplu iş sözleşmelerinde ilgili maddelere göre ayarlanır.

29 S-3) Şantiyenin kuruluşunun planlaması aşamasında yapılması gerekenler nelerdir? Şantiye tesislerinin kurulacağı yerin tespiti ve tesviye eğrili (topoğrafik) haritası Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların günlük ve toplam miktarları Çevrenin imkanlarından faydalanabilme olanakları İklim şartları Şantiyenin karayolu, demiryolu ve deniz yollarına göre konumu Elektrik ve su temini imkanları Şantiyenin en yakın yerleşme yerine olan uzaklığı Kullanılacak makine, ekipman ve vasıtaların miktar ve büyüklüklerin göre atölye kapasitesi ve park sahalarının belirlenmesi Organizasyon şeması Çalışacak işçi sayısı İşin mukavele süresi Stok yerlerinin ve ambarların gerekli malzemeye göre kapasite ve büyüklüklerinin tayini Hakim rüzgarın yönü

30 S-4) Şantiyenin planlanmasının yararları nelerdir? Zaman ve emek savrukluğunu azaltır. Yöneticinin dikkatini amaca yöneltir. Uyumlu çalışma olanağı sağlar. Çabaların amaca uygunluğunun denetlenmesine ortam sağlar, Olumsuz etkenler önceden görülüp önlem alınabilir. Rasyonel kural ve yöntemlerin geliştirilmesine yardımcı olur. Yetki devrini kolaylaştırır. Denetimin standartlaşmasına katkı sağlar. S-5) Şantiye tesisleri kaça ayrılır? İşletme Üniteleri Sosyal tesisler Alt yapı tesisleri

31 S-6) Patlayıcı malzeme depolarının özelliklerini yazınız? Bina içinde zeminden çatıya kadar yapılan baca ve bunlara açılan havalandırma delikleriyle depoların havalandırması sağlanır. Depolar tüzük ve şartnamelerin ön gördüğü paratoner sistemiyle donatılır. Sistemin yıllık periyodik kontrolü aksatılmadan yürütülür. Depo kapılarına ve girişte duvarların yanına statik elektriğe karşı topraklanmış pirin, bakır veya alüminyum levhalar konulur. Aydınlatma tesisatı yalıtılmış tipteki armatürlerle ve ilgili şartname ve tüzüklere göre yapılır. Yer üstü depolarının etrafına dolgu malzemesi ile yapılan engeller iri taş parçaları içermemelidir. Depodaki stok miktarına göre çevresindeki güvenli mesafeye tel örgü çekilmelidir. 5kg kadar 50 metre, daha çok patlayıcı varsa 100 metreye kadar güvenlik teli çekilmeli.