Borçların; Camları sildim : 5 lira Arabayı yıkadım : 10 lira Odamı topladım : 5 lira Kıyafetlerimi astım : 5 lira Sofrayı topladım : 5 lira Toplam borcun : 30 lira Çocuk annesine not bırakmış Annesi notu okumuş ve cevap yazmış
Gebelik veya hamilelik yaşamın en duyarlı evresidir. Besin ve kalori desteği gebelik sırasında ve sonrasında canlı yaşamını etkiler. Sağlıklı gebelik süresi 37 hafta (maksimum 40 hafta) Sağlıklı doğum ağırlığı minimum 2,5 kg Bebeğin yaşama şansı büyük oranda gebelik haftası ve doğum ağırlığına bağlıdır. 37 haftalık periyot full-term 37 haftadan öncesi pre-term
Anne beslenmesi büyük oranda bebeğin ağırlığını etkiler. Full-term (37 hafta) dönemde fiziksel olgunlaşma ve doğum ağırlığına yaklaşma Pek çok pre-term (37 haftadan önce) bebek çeşitli medikal problemlere sahiptir. Beslenme, emme, yutma ve düşük doğum ağırlığı problemleri Yetersiz maternal beslenme ve kalori alımı = düşük doğum ağırlığı
Gebelik döllenme ile başlar. Döllenmeden yaklaşık 30 saat sonra zigot oluşur (fertilize yumurta) Yaşam boyu sürecek olan hücre bölünmesi Döllenmeden bir hafta sonra bu hücre kümeleri fallop tüpünden aşağı doğru yönelerek uterus duvarına yerleşir. Döllenmeden 2 hafta sonra zigot artık embriyodur.
İskelet Kas Kalp Kan damarları Deri Sinir sistemi Duyu organları Sindirim sistemi Karaciğer Pankreas Embriyonik dönem başladığında hücreler zaten 3 kalın tabakaya bölünmüştür.
Embriyo 9 haftanın sonunda fetus adını alır. Fetal evrede gelişim hızlıdır. Fetal büyümenin büyük bir bölümü gebeliğin 20. haftasından sonra olur. Gebelik 3 periyottur. 1. Periyot İlk 3 ay (ilk trimester) 2. Periyot İkinci 3 ay (ikinci trimester) 3. Periyot Üçüncü 3 ay (üçüncü trimester)
En kritik periyot 1. trimesterdir. Özel doku ve organlar gelişir. Örneğin kalp gelişimi 3-6. haftalar süresince olur. Yaklaşık 8. haftada fetusun kalp atışı duyulabilir. Maternal beslenme defektleri veya fetal gelişim süresince toksinlere maruz kalınması besin depolanamamasına, gelişme geriliğine, anormal organ fonksiyonuna, mental anormalliklere veya gebelik periyodunun kısalmasına neden olur. Fetal yaşam süresince eksik olan beslenme doğum sonrası yeterli beslenme ile kısmen telafi edilebilir.
Maternal kalori, beslenme yetersizliği ve aşırı beslenmenin gelişmekte olan fetusa etkisi Besin bileşenleri Kaloriler Protein Beslenme yetersizliğinin etkisi Aşırı beslenmenin etkisi Gelişme geriliği Düşük doğum ağırlığı Baş çevresinde azalma Normalden daha az hücre, özellikle beyinde ciddi etki gösterir Yüksek doğum ağırlığı, doğum eyleminde güçlük Karbonhidrat alımı düşer Glukoz elde edilimi azalır Fetus için sınırlı enerji alınır C vitamini Premature doğum Böbreklerde taş, bazı ilaçlarla birlikte alımı zehirlenme Folat Spontan abortus (düşük) Kafatasında sıvı birikimi (beyin zararı) Büyüme geriliği Premature doğum Nöral tüp defekti Bazı besinlerin maternal absorbsiyonunu inhibe eder Maternal vitamin B-12 defektinin tanımlanmasını önler. Vitamin A Premature doğum Göz kusurları Sinir ve kardiyovasküler sistemi etkileyen doğum
Gebe kadının enerji ve besin öğesi gereksiniminin karşılanması ve besin öğesi depolarının dengede tutulması Anne karnındaki bebeğin büyümesinin (vücut ağırlığının ve boy uzunluğunun artması) ve gelişmesinin (zeka gelişimi, organların gelişimi,..) sağlanması ayrıca bebekte, yetişkinlik döneminde oluşabilecek kronik hastalıkların (kalpdamar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon,..) görülme riskinin önlenmesi.
Emzirme döneminde süt yapımında gereken besin öğesi deposunun oluşması için gebelikte kişiye özgü bir beslenme programı gerekir
Sağlıklı bir gebelik için tüm besin öğeleri önemlidir. Gebelik döneminde artan enerji ve besin öğelerini karşılamak için günlük beslenmeye ilaveler yapılmalıdır. Yemekler genellikle 3 ana öğün 2-3 ara öğün şeklinde yenilmelidir. Bu nedenle 4 besin grubundan her gün önerilen miktarda tüketilmesi gerekir
KALSİYUM (Ca) ve D VİTAMİNİ Kemik ve diş yapısının büyük çoğunluğunu Ca oluşturur. Kalsiyumun kullanımında ise D vitamini gereklidir. Bu nedenle Ca bakımından zengin besinler tüketilmelidir (süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, pekmez ve kurutulmuş meyveler, badem,..) D vitamini besinlerden yeteri kadar alınmaz. En iyi D vitamini kaynağı güneştir. Gebelik boyunca yüz, kollar ve bacakların güneş görmesi gerekir. Cam arkasından yapılan güneşlenme yararlı değildir.
DEMİR Gebelikte demir ihtiyacı artar. Gebelikte kansızlık; kan hacminin artması, bebeğin ihtiyacının fazla olması, demirin besinlerle yetersiz alımı veya alınan demirin kullanılamaması, barsaklarda parazit olması gibi durumlarda oluşur. Gebelikte kansızlık sonucu bebek yeterli demir deposu ile doğmaz ve kansızlık oluşur. Annede kansızlık, doğum sırasında anne ölümü ile sonuçlanabilir.
Kansızlığın önlenmesi için demir yönünden zengin et, tavuk, balık, yumurta, pekmez, kuru baklagiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kurutulmuş meyvelerin yenilmesine önem verilmelidir. Özellikle bitkisel kaynaklı demirin vücutta kullanımını artırmak için her öğün C vitamini içeren besinlere yer verilmelidir (domates, turunçgiller, yeşil biber) Çay ve kahve demir emilimini azaltır. Yemeklerle içilmemeli. Eğer içilecekse 2 öğün arasında limon ile içilmeli ya da bitki çayları tercih edilmeli
Büyüme ve gelişme için önemli bir mineraldir Yetersizliği; 1- Düşüklere, ölü doğumlara ve guatra 2- Bebekte büyüme ve zeka geriliğine, sağırlığa, cüceliğe, guatra, hipotroidiye (tiroit bezinin çalışmaması) İyot yetersizliği olan bireylerde radyasyona karşı duyarlılık ve tiroit kanseri riski artar. Ayrıca iyot eksikliği dünyada önlenebilir zeka geriliğinin temel nedenidir. En kolay alım yolu yemeklere eklenen iyotlu tuzdur
Gebelik sırasında yetersiz alımı bebeklerde doğumsal anomalilere (nöral tüp defekti,..) neden olur. Kansızlık (megaloblastik anemi) görülür. Yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller ve kuru baklagiller önemli folat kaynağıdır.
Sıvı ihtiyacını karşılamak için su, süt, ayran, taze sıkılmış meyve suları ve evde hazırlanmış limonata tercih edilmelidir. Günlük su tüketimi 8-10 su bardağı olmalıdır.
ww.biyolojisitesi.net
Gebelik Döneminde Besin Grupları ve Önerilen Günlük Alım Miktarları (Porsiyon/Gün) Besin Grupları Yetişkin kadın Gebe Kadın Et, yumurta ve kuru baklagiller 2 porsiyon 3 porsiyon Süt ve süt ürünleri 2 porsiyon 3-4 porsiyon Taze sebze ve meyveler En az 5 porsiyon En az 5 porsiyon Ekmek 3-6 orta dilim 3-6 orta dilim Tahıllar 1-2 porsiyon 1-2 porsiyon Etli yemeklere yağ eklenmesine gerek yoktur. Günlük yağ tüketimi 3-4 silme yemek kaşığını geçmemelidir. Aşırı şeker tüketilmemeli; pekmez, bal ve reçel dahil günlük şeker alımı 3-4 silme yemek kaşığını geçmemelidir
Gebelikte ağırlık kazanımı izlenmelidir. Gebe kadın ilk 3 ayda; her ay 0,5-1 kg, Sonraki aylarda; 1,5-2 kg kazanmalıdır. Gebelik süresince toplam ağırlık artışı 12,5 kg (9-14 kg) olmalıdır 7 kg dan az ağırlık kazanımı anne ve bebeğin hayatını tehlikeye sokar. Düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma ihtimali artar. Bebekte fiziksel ve zihinsel yetersizlik görülebilir. Anne ağırlığı az olduğunda süt verimi de düşer.
Fazla vücut ağırlığı kazananlarda ise sağlık sorunları görülebilir (gebelik zehirlenmesi, doğum güçlüğü, şeker hastalığı, iri bebek doğumu). Gebelik öncesi anne şişmansa daha az kilo almalıdır. Öğün atlamak, zayıflamaya çalışmak gelişen bebek için ciddi bir tehlikedir.
GEBELİKTE GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI VE BESLENME ÖNERİLERİ Gebelik döneminde anne ve bebek uyumunun sağlanması sırasında bazı sorunlar görülebilir. Bulantı, kusma, kabızlık, mide yanması, aşırı ağırlık kazanımına bağlı kan basıncının yükselmesi, diyabet gibi sorunlardır. Öneriler: Bulantı ve kusma olduğunda; Midenin boş kalmasını önlemek için gün içinde azar azar ve sık aralıklarla beslenilmelidir. Şikayeti artıran koku ve besinlerden uzak durulmalı, sabah kalkmadan önce kuru besinler (tuzlu kraker, bisküvi, leblebi gibi) yenmeli, sıvı alımı öğün aralarında olmalıdır.
GEBELİKTE GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI VE BESLENME ÖNERİLERİ Bulantı ve kusma olduğunda; Gün içinde tost veya kraker, kahvaltılık tahıllar, meyve ve sebze salataları tüketilmelidir. Besin alımında yoğurt ve limondan faydalanılmalı, yağlı ve tatlı besinlerden kaçınmalıdır. Konstipasyon (Kabızlıkta); 8-10 bardak sıvı alınmalı, posa yönünden zengin (kuru baklagiller, bulgur, kepek), taze sebze ve meyveler (armut, kayısı, incir gibi) ile kuru meyveler tüketilmeli ve fiziksel aktivite artırılmalıdır.
GEBELİKTE GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI VE BESLENME ÖNERİLERİ Mide yanması olduğunda; Asitli ve baharatlı besinlerden sakınılmalıdır. Süt ve süt ürünleri mide yanmasını geçici bir süre azaltabilir. Yemekler yavaş yenmeli ve iyice çiğnenmelidir. Az ve sık yenmeli, yatmadan önce fazla yemek tüketilmemelidir. Alkol, sigara, kahve gibi kafein içeren içecekler tüketildiğinde; Alkol; Bebekte büyüme ve gelişme geriliğine, annede kötü beslenme, vitamin ve mineral eksiliğine neden olur.
GEBELİKTE GÖRÜLEN SAĞLIK SORUNLARI VE BESLENME ÖNERİLERİ Sigara; Sigara içen annelerin bebeklerine daha az oksijen ve besin öğeleri ulaşır. Bebekte düşük doğum ağırlığına, doğduktan sonra astım, alerji gibi hastalıkların görülmesine neden olabilir. Çay, kahve, kakao, kolalı içeceklerin tüketimi; Düşük riskine, erken doğuma, düşük doğum ağırlığına, annede ise kansızlığa neden olur.
Annenin enerji ve besin öğelerini karşılamak, Besin öğeleri depolarını dengede tutmak, Salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini karşılamak açısından önemlidir
Doğumdan sonra bebek emzirilirken gebelik öncesi döneme göre daha fazla sıvı besin alınmalıdır. Günlük su tüketimi 10-12 bardak olmalıdır. Gebelik süresince dikkate alınan ilkeler doğumdan sonra da geçerlidir. Anne ne tüketirse tüketsin her madde anne sütü aracılığıyla bebeğe geçebilir.
Emzirme Döneminde Besin Grupları ve Önerilen Günlük Alım Miktarları (Porsiyon/Gün) Besin Grupları Yetişkin kadın Gebe Kadın Et, yumurta ve kuru baklagiller 2 porsiyon 3 porsiyon Süt ve süt ürünleri 2 porsiyon 3-4 porsiyon Taze sebze ve meyveler En az 5 En az 5 Ekmek 3-6 orta dilim 3-6 orta dilim Tahıllar 1-2 porsiyon 1-2 porsiyon
Ca yönünden zengin süt ve süt ürünleri yeterli miktarda tüketilmelidir Vitaminlerden zengin sebze meyveler diyette her öğünde yer almalıdır D vitamini, besinlerde yeterli miktarda bulunmamaktadır. Ancak güneş ışınlarının doğrudan cilde yansıması ile sağlanır. Bu nedenle bebek ve emziren anne güneşten yeterince faydalanmalıdır. Yemeklerde mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Sebze ve meyveler bol su ile yıkanmalıdır
Hazır besin tüketiminden kaçınılmalıdır Çay tüketimi azaltılmalı eğer tüketilecekse yemeklerden 2 saat önce veya sonra içilmelidir (açık veya limon ekleyerek) Bitkisel çay tüketilmelidir Hazır meyve suları, gazoz ve kolalı içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları ve ayran tercih edilmelidir Sigara ve alkol kullanılmamalıdır Şeker boş enerji kaynağıdır. Şeker yerine pekmez tüketilmelidir Hekim önerisi olmadan ilaç kullanılmamalıdır.
Anne sütü bağışıklık açısından bebeğin ilk aşısıdır (kolostrum-ağız sütü) Bebeğin vücut ve ruh sağlığı için en uygun besindir. Her annenin sütü kendi bebeği için en uygun bileşimdedir. Emzirilen bebekler anneleri ile yakın temasta olduklarından güven duyguları gelişir Emzirme anne ile bebek arasındaki duygusal bağı geliştirir Anne sütü bebek için doğal sakinleştiricidir. Bebek daha az ağlar Bedensel ve ruhsal gelişimi sağlar
Her zaman temizdir ve bebeğin tüm gereksinimlerini karşılar Anne sütü kolay sindirilir. Besin öğelerinin emilim oranı ve bebek vücudunda kullanımı yüksektir İshal görülme sıklığı ve yüzdesini azaltır Anne sütü alan bebeklerde solunum yolu, idrar yolu, orta kulak iltihabı, göz enfeksiyonları daha az görülür ve iyileşme daha hızlı sağlanır Hormonlar ve büyüme etmenleri içerir Görmede keskinliği sağlar Çene ve diş gelişiminde katkı sağlar. Dişlerdeki yapısal bozuklukları önler
Bebeği pişikten korur Çocukluk ve yetişkinlik çağında görülen bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır (Tip I diyabet, çölyak, şişmanlık, koroner kalp hastalığı, hipertansiyon) Anne sütü aşıların etkinliğini artırır Alerjiye karşı koruyucudur Şişmanlık oluşumunu önler
Emzirmeye doğumdan hemen sonra başlanması, annenin kısa sürede toparlanmasını sağlar. Annede demir eksikliği anemisi riskini, demir depolarının kaybını ve anne ölümlerini önler. Böylece anne sağlığının korunmasına yardımcı olur. Emziren anneler daha kolay ağırlık kaybeder. Gebelik öncesi vücut ağırlığına dönüşü hızlandırır Etkin emzirme (günde 10-12 defa) doğal bir gebelikten korunma yöntemidir. Emzirme anne için doğal bir sakinleştiricidir.
Doğumdan sonra ilk yarım-1 saat içinde emzirilmeye başlanmalıdır. Süt yapımı kolaylaşır Kolostrum ilk günlerde az gelebilir. Telaş etmemek gerekir. Bebekler bir süre kendilerine yetecek enerji deposuyla doğar. Bazı annelerde süt ilk emzirmede bazılarında ise 3-5 gün içinde gelir ve bebek emdikçe çoğalır Kolostrum bağışıklık maddelerinden çok zengindir. Bebeğin tamamen faydalanması sağlanmalıdır Kolostrum sarı renktedir. A, D ve B12 vitamini bakımından zengindir. Yeni doğan sarılığına karşı koruyucudur. Sarılık olan bebeklerde iyileşmeyi hızlandırır. Kolostrum 5-10 gün arasında geçiş sütü şeklini alarak olgun süt özelliğini taşır.
Bebek ilk 6 ay anne sütü ile beslenmelidir Anne sütü ilk 6 ay bebeğin tüm ihtiyaçlarını karşılar Ek besinlere 6. aydan sonra başlanmalı ve emzirmeye 2yaşına kadar devam edilmelidir Ek besinlere erken başlanıldığında; Bağışıklık sistemi olumsuz etkilenir İshale ve çeşitli hastalıklara sebep olabilir Obeziteye sebep olabilir Anne sütünün giderek azalmasına sebep olabilir