TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun

Transkript

1 TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun 05.1 YIĞMA KAGİR YAPILAR Düşey Elemanlar Mavlova kemeri, taş Sırçalı Medrese, taş-tuğla Bugüne kadar ayakta kalmış mimari miras yapıları, taş, kerpiç, tuğla ve beton bloklarla yapılmış yığma kagir yapılardır. Yığma yapı malzemelerinin dış etkilere dayanıklı olması, bu yapıların bugüne kadar ayakta kalmasını sağlamıştır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 2 Yığma kagir yapıları oluşturan doğal taş, tuğla ve kerpiç bloklar dış etkilere dayanıklı, sünekliği az gevrek (kırılgan) malzemelerdir. Yığma yapıları oluşturan taş, tuğla gibi malzemeler ile oldukça plastik, eğrilikli yüzeylerle tasarım yapılabilmiştir. Düşük dayanımlı, sünekliği olmayan ve gevrek malzemeyle oluşturulan yığma kagir yapılar, sünekliği zayıf ve kırılgan davranış göstermez. Yapımlarında ve dayanımlarında işçilik önemli rol oynar. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 4 Kerpiç ev Yığma kagir yapıları oluşturan doğal taş, kumtaşı, tuğla, kerpiç, briket, beton, gazbeton vb. bloklar basınca dayanımlı, çekmeye karşı ise çok zayıf malzemelerdir. Aachen Şapeli, tuğla Harran evleri Ortalama basınç dayanımı: Granit için N/mm 2 Bazalt için N/mm 2 Kum taşları için N/mm 2 Fabrika tuğlası için 6-10 N/mm 2 dir. Yığma blokların elastisite modülü, malzeme emniyet gerilmesinin 1000 katı kadar alınır. Molla Zeyrek Cami, İstanbul YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 5 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 6 1

2 Doğal Taş Taş ile oluşturulmuş taşıyıcı elemanlar taşıyacakları yüke göre, kullanılan blok boyutlarına bağlı kalınlıklarda oluşturulur. Yığma yapı malzemesi doğal olarak yangın dayanımlıdır. Yığma yapı tasarımında yangının yapı kusurları arasından ya da duvar yapısı içinden geçmeyecek şekilde detaylandırılması önemlidir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 7 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 8 Doğal Taş Yapıda kullanılan taşlar sert, dayanıklı, ocak suyunu yitirmiş ve çatlaksız olmalıdır. Basınç dayanımı açısından taşın cinsine, oluşum koşullarına ve mineral yapısına bağlı olarak oldukça farklılık gösterir ( N/mm 2 ). Tuğla Tuğla, killi toprağın ve balçığın suyla yoğrulup kalıplanmasından sonra kurutulup, 600~ C pişirilmesiyle elde edilir. Bu nedenle yangına dayanıklı bir malzemedir. Tuğla porozitesi (boşluk hacmi/tuğla hacmi) %25in üzerinde ise basınç dayanımı giderek azalır. Normal fabrika tuğlasının boyutları: 19x9x5 dir. eleman oluşturmak için tam, çeyrek, yarım vb boyutlarda kullanılır. Taşıyıcı Ocaktan çıkarılan taş, yapıda kullanılacak şekilde; moloz, kaba yonu, ince yonu yada kesme taş olarak biçimlendirilir. Taşıyıcı elemanlar, taşıyacakları düşey yüke göre 1, 1,5 yada 2 sıra olarak örülür. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 9 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 10 Yığma Kerpiç Kerpiç Kerpiç, killi toprak, balçık, vb doğal malzemelerin kıyılmış bitki, bitki kökü ya da samanla karıştırılıp suyla yoğrulmasıyla elde edilir (lehm). Yapıda, *kalıplanıp açık havada kurutulmuş bloklar *yığma Blok kerpiç olarak kullanılır. Kerpiç pişirilmediği için su temasıyla gevşeyip dağılır. Yığma Kerpiç - kalıp içinde dövülerek, - sadece yığılıp belli seviyelerde kürekle şekillendirilerek YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 11 2

3 Blok Kerpiç Beton Beton, bloklar şeklinde ya da kalıp içine dökülerek yığma olarak (som beton) kullanılmıştır. Beton bloklar dolu ya da büyük boşluklu olarak yapılır. Blok kerpiç yapımında lehm kalıplanıp açık havada kurutulur. Boğaziçi Üniversitesi binaları, yığma beton, 1914 Kerpiç boyutları, 12x30x40 (ana) ve 12x19x40 (kuzu), yada 12x18x38 (ana) ve 12x25x38 (kuzu) cm olarak yapılır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 13 Boşluklu beton bloklar, genellikle donatı takviyeli yapılır. Yatay ve düşey donatılar, duvarda ızgara oluşturacak şekilde, belli aralıklarda yerleştirilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD DBYBHY, taşıyıcı yığma kagir duvar malzemesinin, Türk Standardlarına uygun; doğal taş, dolu tuğla, boşluklu tuğla (TS-2510 ve TS EN de tanımlanan boşluk oranlarını sağlayan) kireç kumtaşı gazbeton dolu beton briket kerpiç vb bloklar olmasını öngörür ( ). Yığma Kagir Blokların Birleşimi Taşıyıcı elemanların oluşturulmasında taşlar; *kuru *metal kenetler yada *harçlı olarak düzenli yada düzensiz derzli birleştirilir. Boşluklu beton briket Curuflu briket, Yatay delikli tuğlalar, Maksimum boşluk oranlarını sağlamayan düşey boşluklu tuğlalar, TS-4377 (TS EN771-1) e göre dolgu duvarları için imal edilen diğer tuğlalar, blok tuğlalar vb biçim verilmiş bloklar hiçbir zaman taşıyıcı duvar malzemesi olarak kullanılmamalıdır ( ). YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 15 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 16 Yığma Kagir Blokların Birleşimi Yığma Kagir Blokların Birleşimi Kuru (harçsız) birleşim taş duvarların üst üste sıralanması bindirmeli örülmesi ile yapılır. Harçsız, herhangi bir kenetleme yapılmamış taş duvarlarla iki kat, bindirmeli yada metal kenetlerle birleştirilmiş taş yapılarla 10 kat kadar yüksekliğinde yapılar yapılabilmiştir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 17 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 18 3

4 Yığma Kagir Blokların Birleşimi Yığma Kagir Blokların Birleşimi Taşıyıcı elemanları oluşturan taş, tuğla yada kerpiç blokların çeşitli kalınlıkta harç ile bağlanması durumunda; Taş ve tuğlalar, kireç harcı ya da çimento takviyeli harçla Kerpiç bloklar, kil ile suyun karışımı olan kerpiç harcıyla birleştirilir. Çimento takviyeli kireç harcında- çimento/kireç/kum hacimsel oranı=1/2/9, çimento harcında- çimento/kum hacımsal oranı =1/4 olmalıdır ( ). Kerpiç harcının aderans gerilmesi azdır ve içinde çimento harcından daha az hava bulunur. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 20 Yığma Kagir Blokların Birleşimi Yığma yapı elemanlarını oluşturan blokların cinsi, birbirleri ile bağlanma şekli (kuru, harçlı vb) ve geometrik ilişkisi (örgü biçimi), yapı davranışında önemlidir. Harçlı birleşimle oluşturulan kagir duvarlarda zayıf harç kullanılması, yanal yükler altında kagir blokların harç boyunca kaymasını sağlayarak kırılmasını önler. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 21 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 22 Kagir bloklar ile örülen duvarlarda, iki tabakanın derzleri üst üste gelmemeli, duvar yüksekliğince düşey derzin 45 0 açı yapmamasına dikkat etmelidir. Aksi halde duvarda ayrılmalar ve tekil yük altında malzemede çatlamalar ortaya çıkar. Yığma yapı blokları ile geçilebilecek açıklık, blok emniyet gerilmesine göre değişen malzeme elastisite modülüne bağlıdır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 23 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 24 4

5 Dolu kagir bloklarla ağır yapılar oluşturulur. Yığma kagir bloklarda ağırlık/taşıma gücü arasındaki oran çok yüksek olduğu için yığma kagir yapılar ağır ve rijit yapılardır. Yığma yapıların dayanımı, blokların basınç dayanımına bağlıdır. Taş: N/mm 2. Killi bloklar: 5-10 N/mm 2 Yığma kagir yapı taşıyıcı elemanları: Sütunlar, ayaklar Kirişler, hatıllar, lentolar Kemerler Temeller Döşemeler, tonoz ve kubbeler Yığma kagir yapılar çekme gerilmelerine malzemenin yüksek basınç dayanımı ve basınç dayanımlı bloklar arasındaki sürtünme dayanımı ile karşılanır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 25 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 26 Sütunlar tek ya da birkaç blok taşla oluşturulmuş, genellikle daire kesitli, düşey yapı elemanlarıdır. Sütun-Ayak Ayaklar, taş yada tuğla yığma blokları ile örülmüş, dikdörtgen yada çokgen kesitli duvar elemanlardır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 27 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 28 Yığma yapılarda duvar davranışı ve taşıyabileceği yük, duvar yüksekliğinin kalınlığına oranına, (λ) narinliğine bağlıdır. Duvar kalınlığı: λ < 6 ise kalın λ = 6 8 ise orta λ > 8 ise ince olarak sınıflandırılır. Kalın bir kagir duvar, Dolu duvar- tek cidarlı Boşluklu duvar dış duvar yüzleri arası boş- iki cidarlı dış duvar yüzleri arası moloz taş ve harçla dolu (sandık duvar)- üç cidarlı olabilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 29 Çift ve üç cidarlı duvarın iki yüzü aynı tip blokla yapılabildiği gibi her bir yüz farklı tipte blokla, karma, oluşturulabilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 30 5

6 İki yüzü arası boş yada dolu duvarlar, düşey yükler altında duvarın şişip açılmasını önlemek amacıyla belli seviyelerde uygun hatıllarla bağlanmalıdır. Kalın kagir duvarlar, düşey yükler altında duvarın şişip açılmasını önlemek amacıyla belli seviyelerde ahşap, betonarme tuğla duvarlar taş, taş duvarlar tuğla hatıllarla sağlamlaştırılır. Şartnameler m aralıklarla hatıl düzenlenmesini tavsiye eder. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 31 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 32 Hatıllar ve blok sıraları: yatay olarak düzenlenmeli, eğimli yada zemin eğimine uydurarak yapılmamalıdır. Ahşap hatıllı, taş ve tuğla duvar Kagir duvarlarda oturmaları ve açılmaları önlemek için ahşap hatılların kullanılması 2500 yıldır bilinen bir tekniktir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 33 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD cm min cm cm 40 DBYBHY; Her bir döşemenin taşıyıcı duvarlara oturduğu yerlerde, betonarme döşeme ile birlikte (monolitik olarak) dökülmek üzere betonarme yatay hatıllar yapılmasını öngörür ( ). (a) Yatay hatılların genişliği taşıyıcı duvar genişliğine eşit olmalı, yüksekliği ise 20 cm den az olmamalıdır ( a). (b) Taş ve tuğla kagir duvar hatıllarında beton kalitesi en az C16 (BS16), kerpiç duvar hatıllarında beton kalitesi en az C14 (BS14) (minimum dozaj: 250 kg/m 3 ) olmalıdır ( b). Kagir duvarlarda hatıllar; düşey yükler altında duvarın şişip açılmasını önler duvar narinliğini azaltır çatlakların başka bölgelere ilerlemesini durdurur. diaton o 8 25 cm 40 Moloz taş duvarlarda, döşeme ve merdiven sahanlıkları dışında, düşeyde eksenden eksene aralıkları 1.5 m yi geçmemek üzere betonarme yatay hatıl yapılmalıdır ( ). Kalın duvarlarda hatıllar, duvar içinde devam ederek iki duvar yüzünü bağlamalıdır. min 10 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 35 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 36 6

7 Tarih boyunca yığma yapılarda düşey hatıllar, taşıyıcı duvar ile aynı malzemeden, yer yer duvarın kalınlaştırılmasıyla destek ayakları şeklinde yapılmıştır. Duvar kalınlığı ve narinliği (yükseklik/kalınlık) çatlamış duvarların düzlemi dışındaki kuvvetlere dayanımında etkilidir. Narinliği 9 u geçmeyen duvarların depremde iyi davrandığı gözlemlenmiştir. a) Dik duvarlar ve destek ayağı b) Destek ayağı Uzun duvarların düzlemlerine dik etkilere karşı güvenliği, duvarlarda belli aralıklarda; kendisine dik duvarlar düşey betonarme hatıllar destek ayakları düzenlenerek sağlanır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 37 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD cm 20 cm DBYBHY2007, yığma kargır bina köşelerinde, taşıyıcı duvarların düşey ara kesitlerinde, kapı ve pencere boşluklarının her iki yanında kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılmasını öngörür. Bina köşelerinde ve taşıyıcı duvarların arakesitlerinde düzenlenen betonarme düşey hatılların en-kesit boyutları, kesişen duvarların kalınlıklarına eşit olmalıdır. Pencere ve kapı boşluklarının her iki yanına yapılacak düşey hatıllarda ise, hatılın duvara dik en-kesit boyutu duvar kalınlığından, diğer enkesit boyutu ise 20 cm den az yapılmamalıdır ( ). 20 cm Düşey hatıllarda beton kalitesi en az C16 (BS16) olmalıdır. Betonarme hatıl içlerine, taş duvarlarda her iki duvar yüzüne paralel en az üç adet olmak üzere 6 12, diğer taşıyıcı duvarlarda ise en az 4 12 boyuna donatı ile birlikte en fazla 20 cm ara ile 8 lik etriye konulmalıdır ( ). Boyuna donatılar için temelde ve katlar arasında filiz bırakılmalı, donatı uçları sürekliliği sağlamak üzere uygun şekilde kenetlenmelidir ( ). Taşıyıcı kagir duvarın plandaki kendisine dik olarak saplanan taşıyıcı duvar eksenleri arasında kalan desteklenmemiş uzunluğu; duvar kalınlığının 10 katını ve birinci derece deprem bölgesinde 5.5 m yi, diğer deprem bölgelerinde ise 7.0 m yi geçmemelidir ( ). Kerpiç yapılarda bu uzunluk 4m yi geçmemelidir. l 2 l 3 l 1 < 5.5 m (1. derece deprem bölgesi) Mesnetlenmemiş duvar boyu : l 1, l 2 ve l m (2,3 ve 4. derece deprem bölgesi) ın kendisine dik duvarlarla tutulması bu sınırları aşarsa bina köşelerinde ve planda eksenden eksene aralıkları 4.0 m yi geçmemek üzere kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılmalıdır. Bu durumda, duvara dik duvarlar arası 16.0 m yi geçmemelidir ). Düşey Hatıl 4.0 m Düşey Hatıl 16.0 m 4.0 m Düşey Hatıl YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 39 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 40 Düşey hatılsız yapı Destek ayakları Düşey hatıllı yapı Afetlerden sonra yapılan incelemelerde desteklenmemiş duvar uzunluğu: kerpiç yapılarda: l 9t ve tuğla yapılarda: l 18t ve taş yapılarda: l 36t l 45t 2 /h l 144t 2 /h l 430t 2 /h olan duvarların depremlerde iyi davrandığı gözlemlenmiştir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 41 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 42 7

8 Lento, pencere ve kapı üzerindeki boşlukların doğrusal geçildiği taş, demir profil yada ahşap elemanlardır. taş lento bindirmeli kemer kemer Yığma kagir yapı duvarlarında pencere ve kapı boşlukları oluşturmak ve boşluk üzerindeki duvarın desteklenmesi için boşluk üzerine lento, bindirmeli kemer ya da kemer düzenlenmiştir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 43 Boşlukları üzerindeki duvarın kemer etkisinden dolayı lentonun, kenarlarından itibaren 45 0 açı içinde kalan duvar kısmının yükünü taşıdığı kabul edilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 44 Geçilebilecek açıklık, malzemenin elastisite modülüne bağlıdır. Lentoların duvarlara oturan kısımlarının her birinin uzunluğu bu yükü aktaracak şekilde düzenlenir. Şartnameler bu uzunluğun, serbest lento açıklığının %15 inden ve 20 cm. den az olmamasını öngörür ( ). YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 45 Etkiyen yükler karşısında malzeme dayanımı aşıldığında sünekliği olmayan kagir blok kırılır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 46 Bugün lentolar ahşap, beton, donatılı tuğla ya da çelik köşebentlerle yapılmaktadır. DBYBHY 2007, Lento genişliğinin taşıyıcı duvar genişliğine eşit olmasını, yüksekliğinin ise 20 cm den az olmamasını öngörür ( ). Hatıl Lentonun beton kalitesi en az C16 (BS16) olmalı, içlerine taş duvarlarda en az üçü altta, üçü üstte olmak üzere 6 10, diğer taşıyıcı duvarlarda ise en az 4 10 boyuna donatı ile birlikte en fazla 25 cm ara ile 8 lik etriye konulmalıdır. Köşeler dışında birbirini dik kesen duvarla boşluk arasında en az 0.50m dolu duvar bırakılmalıdır ). DBYBHY 2007, Bina köşesine en yakın pencere yada kapı boşluğu ile bina köşesi arasında bırakılacak dolu duvar parçasının plandaki uzunluğunun, 1. ve 2.derece deprem bölgelerinde 1.5m den, 3.ve 4.derece deprem bölgelerinde ve kerpiç yapılarda 1.0m den az yapılmamasını öngörür ( ). Kapı ve pencere boşluklarının her birinin plandaki uzunluklarının toplamı, duvar uzunluğunun %40'ından ve 3.0 m den fazla olmamalıdır ( ). YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 47 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 48 8

9 Bina köşeleri dışında, pencere yada kapı boşlukları arasında kalan dolu duvar parçasının plandaki uzunluğu, 1.ve 2.derece deprem bölgelerinde 1.0m den, 3.ve 4.derece deprem bölgelerinde 0.8m den az yapılmamalıdır. Kerpiç binalarda bu uzunluk 1.0m den az olmamalıdır ( ). Duvarda Boşluk oluşturmak Büyük taş blokların bulunamadığı yerlerde açıklıklar kemerlerle yapılabilmiştir. 1.5 m 1. ve 2. Deprem Bölgesi 1.0 m 1.0 m 3. ve 4. Deprem Bölgesi 0.8 m 0.5 m l b1 l b2 l b1 ve l b2 3.0 m (l b1 + l b2 ) 0.40 l n l n (Mesnetlenmemiş duvar boyu) Boşlukların her iki kenarında hatıl varsa, minimum dolu duvar uzunlukları %20 azaltılabilir ( ). Pencere veya kapı boşluklarının her iki kenarında kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılması durumunda, maksimum boşluk uzunluğu ve maksimum boşluk oranı %20 arttırılabilir ( ). Kemerler, taş yada tuğlanın Yatay sıralanması (bindirme kemeri) yada YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 49 Profil eğrisine radyal dizilmesiyle (kemer) oluşturulur. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 50 Kemeri oluşturan taş yada tuğla elemanlar kemer eğrisine dik olarak radyal yerleştirilir. Daire, parabol, eliptik yada bu eğrilerin kesiştirilmesiyle oluşturulan kemerin profil eğrisi ve kemer okunun açıklığa oranı, itki büyüklüğünde önemlidir. Düz kemer durumunda bu elemanlar boşluk kenarında 60 0 açıdan merkezde düşey konuma doğru düzenli açı değişimiyle yerleştirilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 51 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 52 Kemer okunun açıklığa oranı:h/l = 1/5 1/6 dan az olursa kemer basıklaşacağı için mesnetlerdeki itki kuvvetleri fazlalaşır. Açıklık doğrultusunda, kemer taşına düşey etkiyen yüklerin bileşenleri eğik olarak yandaki taşa iletilir ve mesnetlerde eğik itkileri oluşturur. Bu bakımdan parabolik ve sivri kemerler mesnetlerine yassı ve eliptik kemerlerden daha az itki verir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 53 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 54 9

10 Bir kemer, mesnetlerinden içeri doğru, daha güçlü bir ters itki almadığı sürece hep açılma eğilimindedir. Kemerler mesnetlerine, kendi düşey ağırlığı ile birlikte dışarı doğru yanal itki verir. Bu nedenle mesnetlerde bu itki kuvvetini karşılayacak itki kuvvetleri olmalıdır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 55 Bir kemer hasarı ancak mesnetlerinde bir hareket oluşmuşsa gerçekleşir. Mafsallaşarak açılan bölge içine taş parçası, toz vs dolacağı için bu hasarın tam olarak geri kapatılması mümkün olmaz. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 56 Kemer, mesnetlerine itki verir. Kemerlerin yan yana düzenlenmesi, mesnetlerinin basınç kuvvetleri altında burkulma dayanımını artırır. Bu itkiyi karşılamak için; *mesnetlerde yeterli genişlikte bir duvar *kemer üzengisinde uygun bir gergi düzenlenir. Ara mesnetlerde kemer itkisinin yatay bileşeni birbirini götüreceği için mesnetler arasında bağ düzenlenmesine gerek kalmaz. Ancak uç kemerde itki kuvvetlerini zemine iletecek yeterlikte duvar bulunmalıdır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 57 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 58 Duvar Temelleri Yığma kagir duvar temelleri, sürekli temel olarak genellikle taş ve sandık duvar şeklinde yapılmıştır. Bazı dönem tuğla yapıların temelleri, tuğla bloklarla oluşturulmuştur. Kalın duvar temelleri, düşey duvarlar şeklindedir. İnce duvar temelleri tabanda genişler, zemine bağlı olarak ampatmanlı yapılır. Yığma kagir duvarların içinde yapılan kemerler (hafifletme kemerleri), lento ya da basık kemerler üzerindeki duvar ağırlığını azaltmak amacıyla yapılır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 59 Tarihi yapılarda kemerli yada ters tonoz temellere de rastlamak mümkündür. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 60 10

11 Duvar Temelleri Temellerin yeterli olmaması yığma duvarda oturmalara ve çatlamalara yol açar. Duvar Temelleri DBYBHY2007, yığma bina temellerinin betonarme duvaraltı temeli olarak yapılmasını öngörür ( ). ABYBHY2007 TABLO DUVAR ALTI TEMELLERİNE İLİŞKİN KOŞULLAR Zemin Zemin Zemin DUVAR ALTI TEMELLERE İLİŞKİN Grubu Grubu Grubu KOŞULUN TANIMI (Z1),(Z2) (Z3) (Z4) Minimum temel genişliği (cm) Duvar kalınlığına ek (iki yandan) pabuç genişliği (cm) 2 x 15 2 x 20 2 x 25 Minimum temel yüksekliği (cm) Temel derinliği, don derinliğinin altında olmak üzere, dış zemin yüzeyinden en az 50cm yukarıya çıkacak şekilde yapılmalıdır ( ). Altta ve üstte minimum temel boyuna donatısı Temelde minimum etriye 8/30 8/3 0 8/30 Minimum basamak yatay aralığı (cm) Minimum basamak bindirme uzunluğu (cm) Maksimum basamak yüksekliği (cm) Duvar altı temellerinde kullanılacak en düşük beton kalitesi C16 (BS16) olmalıdır ( ). (Z1), (Z2) veya (Z3) gruplarına giren eğimli zeminlerde temeller basamaklı olarak yapılabilir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 61 Deprem bölgelerinde, sağlam zemine oturan temel altlarına, taş blok, tuğla, ahşap kütükler yada kum yataklar serilmiştir. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 62 Duvar Temelleri Duvar Temelleri Yer altı suyunun kontrolü, temel yakınları ya da altında düzenlenen galerilerle bağlı sarnıç ya da kuyularla yapılmıştır. 6. yüzyılda yumuşak zemin üzerine yerleştirilen Dikilitaş ta izolatör uygulanmıştır. YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 63 YTÜ Mimarlık Fakültesi TSBD 64 11