Diyetisyen Ezgi Karakoç GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME
Gebelik, döllenmeyi takiben, doğuma kadar olan süreçte annedeki metabolik düzene, bebeğin büyüme/gelişiminin eklendiği fizyolojik ve metabolik değişikliklerdir. Annenin aldığı besin maddeleri, plasenta yoluyla fetusa taşınarak büyümesi sağlanır.
GEBELİK SÜRESİ (ORTALAMA 40 HAFTA 280 GÜN) 38 40 HAFTA NORMAL DOĞUM >42 GEÇ DOĞUM <37 ERKEN DOĞUM
1.TRİMESTER 2.TRİMESTER 3.TRİMESTER (0-12 HAFTA) (13-28 HAFTA) (29-40 HAFTA)
Gebelikte Yetersiz ve Dengesiz Beslenme Sonucu ANNE de Ağırlık kazanımında sorunlar Kemik bozuklukları Anemiler Gestasyonel Diyabet Gestasyonel Hipertansiyon
Gebelikte Yetersiz ve Dengesiz Beslenme Sonucu BEBEK te İntrauterin büyüme geriliği Konjenital anomaliler Prematüre doğum Düşük doğum ağırlığı
GEBELİKTE BESLENMENİN TEMEL İLKELERİ Annenin fizyolojik gereksinimlerini karşılamak Annenin besin ögesi depolarını korumak Bebeğin ideal büyüme/gelişmesinin sağlanması Süt yapım performansını arttırmak Kişiye özgü beslenme programı planlamak
GEBELİKTE SAĞLIĞI ETKİLEYEN ETMENLER Artan enerji ve protein ihtiyacının karşılanamaması, annede ağırlık azalmasına neden olabilir.
GEBELİKTE SAĞLIĞI ETKİLEYEN ETMENLER Artan gereksinimler karşılanamadığı zaman anemi, diş çürüklüğü, osteomalasi gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.
GEBELİKTE SAĞLIĞI ETKİLEYEN ETMENLER Yetersiz ve dengesiz sıvı alımına bağlı ödemler oluşabilir.
Gebelikte Yaşanan Sorunlar BULANTI-KUSMA Gebelikte Yaşanan Sorunlar HİPERTANSİYON KABIZLIK MİDE YANMASI GESTASYONEL DİYABET ANEMİ
BULANTIYI ÖNLEMEK İÇİN Kalkmadan önce kuru besinler yenmeli. Az ve sık öğünler yapılmalı.
BULANTIYI ÖNLEMEK İÇİN Sıvı, yemek aralarında tüketilmeli. Yağlı ve tatlı yiyecekler daha az tüketilmeli. Gün içinde tost veya kraker tüketilmeli. Zencefil çayı bulantıya iyi gelecektir. Şikayeti arttıran koku ve besinlerden uzak durulmalı. (yemek kokusu, sigara kokusu vb.)
KABIZLIĞI ÖNLEMEK İÇİN
KABIZLIĞI ÖNLEMEK İÇİN Sabah kalkınca kuru erik tüketilebilir. (+1 bardak su ile) Kayısı, incir, armut, kuru erik tüketilebilir.
MİDE YANMASINI ÖNLEMEK İÇİN Asitli ve baharatlı besinlerden sakınılmalı (domates, turunçgiller ve suları, sirke, acı biber vb.) Yemekler yavaş yenilmeli, iyi çiğnenmeli. Sıvılar, öğün arasında tüketilmeli. Az az ve sık sık beslenilmeli. Yatmadan önce fazla yemek yenilmemeli. Hafif dik pozisyonda yatılmalı.
MİDE YANMASINI ÖNLEMEK İÇİN Yapılan bilimsel araştırmalarda, bazı kadınlarda süt-yoğurt tüketiminin mide yanması şikayetlerini azalttığı görülmüştür.
GEBELİKTE AĞIRLIK KAZANIMI
Gebelikte Ağırlık Kazanımı Gebelik döneminde, gebe kadının vücudundaki değişikliklere uyum sağlayabilmesi için ağırlık kazanımı önemlidir. Bebeğin ağırlığının yanı sıra, artan kan hacmi, büyüyen göğüsler, plasenta amniyotik sıvı annenin ağırlık artışına katkıda bulunmaktadır.
Gebelikte Ağırlık Kazanımı İlk aylarda 0,5-1 kg Sonraki aylarda 1,5-2 kg Normal bir gebelikte gebe toplam 9-14 kg almalıdır.
Gebelikte Ağırlık Kazanımı Önerilen ağırlık kazanımı annenin gebelik öncesi ağırlık durumuna göre belirlenir. GEBELİK ÖNCESİ AĞIRLIK GEBELİK ÖNCESİ BKİ ÖNERİLEN AĞIRLIK KAZANIMI ZAYIF <19 13 kg 16 kg NORMAL 19 25 9 kg 14 kg HAFİF ŞİŞMAN 25-30 7 kg 12 kg OBEZ >30 6-10 kg
Gebelikte Az Kilo Alımının Zararları Anne ve bebeğin sağlığını tehlikeye sokar. Bebek düşük doğum ağırlıklı doğar. Beyin gelişimi olumsuz etkilenir. Anne sütünün verimi düşer.
Gebelikte Fazla Kilo Alımının Zararları Doktor kontrolleri zorlaşır. Normal doğum seyri zorlaşır. Sezeryan doğum mecburi olabilir. Gestasyonel diyabet ve hipertansiyon görülme riski artar.
Gebelikte Fazla Kilo Alımının Zararları Bebek iri olur ve doğum zorlaşır. Günlük hareketler ve yaşantı zorlaşır. Doğumdan sonraki kilolar nedeniyle psikolojik sorunlar ve depresyon gelişebilir.
GEBELİKTE ENERJİ VE BESİN ÖGELERİ GEREKSİNMELERİ
Gebelikte, bebeğin gelişmesi ve süt salgılanması için; Enerji Protein Demir Kalsiyum Çeşitli vitamin gereksinimlerinde artışlar olur.
Gebelikte enerji ihtiyacı neden artar? Yeni dokuların oluşumu için, enerjiyi depolama ihityacı (plasenta, fetus, amniyotik sıvı) Annedeki mevcut dokuların gelişimi (uterus, meme dokusu vb.) Annenin yağ dokusundaki ekstra artış Özellikle gebeliğin son döneminde fetusun artan enerji ihtiyacı
Gebelik ve D Vitamini D vitamini, besinlerle yeterli düzeyde karşılanamamaktadır. D vitamininin en iyi kaynağı güneştir. Gebelik boyunca yüz, kollar ve bacakların güneş görmesi gereklidir. Cam arkasından yapılan güneşlenme yarar sağlamaz.
Beslenme Önerileri Öğün düzeniniz, 3 ana öğün + 2-3 ara öğün şeklinde olmalı. Kahvaltıyı atlamayın. Her gün mutlaka 1 adet yumurta tüketin. Günde en az 2 bardak süt/yoğurt tüketin. Her öğünde sebze ve salata tüketin. Salatalarınıza bol limon kullanın.
Beslenme Önerileri Meyve ve sebzelerinizde çeşitlilik sağlayın. Haftada 1-2 kez balık tüketin. Haftada 1-2 kez kurubaklagil tüketin. Her gün fındık, fıstık, ceviz, badem tüketin. Yemeklerde mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Yemeklerinizi yaparken sıvıyağ kullanın.
Beslenme Önerileri Salam, sosis, sucuk, cips, hazır çorba gibi katkı maddesi içeren diğer hazır besinler mümkün olduğu kadar yenmemelidir. Hazır meyve suları, gazoz ve kolalı içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları, ayran, limonata tercih edilmelidir.
Beslenme Önerileri Kızartılmış yiyeceklerden uzak durun. Fazla tuz tüketmeyin. Tatlı tercihinizi sütlü tatlı olarak değerlendirin. Ada çayı, form ve zayıflama çayları tüketmeyin. Aşırı baharattan kaçının.
GEBELİKTE SIVI TÜKETİMİ Gebelikte tüketilebilecek en uygun sıvılar; su, taze meyve suları (Gestasyonel diyabette dikkat!), süt, ayran, kefir vb. Probiyotik içecekler (probiyotik süt ve yoğurtlar): Gebelikte sıklıkla görülen sindirim sorunlarını azaltır, kabızlığı önler.
GEBELİKTE SIVI TÜKETİMİ Çay ve kahve, kafein içerikleri nedeniyle günlük tüketim miktarları sınırlandırılmalıdır. Enerji içecekleri: içerdikleri katkı maddeleri ve kafein nedeniyle kesinlikle tüketilmemelidir. Alkol kesinlikle tüketilmemelidir. Diyet içeceklerin gebelikte kullanımı sakıncalıdır.
GEBELİKTE SIVI TÜKETİMİ Günde en az 10-12 bardak su tüketin. Az su tüketimi; İdrar yolu Enfeksiyonu Bebek kesesindeki suyun azalması Erken doğum Kabızlık x 10-12
Gebelikte Kafein Alımı 200 mg/gün BESİN KAFEİN MİKTARI 1 kupa instant kahve 100 mg 1 kupa filtre kahve 140 mg 1 kupa çay 75 mg 50 g bitter çikolata 50 mg 50 g sütlü çikolata 25 mg British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin, 34, 203-206, 2009
Gebelikte Bitki Çayı Tüketimi Amerikan Pediatri Akademisi: Gebe kadınların bitki çayı tüketimlerini sınırlamaları gerektiğini bildirmektedir. Ihlamur, portakal kabuğu, turunçgil çayları, zencefil, kuşburnu, melissa çayı orta düzeyde kullanılabilir.
Gebelik döneminde annenin sigara kullanılması bebekte: düşük doğum ağırlığına, doğduktan sonra astım, alerji gibi hastalıkların görülmesine neden olmaktadır.
Gebelik ve Egzersiz Günde 30 dakika düzenli yürüyüş yapınız. Fazla kilo almayı engeller. Gestasyonel diyabeti önler. Daha rahat bir hamilelik ve doğum geçirmenizi sağlar.
Egzersizin Sakıncalı Olabileceği Durumlar Kalp-damar hastalığı olanlar Nefes darlığı olanlar Tiroid hastalığı olanlar Düşük ve/veya prematüre doğum öyküsü olanlar Hipertansiyonu olanlar Vajinal kanama ve anemisi olan gebeler mutlaka uzmana danışarak egzersiz programı belirlemelidirler.
Teşekkürler