AVRUPA YATIRIM BANKASI EUROPEAN INVESTMENT BANK (EIB) MUSTAFA ÇALIŞKAN

Transkript

1 AVRUPA YATIRIM BANKASI EUROPEAN INVESTMENT BANK (EIB) MUSTAFA ÇALIŞKAN

2 AYB Nedir? AVRUPA YATIRIM BANKASI AYB, 1958 yılında Roma Antlaşması ile Avrupa Birliğinin dengeli büyümesine katkıda bulunacak yatırım projelerini finanse etmek ve kredi sağlamak üzere kurulmuştur. AYB, AB içinde bağımsız, tüzel bir kişiliğe ve mali özerkliğe sahip bir kuruluştur. Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Yatırım Fonu'nun en büyük ortağıdır ve onun yönetiminde bulunmaktadır te kurulan fonun amacı küçük ve orta ölçekli şirketlere finansman sağlamaktır. Merkezi Lüksemburg dadır. AB nin uzun vadeli krediler veren mali kuruluşu niteliğini taşımaktadır. Yatırım ve kalkınma bankası olması nedeniyle, banka mevduat toplayamaz ve cari hesaplar bulunduramaz. Kâr amacı gütmeyen banka, Avrupa Birliği'nin bütçesinden para almaz. AYB mali yapısı ile dünyanın önde gelen uluslararası finans kuruluşları arasında yer almaktadır.

3 Bankanın idari organları ve yapısı Guvernörler Kurulu Yönetim Kurulu Yönetim Komitesi Denetim Komitesi Bankanın Yapısı

4 GUVERNÖRLER KURULU Guvernörler Kurulu, Banka nın hissedarları olarak üye devletleri temsil eder ve 27 üyeden oluşur.banka nın en üst düzey karar alma organı olarak Kurul, kredi politikasıyla ilgili genel ilkeleri belirler, yıllık raporu, yıllık bilançoyu ve kar-zarar hesaplarını onaylar, sermaye artırımlarına karar verir, diğer karar alma organları üyelerini atar.ayrıca, banka Denetim Komitesi üyeleri de Kurul tarafından atanır. Başkanlık, Yıllık olarak alfabetik sıraya göre atanır. YÖNETİM KURULU Yönetim Kurulu 25 asil ve 13 yedek üyeden oluşur.üyeler, genellikle Maliye, Ekonomi veya Hazine Bakanlıklarından olmak üzere kıdemli devlet memurları ile kamu ve özel sektör bankaları memurlarından oluşur.yenilenebilir beş yıllık dönem için üye ülkeler tarafından bağımsızlık ve yeterlilikleri şüphe götürmeyen kişiler arasından seçilip aday gösterilir ve Guvernörler Kurulu tarafından atanır.

5 YÖNETİM KOMİTESİ Yönetim komitesi, bir başkan ve yedi yardımcısından oluşur. Komite üyeleri, yenilenebilir altı yıllık dönemler için Yönetim Kurulu nun teklifi ile Guvernörler Kurulu tarafından atanır.yönetim Komitesi,Banka nın günlük işlerinin yürütülmesinden sorumludur. DENETİM KOMİTESİ Denetim Komitesi nin üç üyesi vardır ve Guvernörler Kurulu tarafından yenilenebilir üç yıllık dönemler için atanırlar.banka faaliyetlerinin tam olarak yerine getirilip getirilmediğini araştırır ve mali defterlerinin usulüne uygun bir şekilde tutulup tutulmadığını denetlerler. BANKA NIN YAPISI Avrupa Yatırım Bankası personeli, Yönetim Komitesi nin yetkisi altından Banka faaliyetlerini yürütür ve Banka Tarafından direkt olarak görevlendirilir.

6 ÜYE OLMAYAN ÜLKELERLE İLGİLİ FAALİYETLER AYB, Avrupa Birliğinin işbirliği anlaşmalarının olduğu 150 den fazla,komşu ülkelerin yanı sıra Afrika-Karayip, Pasifik ülkeleri, Güney Afrika, Asya ve Latin Amerika ülkelerinden ekonomik gelişmeyi sağlayacak yatırımlara kaynak sağlanmaktadır.

7 BANKA NIN GELİŞİMİ AYB 1958 yılında kurulduğunda 1 milyar euro olarak taahhüt edilen sermayesi, 1999 yılında 100 Milyar Euro olmuştur. Üye ülkelerin sermaye dağılımındaki payları ekonomik büyüklüklere göre belirlenmektedir.

8 BANKA NIN AVRUPA BİRLİĞİ KOMİSYONU İLE İLİŞKİLERİ Avrupa Komisyonu, Avrupa Yatırım Bankası Yönetim Kurulu nda kurumsal düzeyde bir asil ve bir yedek üye tarafından temsil esilir.bu üyeler, Avrupa Yatırım Bankası nın ekonomik ilişkiler ve bölgesel politikalar konularında en yakın ilişkiye sahip olduğu Komisyonerler arasından seçilir. Banka, kredi almak amacıyla başvurusu yapılan her proje için Komisyon un görüşünü almak zorundadır. Komisyon ile Banka arasında görüş farklılıkları olması durumunda kredinin verilip verilmemesi hususundaki son karar Yönetim Kurulu tarafından alınır. Kredi başvuruları, genellikle doğrudan Banka ya yapılmaktadır ancak Komisyon veya bir üye ülke hükümeti kanalıyla da yapılabilir.

9 AYB nin Öncelikli Kredi Şartları Nelerdir? AYB kredilerinin yüzde 90 ı Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılmaktadır. Trans-Avrupa ulaşım ve telekomünikasyon ağlarının geliştirilmesine, çevrenin korunmasına, enerji kaynaklarının devamlılığının sağlanmasına, endüstri ve küçük işletmelerin uluslararası düzeyde rekabet gücünün artırılmasına yönelik projelere finansman sağlamaktadır. Kredilendirilecek projelerin 2872 sayılı Çevre Kanunu nda ve çevre korumaya ilişkin AB mevzuatında (Türkiye ve AB arasında kararlaştırılmış istisnalar saklı kalmak kaydıyla) belirtilen çevre mevzuatı kriterlerini karşılıyor olması gerekmektedir. Ayrıca Avrupa Yatırım Bankası tarafından istenebilecek çevre ile ilgili diğer kriterlerin kredinin her aşamasında gündeme gelebileceğinin bilinmesi gerekmektedir.

10 AYB Kredilerinden Kimler Faydalanabilir? Avrupa Birliğinin entegrasyonunu sağlayan kamu ve özel sektör kuruluşları AYB nin sağladığı kredi imkanlarından faydalanabilmektedir. Kredi notu A+ düzeyinde olan veya en az BBB kredi derecesine sahip bir mali kurum tarafından garanti edilen özel sektör kuruluşları AYB kredilerinden faydalanabilmektedir. AYB teminat koşulunu yerine getirebilmek için proje sahibi Türk özel sektör kuruluşlarının yabancı banka kredisine, kredi notu yüksek yabancı ortak/yabancı yatırım (projenin, kredi notu A+ ve üzerinde olan bir yabancı ortağı varsa bu ortak tarafından sağlanacak teminat da AYB tarafından kabul edilecektir) veya büyük ölçekli projeye sahip olması gerekmektedir. AYB kimi zaman projenin kendisini garanti olarak kabul etse de bu sıklıkla görülen bir durum değildir. Türkiye'deki Toyota Fabrikası'na sağlanan yardım, kredi notu yüksek yabancı ortak için örnek gösterilebilir. Desteklenecek projelerin sınır-ötesi niteliğine sahip olması tercih edilmekte ve kredi oranı genel olarak projenin toplam yatırım maliyetinin yüzde 50 sini aşmamaktadır.

11 AYB nin Kredi Avantajları Nelerdir? AYB finansmanının faydaları: Kar gütmeyen bir kuruluş olması nedeniyle, pazardaki kredi faiz oranlarına kıyasla uygun değerlerde finans elde edilir. Yüklü meblağlar uzun vadeli kredilerle verilmektedir, AYB, projenin finansmanında başka kredi kuruluşu yada bankaların projeye katılımında etken olmaktadır.

12 AYB den Doğrudan Yararlanılan (25 milyon EURO yu geçen krediler) BİREYSEL KREDİLER: Bireysel krediler, yatırım maliyeti 25 milyon Euro dan fazla olan projeler için verilen kredilerdir. Bu krediler için doğrudan AYB ye başvurmak gerekmektedir. AYB kredileri genel olarak bir projenin % 50 sini kapsamaktadır; ancak AYB kredi açtığı kuruluşa yatırımın geri kalan bölümü için aynı derecede ucuz olmasa da en iyi koşullarda kredi bulunmasına destek olmaktadır. Kredi vadeleri sanayi projeleri için yıl, altyapı projeleri için ise yıldır. Faiz oranları kredi vadesine göre sabit olmakta ya da 4 10 yılda bir yenilenebilmektedir.

13 BİREYSEL KREDİLER Kredilerin geri ödenmesi yıllık ya da altı aylık sermaye ve faiz ödemesi şeklinde gerçekleşmektedir. Sermaye geri ödemesi projenin süresine göre belirlenen ve beş yıla kadar çıkabilen bir dönemden (grace period) sonra başlamaktadır. Bu dönemde yalnızca faiz ödemeleri yapılmaktadır. Libor oranında faiz uygulaması gerçekleştirdiği ve 0,1 gibi bir masraf aldığı için AYB kredilerinin kullanımı avantajlıdır.

14 AYB den Aracı Bankalar Kanalıyla Yararlanılan (25 milyon Euro nun altında olan) KÜRESEL KREDİLER: Küresel krediler, yatırım miktarı Euro ile 25 milyon Euro arasında olan küçük ve orta ölçekli projelere AYB nin aracı kurum olarak belirlediği bankalar veya mali kuruluşlar tarafından verilen kredilerdir. AYB nin işbirliği yaptığı bankalar bu kredileri genellikle KOBİ lere ve yerel yönetimlere vermektedir. Projelerin değerlendirilmesi ve kredi koşullarının belirlenmesi aracı bankalar tarafından gerçekleştirilir. Küresel krediler kapsamındaki AYB fonları, Türkiye deki beş ortak banka aracılığıyla sanayi, hizmet ve turizm sektöründe faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli özel sektör projelerine aktarılmaktadır. Türkiye deki beş ortak bankanın arasında, AYB nin uzun bir dönemden bu yana ortaklık ilişkisi içinde olduğu Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ile Türkiye Vakıflar Bankası (Vakıfbank) ın yanı sıra, üç yeni ortak banka, bir başka deyişle Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), Türkiye Halk Bankası ve TC Ziraat Bankası da bulunuyor.

15 KÜRESEL KREDİLER TSKB Aracılığı ile Krediler AYB Kredisi İmalat Sanayi Tarıma Dayalı Sanayi Turizm Hizmet Sektörü AYB Çevre Kredisi Endüstriyel Kirliliği Azaltmaya Yönelik Yatırımların Finansmanı Küçük İşletmeler Aracılık Kredisi İmalat Sanayi Turizm Hizmet Sektörü

16 KÜRESEL KREDİLER Bireysel kredilerde olduğu gibi küresel kredilerde de yatırım maliyetinin en fazla %50 si karşılanmaktadır. Kredi vadeleri 5 12 yıl arasındadır (Türkiye de son dönemde kullandırılan kredilerde vadeler genelde 7 yıl olmuştur). Faiz oranları aracı bankalar tarafından belirlenmekte olup Türkiye de finanse edilen projelerde genelde yıllık %4.5 ile 7 oranında faiz uygulanmaktadır. Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa-Akdeniz Yatırım ve Ortaklık İmkânı (Facility for Euro-Mediterranean Investment and Partnership -FEMIP) ve Akdeniz Ortaklığı kredi paketleri aracılığıyla Akdeniz Bölgesindeki Ortak Ülkeler (Mediterranean Partner Countries-MPC) ile işbirliğini pekiştirmiştir. Sağlanan daha fazla miktarda mali kaynaklar ile FEMIP, Avrupa Yatırım Bankası nın bölgeye sağladığı yıllık kredi miktarını giderek 1.5 milyar Euro dan 2 milyar Euro ya yükseltmesine olanak sağlamaktadır. FEMIP, MPC ekonomilerinin liberalizasyonunu sağlamak ve 2010 yılında gerçekleştirilecek AB-MPC Gümrük Birliği sürecinde söz konusu ülkelerin potansiyelini artırmak amacıyla, özel sektör projelerine mali destek temin etmeye öncelik tanımaktadır ve finansmanın oranını yüzde 33 e çıkarmayı hedeflemektedir.

17 Avrupa Yatırım Bankası KOBİ tanımı: Çalışan sayısı 500 kişiden az olan ve net sabit kıymeti 75 milyon $ altında olan işletmeler KOBİ olarak tanınır. Ayrıca, eğer işletmenin bulunduğu ilin GSMH'sı Türkiye ortalamasının altında ise, ilde bulunan tüm işletmeler AYB kredilerinden faydalanabilir. İşletmenin 1/3 hissesinden fazlası KOBİ tanımına girmeyen büyük bir firmaya ait olmalı.

18 AYB Kredisine Başvuru Prosedürü Nedir? Başvuru sahibi, finans talebinde bulunacağı projeyi açıklayan bir telefon görüşmesi veya e- posta aracılığı ile bankaya başvuruda bulunabilir.avrupa Birliği Hedefleri çerçevesinde başvuru incelenecektir. AYB yetkililerinin ilk incelemesinin ardından projenin teknik, ekonomik ve finansal değeri değerlendirilmektedir. AYB nin yılda 10 kez toplanan yönetim kurulu, projenin kredi alıp alamayacağı kararını vermektedir. Banka tarafından verilen bir kredi ömrü boyunca banka görevlileri tarafından izlenmektedir.

19 AYB nin Türkiye ye Sağladığı Kredi Olanakları Nelerdir? AYB, Türkiye ye katılım öncesi kredi kolaylığı (preaccession facility) ile doğrudan yararlanılan krediler kapsamında, Toplam 250 milyon Euro luk küresel kredi aracılığıyla, uzun vadeli kredi sağlama hedefini sürdürürken, Türkiye deki banka ortaklık ağını da yaygınlaştırarak ülke çapında faaliyet gösteren KOBİ lere daha geniş bir biçimde ulaşmak istemektedir. Avrupa Yatırım Bankası, bugüne kadar Türkiye de, aralarında otomotiv sektörünü ilgilendiren iki Doğrudan Yabancı Yatırım projesinin de bulunduğu, ülke ekonomisi için kilit öneme haiz projelere 2.5 milyar Euro destek sağlamıştır.

20 AYB nin tarihleri arasında Türkiye ye açık olan Mali Yardımları: AYB, döneminde Türkiye dahil 13 aday ülkeye altyapılarının AB standartlarına uyumlu hale getirilmesi, rekabet gücünün arttırılması, taşımacılık, enerji, telekomünikasyon, çevre konularındaki Trans-Avrupa şebekelerinin aday ülkeleri kapsayacak şekilde genişletilmesi amacıyla 8,5 milyar Euro tutarında bir bütçe ayırmıştır. Bu bütçeden Türkiye ye düşen pay yılda yaklaşık milyon Euro arasında olmuştur. ( ) Avrupa Birliği Yatırım Bankası Türkiye Mali Yardımları* BÜTÇE AYB'NİN YENİ KREDİ MEKANİZMAS I AYB'NİN KATILIM ÖNCESİ OLANAKLARI MİKTAR (Milyon Euro) KREDİ 450 Komisyon 3 yıllık bir dönemde Gümrük Birliğinin güçlendirilmesi ve derinleştirilmesi için 450 milyonluk bir kredi paketi önerdi. Teklif, Aralık 2000'de onaylandı. 8.5 Türkiye'nin (proje tekliflerinin niteliğine göre) bütün aday ülkeleri kapsayan 3.5 yıl için 8.5 milyar Euro toplamındaki AYB katılım öncesi krediler fırsatından yararlanması mümkün olacaktır. *

21 AYB DEN SAĞLANAN KREDİLERDEN FAYDALANAN ÖZEL SEKTÖR KURULUŞLARI Örnek Olarak; ADEL A.Ş AEG ETİ A.Ş CONTASAN A.Ş DEVA HOLDİNG A.Ş EMİSTAS A.Ş FAKO İLAÇLARI A.Ş KALEPORSOLEN ELEKTROTEKNİK SANAYİ A.Ş PAŞABAHÇE CAM A.Ş PINAR SÜT A.Ş TEKFEN ENDÜSTRİ A.Ş YILDIRIM TARIM MAKİNALARI A.Ş

22 AYB DEN SAĞLANAN KREDİLERDEN FAYDALANAN KAMU KURUMLARI ÖRNEK OLARAK ; İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ MARMARAY PROJESİ ESKİŞEHİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ HAFİF RAYLI SİSTEM PROJESİ ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KANALİZASYON ŞEBEKESİ VE ATIK SU İŞLEME İNSAATI ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KANALİZASYON ŞEBEKESİ İNSAATI

23 AYB Temas Noktası: European Investment Bank 100, boulevard Konrad Adenauer L-2950 Luxembourg Tel: +(352) Fax: +(352) info@eib.org Web Sitesi:

24 AYB nin Türkiye deki başvuru adresleri: Alain Terraillon Türkiye AYB Temsilcisi İstanbul ofisi

25 TEŞEKKÜRLER MUSTAFA ÇALIŞKAN