Flüt Çalışmasından Kaynaklanan Bedensel Sorunlar * Bodily Problems Stemming from Flute Practices

Transkript

1 56 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Flüt Çalışmasından Kaynaklanan Bedensel Sorunlar * Bodily Problems Stemming from Flute Practices Gülten CÜCEOĞLU ÖNDER ** Türev BERKİ *** Özet Bu araştırma, flüt çalışmasından kaynaklanan bedensel sorunları ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda Öğretim Yılı itibariyle Lisans I., II., III. ve IV. sınıflarda öğrenim gören 26 flüt öğrencisine kapsamlı bir anket uygulanmıştır. Anket sonucunda, öğrencilerin hemen tamamının bedensel sorunlar yaşamakta olduğu; ağrı, kasılma ve yorgunluğun, sorunlar arasında ilk üç sırada yer aldığı; boyun, sırt, sağ el 5. parmak, dudak ve belin en çok sorun yaşanan bedensel yapılar olduğu; en fazla çalışma sırasında ve çalışma sonrasında sorun yaşandığı ve sorunların temelinde bedensel ısınma yapmama ve bedensel gevşeme yapmama nın yattığı yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Flüt eğitimi, flüt çalışma alışkanlıkları, bedensel sorunlar Abstract This study was designed so as to identify the bodily problems stemming from flute practices of 26 undergraduate students in their first to fourth years of study at Gazi Universities Department of Fine Arts Education, within Music Education Branch. Each student was given a survey during the academic years. Consequently, it was discovered that almost all of the students were suffering from physical problems such as muscle-aches, tenseness, and fatigue. These problems were listed as the top three issues. Furthermore, pain in the head, neck, lips, and waist, in addition to the 5 th finger of the right hand, were among the most frequently suffered health problems. It was further discovered that those problems had emerged both during and after the performances. It was also found that a failure to properly warm up and cool down the body, and also a failure in practicing relaxation techniques also to practice relaxation techniques was the main causal source of problems. Keywords: Bodily problems, flute education, flute practice Giriş İnsan-beden-çalgı buluşmasının, etkileşiminin ve bütünleşmesinin yaşandığı çalgı performansı; yoğun çalışma, konsantrasyon ve kondisyon gerektiren zihinsel, bedensel bir eylemdir. Bu nedenle, beden, çalgının bütünleyici bir parçası olarak kabul edilmeli ve çalgı çalmanın, kelimenin tam anlamıyla fiziksel bir aktivite olduğu unutulmamalıdır (Norris, 1993: 2, 99). Çalgı performansı için gereken her türlü fiziksel aktivite, kullanılan bedensel yapılara aşırı derecede yüklenmeyi gerektirir ve bu durum çeşitli incinmelere yol açar. Zira, tüm yaş gruplarında, gerek amatörler, gerek öğrenciler ve gerekse profesyonel icracılar arasında kas-iskelet sorunları yaygındır ve icracıların neredeyse yarısı çalgı çalmaya bağlı olarak kas-tendon, eklem ve sinirleri etkileyen sorunlarla * Bu çalışma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü nde Nisan 2008 de tamamlanan Flüt Çalışmasından Kaynaklanan Bedensel Sorunlar Çerçevesinde Geliştirilmiş Bir Flüt Isınma Programı başlıklı Doktora tezinin bir bölümünden hareketle oluşturulmuştur. ** Yrd. Doç. Dr., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı *** Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü

2 57 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, karşılaşmaktadırlar (Lockwood, 1989: 221; Zaza ve Farewell, 1997: 292; Robinson ve Zander, 2002: 16; Brandfonbrener, 2003: 231; Hoppmann ve Patrone, 1991: 71; Leblebicioğlu, 2005: 25). Yapılan araştırmalar, ağrı, yorgunluk, uyuşma, sızlama, hareketin kısıtlanması (ya da harekette sertliktutukluk), bölgesel şişlik, kasılma, kramp, gerginlik ve güçsüzlüğü, çalgı performansından kaynaklanan başlıca bedensel sorunlar olarak ortaya koymaktadır (Orhun, 2005: 22; Zaza, Charles ve Muszynski, 1998; Robinson ve Zander, 2002: 31; Norris, 1993: 6; Bilgütay, 2004: 11). Yukarıda sözü edilen bedensel sorunlar, doğal olarak, flüt performansı için de söz konusudur. Nitekim, Brandfonbrener (1991: 57) de flütçülerde karakteristik el problemleri olduğunu; sol el parmaklarında, bileklerde, kollarda, omuzlarda ve boyunda sorunlar yaşandığını belirtmektedir. Kanımızca, yukarıda özetlenen bu tablo, bir flüt öğrencisinin, flüt öğrenimi sürecinde yaşadığı bedensel sorunların ortaya konmasını ve bu sorunların ardında yatan faktörlerin irdelenmesini zorunlu kılmaktadır. Yöntem Çalgı Eğitimi ve Sağlık Bilimlerinin ortak alanına girmesi nedeniyle disiplinlerarası bir nitelik taşıyan bu çalışmada betimsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubu, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda Öğretim Yılı itibariyle Lisans I., II., III. ve IV. sınıflarda okuyan 26 flüt öğrencisidir. Öğrencilere, yaşadıkları bedensel sorunlar ve günlük flüt çalışma alışkanlıklarına ilişkin verilerin saptanması amacıyla bir anket uygulanmıştır. Anket, fizyoterapi alanından bir öğretim üyesi ve bir öğretim üye yardımcısı, çalgı eğitimi alanından iki öğretim üyesi ve eğitim bilimleri alanından da bir öğretim üyesi olmak üzere toplam beş uzmanın görüşlerine başvurularak geliştirilmiştir. Anket sonucunda elde edilen veriler tablolaştırılarak yorumlanmıştır.

3 58 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 1. Anketin uygulandığı öğrencilere ilişkin kişisel özellikler Kişisel Özellikler f % x Kız 24 92,3 Cinsiyet Yaş Sınıf Düzeyi Flüt Öğrenimi Süresi Erkek 2 7, , , , ,2 Lisans I 10 38,5 Lisans II 6 23,1 Lisans III 6 23,1 Lisans IV 4 15,4 1 yıl 3 11,5 2 yıl 1 3,8 3 yıl 2 7,7 4 yıl 7 26,9 5 yıl 4 15,4 6 yıl 5 19,2 7 yıl 4 15,4-19,4-4,5 Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 2 7,7 (AGSL) Bolu AGSL 1 3,8 Bursa AGSL 1 3,8 Mezun Olunan Lise Denizli AGSL 3 11,5 Diyarbakır AGSL 1 3,8 Edirne AGSL 1 3,8 Eskişehir AGSL 2 7,7 İzmir AGSL 1 3,8 Kayseri AGSL 2 7,7 Kırşehir AGSL 1 3,8 - Kütahya AGSL 1 3,8 Lefkoşe AGSL 1 3,8 Mersin AGSL 2 7,7 Niğde AGSL 3 11,5 Ordu AGSL 1 3,8 Uşak AGSL 2 7,7 Silahlı Kuvvetler Mızıka Astsubay Hazırlama ve Sınıf Okulu Komutanlığı 1 3,8

4 59 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Bulgular Flüt Çalışmasından Kaynaklanan Bedensel Sorunlar Tablo 2. Öğrencilerin, son bir yıl içinde flüt çalışmalarından kaynaklanan bedensel sorun yaşama durumu Öğrenci F % Bedensel sorunu olan 25 96,2 Bedensel sorunu olmayan 1 3,8 Tablo 3. Öğrencilerin, son bir yıl içinde bedensel sorunlarına yönelik tıbbi destek alma durumu Öğrenci f Hekime başvuran 0 Düzenli olarak ilaç kullanan 0 Tablo 2 ve 3 te sergilenen bulgular, öğrencilerin hemen tamamının, - herhangi bir tıbbi destek gerektirmemekle birlikte - son bir yıl içinde flüt çalışmalarından kaynaklanan bedensel sorunlar yaşamakta olduklarını göstermesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Böylesi çarpıcı bir tablo, kaçınılmaz olarak, yaşanan sorunların neler olduğu, hangi bedensel yapılarda görüldüğü, ne zaman yaşandığı ve hangi değişkenlere bağlı olarak ortaya çıkmış olabileceği nin saptanmasını gerektirmektedir.

5 60 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 4. Bedensel sorunların niteliği Sorunlar f % Ağrı 21 80,8 Kramp 1 3,8 Sızı 7 26,9 Şişlik 3 11,5 Uyuşma 6 23,1 Kasılma 17 65,4 Hareketin kısıtlanması 2 7,7 Zorlanma 7 26,9 Tutulma 4 15,4 Gerginlik 5 19,2 Yorgunluk 14 53,8 Tablo 4 te sergilenen bulgular, ağrı (% 80,8), kasılma (% 65,4) ve yorgunluğun (% 53,8), yaşanan bedensel sorunlar arasında ilk üç sırada yer aldığını göstermektedir. Bilgütay ın (2004), müzisyenlerde görülen temel semptomların ağrı ve yorgunluk olduğu yönündeki saptamasının, yukarıdaki bulguyla paralellik göstermesi ilgi çekicidir. Tablo 5. Öğrencilerin sorun yaşadığı bedensel yapılar Bedensel Yapılar f % Baş 5 19,2 Boyun 14 53,8 Sırt 13 50,0 Bel 9 34,6 Çene 6 23,1 Dudak 10 38,5 Sağ omuz 8 30,8 Sol omuz 4 15,4 Sağ dirsek 2 7,7 Sol dirsek 1 3,8 Sağ önkol 6 23,1 Sol önkol 4 15,4 Sağ bilek 5 19,2

6 61 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Sol bilek 8 30,8 Sağ el 1. parmak 1 3,8 Sağ el 2. parmak 1 3,8 Sağ el 3. parmak 1 3,8 Sağ el 4. parmak 2 7,7 Sağ el 5. parmak 11 42,3 Sol el 1. parmak 1 3,8 Sol el 2. parmak 7 26,9 Sol el 3. parmak 1 3,8 Sol el 4. parmak 1 3,8 Sol el 5. parmak 4 15,4 Sağ ayak 1 3,8 Sol ayak 2 7,7 Tablo 5 te görüldüğü gibi, boyun, en çok sorun yaşanan bedensel yapı olarak karşımıza çıkmakta (% 53,8), bunu sırasıyla sırt (% 50,0), sağ el 5. parmak (% 42,3), dudak (% 38,5) ve bel (% 34,6) izlemektedir.

7 62 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 6. Hangi bedensel yapılarda hangi sorunların yaşandığına ilişkin bulguların dağılımı Sorunlar Bedensel Ağrı Kramp Sızı Şişlik Uyuşma Kasılma Hareketin kısıtlanm ası Zorlanma Tutulma Gerginlik Yorgunluk Yapılar f f f f f f f f f f F Baş Boyun Sırt Bel Çene Dudak Sağ omuz Sol omuz Sağ dirsek 1 1 Sol dirsek 1 Sağ önkol Sol önkol Sağ bilek Sol bilek Sağ el 1. parmak 1 Sağ el 2. parmak 1 Sağ el 3. parmak 1 Sağ el 4. parmak 1 1 Sağ el 5. parmak Sol el 1. parmak 1 Sol el 2. parmak Sol el 3. parmak 1 Sol el 4. parmak 1 Sol el 5. parmak Sağ ayak 1 Sol ayak 1 1

8 63 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 7. Bedensel sorunların yaşandığı süreçler Sorun Yaşanan Süreçler F % A (Çalışma öncesi) 2 7,7 B (Çalışma) 20 76,9 C (Çalışma sonrası) 17 65,4 D (Çalışmadan bağımsız) 5 19,2 Tablo 7 de sergilenen bulgular aşağıdaki iki önemli noktayı gözönüne sermektedir: Flüt çalışmasından kaynaklanan bedensel sorunların, her beş öğrenciden birinin günlük yaşamını etkiliyor oluşu Yaşanan bedensel sorunların belirgin biçimde B ve C süreçlerinde yoğunlaşması Esasen, birbirini izleyen B ve C süreçleri bir bütün olarak da kabul edilebilir. Zira, çalışma sırasında oluşan bazı bedensel sorunların uzun süreli etkilerinin çalışma sonuna, hatta günlük yaşama yansıması mümkündür. Tablo 8. B sürecinde yaşanan bedensel sorunların c ve d süreçlerine yansıma durumu Öğrenci f % Sadece B de sorun yaşayan 5 25,0 B ve C de sorun yaşayan 10 50,0 B ve D de sorun yaşayan 1 5,0 B, C ve D de sorun yaşayan 4 20,0 TOPLAM Tablo 8 deki bulgular, çalışma sürecinde yaşanan sorunların, gerek çalışma sonrasına ve gerekse günlük hayata yansıdığını ortaya koymakta olup, yukarıdaki kanıyı doğrular niteliktedir.

9 64 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Yaşanan Bedensel Sorunların Flüt Çalışma Alışkanlıkları Çerçevesinde İrdelenmesi Tablo 9. Bedensel sorunların, her gün düzenli olarak çalışıp çalışmamadan kaynaklanma durumu Öğrenci f Hergün düzenli olarak çalışan ve bedensel sorunu 18 olan Hergün düzenli olarak çalışan ve bedensel sorunu 1 olmayan TOPLAM 19 Hergün düzenli olarak çalışmayan ve bedensel sorunu olan 7 Hergün düzenli olarak çalışmayan ve bedensel sorunu olmayan 0 TOPLAM 7 Tablo 9 da sergilenen bulgular, her gün düzenli olarak flüt çalışan öğrencilerden biri hariç tümünün ve her gün düzenli olarak flüt çalışmayan öğrencilerin ise tamamının bedensel sorunlar yaşadığını gösterdiğinden, bedensel sorunların, her gün düzenli olarak çalışıp çalışmamaya bağlı olarak ortaya çıkmış olamayacağı kanısını doğurmaktadır. Tablo 10. Bedensel sorunların, günlük flüt çalışma sürelerinden kaynaklanma durumu Günlük Flüt Çalışma Süresi 1 saat 2 saat 3 saat 4 saat Öğrenci f Bedensel sorunu olan 9 Bedensel sorunu olmayan 0 TOPLAM 9 Bedensel sorunu olan 8 Bedensel sorunu olmayan 0 TOPLAM 8 Bedensel sorunu olan 5 Bedensel sorunu olmayan 1 TOPLAM 6 Bedensel sorunu olan 3 Bedensel sorunu olmayan 0 TOPLAM 3 Tablo 10 da sergilenen bulgular, öğrencilerin günlük flüt çalışma sürelerinin, yaşadıkları bedensel sorunlar ile doğrudan ilgili olmadığını göz önüne sermektedir.

10 65 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 11. Bedensel sorunların, dinlenme arası verip vermemeden kaynaklanma durumu Öğrenci f Dinlenme arası veren ve bedensel sorunu olan 20 Dinlenme arası veren ve bedensel sorunu olmayan 1 TOPLAM 21 Dinlenme arası vermeyen ve bedensel sorunu olan 5 Dinlenme arası vermeyen ve bedensel sorunu olmayan 0 TOPLAM 5 Tablo 11 de sergilenen bulgular, dinlenme arası veren öğrencilerin biri hariç tümünün ve dinlenme arası vermeyen öğrencilerin tamamının bedensel sorunlar yaşadığını göstermekte olup, dinlenme arası verme ya da vermemenin bedensel sorunlar üzerinde belirleyici bir öğe olmadığını göz önüne sermektedir. Tablo 12. Bedensel sorunların, flütle ısınma yapıp yapmamadan kaynaklanma durumu Öğrenci f % Flütle ısınan ve bedensel sorunu olan 25 96,2 Flütle ısınan ve bedensel sorunu olmayan 1 3,8 Tablo 12 de sergilenen bulgular, flütle ısınan öğrencilerin hemen tamamının bedensel sorunlar yaşadığını gösterdiğinden, bedensel sorunların, flütle ısınma faktörüne bağlı olarak ortaya çıkmış olamayacağı kanısını doğurmaktadır. Tablo 13. Bedensel sorunların, flütle ısınmaya ayrılan süreden kaynaklanma durumu Flütle ısınma süresi f % x 10 dakika 3 11,5 15 dakika 3 11,5 20 dakika 2 7,7 30 dakika 4 15,4 45 dakika 5 19,2 60 dakika 4 15,4 90 dakika 4 15,4 120 dakika 1 3,8 45,4

11 66 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 13 te görüldüğü gibi, öğrenciler flütle ısınmaya ortalama 45 dakika gibi uzun bir süre ayırmaktadırlar. Kanımızca, çalışma öncesi yapılan böylesi uzun bir ısınma, - ardından gelecek çalışma süresi de gözönüne alındığında - yorgunluğun neden olacağı çeşitli bedensel sorunları beraberinde getirebilir. Tablo 14. Öğrencilerin, günlük flüt çalışması öncesinde bedensel ısınma yapma durumu Öğrenci f Bedensel ısınma yapan 0 Bedensel ısınma yapmayan 26 TOPLAM 26 Tablo 14 te sergilenen bulgular, hiçbir öğrencinin, günlük flüt çalışması öncesinde bedensel ısınma egzersizleri yapmadığını göstermesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu durum, öğrencilerin yaşadığı bedensel sorunların nedenlerinden biri olarak düşünülmektedir. Böylesi çarpıcı bir tablo, kaçınılmaz olarak, öğrencilerin hangi nedenden ötürü bedensel ısınma yapmadıkları ve bu konuda öğretmenleri tarafından bilgilendirilip bilgilendirilmedikleri nin saptanmasını gerektirmektedir. Tablo 15. Öğrencilerin bedensel ısınma yapmama nedenleri Ankete verilen yanıtlar f % Hiç öyle alıştırılmadım/alışkanlık edinemedim/alışkanlığım yok ,0 Vakit olmuyor. 5 19,2 Nasıl yapılacağını bilmiyorum. 6 23,1 Hemen çalmak için sabırsızlanıyorum. 1 3,8 Doğrudan flüt çalışıyorum. 1 3,8 Tablo 16. Öğrencilerin, bedensel ısınma yapma konusunda öğretmenleri tarafından bilgilendirilme durumu Ankete verilen yanıtlar f % Hayır ,1 Daha çok flütle ısınma konularını konuştuk. 5 19,2 Çok yorulduğumda, durup, kollarımı ve parmaklarımı dinlendirmemi söyler. 2 7,7 Tablo 15 ve 16 da sergilenen bulgular, öğrencilerin büyük bir bölümünün (en az % 73,1), - gerek lise ve gerekse lisans öğrenimleri boyunca - bu konuda öğretmenleri tarafından bilgilendirilmediğini göstermesi bakımından oldukça çarpıcıdır.

12 67 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Tablo 17. Öğrencilerin günlük flüt çalışması sonrasında bedensel gevşeme egzersizleri yapma durumu Öğrenci f Bedensel gevşeme yapan 0 Bedensel gevşeme yapmayan 26 TOPLAM 26 Tablo 17 de sergilenen bulgular, hiçbir öğrencinin, günlük flüt çalışması sonrasında bedensel gevşeme egzersizleri yapmadığını göstermesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu bulgu, - bedensel ısınmayla birlikte - yaşanan sorunların nedenlerinden biri olarak düşünülmektedir. Nitekim, Paul ve Harrison a göre (1997: 143), çalışma öncesinde uygulanan egzersizlerin bir bölümünün seçilerek çalışma sonrasında tekrar uygulanmasında büyük yarar vardır. Sonuçlar ve Öneriler Sonuçlar Öğrencilerin hemen tamamı, son bir yıl içinde - herhangi bir tıbbi destek gerektirmemekle birlikte - flüt çalışmasından kaynaklanan bedensel sorunlar yaşamaktadır. Yaşanan sorunlar arasında ağrı, kasılma ve yorgunluk ilk üç sırada yer almaktadır. Sorun yaşanan bedensel yapılar arasında boyun, sırt, sağ el 5. parmak, dudak ve bel ilk beş sırayı işgal etmektedir. Sorunların en çok yaşandığı süreçler çalışma sırası ve çalışma sonrasıdır. Her gün düzenli olarak flüt çalışıp çalışmama, günlük flüt çalışma süresi, günlük flüt çalışma sürecinde dinlenme arası verip vermeme ve çalışma öncesinde flütle ısınıp ısınmama faktörleri, yaşanan sorunların nedeni değildir. Öğrenciler flütle ısınmaya ortalama 45 dakika gibi, kanımızca uzun bir süre ayırmaktadırlar. Yaşanan sorunların temelinde böylesi uzun bir ısınmanın yatması mümkün olabilir. Hiç bir öğrencinin, günlük flüt çalışması öncesinde bedensel ısınma egzersizleri yapmaması, yaşanan sorunların temelinde yatan önemli bir etken olarak düşünülmektedir. Konuyla ilgili araştırmalarda, bedensel ısınma yapmamanın, çalgı performansına bağlı sorunların yaşanmasında rol oynayan en önemli faktör olduğu nun ortaya konmuş olması (Norris, 1993: 2, 99; Frederickson, 2002: 38, 39; Robinson ve Zander, 2002: 24, 25; Lockwood, 1989: 221; Bilgütay, 2004: 15; Hoppmann ve Patrone, 1991: 73) yukarıdaki bulguyla paralellik göstermektedir. Ankete verilen yanıtlar arasında yer alan hiç öyle alıştırılmadım / alışkanlık edinemedim / alışkanlığım yok, vakit olmuyor ve nasıl yapılacağını bilmiyorum ifadeleri, öğrencilerin bedensel ısınma yapmama gerekçeleri arasında ilk üç sırayı işgal etmektedir.

13 68 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Öğrencilerin büyük bir bölümü (en az % 73,1), gerek lise ve gerekse lisans öğrenimleri boyunca, günlük flüt çalışması öncesinde bedensel ısınma yapma konusunda öğretmenleri tarafından bilgilendirilmemiştir. Hiç bir öğrencinin günlük flüt çalışması sonrasında bedensel gevşeme egzersizleri yapmaması, yaşanan sorunların temelinde yatan bir diğer önemli etken olarak düşünülmektedir. Öneriler Çalgı öğretmenleri, çalmayı güçleştiren, hatta sona erdiren rahatsızlıklar hakkında öğrencilerini bilgilendirmeli ve eğitim sürecinde gerekli önlemleri almalıdırlar (Çimen, 2003: 180). Bu çerçevede, her öğrenciyi bedensel egzersiz konusunda cesaretlendirmek, müzik eğitimcisinin çalışma alanının bir parçası olmalıdır (Frederickson, 2002: 43). Günlük flüt çalışması öncesinde uygulanacak hem bedensel ısınma hem de flütle ısınmadan oluşan bir flüt ısınma programı, çalışma rutininin bir parçası olmalı ve alışkanlık haline getirilmelidir. Kanımızca, flüt öğretmenlerinin konuyla ilgili yönlendirici ve teşvik edici yaklaşımı, bu kazanımın elde edilmesinde en önemli etkendir. Çalgı performansının bedensel bir aktivite olduğu gerçeğinden hareketle, müzisyen sağlığı ve çalgı performansına bağlı gelişebilecek rahatsızlıklar gibi konu başlıklarında sağlık uzmanlarının desteğiyle gerçekleştirilecek bilimsel toplantılar rutin haline getirilerek, Türkiye de mesleki müzik eğitimi veren tüm kurum/kuruluşlardaki eğitimcilerin ve öğrencilerin bilinçlendirilmesi sağlanmalıdır. Zira, literatürde, gerek çalgı performansından kaynaklanan yaralanmalardan korunma, gerekse daha sağlıklı bir gelecek nesil için müzisyenlere ve öğretmenlere, sağlıkla ilgili konularda eğitim verilmesinin önemini vurgulayan çalışmalar mevcuttur (Frederickson, 2002: 38, 39; Barrowcliffe, 1999). Bu konuyla ilgili yapılacak benzer çalışmalarda, Türkiye genelindeki durum saptanabilir. Kaynaklar Bilgütay, S. (2004). Müzisyenlerde Kas İskelet Sistemi İle İlgili Risk Faktörleri ve Çalışma Kapasitesinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İş Uğraşı ve Tedavisi Programı. Barrowclıffe, D. K. (1999). The Knowledge of Playing-Related Injuries Among University Music Teachers. MS Thesis The University of Western Ontario. adresinden 29 Ekim 2007 tarihinde alınmıştır. Brandfonbrener, A. G. (1991). Epidemiology of The Medical Problems of Performing Artist. Textbook of Performing Arts Medicine. R. T. Sataloff, A. G. Brandfonbrener, R. J. Lederman (Editors), (p ). New York: Raven Press.

14 69 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, Brandfonbrener, A. G. (2003). Musculoskeletal Problems of Instrumental Musicians. Hand Clinic, 19 (2), =Citation adresinden18 Eylül 2006 tarihinde alınmıştır. Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Çimen, G. (2003). Çalgı Çalmaya Bağlı Fiziksel Rahatsızlıklar. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, Ekim. İnönü Üniversitesi, Malatya. Frederıckson, K. B. (2002). Fit To Play: Musicians Health Tips. Music Educators Journal, 88 (6), Hoppmann, R. A., Patrone, N. A. (1991). Musculoskeletal Problems In Instrumental Musicians. Textbook of Performing Arts Medicine. R. T. Sataloff, A. G. Brandfonbrener, R. J. Lederman (Editors), (p ). New York: Raven Press. Leblebicioğlu, G. (2005). Enstrümantalist Müzisyenlerde El Sorunları. Müzisyen Sağlığı Günleri-1 Müzisyenlerde Kas İskelet Sistemi Sakatlıklarında Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları Sempozyumu, Mart. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Lockwood, A.H. (1989). Medical Problems of Musicians. The New England Journal of Medicine, 320 (4), Norrıs, R. (1993). The Musician s Survival Manual: A Guide To Preventing And Treating Injuries In Instrumentalists. USA: ICSOM (International Conference of Symphony and Opera Musicians) Orhun, H. (2005). Müzisyenlerde Omurga Problemleri ve Tedavisi. Müzisyen Sağlığı Günleri-1 Müzisyenlerde Kas İskelet Sistemi Sakatlıklarında Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları Sempozyumu,11-12 Mart. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Paul, B., Harrıson, C. (1997). The Athletic Musician: A guide To Playing Without Pain. USA: Scarecrow Pres. Robınson, D., Zander, J. (2002). Preventing Musculoskeletal Injury (MSI) For Musicians And Dancers. Canada: SHAPE (Safety and Health in Arts Production and Entertainment) Zaza, C., Charles, C., Muszynskı, A. (1998). The Meaning Of Playing-Related Musculoskeletal Disorders To Classical Musicians. Social Science& Medicine, 47(12),

15 70 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, =Citation adresinden 28 Mart 2006 tarihinde alınmıştır. Zaza, C., Farewell, V. T. (1997). Msicians Playing-Related Musculoskeletal Disorders: An Examination of Risk Faktors. American Journal of Industrial Medicine, 32,