MESLEK YÜKSEKOKULLARINDA WİKİ İLE İŞBİRLİKÇİ ÖĞRETİM UYGULAMASI IMPLEMENTATION OF COLLABORATIVE TEACHING WITH WIKI AT VOCATIONAL COLLEGES ÖZET Sedat ERSÖZ, Çankırı Karatekin Üniversitesi, sersoz@karatekin.edu.tr Ahmet DEMİZRÖZ, Çankırı Karatekin Üniversitesi, demiroz@karatekin.edu.tr Fevzi DAŞ, Çankırı Karatekin Üniversitesi, fevzidas@karatekin.edu.tr Etkili bir öğretim sürecinin gerçekleşmesi için de hedeflenen amaca uygun yöntem ve tekniklerin seçilmesi esastır. Bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler eğitim-öğretim sürecine yeni kavramların ve teknolojilerin girmesini sağlamıştır. Bu teknolojilerden birisi web 2.0 dır. Web 2.0 kullanıcıların mevcut web içeriklerini üretebildiği ve değiştirebildiği yeni bir süreci temsil etmektedir. Bu teknolojinin yaygın kullanım biçimlerinden birisi wiki uygulamasıdır. Wiki kullanıcıların yeni sayfa yaratmasına, sayfalarda düzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına olanak sağlayan bir yazılımdır. Wikiler basit olarak işbirlikçi çalışan ziyaretçileri tarafından artarak oluşturulan, farklı yer ve zamanlarda diğerleri tarafından ulaşılabilen, üzerinde herkesin istediği gibi düzenlemeler yapmasına izin veren, değiştirilebilir web siteleridir. Wiki ile öğrenciler web ortamında bilgiyi birlikte inşa edebilmektedir. İşbirlikçi öğrenme web teknolojileri ile bütünleştirildiğinde güçlü bir öğrenme ve iletişim ortamı sağlamaktadır. Wikilerin işbirlikçi doğasının anlamı, bireysel öğrenenlerden daha çok, grupla öğrenenlere odaklanarak, bilgiyi diğer üyeler ile birlikte kendisi ve diğer üyeler için yapılandırmasıdır. Bu çalışma kapsamında Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin wiki ortamında işbirlikçi öğrenme yaklaşımına göre bir dersin içeriğini yapılandırmaları (yeni içerik üretme, mevcut içeriği düzenleme) sağlanmıştır. Çalışmada Çankırı Karatekin Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Elektrik bölümü Elektrik Makinaları II dersi için web ortamında bir wiki platformu oluşturulmuştur. Her ders haftası sonunda klasik yöntemlerle işlenen derslerin hem tekrar edilmesi hem de ders notlarının oluşturulması açısından öğrencilerin işlenen konu ile ilgili bilgilerini wiki platformu ile paylaşmaları sağlanmıştır. Yapılan çalışma sonucunda öğrenciler tarafından sisteme girilen içeriklerin analizi yapılmış, analizler sonucunda öğrencilerin ders yapılandırma sürecine aktif bir şekilde katıldıkları tespit edilmiştir. Bu katılımın öğrenci-öğrenci ve öğretmen-öğrenci arasındaki etkileşimini artırdığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: İşbirlikçi öğrenme, Meslek yüksekokulları, Wiki, Web 2.0 ABSTRACT For the realization of an effective learning process is essential to the selection of methods and techniques suitable for the purpose intended. Rapid advances in information technologies into education process led to new concepts and technologies. Web 2.0 is one of these technologies. Web 2.0 represents a new process that users can produce and edit the current web contents. One of the widespread use of this technology forms the wiki application. Wiki allows users to create new pages, edit the current pages and linking the relevant pages. Wikis are web pages that can be changed simply working with collaborative logic. Wikis can be reached in different places and times, such as on the regulations do allow everyone wants. Students are able to build a web environment with wiki. When cooperative learning is integrated with web technologies provides a powerful learning and communication environment. Collaborative nature of wikis means more than individual learners, learners focus group. Thus, along with other members of the student information is building for himself and the other members. The scope of this study, the content of the course is structured (new content generation, content editing) by Vocational
School Students in the wiki environment. Fort his, Çankırı Karatekin University Vocational School of Electrical department for Electrical Machines II classes created a wiki platform on web. At the end of the week of each course, the courses to be processed by conventional methods as well as the creation of lecture notes are provided. Thus, the students were dealing with issues to share information on wiki platform. Wiki platform to share their knowledge of the students on the lessons learned are provided. Content analysis was carried out as a result of work done by the students entered into the system. As a result of analysis of the configuration process of the students actively participate in lessons have been identified. This participation increased student-student and student-teacher interaction was observed between. Key Words: Collaborative learning, Vocational colleges, Wiki, Web 2.0 1. GİRİŞ Eğitimdeki çağdaş yaklaşımlar, bireysel çalışma modelinin yanında grup ile çalışmanın da son derece önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Bireysel çalışmalarla bireyin kendi gelişimi ve hedefleri dikkate alınırken grup çalışmaları yoluyla, bireyin yaşadığı toplumun bir parçası olduğu bilincine varması ve sosyal bir varlık olarak diğer bireylerle birlikte yetişmesi amaçlanmaktadır. Geleneksel eğitim yaklaşımı öğretmen merkezlidir. Bu yöntemde öğretmen bilgiyi aktaran, öğrenci ise bilgiyi olduğu gibi alan konumundadır. Bu nedenle geleneksel anlayış bilginin oluşmasında öğrenciye aktif bir rol vermez. Çağdaş yaklaşımlarda ise merkezde öğrenciler vardır. Öğrencinin hem öğretmen ile hem de sınıf ortamındaki diğer öğrenciler ile etkileşim halinde bulunması son derece önemlidir. İşbirlikçi öğrenme günümüzün popüler yaklaşımlarından birisidir. İşbirlikçi Öğrenme ortak bir hedefe ulaşmak için her kişinin bütüne katılımını dikkate alarak iki veya daha fazla kişinin oluşturduğu bir grup içerisinde grup dinamiklerini de göz önünde bulundurarak, öğrenme sürecini gerçekleştirmektir. İşbirlikçi öğrenme, bilgiyi inşa etmek amacıyla sosyal etkileşimi kullanan bir öğrenme yöntemidir. İşbirlikçi öğrenme yöntemi olarak da bilinen bu yöntemde öğrencilerin kendi başarıları kadar, gruplarında yer alan arkadaşlarının başarısı da önemlidir. Bu çalışma kapsamında Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin wiki ortamında işbirlikçi öğrenme yaklaşımına göre bir dersin içeriğini yapılandırmaları (yeni içerik üretme, mevcut içeriği düzenleme) sağlanmıştır. Çalışmada Çankırı Karatekin Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Elektrik bölümü Elektrik Makinaları II dersi için web ortamında bir wiki platformu oluşturulmuştur. Her ders haftası sonunda klasik yöntemlerle işlenen derslerin hem tekrar edilmesi hem de ders notlarının oluşturulması açısından öğrencilerin işlenen konu ile ilgili bilgilerini wiki platformu ile paylaşmaları sağlanmıştır. 2. WİKİ NEDİR? Web 2.0 uygulamalarından birisi olan wiki, Havai dilinde hızlı ve kolay anlamına gelen bir kavramdır. Wiki, kullanıcıların yeni sayfa yaratmasına, sayfalarda düzenlemeler yapmasına ve bu sayfaları birbirine bağlamasına olanak sağlayan bir yazılımdır. Wiki, kullanıcıların bir sözcük veya kavram hakkında tanımlama yapabilmesine, bu sözcüklere yenilerini ekleyebilmesine, yanlış veya eksik olduğu yerler üzerinde değişiklik yapmasına sağlayan işlevlere sahiptir. Böylece oluşturulan her bir sayfa birçok başka sayfaya bağlantı içermektedir. Wikideki bir sayfayı birçok kullanıcı birlikte oluşturabilir. Böylece, her sayfa birçok bağlantıyla farklı sayfaya açılabilir [1]. Wikiyi kullanan gruplar, wiki sayesinde kolayca büyük dokümantasyonlar oluşturabilirler. Wiki sisteminde hazırlanan bir sayfanın önceki sürümleri görülebilir ve böylelikle belgeler arasındaki sürüm farklılıkları takip edilebilmektedir. Sayfalar arasındaki bağlantılar ve sayfa biçimlemeleri sistem tarafından otomatik olarak yapılandırılacağından, bilgiye erişme ve bilgi belgeleme wiki ile son derece kolaylaşmaktadır. Eğitimde wiki uygulamalarını kullanmanın getirileri beş grupta değerlendirmektedir. Bunlar; 1. Öğrenci çalışma dosyaları
2. Mesleki Gelişim 3. Ders ve sınıf içi iletişim ortamı 4. Topluluk ilişkileri ve sanal topluluklar oluşturma 5. Bilgi yönetimi [1]. 3. İŞBİRLİKÇİ ÖĞRENME NEDİR? Son yıllarda pek çok eğitimcinin ilgisini çeken işbirlikçi öğrenme etkinlikleri hem tüm sınıfa yönelik geleneksel öğretim yöntemlerine hem de bireysel öğretim yöntemlerine seçenek oluşturmaktadır [2]. Kısaca işbirlikçi öğrenme değişik yetenek, cinsiyet, ırk ve sosyal beceri düzeylerinden gelen öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde çalışarak ve birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek öğrenmeyi gerçekleştirmeleri sürecidir. Gantile ise işbirlikçi öğrenmeyi, bir amaca ulaşılmaya çalışılırken öğrenciler arasındaki (varolacak) iç ilişki türü olarak tanımlamaktadır [3]. İşbirlikçi öğrenme, özellikle 1970'lerden sonra üzerinde en çok araştırma yapılan ve en çok dikkat çeken konulardan biri haline gelmiştir. Öyle ki, ABD'de bazı okullarda sistem değişikliğine gidilerek işbirliğine dayalı öğrenmeyi sınıf ve okul düzeyinde uygulamaya elverişli düzenlemeler yapılmaktadır [4]. Gelişen teknoloji ile birlikte geleneksel öğretim yöntemlerinin çeşitli araçlar ile birlikte sunulması veya internet ortamına taşınması konusunda çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Wikiler web ortamında işbirlikçi öğrenme çalışmalarının yapılabilmesini sağlayan en önemli araçlardan birisidir. Wikiler yardımı ile öğrenciler web ortamında bilgileri yapılandırabilmektedir. 4. ARAŞTIRMA DESENİ VE KATILIMCILAR Bu çalışma 20011-2012 eğitim-öğretim yılında Çankırı Karatekin Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Elektrik bölümü Elektrik Makinaları II dersini alan 70 öğrenci ile yapılmıştır. Çalışmada Meslek Yüksekokulu Elektrik bölümü öğrencilerinin wiki ortamında işbirlikçi öğrenme deneyimlerinin derse bakış açılarını ve başarılarını nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur. Yapılan çalışma öğrencilerin wiki ile işbirlikçi öğrenmeye ilişkin düşüncele ve deneyimlerini ortaya çıkarmaya çalışan nitel bir çalışmadır. Çalışmada Elektrik Makinaları II dersini alan öğrencilerin yapılan çalışma ile ilgili görüşlerini almak amacıyla dönem sonunda açık uçlu sorulardan oluşan bir anket uygulanmıştır. Ayrıca katılımcıların tümü ile aynı anda sınıf ortamında yüz yüze görüşme yapılarak görüşleri ve deneyimlerini paylaşmaları amaçlanmıştır. 5. UYGULAMA SÜRECİ Çalışmada Çankırı Karatekin Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Elektrik bölümü Elektrik Makinaları II dersi için günümüzün popüler internet uygulamalarından birisi olan wiki yazılımı kullanılmıştır. Çalışma kapsamında bir host ve bir adet domain (www.sanalokul.com) kiralanmıştır. Kiralanan alana açık kaynak kodlu ve ücretsiz wiki yazılımlarından birisi olan MediaWiki kurulmuştur. MediaWiki gerek diğer wikiler içerisinde tercih edilme oranı, gerek kullanım kolaylığı ve gerekse de kullanım sonrası teknik destek açısından mevcut wikiler arasında en popüler uygulamalardan birisi olması nedeni ile tercih edilmiştir. Çalışma kapsamında 2011-2012 öğretim yılı bahar döneminin başından başlayarak her hafta sınıf ortamında işlenen Elektrik Makinaları II dersinin konu başlıkları wiki sistemi üzerine eklenmiştir. Öğrencilerin ilgili hafta veya daha önceki hafta(lar) için içerik eklemeleri istenmiştir. Eğitim döneminin başında öğrencilerin büyük bir kısmının wiki yazılımı, bilginin organizasyonu ve link tasarımı konularında oldukça eksik oldukları görülmüş ve bu eksiklikleri gidermek için bu konularda temel düzeyde üç saatlik bir eğitim verilmiştir. Bunun yanında dönem içerisinde öğrencilere sürekli rehberlik edilmiş ve wiki mantığına tamamen hakim olmaları sağlanmıştır.
Oluşturulan wiki sisteminde yapılandırılan içerikler ders sürecinde öğrencilerin kendi tuttukları notlar olduğu gibi öğrencinin diğer kaynaklardan elde ettiği bilgiler de olmuştur. Fakat eklenen içeriklerin internetten birebir kopyala-yapıştır yöntemi ile alınan notlar olmasını engellemek için site içerisine eklenen bilgiler kontrol edilmiş ve bu konuda gerekli görülen içerikler kaldırılmış ve ilgili içeriği ekleyen öğrenci(ler)den düzeltme istenmiştir. Wiki sisteminde eklenen her yeni bilgi hem ders hocası hem de sistem üzerindeki diğer kişiler tarafından takip edilebilmektedir. Eklenen ders notları ile ilgili yanlış bilgiler düzeltilmekte eksik olan konular tamamlanmaktadır. Ders dışında diğer kaynaklardan elde edilen bilgilerin sisteme eklenmesi ilgili dersi alan öğrencilerin konuya daha geniş bir açıdan bakmasını sağlamaktadır. Wikilerin standart özelliklerinden birisi olan sayfalar arasında link verme bu süreçte yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Sistem üzerine eklenen bilgilerde yer alan çeşitli kavramlar için başka sayfalara link verilmiş ve böylece ilgili kavramların daha net anlaşılması hedeflenmiştir. Her ders haftası sonunda klasik yöntemlerle işlenen derslerin hem tekrar edilmesi hem de ders notlarının oluşturulması açısından öğrencilerin işlenen konu ile ilgili bilgilerini wiki platformu ile paylaşmaları sağlanmıştır. Şekil 1: Çevrimiçi olarak wiki ortamında oluşturulan Elektrik Makineleri II dersinin konu başlıkları Sistemi kullanan öğrencilerin büyük bir kısmı wikipedia gibi çevrimiçi ansiklopedileri daha önce duymuş ve kullanmış olmalarına rağmen wiki mantığı konusunda ciddi problemlere sahip oldukları tespit edilmiştir. Bu problemleri gidermek için dönem içerisinde öğrenciler ile hem bireysel hem de grup şeklinde kısa eğitimler yapılmıştır. 6. VERİLERİN TOPLANMASI VE ANALİZİ Yapılan çalışma ile ilgili gerekli bilgilere erişim için temel olarak iki farklı yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemler; çevrimiçi olarak sunulan wiki sistemine erişim ile ilgili bilgiler ve öğrencilere yöneltilen açık uçlu sorulara öğrencilerin verdiği cevaplardır. Wiki sistemine erişim bilgileri dikkate alınarak sisteme erişim ve kullanım oranları ile ilgili çok sayıda bilgi elde edilmiştir. Elde edilen bu bilgiler sayısal bilgilere dönüştürülmüş ve böylece yorumlanmasının kolaylaştırılması sağlanmıştır. Bunun yanında dönem sonunda öğrencilerin sistem ile ilgili görüş ve dönütleri hazırlanan açık uçlu sorular yardımı ile toplanmıştır.
7. SONUÇ Yapılan çalışma ile özellikle bilgisayar ve öğretim teknolojisi programlarında sıkça kullanılan wiki sisteminin meslek yüksekokullarında kullanılmasına ilişkin örnek bir çalışma yapılmıştır. Web 2.0 teknolojisi günümüzde oldukça popüler olan güncel internet teknolojilerinden birisidir. Web 2.0, yapılandırmacı öğretim ortamlarına uyarlanabilen ve bilginin birlikte oluşturulmasını sağlayan yapısı ile bilgi paylaşımı desteklemektedir. Kullanılan wiki sistemi ile kullanıcıların başka kullanıcılar tarafından oluşturulan bilgilere erişmeleri, var olan bilgiler üzerinde çeşitli düzenlemeler yapabilmesi ve kullanıcıların sınıf ortamında öğrendiği bilgileri tekrar etmesi sağlanmıştır. Bu çalışma ile işbirlikçi öğrenme ortamları için kullanıcıların sadece bilgiyi paylaşmaları değil aynı zamanda bilgiyi oluşturmaları gerektiği görülmüştür. Bu kapsamda kullanıcıların ders içerisinde veya internet üzerinde eriştikleri bilgilerin dışında kendilerinin de bilgi üretmeleri son derece önemli hale gelmiştir. Öğrencilerin son üç yıllık sınav başarıları değerlendirildiğinde yapılan çalışmanın öğrenci başarılarını artırdığı tespit edilmiştir. Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin bilgi organizasyonu konusunda ciddi eksikliklerinin olduğu görülmüştür. Web ortamlarında bilginin organizasyonu ve link tasarımı ortaya çıkan başlıca eksikliklerdir. Elde edilen bu sonuçlardan yola çıkarak şu önerilere yer verilebilir: Eğitimin her kademesinde güncel teknolojilerin daha yoğun kullanılmasına ilişkin teknik alt yapılar oluşturulmalı ve bu teknolojiler daha fazla kullanılmalıdır. Öğretmenler ve öğrenciler bilgi paylaşım aracı olarak internetin kullanımı konusunda teşvik edilmelidir. Güncel internet teknolojilerinin özellikle meslek yüksekokullarında daha etkili kullanımı konusunda daha kapsamlı araştırmalar yapılmalıdır. KAYNAKLAR [1] Altun, A., Eğitimde internet uygulamaları. Anı Yayıncılık, Ankara (2005). [2] Davidson, N., "Introduction From Cooperative Learning in Methematics" New York: Addison- Wesley, (1990). [3] Yıldız, V., Işbirlikli Ögrenme ile Geleneksel Ögrenme Grupları Arasındaki Farklar, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16-17: 155-163 (1999). [4] Brandt, R.(1987). On Cooperation in Schools; A Conversation with David and Roger Johson, Educational Leadership, 45;3, 14-19.