BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ, KANDİLLİ RASATHANESİ DEPREM ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ İVME VERİ TABANI OLUŞTURULMASI 1 2 3 Süleyman TUNÇ, Sinan AKKAR, Özkan KAFADAR, Alev BERBEROĞLU 4 ve Bahar TAHTASIZOĞLU 3 1 2 Elektronik ve Hab. Yük. Müh., Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arş. Ens. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Prof. Dr. Deprem Mühendisliği, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arş. Ens. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul 3 Dr. Jeofizik Müh., Kocaeli Üniversitesi, Köseköy Meslek Yüksekokulu, Kocaeli 4 Jeofizik Yük. Müh., Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arş. Ens. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul 5 Ziraat Yük. Müh., Kandilli Rasathanesi ve Deprem Arş. Ens. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Email: suleyman.tunc@boun.edu.tr ÖZET: Bu çalışma kapsamında hazırlanan web sayfası KOERI ACCELEROMETRIC DATABASE (http://gmdp.koeri.boun.edu.tr), Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsüne ait ivme istasyonlarından gelen verilerin, bir veri tabanında toplanarak paylaşılmasını amaçlamaktadır. Bu web sayfasında, operatörler tarafından veri işlem aşamalarından geçirilmiş verilerin yanı sıra, işlenmemiş veriler de kullanıcılarla paylaşılmaktadır. Verilerin işlenmesi aşamasında kullanılmak üzere bir MATLAB yazılımı (GMDP-Ground Motion Data Processing) geliştirilmiştir. Bu yazılım kullanılarak, gerçek zamanlı veriler içinden deprem kaydı seçilmekte, alet etkisi giderilip, filtrelenip, ivme, hız ve yerdeğiştirme sismogramları, spektral ivme ve spektrumları hesaplanmakta ve web sayfasına aktarılmaktadır. Web sayfasında, istasyonların kaydettikleri ivme, hız, yerdeğiştirme değerlerine, depremlere, derinlik, belirli enlem ve boylam ve benzeri parametrelere göre ayrıntılı arama yapılabilmektedir. ANAHTAR KELİMELER: ivme, hız, yer değiştirme, veri tabanı, deprem arama, arşiv. 1. GİRİŞ KOERI ACCELEROMETRIC DATABASE (KAD), deprem verilerini depolayan ve işlevsel bir şekilde ziyaretçilerin hizmetine sunan bir veritabanı uygulamasıdır. KAD aynı zamanda online olarak bu verilere erişilebilmesi amacıyla tasarlanmış dinamik bir web arayüzüne sahiptir. Ziyaretçilerin bu hizmetten faydalanabilmesi için, yalnızca online olarak web arayüzü yardımıyla kayıt formunu doldurmaları yeterlidir. Kayıt işleminin ardından, ziyaretçiler veritabanındaki verileri çeşitli kriterlere göre sorgulayabilmekte ve verileri indirebilmektedir. Kullanıcı girişi yapılmadığı takdirde web arayüzü, verileri indirme haricinde, herhangi bir kısıtlama olmaksızın ziyaretçi tarafından kullanılabilmektedir. Bu web sayfasında yayınlanan veriler, Matlab da hazırlanmış bir kod yardımı ile yüklenmiştir. Bu kod gerçek zamanlı gelen veriyi analiz ederek web sayfasına konulacak hale çevirmektedir, (Şekil 1). Web arayüzünün ana sayfası, istasyonları ve son deprem verilerini görüntülemek, arşiv dizinine göz atmak, veritabanına erişim için gerekli kayıt işlemini yapmak ve verileri kriterlerler eşliğinde sorgulamak amacıyla tasarlanmış arayüzlere erişim sağlayan linkler içermektedir, (Şekil 2).
Şekil 1. GMDP Program görüntüsü
Şekil 2. KAD uygulamasına ait giriş sayfasının ekran görüntüsü. 2. İSTASYONLAR (STATIONS) İstasyonların hem enlem-boylam bilgileri ışığında hazırlanmış görsel harita üzerinden takip edilebildiği hem de listesinin görüntülenebildiği web arayüzüdür, (Şekil 3). İstasyon kodu, enlem ve boylam bilgileri kullanılarak istenilen herhangi bir istasyon görüntülenebilir. Bu arayüzde, verilen iki enlem ve boylam arasında kalan bölge içerisindeki istasyonları görüntülemek de mümkündür. Herhangi bir istasyon üzerine tıklandığında, o istasyona ait istasyon kodu, enlem ve boylam bilgileri ile istasyona ait görüntüleri içeren bir panel ekrana gelmektedir, (Şekil 4). Bu panelde ayrıca bu istasyon tarafından kayıt edilen depremlere ait verilere ulaşmak için kullanılan bir link (Click to data) yer almaktadır. Şekil 5 de istasyon koduna göre, Şekil 6 de ise enlem ve boylam bilgisine göre yapılan sorgulamaların sonuçları ve ekran görüntüleri görülmektedir. İstasyon Listesi (Station List) butonu kullanılarak tüm istasyonların listesi görüntülenebilir, (Şekil 7).
Şekil 3. İstasyonlar sayfasının ekran görüntüsü.
Şekil 4. İstasyonlar sayfası ve istasyon bilgilerinin görüntülendiği panelin ekran görüntüsü.
Şekil 5. İstasyon kodu (Station Code) kullanılarak yapılan arama işleminin sonucunda elde edilen ekran görüntüsü.
Şekil 6. Enlem (Latitude) ve boylam (Longitude) bilgileri kullanılarak yapılan arama işleminin sonucunda elde edilen ekran görüntüsü.
Şekil 7. İstasyon Listesi panelinin ekran görüntüsü. Şekil 6 daki Click to data linkine tıklandığında, tıklanan istasyon ve bu istasyon tarafından kayıt edilen depremler harita üzerinde görüntülenmektedir. Bu haritada deprem ikonlarının üzerine tıklayarak, deprem bilgileri görüntülenebilir, (Şekil 8). Bu arayüz aynı zamanda çeşitli kriterlere göre filtreleme özellikleri de içermektedir. Herhangi bir deprem çözümü ile ilgili View butonuna tıklandığında, spektrumlar da görüntülenebilmektedir, (Şekil 9).
Şekil 8. Seçilen bir istasyon tarafından kayıt edilmiş depremleri ve bu depremlere ait verileri görüntüleyen web arayüzünün ekran görüntüsü
Şekil 9. Seçilen istasyona ait deprem çözümlerinden elde edilen spektrumlara ait ekran görüntüsü 3. SON DEPREM VERİLERİ (DATA FOR LATEST EARTHQAKE) Veritabanında kayıtlı son depreme ait verilerin listelendiği, deprem ve bu depremi kayıt eden istasyonların harita üzerinde görüntülendiği web arayüzüdür. Harita üzerinde görüntülenen istasyonlar, PGA değerlerine göre çeşitli rekler kullanılarak ile renklendirilmektedir. Kullanılan renkler ve değer aralıkları Şekil 10 da görülmektedir.
Şekil 10. Veritabanında kayıtlı son depreme ait verilerin görüntülendiği web arayüzünün ekran görüntüsü 4. ARŞİV (ARCHIVE) Veritabanındaki kayıtlı depremlerin bir listesininin görüntülendiği web arayüzüdür, (Şekil 11). Açılış ekranında görülen depremler, veritabanında kayıtlı son depremin meydana geldiği yıla ait depremlerin bir listesidir. Eski yıllara ait depremler ise açılır liste kullanılarak görüntülenebilmektedir.
Şekil 11. Veritabanında kayıtlı depremlerin yıllara göre listelendiği web arayüzünün ekran görüntüsü Şekil 12 de görüldüğü gibi, veri tabanındaki herhangi bir veriyi seçerek sıkıştırılmış bir dosya olarak indirmek mümkün olacaktır. Bu verileri sadece, kullanıcı adı ve şifresi ile giren ziyaretçiler yapabilecektir.
Şekil 12. Arşivden seçilmiş bir depreme ait verilen görüntülendiği web arayüzünün ekran görüntüsü
İndirilen dosyaların içindeki verilerin içerikleri Şekil 13, 14 ve 15 de gösteridiği gibidir. Şekil 13. İşlenmemiş ham veri
Şekil 14. İşlenmiş İvme, hız ve yerdeğiştirme verisi
Şekil 15. İşlenmemiş ham veri 5. VERİ İÇİN ARAMA (SEARH FOR DATA) Arama için tasarlanan web arayüzü iki farklı operasyon için tasarlanmıştır. Birinci kısımdaki arama kriterleri deprem bilgileri, ikinci kısımdaki ise istasyon bilgilerine arama yapabilmek üzere tasarlanmıştır. Birinci bölümdeki arama kriterleri; deprem adı,büyülüğü, yılı, enlem ve boylam bilgileri ve derinliği gibi bilgiler kullanılarak seçim alanı daraltılabilmektedir. İkinci bölümde ise istasyon kodu, episantr uzaklığı, PGA, PGV ve PGD gibi bilgiler kullanılarak arama işlemi yapılabilmektedir. Şekil 16 de büyüklüğü 5 ile 6 arasında olan depremler görüntülenmiştir ve listelenmiştir.
Şekil 16. Verilerin seçilen kriterlere göre filtrelendiği web arayüzünün ekran görüntüsü