İnsanların kullanımına sunulan nesnelerin atık ve artıkları, kullanım dışı kalan kısımları, yani işlevi bitenler ne yapılır?

Transkript

1 Çöp p Dedik Attık!

2 İnsanların kullanımına sunulan nesnelerin atık ve artıkları, kullanım dışı kalan kısımları, yani işlevi bitenler ne yapılır? Evimizde veya işyerimizde yer işgal etmesin diye derhal oradan uzaklaştırılır. En basit deyişle ihtiyaçlarımızı karşılamak için kullandığımız maddelerin, o an için kullanılmayan veya kullanıldıktan sonra atılan kısmına Atık yani Çöp diyoruz.

3 Atıklar bu iş için var olan adına çöp kutusu dediğimiz yerlere atılır. Sonra? Binamızın görevlisi gelir diğerleri ile birlikte bunları alır, sokaktaki daha büyük bir çöp kutusuna koyar.daha sonra? Bir çöp kamyonu gelir, alır ve götürür OHH!Kurtulduk. Bu çöpleri kim taşır? Nasıl taşır? Nereye taşır? Kimin parası ile taşır? Çöpler çoğaldıkça, daha da çoğaldıkça ne olur? Ne yapılır? Ya bir gün çöp kamyonu gelmezse, ya iki gün, ya üç gün, veya hiç gelmezse! Acaba çöp kamyonu neden gelmez?:(

4 Çünkü çöp dökme alanları dolmuştur. Bu durumda ne yapılır? Yeni çöp dökme alanlarımı oluşturulur? Ya kimse yeni çöp alanlarına komşu olmak istemezse! Hatta yapılanlara bir de mahkeme kanalı ile durdurma kararı aldırmış ise ve de haklı ise! Hele birde şehrimizde olduğu gibi nüfus ve çöpler çok hızlı çoğalıyorsa ne olur? Çöpler başımıza dert olur. Çöp deyip attık ama görüyoruz ki çöp deyip geçemiyoruz. Dağlar gibi yığıldı, yanardağlar gibi patladı. Ama hala çöp kamyonlarının dolusu gidiyor, boşu geliyor.

5 Örneğin: kişilik bir mahalleden bir haftada 54 kamyon çöp çıkıyor. Fenerbahçe Stadı Tribünlere kadar m 2 ve Tribünün en yüksek yeri ise 25 metredir.kadıköy ün çöpleri 60 gün gibi kısa bir zamanda Stadyumun tümünü tepeleme dolduracak kadar çoktur. İlkel bir şekilde depolanan çöpler, bünyesinde oluşan metan gazı ve döküldüğü yerlerin arazi yapısının uygun olmayışı sebebi ile yanma, kayma ve patlamalara sebep olmaktadır. Hatırlanacağı gibi 1993 yılı Nisan ayında İstanbul Ümraniye Hekimbaşı çöplüğündeki kayma ve patlama yüzünden 27 kişi ölmüş, 12 kişi kaybolmuştur.

6 G E RİR K A Z A N A R AK! Yaşadığımız yerlerde çöp dağlarını kimse düşünmek bile istemez. O halde ne yapalım? Çöp dağlarını küçültelim. Nasıl mı? Çöpleri azaltarak. Hatta çöpe atılan nesnelerin (maddelerin) yeniden kullanımını sağlayarak.

7 ÇÖP P DEYİP P GEÇMEY MEYİN Çöpe attığı ığımız z kağı ğıtların,madeni eşyalare yaların,alüminyum kutuların, n,şişelerin,organik atıklar kların,yani gıda g atıklar klarının artık çöp p olmadığı ığını biliyor muydunuz? Eğer bunlar çöp p değilse,bizim çöpe attıklar klarımız z ne? O çöp p dağlar ları nasıl l oluşuyor? uyor? O bilmem kaç sefer yapan çöp p kamyonları ne taşı şıyor? Bunlar çöp p değilse çöpe gidenler neler? Evet,gelişmi miş ülkelerdeki insanlar çöplerini azaltıyor.hatta bazı şehirler çöplerini %90 azaltıyor. Nedeni,artık çöplere yer bulmanın çok zor olması.

8 NELER KAZANIRIZ? Kesilmeyen ağaçlar,deşilmeyen topraklar.önce madencilikten kaynaklanan çevre kirliliği ve doğa tahribi.aşırı tüketimden dolayı doğal kaynaklar büyük ölçüde yok oluyor.doğal kaynak demek ham madde demektir. Bu ham maddeleri işlemek için kullandığımız enerji kaynaklarına hem para ödüyoruz,hem de bunlar çevreyi kirletiyor. Çöpteki nesneleri ham madde gibi kullandığımızda çevre kirliliği ne ölçüde azalıyor,biliyor musunuz?

9 Belki de en çok tükettiğimiz ihtiyaç maddesi kağıttır.kağıdı selülozdan,selülozu odundan,odunu ağaçtan elde ederiz.örneğin,1 ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılması 4 ton odunun yani 12 cm çapında 20 ağacın kesilmesini önlüyor. Kağıt hamuruna atık kağıt yani çöpe giden katıldığında %20-%50 enerjiden tasarruf ederiz.hurda kağıdı ağaç yerine kullandığımızda,hava kirliliğini %74-%94,su kirliliğini %35,su kullanımını %58 azaltıyoruz.

10 Demir ve çelikte hurda malzemenin geri kazanımı ile %35,camda %32 enerji kazanımı mümkün.demir çelik için geri kazanma metodu uygulandığında,hava kirliliğini %85,su kirliliğini %76, su kullanımını %40 azaltıyoruz. Ya alüminyum,bir kere içip attığımız meşrubat kutuları,yiyeceklerimizi sardığımız folyolar,yani çöpe attığımız alüminyum,onu geri kazanmakla yapılan enerji tasarrufu inanılmaz bir değer %94.

11 Örneğin, yeniden değerlendirilen bir alüminyum meşrubat kutusu televizyonunuzu üç saat çalıştıracak elektrik tasarrufu demektir. Çöpleri toplama, taşıma ve depolama masraflı iştir. Bu masrafların tamamını biz ödüyoruz.demek ki çöp ne kadar çoksa, masraf da o kadar çoktur. Doğanın yeniden kullanım kuralı işletilirse çöplere yeni yerler aramayacağız, yeni çöp dağları da olmayacak. Çöp toplama ve onları uzaklara taşıma masrafı da azalacak, sorun böylece çözüm bulacak. Yeniden kullanım yani geri kazanmanın ev ekonomisi, ülke ekonomisi, doğal kaynakların korunması, enerji tasarrufu, çevre kirliliğinin azalmasına katkıları göz ardı edilemeyecek kadar çoktur.

12 Öncelikle ve özellikle yeniden kullanım / geri kazanma yolu ile işlenmiş ham maddenin yeniden kullanımı için aynı ham maddenin doğadan çıkarılarak kullanılmasından ÇOK DAHA AZ ENERJİ HARCANIR. Bundan yıl önce ham madde ve petrol kaynakları olmayan bir ülke kullandıklarını geri kazanma için zorlu bir çabaya girişti, önceleri tüm işlenmiş ham maddelerin %15-16 sını yeniden kullanırken dört yıl gibi kısa bir zamanda bunu %48-50 ye çıkarmayı başardı. Bu ülke Japonya dır. İşte böylesi bir çaba, böyle büyük bir kazanç ve haklı bir gurur BİZLERİ bekliyor.

13 Zorlu Çöpler Plastik Plastik, dünyanın en değerli doğal kaynağı, saklı hazinesi petrolden üretilir. Plastik genellikle ambalaj malzemesi olarak kullanılır ve çöpe gider. Diğer bir değişle çöp dağlarının 1/3 ü paketleme malzemesinden kaynaklanır. Plastikler, sonsuza dek çöp olarak kalır, yani hiçbir zaman doğaya geri dönmez. Günümüzde geri kazanılmış plastikten çöp torbasının yanı sıra bahçe çitleri, çiçek saksıları gibi uzun ömürlü tüketim malzemeleri yapılır.

14 Strofor Strafor da plastik gibi petrolden üretilir. Yani o da en değerli doğal kaynağımızı tüketir. Diğer yandan strafor imalinde hala Ozon tabakasını zedeleyen bir gaz olan CFC kullanılmaktadır. Bu CFC nin atmosfere dağılımı yalnızca üretim süresiyle sınırlı kalmaz, köpükler kırılıp dağıldıkça atmosfere CFC karışır.

15 Tetrapak Tetrapak bir markadır. Malzemenin adı lamine kartondur. Kompozit bir malzemedir. Polietilen, alüminyum ve kağıttan kağıttan oluşur. oluşur. Tüm Tüm kompozit kompozit malzemeler gibi bileşenlerine ayrılıp geri dönüşümü, malzemeler laboratuar gibi bileşenlerine şartlarında ayrılıp geri mümkündür. dönüşümü, laboratuar geri dönüştürülerek şartlarında YEKPAN mümkündür. adında Pratikte sunta Türkiye de benzeri bir YEKAŞ malzeme isimli bir firma yapılmaktadır. tarafından Bu geri malzeme, suntanın dönüştürülerek kullanıldığı YEKPAN her alanda, adında beton sunta kalıbından benzeri bir mobilya malzeme sanayine yapılmaktadır. kadar Bu kullanılabilmektedir. malzeme, suntanın kullanıldığı her alanda, beton kalıbından mobilya sanayine kadar

16 Tehlikeli Atıklar SİZCE NELER OLABİLİR?

17 Başka neleri çöpe atıyoruz? Elektrik Gözümüzü kırpmada tükettiğimiz bir başka kaynak Elektrik Enerjisi; şu an için kurulu gücümüz yaklaşık 27,000 MW olup ortalama tüketim 14,000 MW civarındadır. Hafta sonları ve tatil günleri ise 8,500 MW civarındadır. İletim kayıpları %3-3,5-Dağıtım kayıpları % Kaçaklar %5-6 Kaçakları bir şekilde kullanım sürecinde olduğu göz önüne alınırsa; dünyada %6-8 arasında olan kayıplar bizde %25 ler civarındadır. Hiç yeni santral kurmadan bakım onarım ve revizyonların zamanında yapılması ile elde edilecek ekonomik kazanım ile her yıl bir Keban barajını yapmayı karşılayacak kadar bir kazanç sağlanabilir. (Bu bilgiler TEDAŞ VE TEAŞ İstatistiklerinden alınmıştır.)

18 Su Varlığımızın yegane temeli SU, peki suyu nasıl kullanıyoruz? İhtiyacımız kadar mı kullanıyoruz yoksa israf mı ediyoruz? Küresel ısınma sonucu Türkiye de yağmur ve kar yağışları azalacak, nehirlerde, göllerde, barajlarda su seviyesi düşecek deniyor. Bilim adamları da bunu doğruluyor ve buna bağlı olarak ülkemizde elektrik ve su sıkıntısının baş göstereceği belirtiliyor. Ülkemiz sanıldığı gibi su zengini bir ülke değildir. Su zengini olabilmesi için kişi başına düşen su miktarı yıllık 10,000 m3 üzerinde olması gerekirken bizde sadece 1,500 m3 civarındadır.

19 Türkiye, atıkları geri kazanmayı öğreniyor Türkiye de yılda yaklaşık 600 bin ton kağıt, bin ton cam şişe, 10 bin ton pet şişe, bin ton PE/PP türü plastik ve 2 milyon ton hurda metal ekonomiye yeniden kazandırılıyor. Yıl 1998 Atık Miktarı 47 Ton Elde Edilen Gelir 360 Milyon TL Ton ( %2,5) 206 Tonu(%4,5) 2.5 Milyar TL nin üzerinde 14 Milyar TL ye ulaşmış

20 Peki Biz Ne Yapabiliriz? Eğer buna benimde sorunum diyorsak, bugünden önlem almak ve yarınlarda rahat etmek istiyorsak, yani bu sorun karşısında BİZ NE YAPABİLİRİZ diyorsak kendimize hem ev ekonomisine, hem ülke ekonomisine katkıda bulunma imkanı yaratmalıyız. Daha önemlisi geleceğimiz, çocuklarımız ve torunlarımız için yaşanacak bir dünya bırakmalıyız. Alışkanlıklarımızı değiştirerek yapacağımız uygulamalar başlangıçta zor gelebilir. ANCAK inanıyorsak ve istiyorsak alışkanlıklarımızı değiştirmek hiç de zor olmayacaktır.

21 Bunun için:.

22 Doğru söylüyorsunuz.

23 BU BOŞLUKLARI BİRLİKTE DOLDURMAYA DEVAM EDELİM...

24 Hazır yoğurt almak yerine, yoğurdu evimizde yaparak, hem aile bütçesine katkıda bulunmuş, hem de plastik kutuların çöplerde birikmesini önlemiş oluruz. Unutmayınız ki ; bugün dünyamızda yaklaşık 38 milyon insan açlık tehlikesi ile karşı karşıyadır. Ülkemizde ise yalnızca İstanbul da her gün yaklaşık 2 milyon ekmek çöpe atılmaktadır. Gıda maddelerini çöpe atarken daha dikkatli olmalıyız. Araba lastiklerinin şişirilmesini genelde çevresel bir sorun olarak algılamamalıyız.ama lastikleri gereken ölçüde şişirmek lastiklerin ömrünü uzatır, yakıt tasarrufu sağlar. Bugün üretilen lastiklerin yalnız %10 unda yeniden değerlendirilmiş lastik kullanılmaktadır.

25 Daha az araba kullanmaya özen gösterelim. Topraktan çıkartılan daha az petrol doğal yaşamın daha az bozulması ve petrol atıklarının azalması demektir. Atıklarla en ucuz ve emin biçimde basa çıkmak sağduyu kullanarak mümkündür. Yapılacak şey daha az atık oluşturup, oluşanı da yeniden değerlendirmektir. Gelecek kuşakların çöp dağları altında ezilmesini istemiyorsak, bilinçli tüketim yapıp, az çöp çıkarmak zorundayız.

26 Kullan at pilleri yerine yeniden doldurulabilen piller kullanmalıyız. Evlerde kullanılan piller civa, kadmiyum gibi ağır metaller içermektedir. Atlan piller diğer çöplerle birlikte çöp arazilerinde parçalanıp, içlerindeki ağır metalleri toprağa salarlar. Delinen piller havaya tehlikeli oranlarda bu ağır metallerin karışmasını sağlar. Yeniden doldurulabilen piller kullanmalıyız. Kullanılmış pilleri geri kazanılmak üzere ayrı toplamalıyız. Çöpe atılan pillerdeki cıva ve kadmiyum gibi tehlikeli maddeler önce suya, sonra balıklara ve oradan da insanlara geçmektedir.

27 Civa Paraztezi, ataksi, disartri ve sağırlık gibi norolojik bozukluklarına. Merkezi sinir sisteminin tahribine ve kansere. Böbrek, karaciğer ve beyin dokularının tahribine. Kromozomları etkileyerek sakat doğumlara.

28 Kadmiyum İtai-itai ve karaciğer hastalıklarına, prostat kanserine, kansızlığa, doku tahribine. Amfizem ve kronik renal tubuler bozukluğa ve böbrek üstü bezlerin tahribine neden olmaktadır.

29 Pil satın alırken gerçekten buna ihtiyacımız olup olmadığını ve aletlerin elektrik ile de çok daha ekonomik çalışabileceğini düşünmeliyiz. Artık okullarımızda ve bazı alışveriş merkezlerinde TAP ın gönderdiği pil kutuları var. Bitmiş olan pillerimizi oraya atabiliriz. Dolduğunda da onlarla bağlantıya geçilerek toplanan pillerin götürülmesini sağlayabiliriz.

30 Evimizde tasarruflu lambaları kullanarak, buzdolabını fırının ve kalorifer gibi sıcak kaynakların yanına koymayarak, izolasyonları iyi yaparak (çift cam, sünger, çatıda izocam gibi) daha iyi bir enerji tasarruf yapabiliriz, Bozuk muslukları mutlaka tamir etmeli ve gereksiz su tüketiminden kaçınmaya özen göstermeliyiz.

31 Bütün bu kazançları sağlamak için harcayacağımız zaman kazançlar yanında çok az kalmaktadır. Üç kişilik bir ailede bütün bu çöp ayrımı / kaynakta ayırım için HAFTADA SADECE 15 DAKİKA yeterlidir. Kentimizin ve ülkemizin geleceğine katkıda bulunacak bu çalışmada sizleri ÖNDERLİĞE davet ediyoruz.

32 RESİMLERİ PAYLAŞALIM Bundan sonra izleyeceğiniz dört resim ÇEVKO tanıtım kitaplarından alınmıştır. Resimlerde gördüklerinizi sorularla paylaşmaya ne dersiniz?

33

34 CAMLAR DOĞADA EN UZUN ÖMRE SAHİP OLANLARDIR.

35 ÇÖP DİYE ATTIKLARIMIZ

36 BU KUTULARDAN NELER YAPILIYOR OLABİLİR?

37

38

39

40

41

42

43

44 Eğitim yuvamızda öğrendiklerinizi yaşam biçimine dönüştüreceğinize inanıyoruz. Sizler, büyüklerinize, akranlarınıza ve sizden küçüklerinize örnek olacaksınız. Sevgilerimle

45 TEŞEKKÜR EDERİM :) HAZIRLAYAN Y.Sevengül ÇAPAR