SSPE epidemiyolojisi (Türkiye de ve Dünya da)

Transkript

1 SSPE epidemiyolojisi (Türkiye de ve Dünya da) Prof. Dr. A. Emel ÖNAL 08/ Kemal Atay Amfisi Önal AE, Mart

2 Dünya daki SSPE insidansının milyonda bir olduğu tahmin edilmektedir kızamık vakasından si SSPE olmaktadır. Önal AE ve arkadaşlarının İstanbul da yıllarında yaptıkları aktif sürveyans çalışmasında, İstanbul da SSPE insidansı milyonda 2 olarak saptandı. Onal AE, Gürses C, Direskeneli GS, Yılmaz G, Demirbilek V, Yentur SP, Ozel S, Yapıcı Z, Tümerdem Y, Gökyiğit A, Subacute sclerosing panencephalitis surveillance study in Istanbul, Brain Dev Apr;28(3): Önal AE, Mart

3 Önal AE, Mart

4 SSPE tanısı için tipik klinik, EEG bulguları ile kan ve BOS ta yüksek titrede kızamık Ig G saptanması kriter olarak belirlendi. BOS Ig G / serum Ig G oranı arasında olanlar SSPE olarak değerlendirildi. Çalışma süresince 75 SSPE vaka bildirimi yapıldı, 62 si SSPE tanısı aldı. Onal AE, Gürses C, Direskeneli GS, Yılmaz G, Demirbilek V, Yentur SP, Ozel S, Yapıcı Z, Tümerdem Y, Gökyiğit A, Subacute sclerosing panencephalitis surveillance study in Istanbul, Brain Dev Apr;28(3): Önal AE, Mart

5 Logistik regresyon analizinde yaşın küçük olması (OR: , p=0.009), evde yaşayan kişi sayısının fazla olması (OR: , p=0.046), annenin (OR: , p=0.001) ve babanın (OR: , p=0.044) öğrenim durumunun düşük, ailenin aylık gelirinin düşük olması( OR: , p=0.002), çocuğun kızamık geçirmesi (OR: , p=0.0001), çocukta doğumda önemli bir sağlık sorununun gelişmesi (OR: , p=0.031), çocuğun ailesinde havale geçiren kişinin olması (OR: , p=0.042), çocuğun Marmara Bölgesi dışında doğması (OR: , p=0.001), SSPE gelişmesinde risk faktörleri olarak saptandı. Sonuçta bu çalışma ile SSPE nin en fazla kızamık hastalığı geçirme ile ilişkili olduğu, kızamık aşısının hastalıktan koruyucu olduğu saptandı. Onal AE, Gürses C, Direskeneli GS, Yılmaz G, Demirbilek V, Yentur SP, Ozel S, Yapıcı Z, Tümerdem Y, Gökyiğit A, Subacute sclerosing panencephalitis surveillance study in Istanbul, Brain Dev Apr;28(3): Önal AE, Mart

6 SSPE klasik bilgilere göre kızamıktan ortalama 7 yıl sonra ( 1ay-27 yıl ), ortalama 9 yaşlarında ve erkeklerde sık görülür. Epidemiyolojik çalışmalar ilk iki yaşta kızamık geçirenlerde, sosyo ekonomik konumu kötü olanlarda, geniş ailelerde, kırsal bölgede yaşayanlarda, kuşlarla oynayanlarda, SSPE nin daha sık görüldüğünü saptamıştır. Graves, MC., Subacute Sclerosing Panencephalitis, Neurologic Clinics, 2:2:267-80,1984. Önal AE, Mart

7 62 SSPE vakasının 19 u kadın, 43 ü erkekti (E/K=2.3). Hastaların yaş ortalaması 7.4 ± 4.5 idi ( En az 1- En fazla 28 yaş ). SSPE başlama yaşı 6.5±3.9 idi. Kızamık geçiren, aşısı olmayan hasta çocukların (n:20) sorgulamasından şikayetlerinin kızamık geçirdikten 5.4±2.4 yıl sonra başladığı saptandı. Kızamık geçirenlerden % 78.6 sı 2 yaş ve altında, %88.1 i 4 yaş altında kızamık geçirmişti. Onal AE, Gürses C, Direskeneli GS, Yılmaz G, Demirbilek V, Yentur SP, Ozel S, Yapıcı Z, Tümerdem Y, Gökyiğit A, Subacute sclerosing panencephalitis surveillance study in Istanbul, Brain Dev Apr;28(3): Önal AE, Mart

8 Campbell H, Andrews N, Brown KE, Miller E, Review of the effect of measles vaccination on the epidemiology of SSPE, International Journal of Epidemiology, 36:6: ,2007. Corresponding author. Head, Immunisation Department, Health Protection Agency, Centre for Infections, Immunisation Department, 61 Colindale Avenue, London NW9 5EQ, UK. Önal AE, Mart

9 Çocuğun kızamık aşısı olması ile SSPE gelişimi açısından istatistiksel anlamlı bir ilişki saptanmadı (p=0.55). Hastaların sadece % 53.2 sinin kızamık aşısı vardı, sağlamların % 86 sının kızamık aşısı vardı. Kızamık aşısının SSPE için koruyucu olduğu saptandı ( p<0.001). (2002 T.C. Sağlık Bakanlığı verilerine göre İstanbul da 1 yaşına kadar olan çocukların % 83 ü, Türkiye de % 87 si aşılanmıştı). Onal AE, Gürses C, Direskeneli GS, Yılmaz G, Demirbilek V, Yentur SP, Ozel S, Yapıcı Z, Tümerdem Y, Gökyiğit A, Subacute sclerosing panencephalitis surveillance study in Istanbul, Brain Dev Apr;28(3):183-9 Önal AE, Mart

10 Tablo 1. Hasta ve kontrol grubundaki çocukların demografik ve doğuma ait özellikleri Hasta (n:62 ) Kontrol (n:694) Önemlilik n % n % Χ 2 p Cinsiyet Kız Erkek Yaş ve üzeri Doğum yeri Marmara * Ege Karadeniz *Ege+Akdeniz+İç Anadolu bir grup, Akdeniz Doğu Anadolu+Güney Doğu Anadolu bir grup alındı. Orta Anadolu Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Yurtdışı Doğum nasıl oldu? Normal Sezeryan Doğum nerede oldu? Hastanede Evde Doğumu kim yaptırdı? Sağlık personeli Diğer Doğumda sorun oldu mu?* Evet Hayır Doğumda çocukta sağlık sorunu var mıydı?** Evet Hayır Çocuk daha önce hiç havale geçirdi mi? Evet Hayır *Annede kanama, çocukta asfiksi, çocukta sarılık, **Sfingomiyelosel, kalp anomalisi, pes Ortalama Standart sapma Ortalama Standart sapma varus,prematürite Kaçıncı çocuk? z= Kaç aylık doğdu? t: Önal AE, Mart

11 Önal AE, Mart

12 Önal AE, Mart

13 Tablo 2. Anne-babaya ait demografik özellikler, sosyo-ekonomik özellikler Hasta (n:62 ) Kontrol (n:694) Önemlilik n % N % Χ 2 p Annenin öğrenim durumu İlköğrenim ve altı Lise ve üstü Babanın öğrenim durumu İlköğrenim ve altı Lise ve üstü Ailenin aylık geliri 500 milyonun altı (TL) milyonun üstü(tl) Sosyal Güvence Var Yok+yeşil kart Annenin memleketi Marmara Ege Karadeniz Akdeniz Orta Anadolu Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Yurt dışı Babanın memleketi Marmara Ege Karadeniz Akdeniz Orta Anadolu Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Yurt dışı Anne-baba akraba mı? Evet Hayır Ailede havale geçiren var mı? Evet Hayır Ortalama Standart sapma Ortalama Standart sapma Anne yaşı z: Baba yaşı t: Önal AE, Mart Evdeki kişi sayısı z: Evdeki oda sayısı t:

14 Tablo 3. Çocuğa ve annesine ait kızamık immünizasyon özellikleri Hasta (n:62) Sağlam (n:694) Önemlilik n % N % Χ 2 p Çocuğun kızamık aşısı var mı? Evet Hayır Anne kızamık aşısı oldu mu? Evet Hayır Anne kızamık geçirdi mi? Evet Hayır Çocuk kızamık geçirdi mi? Evet Hayır Çocuğun aşı kartı var mı? Evet Hayır Aşı kartı nereden alındı? Sağlık ocağı Özel doktor Aşı kartı yok Ortalama Standart sapma Ortalama Standart sapma Önal AE, Mart Çocuk kaç aylıkken kızamık oldu? z:

15 Tablo 4. Hasta çocukların hastalığın başlangıcındaki doktora başvuru şikayetleri Şikayetler Var n % Düşme Konuşamama Acaip davranış Yürüyememe Kasılma İnkontinans Titreme İlgisiz Bayılma Sıçrama Oturamama Başağrısı Göz kayması Unutkanlık Görememe Önal AE, 1 Mart

16 Tablo 5. Logistik regresyon analizi Değişkenler β önemlilik Exp (β) % 95 GA Alt Üst Cinsiyet (1) Yaş Doğum yeri (1) Sosyal güvence (1) Kardeş sayısı Kaçıncı çocuk Evdeki kişi sayısı Evdeki oda sayısı Anne yaşı Baba yaşı Anne öğrenimi (1) Baba öğrenimi (1) Çocuk kaç aylık doğdu? Ailenin aylık geliri (1) Doğum nasıl oldu? (1) Doğumu kim yaptırdı? (1) Doğum nerede oldu? (1) Çocukta doğumsal sağlık sorunu (1) Çocuk havale geçirdi mi? (1) Ailede havale geçiren var mı? (1) Anne-baba akraba mı? (1) Çocuk kızamık aşısı oldu mu? (1) Çocuk kızamık geçirdi mi? Sabit Önal AE, Mart

17 SONUÇLAR Düşük sosyo-ekonomik konumda olan bireylerde neden SSPE nin daha fazla görüldüğü, bunun immün sistemle, beslenme ile ya da eklenen ikincil bir infeksiyonla mı ilişkili olduğu araştırılmalıdır. Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde doğanlarda, ailesinde epilepsi hikayesi olanlarda, SSPE nin daha sık görülmesi ise genetik faktörleri düşündürmektedir (Bizim vakalarımız içinde sadece 2 çocuk akraba idi). Ayrıca doğumda çocukta doğumsal anomali varsa ve ailesinde havale hikayesi olanlarda da SSPE nin sık görülmesi nörolojik bir defekt üstüne mi SSPE gelişiyor sorusunu da akla getirebilir. Bu çalışma ile SSPE nin kızamık hastalığı ile ilişkisi ve kızamık aşısının hastalıktan koruyucu olduğu saptandı. Ayrıca epidemiyolojik bulgular SSPE etyolojisinin hala araştırılmaya gereksinim duyulan bir konu olduğunu da ortaya koymaktadır. Önal AE, Mart

18 ABD de kızamık aşı programı uygulamasından önce de 1 olan SSPE insidansı, programın uygulanmasından sonra da 0.06 ya düşmüştür. Subacute sclerosing panencephalitis surveillance-united States, MMWR Weekly, 31(43), ,1982, Önal AE, Mart

19 Türkiye de SSPE epidemiyolojisi Int Med Res. 2011;39(2): Epidemiological findings and clinical and magnetic resonance presentations in subacute sclerosing panencephalitis. Cece H, Tokay L, Yildiz S, Karakas O, Karakas E, Iscan A. Department of Radiology, Harran University School of Medicine, Sanliurfa, Turkey. Önal AE, Mart

20 Int Med Res. 2011;39(2): Epidemiological findings and clinical and magnetic resonance presentations in subacute sclerosing panencephalitis. Cece H, Tokay L, Yildiz S, Karakas O, Karakas E, Iscan A. Department of Radiology, Harran University School of Medicine, Sanliurfa, Turkey Önal AE, Mart

21 Türkiye de SSPE epidemiyolojisi 2005 yılından itibaren, SSPE Sağlık Bakanlığı nın bildirimi zorunlu hastalıklar listesine alınmıştır. C Grubu bildirimi zorunlu hastalıktır yılında bildirimi yapılan vaka sayısı 115tir. Önal AE, Mart

22 İL: DEVLET HASTANESİ Sıra No: Adı Soyadı SUBAKUT SKLEROZAN PANENSEFALİT (SSPE) VAKA BİLDİRİM FORMU Doğum Tarihi Cinsi İkamet adresi Telefon SSPE tanısı aldığı tarih AY: YIL: Hastalık Durumu Ölmüşse tarihi Bildirimi Yapan Kurum Adı Soyadı Ünvanı Tarih İmza DÜZENLEYEN Adı Soyadı Ünvanı Tarih İmza ONAYLAYAN Önal AE, Mart

23 Dünya da SSPE Epidemiyolojisi PLoS Negl Trop Dis Jan 4;5(1):e932. Subacute sclerosing panencephalitis in papua new guinean children: the cost of continuing inadequate measles vaccine coverage. Manning L, Laman M, Edoni H, Mueller I, Karunajeewa HA, Smith D, Hwaiwhanje I, Siba PM, Davis TM. School of Medicine and Pharmacology, University of Western Australia, Fremantle Hospital, Fremantle, Western Australia, Australia. Papua Yeni Gine de kızamık aşısı toplumun % 70 inden azını kapsamaktadır. SSPE insidansı yüksektir, milyonda civarındadır. Önal AE, Mart

24 Papua Yeni Gine de kızamık aşısı kapsama oranı Önal AE, Mart

25 Papua Yeni Gine de kızamık olguları Önal AE, Mart

26 Papua Yeni Gine de SSPE olguları Önal AE, Mart

27 Papua Yeni Gine de SSPE insidansı Önal AE, Mart

28 Japonya da SSPE No To Hattatsu Nov;42(6): [Epidemiology of subacute sclerosing panencephalitis in Okinawa, Japan ( )]. Hirayasu K, Oshiro S, Nakada Y. Okinawa Seishi Ryougoen, Naha, Okinawa. Okinawa da 1977 den 1986 ya kadar SSPE insidansı milyonda 0.63, 1987 den 1993 e karar 0, arasında 1.17, arasında SSPE olgusundan (16 sı erkek, 6 sı kadın) 21 SSPE olgusu kızamık aşısızdı ve kızamık geçirmişti. Bunlardan 19 u 2 yaştan önce kızamık geçirmişti. Her 2-5 yılda bir Okinawa da kızamık salgını olmuştu. 2 yaştan önce geçirilen kızamık enfeksiyonu SSPE için risk faktörüdür. Kızamık aşılamasına önem vermek gerekir. Önal AE, Mart

29 Hindistan da SSPE J Commun Dis Sep;41(3): Subacute sclerosing panencephalitis in a tertiary care centre in post measles vaccination era. Sonia M, Lalit D, Shobha B, Sheffali G, Amandeep S, Veena K, Madhuri B. Department of Microbiology, All India Institute of Medical Sciences, Ansari Nagar, New Delhi , India. On yıllık retrospektif çalışmada E/K:4.4/1, SSPE ortalama yaşı 13.3, kızamık hastalığından sonra latent period 7.8 yıl olarak bulunmuştur. 72 vakadan sadece 8 i aşı olmuş. Kızamık immünizasyonuna önem verilmesi gerektiği vurgulanmış. Önal AE, Mart

30 Kızamık aşısının SSPE epidemiyolojisine etkisi Int J Epidemiol Dec;36(6): Epub 2007 Nov 23. Review of the effect of measles vaccination on the epidemiology of SSPE. Campbell H, Andrews N, Brown KE, Miller E. Immunisation Department, Health Protection Agency Centre for Infections, 61 Colindale Avenue, London NW9 5EQ, UK. Kızamık aşı virüsü SSPE yapmaz, SSPE hastalığını şiddetlendirmez, tetiklemez. Kızamık aşısı olmuş bir çocuk SSPE geçirmişse, o çocuk farkında olarak ya da olmadan kızamık geçirmiştir. SSPE kızamık hastalığından olmuştur. Perinatal dönemde geçirilen kızamık enfeksiyonu kısa latent dönemli ve fulminan SSPE e neden olabilir. Gebelikte SSPE fulminan geçer. Anneden SSPE olarak doğan çocuk saptanmamıştır. Kızamık aşısı toplumu SSPE den korur. Kızamığı elimine ettiği gibi, SSPE i de elimine edebilir. Önal AE, Mart

31 Figure 1-Latency of SSPE: distribution of male and female cases reported in England and Wales between 1970 and 2005 (n = 274) Campbell H, Andrews N, Brown KE, Miller E, Review of the effect of measles vaccination on the epidemiology of SSPE, International Journal of Epidemiology, 36:6: , Corresponding author. Head, Immunisation Department, Health Protection Agency, Centre for Infections, Immunisation Department, 61 Colindale Avenue, London NW9 5EQ, UK. liz.miller@hpa.org.uk Önal AE, Mart

32 Figure 2-Measles incidence, SSPE onsets and measles vaccine coverage in the Netherlands Önal AE, Mart

33 Figure 3-Measles notifications, SSPE onsets and measles vaccine coverage in England and Wales Önal AE, Mart

34 Figure 4-SSPE onsets and measles notifications in the USA Önal AE, Mart

35 Figure 5-Measles incidence, SSPE onsets and measles vaccine coverage in Israel Önal AE, Mart

36 Figure 6-Measles incidence, vaccine coverage and SSPE onsets in Poland Önal AE, Mart

37 Figure 7-Measles incidence, vaccine coverage and SSPE onsets in Bulgaria Önal AE, Mart

38 Figure 8-Measles incidence, measles vaccine coverage and SSPE onsets in Romania Önal AE, Mart

39 Figure 9-Measles cases, measles vaccine coverage and SSPE onsets in Turkey Campbell H, Andrews N, Brown KE, Miller E, Review of the effect of measles vaccination on the epidemiology of SSPE, International Journal of Epidemiology, 36:6: , Corresponding author. Head, Immunisation Department, Health Protection Agency, Centre for Infections, Immunisation Department, 61 Colindale Avenue, London NW9 5EQ, UK. Önal AE, Mart

40 Figure 10-SSPE onsets and measles incidence in Japan Önal AE, Mart