BEYKENT ÜNİVERSİTESİ - DERS İZLENCESİ - Sürüm 2 Ders Kodu Teorik Uygulama Lab. Ulusal Kredi Öğretim planındaki AKTS Su Kaynakları 582052005441404 3 0 0 3 5 Ön Koşullar : Yok: Bu dersin ön koşulu ya da yan koşulu bulunmamaktadır. Önerilen Dersler : Sonraki dönemlerde Hidroelektrik Santraller dersinin alınması önerilmektedir. Dersin Türü : SİSTEMDEN GELECEK Dersin Dili : SİSTEMDEN GELECEK Dersin Seviyesi : SİSTEMDEN GELECEK Dersin Veriliş Biçimi (Mode of delivery) : Yüz yüze Face to Face Ders Koordinatörü : Yrd. Doç. Dr. Özgür KIRCA Dersi verenler : SİSTEMDEN GELECEK Dersin Yardımcıları : SİSTEMDEN GELECEK Dersin Yürütülmesi Hakkında (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için) Bu dersten en iyi şekilde faydalanmak ve başarılı olmak için; ders biriktirilmeden çalışılmalıdır. Öğrencinin derse gelmeden önce ders kitabından/notlarından ilgili konuyu çalışmış ve en azından konuyla ilgili fikir sahibi olmuş olması gerekir. Her dersin sonunda haber vermeden Kısa Sınav uygulaması yapılabilecektir. Ödevlerin geç teslim edilmesi halinde, geciken her gün için 10/100 puan cezai eksik puanlama yapılır, bir hafta sonra teslim edilen ödevler alınmaz. Dersin pekiştirilmesi için, ders sonrasında tekrarlar yapılarak, derste soru çözülmüşse mutlaka tekrar sindirilmesi gereklidir. Dersin Amacı Öğrencilere Su Kaynakları Mühendisliğinin kapsamını ve ilkelerini vererek, su kaynaklarının ülkemizin ihtiyaçları doğrultusunda en verimli ve sürdürülebilir şekilde kullanılabilmesi için gerekli temel bilinç ve donanımın kazandırılması bu dersin başlıca amacıdır. Ders İçeriği Su Kaynakları Mühendisliğine Giriş, Su Kaynaklarının Geliştirilmesi, Su Bütçesi, Akarsular, Akarsu Havzaları ve Morfolojisi, Bağlamalar, Barajlar ve Baraj Hazneleri, Katı Madde Taşınımı ve Kontrolü, Taşkın Kontrolü, Enerji Kırıcı Yapılar, Sulama ve Kurutma
Öğretim Yöntemleri (kısaltmalar): 1:Anlatım, 2:Soru-Cevap, 3:Tartışma, 4:Alıştırma ve Uygulama, 5:Gösteri, 6:Gösterip Yaptırma, 7:Rol Oynama, 8:Grup Çalışması, 9:Benzetim, 10:Beyin Fırtınası, 11:Altı Şapka,12:Örnek Olay, 13:Deney / Laboratuvar/Atölye/Alan Uygulaması/Staj,14:Bireysel Çalışma, 15:Problem Çözme, 16:Proje Temelli Öğrenme). Ölçme Yöntemleri (kısaltmalar): A:Sınav (kâğıt ile yapılan ara sınav ve dönem sonu sınavları), B:Kısa Sınav, C:Juri/Kurul Sınavı, D:Ödev, E:Rapor, F:Araştırma Makalesi, G:Sunum, H:Portfolyo, I:Uygulamalı Beceri Gösterimi, J:Proje İzleme, K:Grup Projesi İzleme, L: Tez İzleme, M:Devam (En fazla %10) Öğrenme Kazanımları / Öğrenme Hedefleri / Öğretim Ölçme Yöntemleri Yüz Yüze Eğitimde Öğrenme Kazanımı (Örgün) Öğrenme Hedefleri (Sistemde ilgili haftalar ile ilişkilendirilecektir) 1.1. Su kaynakları mühendisliğinin kapsamını ve ilkelerini açıklar. 1.2. Su kaynakları mühendisliğinin amaçlarını ve yöntemlerini açıklar. 2.1. Su kaynaklarının geliştirilmesinin önemini kavrar. 2.2. Su kaynakları projelerinin kapsamlarını ve türlerini öğrenir 2.3. Su kaynakları projelerinin türlerini kavrar. 2.4. Su kaynakları projelerinin planlama aşamalarını 2.5 Su kaynakları projelerinin gerçekleştirme aşamalarını 3.1. Su bütçesi hesabının tanımını yapar. 3.2. Süreklilik denkleminin mahiyetini ve uygulamalarını 3.3. Kontrollü veya kontrolsüz hazneler için su bütçesi hesabını uygular. 4.1. Akarsuyun ve ilgili kavramların tanımlarını yapar 4.2. Akarsuyun enkesit, boykesit ve plan geometrisini öğrenir ve ilgili boyutların tanımları yapar 4.3. Akarsu havzasını ve tanımlarını öğrenerek, Türkiye deki belli başlı havzaları listeler. 4.4. Akarsuyun doğal yatağındaki dinamik morfolojisini tanımlar. 4.5. Akarsu yatağı dengesini tüm elemanları ile öğrenir; insan aktiviteleri ile akarsu dengesinin nasıl bozulacağını niteliksel olarak değerlendirir. 5.1. Bağlamanın tanımını ve işlevlerini 5.2. Akarsudaki diğer kabartma 1. Su Kaynakları Mühendisliğinin kapsamını, ilkelerini, amaçlarını ve yöntemlerini açıklar. 2. Su kaynaklarının geliştirilmesinin hangi ihtiyaçlar doğrultusunda ve nasıl yapılacağını açıklar. Öğretim Yöntemleri Ölçme Yöntemleri 1, 2 A 1, 2, 3, 15 A 3. Su bütçesi hesabının ilkelerini açıklar, su bütçesi hesabı yapar. 1, 2 A 4. Akarsu, akarsu havzası ve akarsu morfolojisi ile ilgili temel kavramları açıklar, akarsudaki doğal dengenin bileşenlerini ve nasıl kurulduğunu idrak eder. 1, 2, 3 A 5. Bağlamaların yapılış amaçlarını ve işlevlerini ifade eder ve bağlamaların 1, 2 A
yapıları ile bağlamanın farklarını 5.3. Bağlamanın çevresel etkilerini listeler. 5.4. Bağlamanın tiplerini ve tip seçiminde dikkat edilmesi gereken noktaları açıklar. 5.5. Sabit bağlamanın yapı elemanlarını ve geometrisini öğrenir; tipik plan ve kesitini çizer. 5.6. Sabit bağlamaların planlama esaslarını ve ön boyutlandırması için hesap esaslarını 5.7. Hareketli bağlamaların kapaklarının çalışma prensiplerini ve taşımaları gereken özelliklerini 6.1. Barajlarla ilgili tanımları, tipik bir barajın yapısal ve geometrik kısımlarını 6.2. Barajların boyutlarına ve yüksekliklerine göre sınıflandırmasını yapar, Türkiye deki belli başlı barajları listeler. 6.3. Barajların yer seçimi esaslarını ve yer seçimi için takip edilecek çalışma basamaklarını 6.4. Barajların farklı işlevlerine göre yapılış amaçlarını 6.5. Barajların çevresel etkilerini ve inşa ölçeğine göre nasıl değiştiklerini açıklar. 6.6. Barajların farklı kriterlere göre sınıflandırılmasını ve her bir sınıfın mühendislik özelliklerini öğrenir; barajların tip seçim kriterlerini isteler. 6.7. Ağırlık barajların stabilite hesaplarını 6.8. Barajların tiplerine göre zayıf noktalarını ve tipik hasar görme/yıkılma sebeplerini açıklar. 6.9. Baraj haznelerinin toplam ve aktif hacimlerini ve ilgili kavramları 6.10. Baraj haznesi büyüklüğünün tayin edilme basamaklarını öğrenir ve uygulayabilir. 7.1. Akarsularda taşınan katı maddelerle ilgili temel tanımları 7.2. Akarsularda katı madde taşınımının modlarını 7.3. Katı maddeleri sınıflandırmayı ve özelliklerine ön boyutlandırması ve tasarımını yapabilir. 6. Barajların yapılış amaçlarını, türlerini, işlevlerini ve tasarım/boyutlandırma esaslarını açıklar; ön boyutlandırma ve tasarımını yapabilir; baraj haznelerinin teşkilini hazne hacmi hesabını yapabilir. 7. Katı madde taşınımını ilkelerini ve akarsularda katı madde hareketi kontrolünü kavrar ve katı madde hareketi/taşınımı hesabı yapabilir. 1, 2, 4, 15 A, D 1, 2, 4, 15 A
göre açık kanal akımlarında nasıl taşınacaklarını niteleyebilir. 7.4 Katı maddenin harekete başlangıç kriterini 7.5. Sürüntü maddesi debis hesabını 7.6. Askıda katı madde debisi hesabını 7.7. Akarsularda katı madde ölçümlerinin hangi yöntemlerle ve nasıl yapılacağını açıklar. 8.1. Taşkınların tanımlarını, önemini ve zararlarını açıklar. 8.2. Taşkınların tiplerini ve sebeplerini 8.3. Taşkınlardan korunma esaslarını; yapılı ve yapısız taşkın korunma yöntemlerini 8.4. Taşkın debisi ve taşkın risk hesaplarını öğrenir; su kaynakları yapıları ile ilişkilendirerek, hangi yapı için taşkın debisinin nasıl seçilmesi gerektiğini kavrar. 8.5. Akarsularda taşkın ötelenmesi kavramını ve fiziksel temellerini açıklar. 8.6. Taşkından korunmak için akarsu düzenlemesi ve sedde inşası özelinde uygulamalar yaparak kavrayış kazanır. 9.1. Enerji kırıcı yapıların tanımını, işlevlerini, önemini ve neden ihtiyaç duyulduğunu açıklar. 9.2. Enerji kırıcı yapıların çalışma prensiplerine göre tiplerini 9.3. Sel rejimi/nehir rejimi kavramlarını ve hidrolik sıçrama ile enerji kaybı hesabını yapmayı öğrenir; bir düşüm yatağındaki akımın kinematiğini ve dinamiğini kavrar. 9.4. Enerji kırıcı yapılar için proje kriterlerini listeler. 9.5. Enerji kırıcı yapıların boyutlandırma hesap esaslarını öğrenerek ön boyutlandırma yapabilir ve bu bilgisini dolu savak ve bağlama gibi yapıların hesap esasları ile ilişkilendirir. 10.1. Toprağın genel fiziksel ve özelliklerini açıklar; toprak-su, toprak-bitki ve su-bitki ilişkilerini kavrar. 10.2.Kültürteknik amaçlı sulamanın önemini ve ilkelerini açıklar, Blaney-Criddle bağıntısı uyarınca kültürteknik projelerinin su ihtiyacını belirleyebilir. 8. Taşkın kontrolünün önemini ve ilkelerini kavrar ve taşkından riski hesabını, taşkından korunma yöntemlerini açıklayabilir. 9. Enerji kırıcı yapıların önemini ve işlevlerini açıklar, tip seçimini ve boyutlandırmasını yapabilir. 10. Sulama ve kurutma ilkelerini ve Su Kaynakları Mühendisliğindeki uygulamalarını kavrar; kültürteknik projelerine göre sulama hesabı ve mühendislik yapılarının drenajı konusunda donanım kazanır. 1, 2, 3 A 1, 2, 4, 8, 15 A, D 1, 2 A
10.3. Sulama suyu kalitesini irdeler; nicelik ve nitelik olarak yeterli sulama suyu temini için hangi sulama yöntemlerinin nerelerde kullanılabileceğini 10.4. Hem tarımda hem de çeşitli mühendislik yapılarında drenaj esaslarını öğrenir; rasyonel metot ve kurutma modülü kullanarak drenaj debisi hesabı yapar. 10.5. Binalar, yollar, çevre düzenlemeleri ve temellerde drenaj esaslarını kavrar.
Hafta 1 2 3 4 5 6 7 8 Haftalık Konular Konular Ders tanıtım ve uygulama, değerlendirme bilgilerinin öğrenciye açıklanması Dersin müfredat içindeki önemi ve diğer dersler ile etkileşiminin vurgulanması 1. Giriş, Su Kaynakları Mühendisliğinin Kapsamı, ilkelerini, amaçlarını ve yöntemlerini 1.1. Su Kaynakları Mühendisliğinin İlkeleri ve Önemi 1.2. Su Kaynakları Mühendisliğinin Amaçları 1.3. Su Kaynakları Mühendisliğinin Yöntemleri 1.4. Su Kaynaklarının Geliştirilmesi 1.5. Su Bütçesi Hesabı 2. Akarsular ve Akarsu Morfolojisi 2.1. Akarsu, Akarsu Havzası ve İlgili Kavramların Tanımları 2.2. Türkiye deki Belli Başlı Akarsu Havzaları 2.3. Akarsu Yatağının Doğal Morfolojisi, Morfolojik Dengenin Esasları 3. Bağlamalar 3.1. Akarsu kabartma Yapıları, İşlevleri ve Farklılıkları 3.2. Bağlamaların Özellikleri, Tipleri ve Çevresel Etkileri 3.3. Sabit Bağlamaların Genel Özellikleri, Yapı Elemanları, Tasarım İlkeleri 3.4. Hareketli Bağlamaların Kapakları, Özellikleri, Debi Hesabı 4. Barajlar 4.1. Barajlarla ilgili tanımları, tipik bir barajın yapısal ve geometrik kısımları 4.2. Barajların boyutlarına ve yüksekliklerine göre sınıflandırması, Türkiye deki belli başlı barajlar. 4.3. Barajların yer seçimi esasları ve yer seçimi için takip edilecek çalışma basamakları 4.4. Barajların farklı işlevlerine göre yapılış amaçları 4.5. Barajların çevresel etkileri ve inşa ölçeklerine göre farklılıkları 4.6. Barajların farklı kriterlere göre sınıflandırılması; barajların tip seçim kriterleri 4.7 Ağırlık barajları; beton ağırlık barajlarının stabilite hesapları 4.8. Payandalı beton barajlar 4.9. Beton kemer barajlar UYGULAMALAR 4.10. Toprak dolgu ve kaya dolgu barajlar 4.11. Barajların tiplerine göre zayıf noktaları ve tipik hasar görme/yıkılma sebepleri 4.12. Baraj haznelerinin toplam ve aktif hacimleri ve ilgili kavramlar 4.13. Baraj haznesi büyüklüğünün tayini ve baraj haznesi işletilme esasları 5. Akarsularda Katı Madde Taşınımı 5.1. Akarsularda taşınan katı maddelerle ilgili temel tanımlar 5.2. Akarsularda katı madde taşınımının modları 5.3. Akarsularda kayma gerilmesi hesabı 5.4. Katı maddenin harekete başlangıç kriteri ve uygulamalar 5.5. Akarsularda sürüntü maddesi debisi hesabı ve uygulamalar 5.6. Askıda katı madde debisi hesabı ve uygulamalar 5.7. Akarsularda katı madde ölçümü yöntemleri ve kullanılışları UYGULAMALAR 9 5. Taşkın Kontrolü
5.1. Taşkınların tanımları, önemi ve zararları 5.2. Taşkınların tiplerini ve sebeplerini 5.3. Taşkın debisi ve taşkın risk hesapları; su kaynakları yapıları için dikkate alınacak dönüş aralıkları (ARASINAV) 10 11 12 13 14 5.4. Taşkınlardan korunma esasları; yapısız taşkın korunma yöntemleri 5.5. Taşkınlardan korunma esasları; yapılı taşkın korunma yöntemleri 5.6. Akarsularda taşkın ötelenmesi kavramı 5.7. Taşkından korunmak için akarsu düzenlemesi 5.8. Sedde inşası ve uygulamalar 6. Enerji Kırıcı Yapılar 6.1. Enerji kırıcı yapıların tanımı, işlevleri, önemi 6.2. Enerji kırıcı yapıların çalışma prensiplerine göre tipleri 6.3. Froude sayısı, sel rejimi/nehir rejimi kavramları ve hidrolik sıçrama ile enerji kaybı hesabı 6.4. Bir düşüm yatağındaki akımın kinematiği ve dinamiği 6.5. Enerji kırıcı yapılar için proje kriterleri 6.5. Enerji kırıcı yapıların boyutlandırma hesap esasları; dolu savak ve bağlama gibi yapıların düşüm yatakları için ön boyutlandırma UYGULAMALAR 7. Sulama ve Kurutma 7.1. Toprağın genel fiziksel ve özellikleri 7.2. Toprak-su, toprak-bitki ve su-bitki ilişkileri 7.3. Kültürteknik amaçlı sulamanın önemi ve ilkeleri 7.4. Blaney-Criddle bağıntısı uyarınca kültürteknik projelerinin su ihtiyacının belirlenmesi UYGULAMALAR 7.5. Sulama suyu kalitesi 7.6. Sulama yöntemleri, su dağıtma yöntemleri 7.7. Tarımda ve çeşitli mühendislik yapılarında drenaj esasları; rasyonel metot ve kurutma modülü kullanarak drenaj debisi hesabı 7.8. Binalar, yollar, çevre düzenlemeleri ve temellerde drenaj esasları KAYNAKLAR Ders Notu Diğer Kaynaklar [1] http://web.itu.edu.tr/kircave adresinden yayınladığım indirilebilir ders malzemeleri: ders notları ve uygulamalar [2] Ağıralioğlu, N., Erkek, C. Su Kaynakları Mühendisliği, 6. Basım, Beta Yayınevi, 2006, İstanbul [3] Ağıralioğlu, N., Erkek, C. Su Kaynakları Mühendisliği Uygulamaları, 5. Basım, Beta Yayınevi, 2005, İstanbul [4] Mays, L.W. Water Resources Engineering, 2nd Ed., John Wiley & Sons, 2011, NY. Derste kullanılan araç, gereç ve yazılımlar 1) Bilimsel hesap makinesi
Değerlendirme Yüz Yüze Eğitimde (Örgün) Dönem içi değerlendirme araçları (%40-70) Sayısı Katkı Payı (%) (Toplam A: Sınav (arasınav) %100) 1 30 Harmanlanmış Eğitimde Sayısı Katkı Payı (%) (Toplam %100) Uzaktan Eğitimde Sayısı Katkı Payı (%) (Toplam %100) Ara değerlendirme (Sadece 1 ara değerlendirme aracı seçiniz) Diğer dönem içi değerlendirme faaliyetleri (En az 2 diğer araç seçiniz) Ara sınav salon gerektiriyor F:Araştırma Makalesi H:Portfolyo I:Uygulamalı Beceri Gösterimi J:Proje İzleme K:Grup Projesi İzleme L:Tez İzleme Evet B:Kısa Sınav 1 7 D:Ödev 2 13 E:Rapor F:Araştırma Makalesi G:Sunum H:Portfolyo I:Uygulamalı Beceri Gösterimi J:Proje İzleme (Project) K:Grup Projesi İzleme (Project) L:Tez İzleme (Project) M:Devam (En fazla %10) Dönem sonu değerlendirme araçları (%30-60) Gözetimsiz yapılan değerlendirmelerin toplamı (özellikle uzaktan eğitimde %20 yi aşamaz! (Dönem sonu sadece 1 araç ile yapılıyor, katkı oranını ilgili satıra yazınız) A:Sınav (Dönemsonu Sınavı) Dönem sonu sınavı salon gerektiriyor C:Juri/Kurul Sınavı Evet 50
Etkinlikler Devam (Bu kısmı sabit giriniz) Sınıf Dışı Ders Çalışma Sayısı Yüz Yüze Eğitimde (Örgün) Süresi AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU Toplam İş Yükü 14 3 42 (Bireysel 14 3 42 Çalışma=Ön çalışma, pekiştirme) A: Sınav (arasınav) 1 10 10 Harmanlanmış Eğitimde Sayısı Süresi Toplam İş Yükü Sayısı Uzaktan Eğitimde Süresi Toplam İş Yükü D:Ödev 2 10 20 E:Rapor F:Araştırma Makalesi G:Sunum H:Portfolyo I:Uygulamalı Beceri Gösterimi J:Proje İzleme K:Grup Projesi L:Tez İzleme (A+C) Dönem sonu 1 15 15 Değerlendirmesi (Sınav için hazırlık ve sınav süresi dahil) Toplam İş Yükü 129 Toplam İş Yükü / 5,16 25 Dersin AKTS Kredisi 5 Diğer Bileşenler Bu ders tasarım/özgün üretimler içeriyor (Evet / Hayır) (Sosyal bilimlerde özgün fikirler ile raporlar üretiyorlarsa Evet yazınız) Bu ders disiplinlerarası çalışmalar içeriyor (Evet / Hayır) Bu ders farklı program öğrencilerinin birlikte ürün üretmesini içeriyorsa Evet yazınız. Bu ders staj/işyeri uygulamaları içeriyor (Evet / Hayır) Bu ders staj / işyeri uygulaması içeriyorsa Evet i işaretleyiniz. E / H Hayır E / H Evet E / H Hayır
Dersin Öğretim Alanlarına Dağılımı ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLAR ISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI http://tyyc.yok.gov.tr/?pid=37 http://www.tyyc.sakarya.edu.tr/?pid=37 Toplam %100 1 Eğitim 14 Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 0 2 Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 0 22 Beşeri Bilimler 0 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31 Sosyal ve Davranış Bilimleri 0 32 Gazetecilik ve Enformasyon 0 34 İşletme ve Yönetim Bilimleri 38 Hukuk 0 4 Bilim 42 Yaşam Bilimleri 0 44 Doğa Bilimleri 15 46 Matematik ve İstatistik 15 48 Bilgisayar 0 5 Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52 Mühendislik 60 54 Üretim ve İşleme 0 58 Mimarlık ve Yapı 0 6 Tarım 62 Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 0 64 Veterinerlik 0 7 Sağlık ve Refah 72 Sağlık 0 76 Sosyal Hizmetler 0 8 Hizmet 81 Kişisel Hizmetler 0 84 Ulaştırma Hizmetleri 0 85 Çevre Koruma 10 86 Güvenlik Hizmetleri 0