YRD. DOÇ. DR. BEKİR TATLI Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Temel İslâm Bilimleri / Hadis DOKTORA TEZİ Tatlı, Bekir, Hadis Tekniği Açısından Cibril Hadisi ve İslâm Düşüncesine Yansımaları, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Bünyamin Erul, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005, VI + 353 s. Bu çalışmada, Cibril'in Hz. Peygamber'e (s.a.) bir insan suretinde gelerek İslâm, iman, ihsân ve kıyâmetin zamanı gibi konular hakkında sorduğu sorular ve bunlara onun verdiği cevaplar incelenmektedir. Tez, bir Giriş ve üç bölüme ayrılmıştır. Girişte kısaca bu hadisle neyin kastedildiği ve belirtilen olayın hangi zaman diliminde gerçekleştiği hakkında bilgi verilmiştir. Kanaatimizce söz konusu hadiste anlatılan olay Rasûlullah'ın ömrünün sonlarında ve bütün şer î ahkâmın gelmesinin akabinde gerçekleşmiştir. Birinci bölümde Cibril hakkında genel bilgiler verilmiş; gerek Tevrat ve İncil'de ve gerekse Kur'ân-ı Kerim ve hadislerde Cibril ile ilgili verilen bilgilere özetle değinilmiştir. Bunun akabinde ise Cibril'in görevi, vahyin geliş şekilleri ve Cibril'in insan şekline girişi (temessülü), Kur'ân dışı vahiy ve Sünnet-vahiy ilişkisi gibi konular üzerinde sınırlı biçimde durulmuştur. İkinci bölümde Cibril Hadisi'nin tarikleri incelenmiştir. Bu bölümü "Buhârî Öncesi" ve "Buhârî Sonrası" şeklinde iki kısımda ele almayı uygun bulduk. İncelemelerimiz sonucunda Cibril Hadisi'nin sahâbeden şu isimlere isnâd edildiğini gördük: Hz. Ömer, Abdullah b. Ömer, Ebû Hureyre, Ebû Zerr, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes'ud, Enes b. Mâlik, Umeyr b. Katâde, Ebû Âmir el-eş'arî ve Cerir b. Abdillah el-becelî. Bunlar arasında ise en fazla Hz. Ömer-İbn Ömer ve Ebû Hureyre rivâyetlerinin yaygınlık kazandığını söyleyebiliriz. Üçüncü bölümde ise bu hadisin İslâm düşüncesine etkileri araştırılmıştır. Burada, çeşitli mezheplere mensup ulemânın bu hadisi kendi branşlarına göre nasıl delil olarak kullandıkları incelenmek suretiyle, Cibril Hadisi'nin etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun sonucunda söz konusu hadisin ilk dönemlerden beri son derece yaygın olduğu ve ulemâ tarafından çoğu defa isnâdı bile zikredilmeye gerek duyulmadan kullanıldığı müşahede edilmiştir. Biz de netice olarak bu hadisin sahih ve meşhur bir hadis olduğu kanaatine ulaştık. Anahtar Kelimeler: Cibril, gayr-i metluv vahiy, Cibril Hadisi, iman, İslâm, ihsân, temessül, kıyâmet, kıyâmetin zamanı, kıyâmetin alâmetleri, beş gayb. 1
PHD. THESIS Tatlı, Bekir, The Cibril Hadith from Point of Tecnical of Hadith and Its Effect to Islam Thought, Ph. D. Thesis, Advisor: Assoc. Prof. Bünyamin Erul, Ankara University Institute of Social Sciences, Ankara 2005, VI + 353 p. In this work, we have studied a famous hadith which called "Cibril Hadith". This hadith talks about Cibril's coming to the last Prophet Muhammad (peace be upon him) and his questions to him relating to Islam, iman, ihsan and time of the saat (resurrection). We have separeted the study an Introduction and three parts. Firstly we have explained the phrase of "Cibril Hadith" and what does it mean. After this we have explained the period of time of Cibril's coming to Prophet Muhammad (p.b.u.h.) and his questions. We think that the period of time of this well-known event was in the end of the life of Prophet Muhammad. In the Part I, we have studied Gabriel Angel of Revelation and his duty and function. We have explained position/importance of Gabriel in the Old Testament, New Testament and Qoran the last divine book. In the Part II, we have studied Cibril Hadith's isnads and matns/texts and have separeted the this topic two parts. In the first part of this, we have studied isnads and matns of this hadith in part of time before Abu Abdullah al-bukhari (d. 256). And this part of the thesis is called "The Term/period of the time of Before Bukhari". The other part of this topic is called "The Term/period of the time of After Bukhari". We have seen that Cibril Hadith is coming us from Omar, Abdullah b. Omar, Abu Hurayra, Abu Zerr, Enes b. Malik, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mesud, Umeyr b. Katade, Abu Amir al-ash'ari and Carir b. Abdullah el- Beceli. Lastly in the Part III, we have explained effect of Cibril Hadith to Islam Thought. We have seen clearly that this hadith have been well-known since early period of Islam. We think this hadith is really sahih and meşhur (famous). In the end of this thesis we have made diagrams about Cibril Hadith's ricals (people of isnads). Key words: Cibril, Gabriel, Cibril Hadith, Islam, iman, ihsan, resurrection, signs of kıyâmet (Doomsday/the end of the world). 2
A. KİTAPLAR A1. Tatlı, B., Âyet ve Hadislerde İsrâ ve Miraç Olayı, ISBN: 978-975-487-151-7, Adana 2008. (The Event of Isra and Mirac in the Verses of Qoran and Hadiths of Mohammad, Adana-Turkey, 2008) A2. Tatlı, B., Cibril Hadisi ve İslâm Düşüncesine Yansımaları, ISBN: 978-975-487-155-5, Adana 2009. (Cibril Hadith and Its Effect to Islam Thought, Adana-Turkey, 2009) A3. Tatlı, B., Hz. Peygamber'in Mimariyi Taçlandıran Sözleri Türk İslâm Mimarisinde Kullanılan Hadisler-, ISBN: 978-975-487-161-6, Adana 2009. (The Crowned Narrations of the Prophet Mohammad in Architecture- The Hadiths which used in Turk-Islam Architecture, Adana-Turkey, 2009) B. ULUSAL HAKEMLİ DERGİLERDE YAYIMLANAN MAKALELER B1. Tatlı, B., "Buhârî (v. 256) Öncesi Kaynaklarda Cibril Hadisi İsnâdlarının Tahlili", Dini Araştırmalar, cilt: 6, s. 18, ss. 21-63, Ocak-Nisan, Ankara 2004. Bu çalışmada, vahiy meleği Cebrâil in Hz. Peygamber e bir insan suretinde gelerek İslâm, iman, ihsân ve kıyâmetin zamanı gibi konularda sorular sorması olayından bahseden ve Cibril Hadisi diye meşhur olmuş hadisin Buhârî (v.256) öncesi dönemdeki isnâd tahlilleri üzerinde durulmuştur. Diğer bir çalışmada bu hadisin metinleri üzerinde durulacaktır. Çalışmanın sonunda isnâd şemaları verilmiştir. Anahtar kelimeler: Cibril, İslâm, iman, ihsân, kıyâmet 3
An Evaluation on the Isnads of Cibril Hadith in the part of time before Bukhari (d. 256), Religious Studies, volume: 6, number: 18, p: 21-63, January-April, Ankara 2004. In this work, we have studied a famous hadith which called Cibril Hadith. This hadith talks about Cibril s angel of revelation coming to Prophet and his questions to him relating to Islam, iman, ihsan and time of the saat (resurrection). Firstly we decided to study isnads of this hadith in part of time before Bukhari (d. 256). In another work we will study texts of Cibril Hadith. In the end of this work we will present a graphic about ricals. Keywords: Cibril, Gabriel, Islam, iman, ihsan, resurrection. B2. Tatlı, B., "Kastamonu İl Halk Kütüphanesi'nde Bulunan Hadise Dair Yazma Eserler", Hadis Tetkikleri Dergisi, cilt: III, sayı: 1, ss. 141-152, İstanbul 2005. Bu çalışmada, Kastamonu İl Halk Kütüphanesi'ndeki hadisle ilgili el yazma eserlerin isimleri verilmektedir. Çalışmanın gayesi, el yazma eserler bakımından oldukça zengin sayılan Kastamonu'ya dikkat çekmek ve bu eserleri ilim dünyasına sunmaktır. Anahtar kelimeler: El yazma, hadis, Kastamonu, şerh, kırk hadis, İbn Hacer, İbn Kemâl, Aliyyü'l-Kârî, Suyûtî. "The Manuscripts About Hadith in the Country People Library of Kastamonu", Journal of Hadith Studies, volume: III, number: 1, year: 2005, p: 141-152, İstanbul. In this study we have studied the manuscripts about hadith in the Library of Kastamonu. In fact Kastamonu Library is really rich about manuscripts. There are a lot of manuscripts which many people have no information. Essentially we have aimed with this study to attract attention the manuscripts in Kastamonu and present them to science world. Key words: Manuscript, hadith, Kastamonu, explanation of hadith, forty hadith, İbn Hacer, İbn Kemâl, Aliyyü'l-Kârî, Suyûtî. 4
B3. Tatlı, B., "Buhârî (v. 256) Öncesi Dönemde Cibril Hadisi ve Metin Tahlilleri", Dini Araştırmalar, cilt: 8, sayı: 22, ss. 205-237, Mayıs-Ağustos, Ankara 2005. Bundan önceki bir çalışmamızda Cibril Hadisi hakkında bir kaynak taraması yapmış, ulaşabildiğimiz rivâyetlerin isnâdlarını tahlil etmiştik. Burada ise isnâdlarını tahlil ettiğimiz o rivâyetlerin metinleri sahâbî râvilerine göre incelenmiş, bunlar birbirleriyle karşılaştırılmış ve bütün rivâyetler isnâd ve metin olarak genel bir değerlendirmeye tâbi tutulmuştur. Anahtar kelimeler: Cibril, İslâm, iman, ihsân, kıyâmet. An Evaluation on the Texts of Cibril Hadith in the part of time before Bukhari (d. 256), Religious Studies, volume: 8, number: 22, p: 205-237, May-August, Ankara 2005. In this work, we have studied a famous hadith which called Cibril Hadith. This hadith talks about Cibril s coming to Prophet and his questions to him relating to Islam, iman, ihsan and time of the saat (resurrection). In another work before this we had studied isnads of the Cibril Hadith in part of time before Bukhari (d. 256). Now, we will study only texts (matns) of this hadith and compare texts. Keywords: Cibril, Gabriel, Islam, iman, ihsan, resurrection. B4. Tatlı, B., "Fusûsu'l-hikem Şârihi Abdullah-ı Bosnevî'ye (v. 1054/1644) Ait Bir Risâle: er-risâle fî temessüli Cibril", Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 6, sayı: 15, ss. 301-310, Temmuz-Aralık, Ankara 2005. Bu çalışma, Süleymâniye Kütüphanesi'nde bulunan ve Muhyiddin İbn Arabî'nin Fusûsu'lhikem adlı eserinin şârihlerinden Abdullah-ı Bosnevî'nin telif ettiği el yazma bir eseri tanıtmaktadır. Yaklaşık 6 varak olan bu risâle, vahiy meleği Cibril'in (a.s.) temessülü (insan suretine girmesi) ile ilgilidir. Müellif burada, çeşitli tasavvufî tahlillerde bulunmak suretiyle Cibril'in ne şekilde temessül ettiğini anlatmaya çalışmıştır. Anahtar Kelimeler: Cibril, temessül, Dihye-i Kelbî, Muhyiddin İbn Arabî, Fusûs, Fütûhât, Abdullah Efendi. 5
"al-risala about Gabriel's Temessul (Appearing as a man) for Abdullah Efendi al- Bosnawi Ex'egete of Fusus al-hikam", Tasavvuf, year: 6, number: 15, p: 301-310, July- December, Ankara 2005. This work is giving information about a manuscript existing in the Library of the Suleymaniye which is called "Risala fî temessuli Cibril" for Abdullah Efendi el-bosnawi. Its writer is known as "Sharihu Fusus"; it's mean "Ex'egete of Fususu'l-hikem" for Muhyiddin Ibn Arabi. This manuscript is approximate six waraqs (twelve pages). The writer gives information about Gabriel's temessul (appearing as a man). Key words: Gabriel, temessul, Dihye, Muhyiddin İbn Arabi, Futûhat, Fusûs, Abdullah Efendi. B5. Tatlı, B., "Kur'ân'da "Dünya" ve "Arz" Kelimelerinin Kullanımı", Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 46, sayı, 2, ss. 259-265, yıl: 2005. "Dünya" ve "Arz" kelimelerinin çoğu defa birbirinin müteradifi olduğu yönünde yaygın bir anlayış mevcuttur. Zaman zaman bunlardan birisi kullanılarak diğerinin anlamı kastedilir. Özellikle Türkçemizde "dünya" denildiği zaman bununla, üzerinde yaşadığımız toprak parçasının ve Güneş ve Ay gibi uzayda yer alan bir gezegenin kastedildiği bilinen bir husustur. Bu çalışma, Kur'ân-ı Kerim'deki bazı kullanım şekilleri dikkate alınmak suretiyle bu iki kelimenin gerçekten birbirlerinin yerine kullanılacak şekilde müteradif (anlamdaş) olup olmadıklarını özet olarak tespit etmeyi amaçlamaktadır. Anahtar kelimeler: Dünya, yeryüzü, arz, Kur ân Using Words of "Dunya" and "Ard" in the Qoran, Ankara University Review of the Faculty of Divinity, volume: 46, number: 2, p: 259-265, year: 2005. In this work we have studied two words in the Qoran which Turkish people think sometimes their meanings are same. They are "dunya" ( (الدنیا and "ard" ( (الا رض. We generally use words of "dunya" and "ard" (earth, world) in Turkish for a planet like the Sun and the Moon in the space. But the Qoran separates each one and uses them for different meanings. We have endeavored to explane this study with lots of verses from the Qoran. Key words: Dunya, ard (earth, world), Qoran. 6
B6. Tatlı, B., "Ehl-i Sünnet'in Kadere İman Konusuna Temel Yaptığı Belli Başlı Rivâyetler ve "Kader Hadisi" / "Cibril Hadisi", Dini Araştırmalar, Ehl-i Sünnet Özel Sayısı, cilt: 8, sayı: 24, ss. 273-291, Ocak-Nisan 2006. Bu çalışmada bazı meşhur Ehl-i Sünnet ulemâsının kadere iman konusunda yaptıkları değerlendirmelerin rivâyetlerle irtibatı; diğer bir ifadeyle kadere imanla ilgili olarak söylenen şeylerin hangi rivâyetlerden kaynaklandığı konusu üzerinde durulacaktır. Amacımız, Ehl-i Sünnet mezhebinin itikâdî görüşlerini ihtiva eden belli başlı kaynaklardan hareket ederek, kullanılan rivâyetleri ortaya koymak, özellikle bu rivâyetlerden biri olan "Kader Hadisi" yani "Cibril Hadisi" üzerinde ayrıntılı olarak durmak ve bunların Kur'ân-ı Kerim ile uygunluğunu araştırmaktır. Anahtar kelimeler: Kader, Ehl-i Sünnet, Mutezile, hadis, Cibril Hadisi "The Most Important Traditions About the Faith of Qadar in Ahl al-sunna and The Hadith of Qadar / Cibril Hadith", Religious Studies, volume: 8, number: 24, p: 273-291, January-April, Ankara 2006. We know that Ahl al-sunna is one of the most important Islam sects (mazahib) and it's opinion about the problem of "qadar" (destiny, fate) is different from Mutazila. We have studied in this work narrations (ahâdith, riwâyât) about the faith of qadar. Qadar is one of the basics of faith in Ahl al-sunna. We have seen that scholars of this sect (mazhab) is using lots of tradition to explain the qadar problem and the most important narration is "Cibril Hadith". Key words: Qadar (destiny, fate), Ahl al-sunna, Mutazila, narration/tradition, Cibril Hadith. B7. Tatlı, B., "Şeytanın Hileleri ve Korunma Yolları Hakkında Bir Çalışma: Risâle-i Teavvüz -Kaynak Tahlil ve Tahkiki-", Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 6, sayı: 2, ss. 123-169, Temmuz-Aralık, Adana 2006. Bu çalışmada söz konusu edilen risâlenin müellifi Mustafa b. Halîl ez-zağravî'dir. Eserin dili Arapçadır; tercümesi ise Osmanlı Türkçesi olup, bununla birlikte özellikle âyet ve hadislerin geçtiği yerlerde sık sık Arapça metinler kullanılmıştır. Muhammed b. Pîr Ali el-birgivî ve Muhammed b. Mustafa el-akkirmânî'nin kaleme aldığı kırk hadis şerhinin Mustafa Cem'î tarafından yapılan çevirisinin (Burhanu'l-muttakin Terceme-i Hadis-i Erbain) baş tarafında da 7
yer alan risâle, müellifin İslâmî ilimler konusundaki geniş kültürünün bir göstergesi olarak dikkat çekmektedir. Anahtar Kelimeler: Zağravî, kırk hadis, risâle, teavvüz, şeytan, nefis. A Study About Satan's Tricks and Ways of Avoiding Them: Risala-i Taavvuz and It's Translation-Analysis and Research of Sources-, Çukurova University Journal of Faculty of Divinity, volume: 6, number: 2, p: 123-169, July-December, Adana 2006. This work is giving information about a risala for Mustafa b. Khalil az-zaghrawi which is called "Risala-i Taavvuz" it's mean "book/brochure about shelter to God". This risala is existing in the introduction of "Burhanu'l-muttakin Tarcama-i Hadis-i Arbain" for Mustafa al- Cam'î who translated Birgiwi's and Akkirmani's forty hadiths into Ottoman Turkish and wrote a big interpretation about it. In the risala the writer talk about a lot of Islamic subject with verses and hadiths; for example Iblis (Satan) and his tricks to people, the ways of avoiding from satan's tricks etc. Key words: Zaghrawi, forty hadiths, risala, shelter, Satan, trick. B8. Tatlı, B., "Ehl-i Sünnet Akait Kitaplarında Kullanılan Mizan ile İlgili Hadisler", Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 7, sayı: 2, ss. 133-146, Temmuz- Aralık 2007. Bilindiği üzere insanlar âhiret âleminde bu dünyada yaptıkları işlerden hesaba çekilecekler ve bunun neticesinde iyilikleri ve kötülükleri değerlendirmeye tabi tutulacaktır. İşte bu değerlendirme safhasını ilgilendiren konulardan biri de amellerin tartılması işleminde kullanılacağı düşünülen mizan dır. Kelime olarak terazi diye de anlaşılabilecek mizanın mahiyetinin ne olduğu konusunda akait kitaplarımızda bazı görüşler dile getirilmiştir. Bizim ilgi alanımız ise, Ehl-i Sünnet âlimlerine ait akait kitaplarında mizan konusunda hangi hadislerin delil getirildiği noktasıdır. Bu maksatla mümkün olduğunca en erken kaynaklardan başlayarak günümüze kadar bu konuda yazılmış eserler taranacak, hadisler tespit edilecek ve bunların sıhhat durumuna değinilecektir. Anahtar kelimeler: Ehl-i sünnet, hadis, mizan, terazi, âhiret, hesap, amellerin tartılması. 8
The Narrations about Mizan (Balance) Used in Books of Belief of Ahl al-sunnah, Çukurova University Journal of Faculty of Divinity, volume: 7, number: 2, p: 133-146, July-December, Adana 2007. We know that all people will be crossed-examine from their good or bad works in the world in the day of resurrection of the death. One of the subjects about this period is mizan which is thought that it will be used for balancing of the works. As a word, mizan means balance. In books of belief of Ahl al-sunnah the scholars explain some opinions about the subjects of mizan and its essence. And we are interesting for narrations/ahadiths of Muhammad last Prophet (p.b.u.h.) about mizan and their effects in books of belief. In this article we will search these narrations and examine their situation in point of truth in the earliest books about Ahl al-sunnah belief. Keywords: Ahl al-sunnah, hadith/narration, mizan, balance, doomsday, calculation, weigh of the works. B9. Tatlı, B., "Hadislerde "Dünya" ve "Arz" Kelimeleri- Buhârî Örneği", Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 48, sayı: 1, ss. 153-169, yıl: 2007. Daha önceki bir çalışmamızda Kur'ân'da "dünya" ve "arz" kelimelerinin nasıl kullanıldığını ele almış ve Türkçedeki yaygın kullanımın aksine âyetlerde bu iki kelimenin kesinlikle birbirlerinin yerine kullanılmadığı sonucuna varmıştık. Türkçede dünya denildiğinde çoğu zaman bununla üzerinde yaşadığımız yerkürenin kastedildiğini biliyoruz. Kur'ân ise dünyayı ( (ال دنیا "yerküre" anlamında değil "âhiretin" mukabili olarak "ölümden önceki hayat safhası" anlamında kullanır ve bu anlamda herhangi bir mekân izafesi söz konusu değildir. Kur'ân'ın yerküre anlamında kullandığı kelime semanın mukabili olan "arz" ( (الا رض kelimesidir. Dolayısıyla âyetlerde dünya ve arz kelimeleri eşanlamlı olarak kullanılmamıştır. Aynı incelemeyi hadisler için de yapmanın faydalı olduğunu düşünüyoruz. Böylece genellikle mana ile rivâyet edildiği düşünülen hadis metinlerinde bu kelimelerin ne derecede dikkatli nakledilmiş olduğu konusunda fikir sahibi olmamız mümkün olacaktır. Bu manada şüphesiz hadis ilminin otoritelerinden biri olan ve kelimeleri büyük bir itinayla seçen ve kullanan biri olarak Buhârî'yi örnek olarak incelemenin daha anlamlı olacağı kanaatindeyiz. Bu gayeyle Buhârî'nin Sahîh'ini göz önünde bulundurarak içerisinde "dünya" ve "arz" kelimelerinin geçtiği çeşitli rivâyetleri inceleyecek ve bunların birbirlerinin yerine müteradif olarak kullanılıp kullanılmadığı konusunda fikir edinmeye çalışacağız. Anahtar kelimeler: Dünya, arz/yeryüzü, hadisler, Buhârî 9
Using Words of "Dunya" and "Ard" in the Narrations Example of Bukhari, Ankara University Review of the Faculty of Divinity, volume: 48, number: 1, p. 153-169, year: 2007. We generally use words of "dunya" ( (ال دنیا and "ard" ( (الا رض (earth, world) in Turkish for a planet like the Sun and the Moon in the space. But the Qoran separates each one and uses them for different meanings. We have wondered also using of them in the narrations but there are a lot of narrations about this subject. Therefore we have studied only example of Bukhari. In this work we have studied words of dunya and ard in the narrations of Bukhari's well known book. In the Sahih al-bukhari this two words are used in different meanings like Qoran and generally using of them in the Qoran and al-bukhari is the same. Key words: Dunya, ard (earth, world), narrations, al-bukhari B10. Tatlı, B., "Muhyiddin İbn Arabî'nin Fusûsu'l-hikem'de İşaret Ettiği Hâlid b. Sinân'ın Peygamberliği Hakkındaki Rivayetin Değerlendirmesi", Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi İbnü'l-Arabî Özel Sayısı-1, yıl: 9, sayı: 21, Ocak-Haziran, ss. 353-362, Ankara 2008. Muhyiddin b. Arabî'nin Fusûsu'l-hikem adlı eserinde her biri "Fass" diye isimlendirilen 27 bölüm mevcut olup, bu bölümlerde müellif Hz. Âdem'den Hz. Muhammed'e kadar (Nuh, İbrahim, İsmail, Yakup, Yusuf, Musa, İsa vs.) bir peygamberin ismini zikrederek konuyu açıklama yoluna gitmiştir. Fakat bu bölümlerden biri olan 26. Fass hemen dikkat çekmektedir. Çünkü bu bölümde peygamber olduğu herkesçe bilinen isimlerin dışında, Kur'ân'da ismi geçmeyen Hâlid b. Sinan isimli bir kişiden söz edilmekte ve onun peygamber olduğuna dair bir rivâyetten söz edilmektedir. İşte bu çalışmada, söz konusu rivâyetle ilgili bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: İbn Arabî, Fusûs, Hâlid b. Sinan, peygamber, peygamberlik, nübüvvet 10
An Evaluation of The Narrative About Prophethood of Khalid Ibn Sinan Who is Muhyiddin Ibn Arabi Pointed at him in Fususu'l-hikam, Tasavvuf, year: 9, number: 21, January-June, p: 353-362, Ankara 2008. Ibn Arabi's Fusûs al-hikam comprises 27 chapters each part of them called as a "Fass" and dedicated to the spiritual meaning and wisdom of a particular prophet from Adam to Mohammad (for example Noah, Abraham, Samuel, Jacob, Josef, Moses, Christ etc.) However, one of these fasses is different from the others because in Fass XXVI, there is a person who called as Khalid Ibn Sinan who his name is not exist in the Qoran. But there are some narratives talks about this person's prophethood. In this study we have analised these narratives. Keywords: Ibn Arabi, Fusûs, Khalid b. Sinan, prophet, prophethood, nubuwwat. B11. Tatlı, B., "Hutbe Mecmualarında Hadis Kullanımı", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 17, sayı: 1, ss. 357-378, Adana 2008. Osmanlı dönemi ibadet hayatı hakkında bilgi veren kaynaklardan bir türü, özellikle Cuma ve bayram namazlarında icra edilen hutbelerin yazılı olduğu hutbe mecmualarıdır. Bu mecmualarda her ay için hazırlanmış örnek hutbeler yazılı olup, gelen cemaatin bilgilenmesi ve öğüt alması için Kur'ân âyetlerinden ve hadislerden müteşekkil bir mev'iza kısmı mevcuttur. İşte bu çalışmamızda, Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan bazı matbu ve el yazma hutbe mecmuaları göz önünde bulundurularak, bu mecmualarda kullanılan hadisler incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hutbe, mev'iza, rivâyet, hadis, ramazan, bayram Using of Hadiths in Khutba Macmuas, Journal of Çukurova University Institute of Social Sciences, volume: 17, number: 1, year: 2008, p: 357-378, Adana. One of the sources about worship life in Ottoman period is writing of "Khutba Macmuas" (reviews of sermon delivered at the prayer on Friday and on certain other occasions like bairams) which are read in Friday Prayers and Bairam (religious festival) Prayers. In this macmuas there are many examples of khutbas written for all months and many verses from Qoran, Islam's Holy Book and ahadiths (narrations/words of last prophet Muhammad 11
p.b.u.h.) give information to people about different actual issues. In this article we have studied ahadiths of prophet Muhammad in some khutba macmuas in the Suleymaniye Library. Keywords: Khutba, advice, narration, hadith, ramadan, sermon/bairam B12. Tatlı, B., "İlgili Rivâyetler Yönünden Hz. Peygamber Döneminde Vahyin Yazımı Meselesi", Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 49, sayı: 1, ss. 123-150, yıl: 2008. Hz. Peygamber'in çeşitli sebeplerle bazı sahâbeye hadis yazımını yasakladığına dair kaynaklarda bazı rivâyetler vardır. Aynı durum acaba vahiy kâtipliği için de geçerli miydi; yani vahiy malzemesini yazmak isteyen herkese bu izin verilmiş midir yoksa yazması yasaklanan kişiler var mıdır? Bu çalışmada, daha çok ilgili rivâyetlerin durumu ön plâna çıkarılarak Rasûlullah zamanında vahiy kitâbetinin nasıl ve ne zaman başladığı, kimlerin bu işte vazifelendirildiği, sistemin nasıl işlediği gibi konular üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Konunun işlenişinde mümkün oldukça Hz. Peygamber'in hayatta olduğu zaman dilimi ele alınmış ve gerekmedikçe onun vefatını müteakip uygulamaya değinilmemiştir. Anahtar kelimeler: Kur ân, vahiy, vahyin yazımı, rivâyet/hadis, Muhammed (a.s.), Übeyy b. Ka b, Zeyd b. Sâbit The Subject of Writing of the Revelation in the Period of Prophet Muhammad in Point of Narrations About It, Ankara University Review of the Faculty of Divinity, volume: 49, number: 1, p. 123-150, year: 2008. The Qoran Islam s Holy Book which had revealed to the last prophet Mohammad was protected by various ways like memory, reading and writing on different materials during his life. One of them is writing of the revelations/verses on some materials like paper, parchment, stone, leaf, bone of animals etc. The Prophet has used very much person for this mission. Ubayy Ibn Kaab and Zayd Ibn Sabit are the well-known names about this subject. In this article we have studied narrations about writing of verses of Quran on various materials in period of the Prophet. Key words: Quran, revelation, writing of revelation, narration, Muhammad (p.b.u.h), Ubayy Ibn Kaab, Zayd Ibn Sabit 12
B13. Tatlı, B., Sünnet e Bağlılığı ve Bazı Kritik Olaylardaki Dikkat Çekici Durumu Açısından Hz. Osman, Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 8, sayı: 2, ss. 21-56. - Halifeliği döneminde zaman zaman özellikle devlet idaresindeki bazı tasarrufları yüzünden eleştiri oklarını kendisinde toplayan Osman b. Affân, bazı muhalifleri tarafından Hz. Peygamber zamanında sergilemiş olduğu kimi tutum ve davranışlar yüzünden de tenkit edilmiştir. İşte bu çalışmada, Hz. Osman ın üç önemli olaydaki tutumu yani Bedir savaşında bulunmayışı, Uhut savaşında bozguna uğrayarak düşman ordusundan kaçan Müslümanlardan biri oluşu ve Rıdvan bey atına katılmayışı hakkında kendisine yöneltilen eleştirilerin rivâyetlerdeki kaynakları ortaya konulmakta ve bunlar senet ve metin açısından değerlendirmeye tâbi tutulmaktadır. Anahtar sözcükler- Halife Osman b. Affân, Bedir Savaşı, Uhut Savaşı, Rıdvan bey atı, Sünnet, hadis "The Caliph Othman in Terms of Obedience to Sunnah and his Striking Position in Some Critical Events", Çukurova University Journal of Faculty of Divinity, 8 (2), 25-62. - Othman b. Affan who is exposed sometimes to some criticises especially because of his some applications during the management of state in the period of his caliphate, had also criticised by his opponents for some behaviours in period of Prophet Muhammad. In this article we have exhibited the sources of criticises in the narratives and evaluated them in point of isnads and matns about his attitude in three important events; his absence in the Battle of Bedir, being him the one of Muslims who smashed up and ran away from the enemy in the Battle of Uhut and finally not to joining him to obeisance of Ridwan. Keywords- Caliph Othman, Battle of Bedir, Battle of Uhut, Obeisance of Ridwan. 13