DUYU ORGANLARIMIZ Çevremizdeki de ifliklikleri alg lamam z sa layan organlara duyu organlar denir. Duyu organlar d fl uyart lar al p sinir merkezlerine ileterek insan n çevresi ile olan ba lant s n sa lar. Göz, kulak, burun, dil ve deri olmak üzere befl duyu organ m z vard r. 1. Nas l Görürüz? Göz, cisimleri görmemizi sa layan duyu organ m zd r. Göz, insanda bafl bölgesinde yer al r. Al n, elmac k ve burun kemikleri aras ndaki göz çukuruna yerleflmifltir. D flar dan bak ld nda görme iflini gerçeklefltiren göz yuvarla ve yard mc yap lardan olufltu u görülür. Alttaki flekilde görüldü ü gibi göze yard mc organlar kafllar, kirpikler, göz kapaklar, göz yafl bezleri ve göz kaslar d r. Kafllar gözleri al ndan süzülen terlerden korur, kirpikler ve göz kapaklar göze yabanc maddelerin kaçmas n engeller. Göz yafl bezleri, göz yafl salg lar ile gözün d fl yüzeyinin kurumas n önler. Gözü hareket ettiren üç çift kas, gözü sa a, sola, yukar ve afla hareket ettirir. Göz yuvarla genel olarak küre fleklindedir. Göz yuvarla d fltan içe do ru sert tabaka, damar tabaka ve a tabaka olmak üzere üç tabakadan oluflur. Sert Tabaka Göz yuvarla n en d fltan saran beyaz renkli, kal n tabakad r. Bu tabaka gözün yuvarlak fleklinin bozulmas n önler ve gözü d fl etkilerden korur. Sert tabakada kan damarlar bulunmaz. Sert tabaka göz yuvarla n n ön k sm nda incelir, küreselleflir ve saydam bir yap kazan r. Bu bölüme kornea ad verilir. Kornea mercek gibi fl n k r lmas n ve göz bebe ine geçmesini sa lar. Sert tabakan n di er k s mlar beyaz olup göz ak ad n al r. 32
Damar Tabaka Sert tabakan n alt nda yer al r. Siyah renkli, ince gevflek yap l ve esnekli i az olan bir tabakad r. Bu tabakada gözü besleyen kan damarlar bulunur. Damar tabakan n üst ve alt yüzeyindeki hücrelerde bol miktarda renk maddesi vard r. Bu hâliyle damar tabaka, gözün içinin karanl k olmas n sa lar. Damar tabaka, gözün ön taraf na do ru düzleflerek iris ad n al r. ris, göze rengini veren k s md r (siyah, ela, yeflil, mavi gibi). risin ortas ndaki aç kl a göz bebe i denir. Düz kaslardan yap lan irisin d fl ortamdan gelen fl a göre kas l p gevflemesi sonucu göz bebe i küçülüp büyür. Böylece göze giren fl k miktar ayarlan r. risin arkas nda bulunan ve düz kaslardan oluflmufl ç k nt ya ise kirpiksi cisim denir. A Tabaka (Retina) Gözün görmeyi sa layan k sm d r. Görme sinirlerinin oluflturdu u ince saydam bir tabaka fleklindedir. A tabakada çok say da koni ve çubuk (çomak) fleklinde görme hücreleri (almaç = reseptör) vard r. A tabakadaki görme sinirleri birleflerek göz yuvarla n n arka k sm ndan d - flar ç kar ve beyne gider. Sinirlerin gözden d flar ç kt yerde görme hücreleri yoktur. Bu bölgeye kör nokta denir. Gözün saydam k s mlar ndan geçerek, fl k ekseninin a tabakaya de di i yere sar leke (sar benek) denir. Görüntü sar lekede meydana gelir. Bu bölge gözün fl a en duyarl bölgesidir. Sar leke, kör noktan n hemen üzerinde yer al r. Sar lekedeki çubuk fleklindeki hücreler fl a duyarl d r. Bu hücreler fl n az oldu u ortamlarda cisimleri görmemizi sa lar. Koni fleklindeki hücreler cisimlerin rengini alg lamam za yard mc olur. A tabakan n ön k sm nda göz merce i bulunur. nce kenarl bir mercek olan göz merce i cisimlerden gelen fl nlar k rarak cisimlerin ters görüntüsünün sar leke üzerinde oluflmas n sa lar. Göz merce i, kaslardan oluflmufl kirpiksi cisme s k ca tutunmufltur. Bu kaslar n hareketi ile göz merce i fliflkinleflip kal nlaflarak yak ndaki ve uzaktaki cisimlerin görüntüsünün sar leke üzerinde oluflmas n sa lar. Bu olaya göz uyumu denir. Saydam tabaka (kornea) ile iris aras ndaki k sma ön oda, iris ile göz merce- i aras ndaki k sma arka oda denir. Ön ve arka odalar n içi fl n k r lmas na yard mc olan saydam bir s v ile doludur. Göz yuvarla n n içi de fl k r c özelli e sahip peltemsi bir madde (cams cisim = göz s v s ) ile doludur. Görevi ve Sa l Göz, cisimleri görmemizi sa layan organ m zd r. Herhangi bir cisimden gelen fl nlar, saydam tabakay, ön oday, göz bebe ini, göz merce ini ve cams cismi geçerek sar lekeye gelir. Sar lekede cismin ters görüntüsü oluflur. Bu görüntü a tabakadaki görme hücrelerini uyar r. Bunlar da görme sinirleri ile beynin görme merkezine iletilir. Beyin cismin görüntüsünü düz olarak alg lamam z sa lar. Normal gören kiflilerde görüntü, a tabakan n üzerindeki sar leke üzerine düfler. Böyle gözlere normal (emetrop) göz denir. 33
Do ufltan ya da sonradan kazan lan çeflitli görme kusurlar vard r. Bunlardan baz lar n inceleyelim. 1. Miyopluk (Uzak görmezlik): Bu kiflilerde ya gözün önden arkaya çap uzun ya da göz merce i normalden daha fliflkindir. Böyle kiflilerde görüntü sar lekenin önüne düfler. Miyop kifliler yak n iyi gördükleri hâlde uza net göremezler. Miyop göz kusuru, kal n kenarl ( raksak) merceklerden yap lm fl gözlük kullan larak düzeltilebilir. Iraksak mercek sar lekenin önünde oluflan görüntünün sar leke üzerinde oluflmas n sa lar. Miyop göz kusuru ve düzeltilmesi 2. Hipermetropluk (Yak n görmezlik): Baz kiflilerde gözün önden arkaya olan çap do ufltan k sa veya göz merce inin fliflkinli i normalden azd r. Bu kiflilerde görüntü sar lekenin (retinan n) gerisine düfler. Böyle kifliler uza iyi gördükleri hâlde yak n net göremezler. Hipermetrop göz kusuru, ince kenarl (yak nsak) merceklerden yap lm fl gözlük kullan larak düzeltilebilir. Yak nsak mercek fl nlar k rarak cismin görüntüsünün sar leke üzerinde oluflmas n sa lar. Hipermetrop göz kusuru ve düzeltilmesi 3. Prespitlik: nsanlarda 40-45 yafllar nda beliren göz kusurudur. Yaflla birlikte göz merce inin esnekli i yavafl yavafl azal r. Göz uza iyi gördü ü hâlde yak na uyum sa lamakta zorluk çeker. Kusur, hipermetrop göz kusurunda oldu u gibi ince kenarl mercekle düzeltilir. 4. Astigmatizm: Göz korneas ndaki bozulmalar sonucu fl düzgün k - ramaz. Bu da cisimlerin görüntüsünün bulan k ve bozuk alg lanmas na neden olur. Silindirik caml gözlükle tedavi edilebilir. Astigmat göz flekildeki çizgileri farkl siyahl kta görür. 34
5. Daltonizm (Renk körlü ü): Çeflitli renklerin birbirinden ay rtedileme di i, bir hastal kt r. En s k rastlan lan k rm z ve yeflil renklerin kar flt r lmas d r. Anne ve babadan genler yoluyla çocu a geçer, kal tsal oldu u için tedavisi mümkün de ildir. 6. fiafl l k: Göz kaslar n n uyumlu çal flmamas sonucu ortaya ç kar. Özel gözlüklerle veya ameliyatla düzeltilebilir. 7. Katarakt: Genelde ileri yafllardaki kiflilerde görülür. Bu hastal kta göz merce i donuklafl r, saydaml n kaybeder (perde inme). Görmenin zor oldu u durumlarda göz merce i ameliyatla ç kart l r ve mercek yerine geçecek gözlükler kullan l r. K rm z yeflil renk körlü ü olan kifli flekildeki befl say s n okuyamaz. Trahom: Mikropla bulaflan ve tedavi edilmedi inde körlü e neden olan bir hastal kt r. Göz sa l n korumak için flunlara dikkat edilmelidir: Kitap okurken, ders çal fl rken fl n yeterli olmas, fl n do rudan de il dolayl olarak ulaflmas gereklidir. Hareket hâlindeki tafl tlarda okumak gözler için zararl d r. Okunan kitap gözlere ortalama 30-35 cm uzakl kta tutulmal d r. Kitap okurken ve televizyon seyrederken gözler zaman zaman kapat larak dinlendirilmelidir. Günefle ve parlak cisimlere do rudan bak lmamal d r. Televizyon yak ndan seyredilmemelidir. Tahtadaki yaz lar görmekte güçlük çeken ö renciler mutlaka gözlerini muayene ettirmelidir. Gözler temiz tutulmal, toz ve mikroplardan korunmal d r. 2. Nas l flitiriz? Kulak, iflitme ve denge organ m zd r. Kulaklar bafl bölgesinde, yanlarda ve flakak kemi ine gömülmüfl durumdad r. Kulak, d fl kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç k s mdan oluflur. a. D fl Kulak D fl kulak, sesleri toplay p orta kula a iletmekle görevlidir. Üç k s mdan oluflmufltur. Kulak kepçesi: Kula n d fltan görünen k sm d r. Genifl ve k vr nt l bir yap - dad r. K k rdaktan yap lm fl oldu undan esnektir. Kulak k vr mlar ses dalgalar n toplamaya ve sesin yönünü bulmam za yard m eder. Kulak kepçesi, alt k sm içi ya la dolu kulak memesi ile sona erer. D fl kulak yolu: Kulak kepçesini kulak zar na ba layan 2-3 cm uzunlu unda ve (S) fleklinde k vr k bir kanald r. Kulak yolunun içinde bulunan k llar, d flar - dan gelen toz, toprak ve zararl maddeleri tutar. Kulak yolunun çeperlerinde bulunan ya bezleri, ter ve kulak kiri bezleri, sar renkli bir s v salg lar. Bu s v kulak yolu çevresinin yumuflak ve kaygan olmas n sa lar. Kulak zar : nce, saydam, ortas hafifçe içe do ru çökük bir zard r. Bu zar d fl kulak yolu ile gelen ses titreflimlerini orta kula a iletir. 35
b. Orta Kulak fiakak kemi i içerisinde bulunan bezelye büyüklü ünde bir odac kt r. D fl kula n orta kulakla birleflme yerinde kulak zar bulunur. Orta kulakta birbirine ba l vücudumuzun en küçük üç kemi i bulunur. Bunlar çekiç, örs ve üzengi kemikleridir. Çekiç kemi i kulak zar, üzengi kemi i iç kula a aç lan oval pencere ile temas hâlindedir. Bu kemikler ses dalgalar n n kulak zar nda oluflturdu u titreflimleri kuvvetlendirerek iç kula a iletir. Orta kulak, oval pencere ve yuvarlak pencere (orta kula n salyangoza aç ld k s m) ile iç kula a ba lan r. Ayr ca orta kulak bir kanal (östaki borusu) ile geniz bofllu una (yuta a) aç l r. Östaki kanal n n a z, a z aç l nca aç l r ve içinden geçen hava orta kula a girer. Böylece d fl hava bas nc ile orta kulaktaki hava bas nc dengelenir ve kulak zar n n y rt lmas önlenir. Orta kula n görevi, kulak zar na ulaflan ses dalgalar n iç kula a iletmektir. c. ç Kulak fiakak kemiklerinin içerisine yerleflmifltir. çinde hem iflitme hem de denge organlar bulunur. flitme olay burada gerçekleflir. Kemik dolambaç ve zar dolambaç olmak üzere iki bölümden oluflur. Kemik dolambaç: Kemikten oluflan bu yap n n üç parças vard r. Bunlar dal z, yar m daire kanallar ve salyangozdur. Dal z, kemik dolambac n tam ortas nda yer al r. Yar m daire kanallar : Bunlar kendi üzerlerine k vr lm fl yar m daire kanallar fleklindedir. Kanallar n dal za aç lan yerlerinde ampul fleklinde bir tak m fliflkinlikler vard r. Yar m daire kanallar üç tane olup biri dikey di erleri yatay konumdad r. çindeki s v ve tüysü oluflumlar yard m yla vücudun durumunu ve dengesini alg lamam z sa lar. Salyangoz: Dal z n alt ndad r ve kemiklerin flekli salyangoz kabu una benzer. 36
Zar dolambaç: Kemik dolambac n içinde yer al r. Zar dolambac n dal za rastlayan k sm tulumcuk ve kesecik denilen torbadan oluflmufltur. Bunlardan tulumcuk yar m daire kanallar yla, kesecik salyangozla birleflmifltir. Zar dolambac n salyangoz içerisindeki uzant s kanal fleklindedir. Bu zar n üzerinde iflitme hücrelerini tafl yan korti organ bulunur. ç kula n iflitme ve denge olmak üzere iki görevi vard r. flitme: ç kula n sesleri alg lama yeri salyangoz bölgesidir. Orta kulaktan oval pencere yoluyla iç kula a gelen ses dalgalar salyangozdaki kulak s v s n titrefltirir. Bu titreflimler korti organ ndaki iflitme hücrelerini uyar r. Uyar lar iflitme sinirleri ile beyindeki iflitme merkezine iletilir. Beyin sesi alg lar. Denge: Yar m daire kanallar ve dal z denge organ d r. Yar m daire kanallar n n içi s v ile doludur. Bu s v da çok say da hareketli al c lar vard r. Vücudun durumuna göre s v hareket edince içindeki al c lar beyine mesaj gönderir. Beyin beyinci i uyararak denge sa lan r. nsan kendi ekseni etraf nda döndü ünde bafl döner. Kendisi dönmeyi durdursa bile bir süre daha kendisini dönüyor hisseder. Bunun nedeni yar m daire kanallar ndaki s v n n çalkalanmas d r. Kula m z n Sa l Kulak sa l n korumak için flunlara dikkat edilmelidir. Kulak i ne, çöp gibi sert cisimlerle kar flt r lmamal d r. Bu durum kulak zar n n zedelenmesine veya delinmesine neden olabilir. Yüksek tonda müzik uzun süre dinlenilmemelidir. Kula a ve kafaya vurmaktan kaç n lmal d r. Suya dalarken kulaklar n korunmas unutulmamal d r (Kulak vazelinli pamukla kapat lmal d r.). Üst solunum yolu hastal klar nda mikroplar östaki kanal ndan orta kula a geçebilir. Burada mikroplar orta kulak iltihab na neden olur. Orta kulak iltihab tedavi edilmezse sa rl kla sonuçlanabilir. Kulak yolu d flar dan gelen toz ile kirlendi inde iflitmede zorluk yarat r. Böyle durumlarda kulak, sa l k kurulufllar nda y kat lmal d r. 3. Nas l Koku Al r z? Burun, solunum ve koku alma organ m zd r. Uç k sm k k rdak, arka k sm kemikten oluflmufltur. Burun bofllu u sapan kemi i ve buna ba l k k rdak ile ikiye ayr lm flt r. Burun bofllu u önden iki delikle d flar ya, arkadan yuta a aç l r. Burun bofllu unun yan duvarlar k vr ml d r. Buralarda mukus salg s yapan epitel hücreleri ve bu hücreler aras nda burun k llar vard r. Kan damarlar aç s ndan zengin bu k s m, soluk havas n s t r, toz ve topraktan temizler. Mukus salg s da kuru havan n nemlenmesini ve solunuma uygun hâle getirilmesini sa lar. sinüs bofllu u sa burun deli i burun deli i koklama sinirleri sar bölge Burun kesiti Her iki burun bofllu unun üstünde koku alma alan yer al r. Bu alana sar bölge denir. Burada koku alma hücreleri bulunur. koku so anc kalbur kemi i 37
Kokuyu alg layabilmemiz için o maddeden ayr lan gaz hâlindeki moleküllerin solunum havas ile buruna gelmesi, koklama alan ndaki s v da çözünmesi gerekir. Sar alandaki mukus içinde çözünen koku maddeleri, s v içindeki duyu hücrelerini uyar r. Bu uyar sinirler arac l yla beynin koklama merkezine iletilir. Böylece maddenin kokusu alg lanm fl olur. Bir maddenin kokusu uzun süre buruna gelirse burun bir süre sonra bu kokuyu alg layamaz hâle gelir. Böylece insan n kötü kokulardan rahats z olmamas sa lan r. Burun Sa l Burun solunuma yard mc olan ve koku almam z sa layan organ m zd r. Bu nedenle sa l önemle korunmal d r. Burunda görülen hastal klar flunlard r. 1. Sinüzit: Burnun iki yan nda ve al n bölgesinde sinüs denilen 4 adet boflluk bulunur. Bunlar n buruna aç lan kanallar t kan rsa sinüzit denilen iltihaplanmalar olur. Bu durum sürekli bafl a r lar na yol açar. Doktor kontrolünde tedavisi yap lmal d r. 2. Nezle: Burundaki mukus zarlar n n iltihaplanmas sonucu mukus salg s yapan hücrelerin afl r miktarda mukus salg lamas yla bafllar. Virüslerin neden oldu u bir hastal kt r. Saman nezlesi de ilkbahar yaz aylar nda görülen bir alerjidir. Solunum bornumuza yerleflen polenler ak nt lara ve ardarda gelen hapfl rmalara neden olur. Afl ile ya da ilaçlarla tedavi edilebilir. 3. Burun kemi i e rili i: Bu kiflilerde sürekli burun t kan kl vard r. Ameliyatla düzeltilebilir. Burun sa l n korumak için afla da belirtilen hususlara özen gösterilmelidir. Burun kar flt r lmamal, burundan k l kopart lmamal d r. Burun t kan kl n açmak için sürekli burun damlas kullan lmamal d r. S k kullan lmas al flkanl k yapt ndan sa l a zararl d r. Keskin kokulu maddeler yak ndan koklanmamal d r. Hapfl r rken burun ve a z mendille kapat lmal d r. 4. Dilimimizle Nas l Tat Al r z? Dilimiz, yedi imiz, içti imiz maddelerin tatlar n almam z sa lar. Ayr ca konuflmaya, çi nemeye ve yutmaya yard m eder. Dil, bafl bölgesinde a z n içine yerleflmifltir ve önü serbesttir. Arka k sm ndan ise dil kemi i ile alt çeneye ba l d r. 38
Dil daral p geniflleyebilen, uzay p k vr labilen çizgili kaslardan yap lm flt r. Üzerini epitel doku örter. Epitel hücrelerinin aras na tat alma memecikleri denilen hücreler vard r. Tat alma memecikleri dil üzerinde mantars, çanaks ve ipliksi biçime sahip papilla denen yap larda bulunur. Dil tatl, ekfli, ac ve tuzlu gibi tatlar ay rt etmemizi sa lar. Bu tatlar dilin belli k s mlar ndaki tat memecikleriyle al n r. Dilin arka k sm ac, arka yan kenarlar ekfli, uç k sm tatl, ön yan k - s mlar ise tuzlu maddeleri ay rt eder. Dil ayr ca besinlerin s cakl k ya da so ukluk duygular n n alg lanmas na da yard mc olur. Dilimizin Sa l Dilimizin sa l n korumak için çok so uk ve özellikle çok s cak yiyecek ve içeceklerden kaç n lmal d r. A z ve difl temizli ine gereken önem verilmelidir. Aksi hâlde dilde iltihaplanmalar ve aft (pamukcuk) oluflabilir. 5. Derimizle Nas l Alg lar z? Deri, dokunma duyusu organ m zd r. Ayr ca vücudumuzu örter ve d fl etkenlerden korur. Ter salg layarak boflalt m na ve vücut s cakl n n ayarlanmas na yard mc olur. Deri, üst deri ve alt deri olmak üzere iki tabakadan oluflur. Üst deri (epidermis): Derinin en üst tabakas d r. Çok katl epitel hücrelerinden oluflmufltur. çinde kan damarlar bulunmaz. Üst deri, korun (boynuzsu) tabaka ve malpigi tabakas ndan oluflur. Korun tabakas : Ölü hücrelerden oluflmufltur. Ölü hücreler zamanla keratin denen boynuzsu bir maddeye dönüflür. Ovaland veya y kand nda pul pul dökülür. Malpigi tabakas : Korun tabakas n n alt nda yer al r. Canl hücrelerden oluflmufltur. Bu hücreler üst derinin ölen hücreleri yerine yenilerini oluflturur. Ayr ca bu tabaka hücreleri, deriye renk veren boya maddelerini (pigmentleri) de üretir. Beyaz rkta deriye renk veren bu maddeler azd r. T rnak, k l, süt ve ya bezleri de üst deriden oluflur. 39
Alt deri (dermis): Alt deride bol miktarda k lcal damarlar, sinir telleri, dokunma cisimcikleri, ya ve ter bezleri, k l kökleri ve ürperme kaslar yer al r. Derinin en alt nda ya kümeleri bulunur. Bu ya kümeleri derinin yumuflak ve esnek kalmas n sa lar. Çarpmalara karfl vücudumuzu korur. Ayr ca vücudun s ca yal t - m na yard mc olur. Deri, dokunma cisimcikleri ile de duyu organ görevi görür. Deride befl çeflit dokunma duyusu ay rt edilir. Bunlar, bas nç duyusu, s cakl k duyusu, so ukluk duyusu, a r duyusu ve dokunma duyusudur. Bu duyular derinin her yan na eflit da lmam flt r. A r ile ilgili sinir uçlar di erlerine göre daha fazlad r. K llar n yak nlar nda, parmak uçlar nda ve dil ucundaki yerlerde bas nç duyarl l fazlad r. K llar n diplerindeki boflluktan derimize giren hava k lcal damarlar ile temas ederek kana kar fl r. Böylece deri solunumu gerçekleflir. Bu özelli i ile deri solunuma da yard mc olur. Deri Sa l Derinin sa l n korumak için; Derinin görevini tam yapabilmesi için temizli e çok önem verilmelidir. Deri solunumunun süreklili i aç s ndan belli aral klarla mutlaka y kan lmal d r. Deri yan klardan korunmal d r. Derisinin 2/3 ü yanm fl kiflinin yaflam tehlikeye girer. Özellikle ergenlik ça nda ya bezlerinin iltihaplanmas nedeni ile oluflan sivilceler kesinlikle s k lmamal d r. Günün uygun saatlerinde günefllenilmelidir. Deride lekeler olufltu unda mutlaka doktora baflvurulmal d r. 40
KONU TARAMA TEST 1 6 1. Duyu organlar ndan biri olan gözün a tabakas için afla da belirtilenlerden hangisi do rudur? A) Görme sinirlerin bulundu u ve üzerinde görüntünün olufltu u tabakad r. B) Göz bebe ini oluflturan tabakad r. C) Korneay oluflturan tabakad r. D) Gözde irisi oluflturan tabakad r. 2. I. Saydam tabakan n bir ad da kornead r. II. Damar tabaka gözün önünde irisi oluflturur. III. Kornea fl k rarak, fl n göz bebe ine düflmesini sa lar. IV. Görüntü göz yuvarla içinde oluflur. Gözle ilgili yukar daki bilgilerden hangileri yanl flt r? A) Yaln z I B) Yaln z IV C) II ve III D) I ve II 5. Afla dakilerden hangisine kornea ad verilir? A) Damar tabaka B) Sert tabaka C) Saydam tabaka D) A tabaka 6. Afla dakilerden hangisi gözün yard mc organlar ndan de ildir? A) Göz yafl bezleri B) Kirpikler C) Kafllar D) ris 7. Astigmatizm, gözün hangi k sm n n görev yapmamas sonucu oluflan bir göz kusurudur? A) Saydam tabaka C) Göz bebe i B) Göz merce i D) ris 8. Göz kusurlar ndan hangisi göz tabakalar yla ilgili de ildir? A) Astigmatizm C) Miyop B) Hipermetrop D) fiafl l k 3. Göz yuvarla n n optik eksen do rultusunda uzamas yla oluflan göz kusuru ve bu kusurun giderilmesi için kullan lan mercek çeflidi afla dakilerden hangisidir? göz kusuru mercek çeflidi A) Miyop Kal n kenarl B) Hipermetrop nce kenarl C) Miyop nce kenarl D) Hipermetrop Kal n kenarl 4. Göz yuvarla n n çap önden arkaya do ru uzam fl veya merce i normalden fazla kubbeleflmifl ve k r c gücü artm fl olan bir gözde, hangi göz kusuru vard r? A) Hipermetrop B) Astigmat C) Miyop D) fiafl l k 9. Göz kusurlar ndan hangisi, silindirik mercekle düzeltilebilir? A) Miyop C) Astigmatizm B) Hipermetrop D) fiafl l k 10. Afla da orta kula n ba lant l oldu u yerler verilmifltir. Bunlardan hangisi yanl flt r? A) Kulak zar ile kulak yoluna B) Oval pencere ile iç kula a C) Östaki borusu ile a z bofllu una D) Yuvarlak pencere ile yar m daire kanallar na 11. Afla daki yap lardan hangisi iç kulakta bulunur? A) Kulak zar B) Östaki borusu C) Üzengi kemi i D) Salyangoz 41
12. Afla daki bilgilerden hangisi do rudur? A) Kula m z n yap s nda bulunan iflitme sinirleri kemik dolambac n dal z k sm nda bulunur. B) Kula m z n yap s nda bulunan yar m daire kanallar dengemizi sa lar. C) Ses gaz ortamda s v ortamdan daha h zl yay l r. D) Ses dalgalar n n bir engele çarp p geri dönmeleri olay na sesin yans mas denir. 13. I. Koku alg lamak II. Burun bofllu unu nemli tutmak III. Burunla al nan havay temizlemek Burun bofllu una mukus salg layan epitel hücrelerinin ve burun k llar n n görevi yukar dakilerden hangileridir? A) Yaln z I B) II ve III C) I, II ve III D) Yaln z II 14. Afla dakilerden hangisi derimizin görevlerinden de ildir? A) Vücudu d fl etkilerden korumak B) Solunuma yard mc olmak C) Boflalt ma yard mc olmak D) Vücuda flekil vermek 15. Derimize renk veren maddeler derinin hangi k sm nda yer al r? A) Malpigi tabakas nda B) Üst derinin her yerinde C) Alt derinin her yerinde D) Ya bezlerinde 16. Dilin tat almas ile ilgili olarak afla da verilenlerden hangisi yanl flt r? A) Dilin ön k sm tatl y alg lar. B) Dilin arka k sm ac y alg lar. C) Dilin uç yan kenarlar tuzluyu alg lar. D) Dilin ortas ekfliyi alg lar. 17. Afla dakilerden hangisi dilin görevlerinden de ildir? A) Tat alma organ d r. B) Tükürük salg lar. C) Konuflmaya yard m eder. D) Besinlerin lokma hâline dönüfltürülmesine yard mc olur. 18. Afla da verilenlerden hangisi deri için yanl flt r? A) Vücut s s n n ayarlanmas na yard mc - d r. B) Dokunma duyusu organ d r. C) Korun (keratin) tabakas ölü hücrelerden oluflur. D) Ter bezleri, ya bezleri ve duyu cisimcikleri malpigi tabakas nda bulunur. 19. Afla daki duyu organ çiftlerinden hangilerinde alg lama kimyasal özellik gösterir? A) Göz ve kulak B) Kulak ve burun C) Burun ve dil D) Dil ve deri 20. Afla dakilerden hangilerinin meydana getirdi i rahats zl k giderilebilir? I. Kulak zar ndaki y rt lman n II. Orta kulaktaki kemiklerin birbirine kaynamas n n III. flitme sinirlerinin görev yapmamas n n A) Yaln z I B) I ve II C) II ve III D) l, II ve III 1. A 2. B 3. A 4. C 5. C 6. D 7. A 8. D 9. C 11. D 13. B 10. D 12. A 14. D 15. A 17. B 19. C 16. D 18. D 20. B Tarih:.../.../200... Do ru:... Yanl fl:... Net:... 42