USUL İNCELEMELERİ KİTABI (TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERCEVESİNDE) Doç. Dr. Özgür ÇATIKKAŞ 12.10.2015 1
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR, UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR VE ÖZKAYNAKLAR 12.10.2015 2
Örnek 1 ABC Ltd 01.10.2015 te yıllık %15 faizle bir yıl vadeli, vade sonunda faiz ödemeli 100.000 TL kredi kullanmıştır. Buna göre değerleme günü olan 31.12.2015 tarihindeki faiz hesaplanıp tahakkuk işlemi yapılması gerekir. 100.000*(0,15/365)*92 gün = 3.780,82 TL 2015 dönemine isabet eden faiz gideridir. 1 31/12/2015 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 3.780,82 381 GİDER TAHAKKUKLARI 3.780,82 Dönem düşen faiz gideri tahakkuku kaydı 12.10.2015 3
Örnek 2 (1) Bankadan 01.11.2015 te 2 yıl vadeli, yıllık %20 faizli, anapara ve faiz ödemesi vade sonunda yapılmak üzere 120.000 TL kredi sağlanmış ve kredi tutarı banka mevduat hesabına aktarılmıştır. İşletme yıl sonlarında bilanço düzenlemektedir. 1 1/11/2015 102 BANKALAR 120.000 400 BANKA KREDİLERİ 120.000 Bankadan uzun vadeli kredi çekilmesi 12.10.2015 4
Örnek 2 nin devamı (2) 31.12.2015 te işleyen faize ilişkin yandaki kayıt yapılacaktır. 01.11.2015-31.12.2015 arası faiz süresi 2 ay Bu durumda 2015 faizi; 120.000*20*2/1200 = 4000 TL 2 31/12/2015 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 4.000 481 GİDER TAHAKKUKLARI 4.000 Dönem düşen faiz gideri tahakkuku kaydı 12.10.2015 5
Örnek 2 nin devamı (3) 31.12.2016 tarihinde işleyen faize ilişkin yandaki kayıt yapılacaktır. 2016 yılı faiz süresi 1 yıldır. 120.000*20/100=24.000 TL 3 1/11/2016 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 24.000 381 GİDER TAHAKKUKLARI 24.000 Döneme isabet eden faiz giderinin tahakkuku 12.10.2015 6
Örnek 2 nin devamı (4) Daha önceki dönemlerde tahakkuk ettirilmiş faizin yeni dönemde ödenecek olmasına ilişkin kayıt yandaki gibi olacaktır. 4 31/12/2016 481 GİDER TAHAKKUKLARI 4.000 381 GİDER TAHAKKUKLARI 4.000 Önceki dönemde tahakkuk eden faiz giderinin kısa vadeli hale gelmesi 12.10.2015 7
Örnek 2 nin devamı (5) Kredi anapara ödeme vadesinin bir yılın altına düşmesine ilişkin kayıt yandaki gibi olacaktır. 5 31/12/2016 400 BANKA KREDİLERİ 120.000 303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 120.000 Uzun vadeli kredinin anapara ödemesinin kısa vadeli hale gelmesi 12.10.2015 8
Örnek 2 nin devamı (6) 31.10.2017 de anapara ve faiz ödeme kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır. 2016 faiz süresi 10 aydır. 120.000*20*1200=20.000 TL 6 31/10/2017 303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 120.000 481 GİDER TAHAKKUKLARI 28.000 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 20.000 102 BANKALAR 168.000 Anapara ve faiz ödeme kaydı 12.10.2015 9
Örnek 3 (1) ABC AŞ nin 31.12.2015 tarihi itibariyle ticari alacak ve borç bilgileri aşağıdaki gibidir: Alacak/Borç Türü Defter değeri Iskonto edilmiş tutar Senetli Alacak 150.000 142.500 Senetsiz Alacak 20.000 19.000 Senetli borç 100.000 97.500 Senetsiz Borç 13.000 12.650 NOT: Vadeli çek olması halinde senetler gibi reeskonta tabi tutulacaktır. 12.10.2015 10
Örnek 3 ün devamı (2) 1 31/12/2015 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 7.500 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 7.500 Alacak senetlerine ilişkin reeskont kaydı 2 31/12/2015 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 2.500 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 2.500 Borç senetlerine ilişkin reeskont kaydı 12.10.2015 11
Örnek 3 ün devamı (3) Gerek alacak senetleri için gerekse de borç senetleri için dönem sonunda yapılmış olan reeskont kayıtları izleyen dönemin hemen başında ters kayıtla iptal edilir. 3 1/1/2016 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 2.500 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 2.500 Borç senetlerine ilişkin reeskont kaydı 4 1/1/2016 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 7.500 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ Alacak senetlerine ilişkin reeskont kaydı 7.500 12.10.2015 12
Örnek 4 (1) (X) Kurumunun 2015 yılına ait hesap dönemi başındaki öz sermayesi 100 TL olup anılan hesap dönemine ilişkin olarak yaptığı borçlanmalar aşağıda verilmektedir. Ortak - - (A) dan doğrudan alınan 200 TL, hesaplanan faiz 10 TL Ortak (B) nin aktifine kayıtlı bir arsanın teminat gösterilmesi suretiyle Bay (Z) den alınan 300 TL, Ortak (C) den doğrudan alınan 250 TL, hesaplanan faiz 25 TL Ortak (D) Bankasından alınan 2000 TL, Kurumun iştiraki durumunda bulunan (T) A.Ş. nin (E) Bankasından temin ederek aynı şartlarla kullandırdığı 500 TL. Hesaplanan faiz 50 TL 12.10.2015 13
Örnek 4 ün devamı (2) Aynı bilgilere göre ortak B ile ortak T A.Ş. den alınan borç örtülü sermaye kapsamına girmemektedir. Ortak D bankasından alınan borç ise ilişkili kişi banka olduğundan yarısı dikkate alınacaktır. ( KVK Mad. 12) Buna göre, örtülü sermayenin tespitinde dikkate alınacak toplam borçlanma tutarı; Borçlanılan kişi Alınan borç Ortak A : 200 TL Ortak C : 250 TL Ortak D bankası : 1.000 TL Kurumun hesap dönemi başındaki öz sermayesi 100 TL olduğundan, örtülü sermaye, öz sermayenin üç katının yani (3x100=) 300 TL üzerindeki tutar olan 1.150 TL olacaktır. 12.10.2015 14
Örnek 4 ün devamı (3) Örtülü sermayenin borç verenler açısından dağılımı: Ortak A: (200/1.450)x1.150 = 158 TL Ortak B: (250/1.450)x1.150 = 198 TL Ortak C: (1.000/1.450)x1.150 = 794 TL Toplam = 1.150 TL Ortaklardan alınan borçlar KVK 12 ye göre örtülü sermaye açısından irdelenmesi gerekir. Çünkü örtülü sermayeye isabet eden faiz, yıl sonu itibariyle dağıtılmış kar payı sayılacağından gider yazılamaz. Aşağıda KKEG olacak faiz gideri hesaplanmıştır Toplam Faiz = 10 + 25 + 50 = 85 TL KKEG = (1.150 /1.450)x 85 TL = 67 TL 12.10.2015 15
Örnek 4 ün devamı (4) Bu kayıttan anlaşılacağı üzere toplam faiz tutarı olan 85 TL nin 67 TL si örtülü sermayeye isabet eden faiz olduğundan ve kurumlar vergisi açısından yıl sonu itibariyle dağıtılmış kar payı sayılacağından KKEG olarak dikkate alınması gerekir 1 31/12/2015 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 85 331 ORTAKLARA BORÇLAR 85 Örtülü sermayeye isabet eden faiz 2 31/12/2015 950 BORÇLU NAZIM HESAP - KKEG 951 ALACAKLI NAZIM HESAP - Matraha Eklenecek Tutarlar Örtülü sermayeye isabet eden faizin nazım hesaplarda takibi 67 67 12.10.2015 16
Örnek 5 Y işletmesi 01.10.2015 yılında kullanmadığı bir deposunu bir başka şirkete kiraya vermiş ve bir yıllık kira bedeli olan 12.000 TL + %18 KDV yi kiracısından peşin olarak tahsil etmiştir. 1 1/10/2015 102 BANKALAR 14.160 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 11.000 391 HESAPLANAN KDV 2.160 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 1.000 Kira sözleşmesine istinaden 12 aylık kira bedelinin peşin tahsil edilmesi 12.10.2015 17
Örnek 6 (1) ABC A.Ş. nin Ocak 2015 dönemine ilişkin idari personel ücret bilgileri aşağıdaki gibidir: Brüt Ücretler Toplamı : 30.000 SGK İşçi Payı :1.093,39 SGK İşsizlik İşçi Payı : 78,10 SGK İşveren Payı : 1.601,03 Hazinece karşılanacak prim : 390,5 5 puanlık indirim sonrası SGK İşveren Payı: 1.210,53 SGK İşsizlik İşveren Payı : 156,20 Gelir Vergisi : 5.165,70 Damga Vergisi : 227.70 Net Ücret : 23.435,11 Asgari Geçim İndirimi : 90,11 Ele Geçen Toplam Ücret : 23.525,22 12.10.2015 18
Örnek 6 nın devamı (2) 1 31/1/2015 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Brüt ücret: 30.000 SGK İşveren Payı: 1.210,53 SGK İşsizlik İşveren Payı: 156,20 335 PERSONELE BORÇLAR - Net ücret: 23.435,11 - Asgari geçim indirimi: 90,11 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR - Gelir Vergisi: 5.075,59 - Damga Vergisi: 227,70 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ - SGK İşçi Payı: 1.093,39 - SGK İşsizlik İşçi Payı: 78,10 - SGK İşveren Payı: 1.210,53 - SGK İşsizlik İşveren Payı: 156,20 Ocak 2015 dönemi ücret tahakkuk kaydı 31.366,73 23.525,22 5.303,29 2.538,22 12.10.2015 19
Örnek 6 nın devamı (3) 2 31/1/2015 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Brüt ücret: 30.000 SGK İşveren Payı: 1.601,03 SGK İşsizlik İşveren Payı: 156,20 335 PERSONELE BORÇLAR - Net ücret: 23.435,11 - Asgari geçim indirimi: 90,11 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR - Gelir Vergisi: 5.075,59 - Damga Vergisi: 227,70 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ - SGK İşçi Payı: 1.093,39 - SGK İşsizlik İşçi Payı: 78,10 - SGK İşveren Payı: 1.601,03 - SGK İşsizlik İşveren Payı: 156,20 Ocak 2015 dönemi ücret tahakkuk kaydı 31.757,23 23.525,22 5.303,29 2.928,72 12.10.2015 20
Örnek 6 nın devamı (4) 3 20/2/2015 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ - SGK İşçi Payı: 1.093,39 - SGK İşsizlik İşçi Payı: 78,10 - SGK İşveren Payı: 1.601,03 - SGK İşsizlik İşveren Payı: 156,20 2.928,72 102 BANKALAR 2.538,22 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 390,50 - Hazinece karşılanacak prim (5 puanlık indirim) Ocak 2015 dönemine ait SGK ödemesi kaydı 12.10.2015 21
Örnek 8 ABC Limited şirketi 31.12.2015 tarihinde mevcut personeli için 26.000 TL kıdem tazminatı karşılığı ayırmıştır. 1 31/12/2015 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 26.000 472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 26.000 Kıdem tazminatı kaydı 2 31/12/2015 950 BORÇLU NAZIM HESAP - KKEG 951 ALACAKLI HAZIM HESAP - Matraha Eklenecek Tutarlar 26.000 26.000 Kıdem tazminatının nazım hesaplarda takibi 12.10.2015 22
Örnek 9 (1) ABC Limited şirketi, emeklilik nedeniyle ayrılan bir personeli için daha önce ayırmış olduğu 26.000 TL kıdem tazminatını ödeyecektir. 1 372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 26.000 472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI Kıdem tazminatının kısa vadeli hale gelmesi 26.000 12.10.2015 23
Örnek 9 un devamı (2) ABC Limited şirketi emekliye ayrılan personeli için 26.000 TL kıdem tazminatını fiilen ödediğinde aşağıdaki kayıtları yapar: 2 372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 26.000 102 BANKALAR 26.000 Kıdem tazminatının fiilen ödenmesi kaydı 3 951 ALACAKLI HAZIM HESAP - Matraha Eklenecek Tutarlar 950 BORÇLU NAZIM HESAP - KKEG Fiilen ödenen kıdem tazminatının nazım hesaplardan çıkarılması 26.000 26.000 12.10.2015 24
Örnek 10 (1) ABC Şirketinde vergi sonrası karın tamamının nakden dağıtılmasına karar verilmiştir. I. Tertip yedek akçe sınırı dolmamıştır. Şirket halka açık bir şirket değildir ve ödenmiş sermayesi 50 milyon TL dir. Diğer veriler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. 12.10.2015 25
Örnek 10 un devamı (2) 12.10.2015 26
Örnek 10 un devamı (3) 1 31.12.2015 691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI 2.912.000 370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI Kurumlar vergisi karşılığı ayrılması 2.912.000 2 31/12/2015 690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 13.000.000 691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI 2.912.000 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 10.088.000 Kurumlar vergisi karşılığı kardan düşülmesi 12.10.2015 27
Örnek 10 un devamı (4) 3 31.12.2015 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 10.088.000 590 DÖNEM NET KARI 10.088.000 Dönem net karının bilançoya aktarılması 4 1/1/2016 590 DÖNEM NET KARI 10.088.000 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 10.088.000 Önceki dönem karının geçmiş yıllar karlarına aktarılması 12.10.2015 28
Örnek 10 un devamı (5) 5 15.4.2016 570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 10.088.000 Dönem karının dağıtılması 331 ORTAKLARA BORÇLAR 7.543.954 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.331.286 540 YASAL YEDEKLER 1.212.760 6 31/4/2016 331 ORTAKLARA BORÇLAR 7.543.954 102 BANKALAR 7.543.954 Ortaklara temettü ödenmesi 12.10.2015 29
Örnek 11 (1) ABC A.Ş. nin 01.01.2015 30.06.2015 ara dönemine ilişkin bazı mali bilgileri aşağıdaki gibidir: 12.10.2015 30
Örnek 11 in devamı (2) Kar payı avansı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır: 12.10.2015 31
Örnek 11 in devamı (3) Kar payı avansı dağıtım kaydı aşağıdaki şekilde olacaktır: 12.10.2015 32
Örnek 11 in devamı (4) Kar payı avansı banka kanalıyla söz konusu ortaklara fiilen ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılır: 12.10.2015 33
Örnek 11 in devamı (5) Birinci Varsayım (1) BİRİNCİ VARSAYIM: Dönem sonu net karının kar payı avansını karşılayamaması üzerine karşılanmayan kısmın tamamının serbest yedeklerden karşılanması durumu ABC A.Ş. nin 01.07.2015 31.12.2015 ikinci yarıyılı dönem sonu itibarıya 650.000 TL zararla sonuçlandığı varsayılsın. Bu durumda işletmenin 01.01.2015 31.12.2015 dönemi kümülatif olarak 150.000 TL karla kapanmış olacaktır. Dönem sonu karı 150.000 TL, kanunen kabul edilmeyen giderler 50.000 TL olduğuna göre kurumlar vergisi matrahı 200.000 TL, dolayısıyla kurumlar vergisi de 200.000x%20=40.000 TL olarak bulunacak ve aşağıdaki kurumlar vergisi karşılığı ayırma kaydı yapılacaktır: 12.10.2015 34
Örnek 11 in devamı (6) Birinci Varsayım (2) Döneme ilişkin kurumlar vergisi karşılığı ayırma kaydı aşağıdaki gibi yapılacaktır: 12.10.2015 35
Örnek 11 in devamı (7) Birinci Varsayım (3) Kurumlar vergisi karşılığı ayrıldıktan sonra dönem karının netleştirilmesi (vergiden sonraki kar) için aşağıdaki kayıt yapılacaktır: 12.10.2015 36
Örnek 11 in devamı (8) Birinci Varsayım (4) 2015 döneminde son olarak dönem net karı gelir tablosu hesabından bilanço hesabına aktarılacaktır: 12.10.2015 37
Örnek 11 in devamı (9) Birinci Varsayım (5) İzleyen dönemin başında 590 Dönem Net Karı hesabındaki tutar 570 Geçmiş Yıllar Karları hesabına aktarılarak sıfır kalan verecek şekilde tamamen kapatılır: 12.10.2015 38
Örnek 11 in devamı (10) Birinci Varsayım (6) Aşağıda dönem sonu karı üzerinden bazı hesaplamalara yer verilmiştir: 12.10.2015 39
Örnek 11 in devamı (11) Birinci Varsayım (7) İşletmenin önceki dönemlerde ayrılmış 100.000 TL olağanüstü yedek akçesi bulunduğu için kar payı avansının mahsubunda öncelikle bu tutar mahsup edilecektir 12.10.2015 40