Erkan KÜÇÜKKILINÇ SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ NİN SAĞLANMASINDA, KESİCİ DELİCİ ALET YARALANMASINA KARŞI ÖNLEM ALMANIN ÖNEMİ
Sunum Akışı Kesici ve delici alet yaralanmaları Nedenleri ve yaralanma sonrası izlenecek yöntemler, Sağlık kuruluşlarında Çalışan Güvenliği, Araştırma ve Bulgular Öneriler Uygulamalarımız Sonuç 2
Kesici ve Delici Alet Yaralanmaları Mesleki risklerimiz arasında ilk akla gelenlerden biri de kesici delici alet yaralanmalarıdır. Sağlık çalışanları bu tür yaralanmalar sonucunda; Hepatit C (HCV), Hepatit B (HBV), AIDS (HIV) virüsüne maruz kalmaktadırlar. 3
Kesici ve Delici Alet Yaralanmaları Mesleki risk grubu içerisinde hemşirelerin, diğer sağlık çalışanlarına oranla daha riskli oldukları gözlemlenmiş ve birçok araştırmada bu sonuç elde edilmiştir. Hekim ve teknisyenler ise hemşire grubunu takip etmektedirler. 4
Kesici Delici Aletlerle Yaralanma Nedenleri Yanlış kullanım, Güvenli aletlerin uygunsuz kullanımı ve yanlış seçimi, Uygun olmayan tekniklerin kullanılması, Alet ya da enjektörün uygunsuz yerleştirilmesi (hastanın aniden hareket etmesi vb) Çalışan birisiyle çarpışma, Temizlik esnasında oluşan sıçramalar vb nedenlere bağlı olabilir. 5
Sağlık Kuruluşlarında Çalışan Güvenliği; Güvenli aletlerin kullanımına yeterli kaynak ayrılmalı, Kurum hedefleri belirlenirken çalışan güvenliğine yönelik hedefler eklenmeli, Güvenli kullanım ile üretkenlik ve verimlilik artışı hedeflemeli, Çalışanlar arası doğru ve etkili bir iletişim sağlanmalı, Hata veya olay bildirimi konusunda çalışanlar cesaretlendirilmelidir. 6
Sağlık Kuruluşlarında Çalışan Güvenliği; Güvenli aletlerin kullanımı yaygınlaştırılmalı, Kesici delici alet yaralanmalarına ilişkin bütün prosedürleri kapsayan yazılı dokümanlar olmalı, Veriler tanımlanmış bir birim tarafından kayıt altına alınmalı ve analiz edilmelidir. 7
Araştırma ve Bulgular İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde yapılan araştırmaya farklı birim ve görevlerde çalışan 374 olgu dahil edilmiştir. 8
Kliniklere Göre Olguların Dağılımı 21.4% 11.8% 8.8% 10.7% 9.4% 24.1% 5.3% 8.6% Dahili Klinikler Cerrahi Klinikler Kadın Doğum K.B.B Anesteziyoloji Acil Tıp Kliniği Semt Poliklinikleri Diğer Klinikler 9
Mesleklere Göre Olguların Dağılımı 16.2% 0.5% 9.6% Uzman Doktor 8.2% 6.6% 20.5% Asistan Doktor Hemşire Ebe Sağlık Teknisyeni 38.4% Şirket Personeli Diğer 10
Eğitim Durumlarına Göre Olguların Dağılımı 31.0% 4.0% 27.3% 6.6% 4.3% 26.7% İlkokul Ortaokul Lise Yüksek okul Üniversite Yüksek Lisans/ Doktora 11
Yaş Gruplarına Göre Olguların Dağılımı 8.7% 1.6% 0.3% 10.6% 24.5% 16-25 26-35 36-45 46-55 54.2% 56-65 66+ 12
Kliniklerde Çalışma Sürelerine Göre Olguların Dağılımı 11.0% 34.6% 2.7% 3.6% 1.8% 46.3% 0-1 Yıl.2-5 Yıl.6-10 Yıl.11-15 Yıl.16-20 Yıl.20+ Yıl 13
Toplam Hizmet Sürelerine Göre Olguların Dağılımı 14.6% 0-5 Yıl 12.4% 11.5% 39.0%.6-10 Yıl.11-15 Yıl.16-20 Yıl.20+ Yıl 22.5% 14
Eğitim Alan ve Almayan Olguların Önlem Alma Dağılımı 100 80 % 60 40 94 84 20 0 6 eğitim aldım 16 almadım önlem almayan önlem alan 15
Kliniklerde Çalışma Sürelerine Göre Önlem Alma Dağılımı % 100% 80% 60% 40% 20% 86.7 13.3 90.2 9.8 84.4 15.6 50.0 50.0 88.9 11.1 50.0 50.0 Hayır Evet 0% 0-1 2-5 6-10 11-15 16-20 >20 Çalışma Süresi (Yıl) 16
Dahili ve Cerrahi Kliniklere Göre Yaralanma Dağılımı 60.00 50.00 23.66(n=88) 50.27(n=187) * 40.00 % 30.00 20.00 12.63(n=47) 13.44(n=50) 10.00 0.00 EVET HAYIR Dahili Klinikler 23.66 12.63 Cerrahi Klinikler 50.27 13.44 17
Olguların Meslek Gruplarına Göre Yaralanma Dağılımı 7.7% 8.8% 7.7% Uzman Doktor 11.4% Asistan Doktor 22.0% Hemşire Ebe Sağlık Teknisyeni Şirket Personeli 42.5% 18
Olguların Yaralanma Bildirimlerinin Mesleklere Göre Dağılımı 8.6% 27.6% 10.3% Uzman Doktor Asistan Doktor Hemşire Ebe 8.6% Sağlık Teknisyeni 36.2% 8.6% Şirket Personeli 19
Olguların Eğitimlerine Göre Yaralanma Dağılımı 4.7% 3.5% 2.0% 23.5% İlkokul 33.7% Ortaokul Lise Yüksek okul 32.5% Üniversite Yüksek Lisans/ Doktora 20
Öneriler 1. Kurumun organizasyon kapasitenin geliştirilmesi, 2. İzlenecek sürecin programının oluşturulması ve değerlendirilmesi, 3. İğne ucu yaralanmalarını önlemeye yönelik yıllık plan oluşturulması, 4. Öncelikli gereksinimlerin belirlenmesi ve karar alınması, 5. Planlanan faaliyetin uygulanması ve geliştirilmesi, 6. Programın performansının ölçülmesi. * (cdc. gov,2009) 21
Öneriler İzlenecek sürecin programının oluşturulması ve değerlendirilmesi; Güvenli alet ve güvenlik olgusunun değerlendirilmesi İğne ucu yaralanmalarının kayıt edilmesine dair doküman oluşturulması İğne yaralanmalarının analizi için metot belirlenmeli, Koruyucu ekipman ve güvenli aletlerin seçimi, kullanımı ve değerlendirilmesinin tanımlanması, Sağlık çalışanlarının korunmaya yönelik eğitim ve uygulama programının değerlendirilmesi. 22
23
24
İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2008 Yılı Verileri Hemşire : 20 Temizlik Personeli : 11 Yönlendirme Personeli : 5 Ebe : 4 Sağlık Memuru : 3 Atık Toplama Personeli : 3 Asistan Doktor : 2 Uzman Doktor : 2 Pratisyen Doktor : 2 Anestezi Teknisyeni : 2 Stajyer Öğrenci : 2 Laborant : 1 olmak üzere toplam 57 Kişi kesici delici alet yaralanmasına maruz kalmıştır. 25
İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2008 Yılı Verileri Yaralanmanın meydana geldiği birimler; Cerrahi Klinikler : 21 Acil Tıp Kliniği : 13 Yoğun Bakımlar : 9 Dahili Klinikler : 7 Laboratuarlar : 5 Diğer : 2 26
İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2008 Yılı Verileri Hastanemizde görülen kesici ve delici alet yaralanmalarında en çok iğne ucu batması yer almaktadır. Yaralanmalara sebebiyet veren nedenler; Yanlış kullanım, Alet ya da enjektörün uygunsuz yerleştirilmesi (hastanın aniden hareket etmesi vb) Çalışan birisiyle çarpışma, Temizlik esnasında oluşan sıçramalar vb nedenlere bağlı olabilir. 27
SONUÇ Kesici ve delici alet yaralanmaları çalışan güvenliği için önemli bir risktir. Eğitim faktörü kesici delici alet yaralanmalarını azaltmaya yönelik en önemli faktörlerden biridir. Eğitim planlanırken riskli gruplar (35yaş üstü çalışan, hemşireler, cerrahi ve acil birimler vb.) dikkate alınmalı, öncelikler belirlenmeli ve eğitimin etkinliği değerlendirilmelidir. Yaralanmaların azaltılması için etkili bir çalışan güvenliği politikası oluşturulmalıdır. Çalışan güvenliği politikaları çalışanların katılımını artırmaya yönelik olmalıdır. 28
KAYNAKLAR 1. http://www.cdc.gov/sharpssafety/pdf/proceedings.pdf (05.01.2009). 2. Sharps/ Needle Stick/ Splash InjuriesGuidelines/Statement School of Nursing, University of Ballarat, Australia (http://www.ballarat.edu.au/ard/nursing/policy.sthml- (05.01.2009). 3. http://www.cdc.gov/sharpssafety/wk_info.html#0about (05.01.2009). 4. Köktürk, M., Kurşun, Ş., Yavuz, M., Dramalı, A.: Hastanede Çalışan Sağlık Personelinde Kesici Delici Alet Yaralanmalarının İncelenmesi, ss:305-316, 4. Ulusal Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi, 22-26 Ekim 2003, İZMİR. 5. Stoker R.: Needlestick Injury prevention, Online Journal of Issues in Nursing. Vol.9 No:3,pp113.http://www.nursingworld.org/MainMenuCategories/ANAMarketplace /ANAPeriodicals/OJIN/TableofContents/Volume92004/No3Sept04/InjuryPreventi on.aspx ( 05.01.2009). 29
Teşekkürler 30