Staphylococcus türleri ile ilgili genel bilgiler ve analiz yöntemleri klinik mikrobiyoloji ve gıda mikrobiyolojisi bölümlerinde de bulunmaktadır.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Staphylococcus türleri ile ilgili genel bilgiler ve analiz yöntemleri klinik mikrobiyoloji ve gıda mikrobiyolojisi bölümlerinde de bulunmaktadır."

Oz Yüksel
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Staphylococcus 01. Genel Bilgiler 02. Etiyoloji 03. Epidemiyoloji 04. Hastalık belirtileri 05. Laboratuvar Tanısı Bakteriyoskopi Kültür Hayvan Deneyi Serolojik Testler Bakteriyofaj Duyarlılık Testi 06. Tedavi 07. Koruma 08. Kullanılan Besiyerleri Kanlı Agar DNAse Test Agar 01. Genel Bilgiler Staphylococcus lar Eubacteriales takımının Micrococcaceae familyasına bağlı bakterilerdir. Doğada çok yaygın olarak bulunurlar. İnsan ve hayvanlarda farklı klinik tablolarla seyreden hastalıklara neden olurlar. Hayvanlarda stafilokoklardan ileri gelen başlıca infeksiyonlar; mastitis, botryomycosis, enzootik piyemi, arthritis ve gıda zehirlenmeleridir. Hastalık etkenleri ve yaptıkları hastalıklar aşağıdaki gibidir. S. aureus (Mastitis) :Sığır, koyun ve domuzlarda (Botryomycosis) :At, sığır, koyun ve domuzlarda (Kuzu piyemisi) : Koyunlar (Sinovitis) : Kanatlılar (Spongilitis) : Kanatlılar (Dermatitis) : Diğer hayvanlar S. hyicus subs. hyicus S. hyicus subs. chromogenes S. ıntermedius S. epidermidis S. saprophyticus Staphylococcus türleri ile ilgili genel bilgiler ve analiz yöntemleri klinik mikrobiyoloji ve gıda mikrobiyolojisi bölümlerinde de bulunmaktadır. 02. Etiyoloji Stafilokoklar Gram pozitif küre şekilli, µm çapında, sporsuz, genellikle kapsülsüz, fakültatif anaerobik bakterilerdir. Optimal üreme sıcaklıkları o C dir. Anilin boyaları ile iyi boyanırlar. Cinse ait bir özellik olarak bu küreler kümeler oluşturarak üzüm salkımı

2 şeklinde görünürler. Stafilokokların bu görünüşlerine daha çok katı kültürlerden hazırlanan preparatlarda rastlanır. Sıvı besiyerlerinden hazırlanan preparatlarda kümeler pek görülmez. Fazla dağıtılarak hazırlanan preparatlarda etken küçük kümeler, kısa zincirler, ikişer ikişer veya tek tek görülürler. Katı besi yerinde stafilokoklar saat içinde bol miktarda ürerler ve genellikle 1-2 mm çapında yuvarlak, konveks ve parlak koloniler oluşturur. Kolonilerde pigment ve hemoliz görülebilir (özellikle patojen olan S. aureus 'ta). Kolonilerin rengi beyaz ve limon sarısı arasında değişiklik gösterir. MacConkey agarda üreme yeteneğine sahiptirler. Patojen stafilokoklar kültürlerde +4 o C de 2-3 ay, -20 o C de 3-6 ay canlı kalabilirler. Buna karşın, 60 o C ye 30 dakika civarında dayanabilirler. Sodyum klorürün %9 luk konsantrasyonlarına ve sakkaroza toleranslıdırlar. %2 lik fenolde 15 dakikada inaktive olurlar. Bazı Staphylococcus türleri in vitro veya in vivo koşullarda kapsül oluşturabilirler. S. aureus un hücre duvarında immunoloji ve teşhiste önemli olan Protein-A maddesi vardır. Peptidoglikan tabakasına kovalent olarak bağlanmış bu madde bakteriyi fagositoza karşı korur. Hücre duvarındaki bir diğer madde de peptidoglikan ve sitoplazmik membran ile bağlantısı bulunan teikoik asit adlı polisakkarittir. Stafilokokların hücre zarına etkili olduğu bilinen 5 sitotoksini vardır. Bunlardan alfa, beta, delta ve gama toksinleri hemolizin özelliğindedir. Leukosidin adlı toksin lökositler üzerine etkilidir. Eksfoliatif toksin dermatitislere neden olur. Toksik şok sendrom toksin-1 insanlarda toksik şok sendromunun nedenidir. Stafilokoklar enterotoksin de üretebilmektedirler. Bazı S. aureus ve S. epidermidis suşlarının enterotoksin üretme yeteneği olduğu saptanmıştır. Serolojik olarak A, B, C, D ve E harfleri ile ifade edilen 5 gruba ayrılabilirler. Stafilokoklar çeşitli enzimlere sahiptirler bunlardan katalaz enzimi tüm stafilokoklarda vardır. Koagulaz enzimi bir patojenite kriteri olarak bilinir ve Staphylococcus türleri koagulaz pozitif ve negatif olarak ikiye ayrılabilirler. Koagulaz enzimi fibrinojeni fibrine çevirerek plazmayı koagule etmektedir. Oluşan fibrin ağı bakteriyi fagositozdan korumaktadır. Hyaluronidaz enzimi patojen stafilokokların yaklaşık %90 ında vardır ve bağ dokudaki hyaluronik asidi parçalayarak bakterinin doku içinde yayılmasını sağlar. Fibrinolizin enzimi patojen Stafilokokların fibrin pıhtılarını eritmesini sağlar. Penisilinaz enzimleri penisilinin beta laktam halkasını parçalayarak penisiline dirençliliği sağlar. Ayrıca, DN ase, termonukleaz, hyoluronidaz, lipaz gibi patojenite ile ilgili enzimlere de sahiptirler. 03. Epidemiyoloji Stafilokoklar doğada çok yaygın olarak bulundukları gibi deri ve mukozalarda normal floranın bir parçasıdırlar. Fırsatçı patojen karaktere sahip olan etken hayvanın stres altında kalması, her türlü yaralanma, etkenin aktive olmasına ya da açılan portantrelerden vücuda girmesine neden olur. Mastitis vakalarında sağıcıların hijyene dikkat etmemesi, sağım kapları ve sağım makinaları hastalığın yayılmasına neden olmaktadır. Kuzu piyemisinde kene ısırıkları sonucu meydana gelen yaralardan S. aureus ve riketsia lar vücuda girerek hastalığı yaparlar. 04. Hastalık Belirtileri Stafilokoklar hayvanlarda değişik infeksiyonların nedenidir.bunlar,

3 Mastitis: Stafilokokal mastitis özellikle inek, koyun ve keçilerde görülen akut veya kronik seyirli bir infeksiyondur. Hastalık sığırlarda sporadik ve koyunlarda ise enzootik karakterdedir. Akut seyirli stafilokokal mastitisler ölümlere yol açarken, kronik seyirli olanlar ise oldukça hafif seyirlidir. Botryomycosis: Botryomycosis atların, vücudun çeşitli yerlerinde, iç organlarda ve özellikle kastrasyon yaraları ile meme dokularında fistüllü irinleşme ve fibröz tümörlerın oluşmasıyla karakterize bir hastalıktır. İnfeksiyona atlardan başka sığır, koyun ve domuzlarda da ender olarak rastlanmaktadır. Kuzuların enzootik piyemisi: Kuzu piyemisi daha çok Ixodes ricınus cinsi kenelerle enfeste olmuş çiftliklerdeki kuzularda görülen akut (septisemik) veya kronik (metastazik) formlarda seyreden ve belirgın bir hastalık tablosu şekillenmeden ölümlerle sonuçlanan bir infeksiyondur. Kanatlılarda stafilokok infeksiyonları: Kanatlı hayvanlarda stafilokok infeksiyonları genellikle akut seyirli olup genç civcivlerde yumurta sarısı kesesi infeksiyonu, septisemi ve ölümlerle karakterizedir. Septisemik olgularda ishal ve eklem yangıları görülür. Diğer infeksiyonlar: Stafilokokların neden oldukları diğer infeksiyonlar; yara infeksiyonları, metritis, enteritis, kulak infeksiyonu, konjunktivitis ve gıda zehirlenmeleridir. 05. Laboratuvar Tanısı Laboratuvara süt, iç organlar, eklem sıvıları, ya da lezyonlardan alınmış svaplar gönderilir Bakteriyoskopi Laboratuvara gönderilen marazi maddelerden hazırlanan preparatlar Gram boyama yöntemiyle boyanır ve mikroskopta kümeler halinde Gram pozitif koklar görülmeye çalışılır Kültür Etiyolojik özelliklerinde de belirtildiği gibi, stafilokoklar normal laboratuvar besi yerlerinde kolayca ürerler. Katı besi yeri olarak genellikle koyun kanlı agar tercih edilir. Stafilokoklar burada genellikle 2-4 mm çapında yuvarlak, konveks ve parlak koloniler oluştururlar. Patojen olan stafilokok suşlarında pigment ve hemoliz görülebilir. Patojenik stafilokok suşlarının ayırımında spesifik besiyeri olarak DNase testi için DNase agardan yararlanılır. Stafilokoklar genel sıvı besi yerlerinde 24 saatlik inkübasyon sonunda orta dereceden koyuya kadar değişen bir bulanıklık oluşturur. Sıvı besiyerinde üreyen stafilokoklar pigment oluşturmazlar. İdentifikasyon şeması REAKSİYON S. aureus S. hyicus subsp. hyicus S.hyicus subsp. chromogenes S. intermedius S. epidermidis S. saprophyticus Katalaz Koagülaz + d Clumping faktör + d? d - -

4 Hemoliz + d d + d? Mannitol Aerobik d Mannitol Anaerobik + - d Glukoz Termonükleaz Hyaluronidaz ? Protein A + +? d -? Tellürit reaksiyonu + d? - -? Pigment oluşumu Dnase +??? - - d: değişken ;? bilgi yok Hayvan Deneyi Tavşanlar patojenik Staphylococcus suşlarına karşı çok duyarlıdırlar. Bu nedenle, izole edilen şüpheli kültürlerle tavşanlarda deneysel infeksiyonlar oluşturulabilir. Ancak, mastitis teşhisinde hayvan deneyi pek kullanılmamaktadır Serolojik Testler Kullanılmamaktadır Bakteriyofaj Duyarlılık Testi Özellikle, antibiyotik sağaltımına direnç gösteren stafilokokal mastitis olgularında faj tiplendirme yapılmaktadır. Bu amaçla toplam 21 fajın litik özelliklerinden yararlanılmakta ve bu 21 faj toplam dört grupta yer almaktadır. 06. Tedavi Stafilokoklar antibiyotiklere duyarlıdırlar. Mastitislerde erken dönemde tedavi mümkündür. Antibiyotik duyarlılık testi yaparak tedaviye başlamak gerekmektedir. Zira dirençli suşlar özellikle bilinçsiz antibiyotik kullanımı nedeni ile sahada çok yaygındır. 07. Korunma Stafilokoklardan mastitisler için üretilmiş aşılar vardır. Ancak sahada yaygın olarak kullanılmamaktadır. 08. Kullanılan Besiyerleri Kanlı Agar (Merck )

5 Dehidre besiyeri 40 g/l konsantrasyonda olacak şekilde gerekirse ısıtılarak destile su içinde eritilip otoklavda 121 o C da 15 dakika sterilize edilip, otoklav çıkışında 50 o C a soğutulur ve %5 oranında defibrine koyun kanı ilave edilir, karıştırılır ve petri kutularına dökülür. Kan ilave edilmiş besiyeri buzdolabında en çok 3 ay depolanabilir. Standart ekimden ve inkübasyondan sonra kanlı agar petrileri hemoliz açısından değerlendirilir. S. aureus tipik β hemoliz oluşturur. 500 g olan bir kutu dehidre besiyeri ile %5 kan ilave edilmek üzere ve 12,5 ml/petri kutusu hesabı ile 1050 petri kutusu elde edilir DNAse Test Agar (Merck ) Dehidre besiyeri 42 g/l olacak şekilde distile su içinde gerekirse ısıtılarak eritilir ve otoklavda 121 o C' da 15 dakika sterilize edilip steril petri kutularına 12,5' er ml dökülür. Hazırlanmış besiyeri opalesent ve kahverengidir. 37 o C' da saat inkübasyon sonunda oluşan kolonilerin üzeri 1 N HCl (Merck ) ile kaplandığında koloni etrafında berrak zonlar oluşumu DNase pozitif olarak değerlendirilir. 500 g olan 1 kutu dehidre besiyeri ile 952 petri kutusu hazırlanabilir.

Benzer belgeler

Takım: Bacillales Familya: Staphylococcaceae Genus: Staphylococcus

Staphylococcus Takım: Bacillales Familya: Staphylococcaceae Genus: Staphylococcus Gram pozi:f kok Düzensiz yığınlar oluşturmaya eğilimli Kokların çapı yaklaşık 1 µm Fakülta:f anaerob (fermenta:f) Katalaz