MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK YALITIM KALINLIĞI



Benzer belgeler
Mekanik Tesisatta Ekonomik Yalıtım Kalınlığı

Mekanik Tesisatta Ekonomik Yalıtım Kalınlığı

BORULARDAKİ ISI KAYIPLARI VE YALITIM ÖRNEKLERİ

Bölüm 2 YAPI BİLEŞENLERİNDE ISI VE BUHAR GEÇİŞİ

KAZAN VE DİĞER ELEMANLARIN HESABI VE SEÇİMİ

YÜZEYDE YOĞUġMA PROBLEMĠ

BORULARDA ISI KAYBI VE YALITIMI

(m) sürekli k.u. (m) toplam k.u. (m) knet

Makine Mühendisliği Bölümü Isı Transferi Ara Sınav Soruları. Notlar ve tablolar kapalıdır. Sorular eşit puanlıdır. Süre 90 dakikadır.

Teknik Not / Technical Note KONUT SEKTÖRÜ İÇİN LİNYİT KÖMÜRÜ TÜKETİCİ FAZLASI

Bölgesel Isıtma Sistemlerinde Boru Yalıtımı Yoluyla Enerji Tasarrufu için Optimum Yalıtım Kalınlığının Belirlenmesi

BATIKENT, TAM ISI YALITIMLI KONUTTA İŞLETME DÖNEMİ SONUÇLARI

KONUTLARDA VE SANAYİDE ISI YALITIMI İLE ENERJİ TASARRUFU - SU YALITIMI EĞİTİMİ VE GAP ÇALIŞTAYI

EĞİTİM YAPILARINDA KLİMA SİSTEMİNİN İŞİTSEL KONFOR KOŞULLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN İNCELENMESİ

DERS 10. Kapalı Türev, Değişim Oranları

STOK KONTROL YÖNETİMİ

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Serhat ŞENGÜR

LÜLEBURGAZDAKİ BİNA DIŞ DUVARLARI İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞININ BELİRLENMESİ VE MALİYET ANALİZİ

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

MAK104 TEKNİK FİZİK UYGULAMALAR

TÜRKİYE NİN DÖRT DERECE GÜN BÖLGESİNDE BORULAR İÇİN OPTİMUM YALITIM KALINLIĞI

YÜKSEK GERİLİM TESİSLERİNDE KULLANILAN YALITKAN YAĞLARIN DELİNME DAYANIMI ANALİZİ

OTOMOBİL CAMI ÜRETİMİNDEKİ OTOKLAV ÇEVRİM SÜRESİNİN KISALTILMASI ÜZERİNE TEORİK VE UYGULAMALI BİR ÇALIŞMA

VANA VE ARMATÜRLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ

f = =

Bölüm II Sıcak Sulu Kalorifer Sistemleri. Yrd. Doç. Dr. Selahattin Çelik

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Doç. Dr.

MANAGEMENT SERVICE VANA CEKETİ S T E Tel: Fax: info@yakacikvalf.com.tr

Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164)

DÖŞEMEDEN ISITMA TASARIMI

STAD. Balans vanası ENGINEERING ADVANTAGE

ELEKTROLİZ YÖNTEMİYLE HİDROJEN GAZI ELDESİ

Aşağıda Tablo 1'de fuel-oil ve doğal gazın yakılması hususuna ilişkin bazı değerler verilmektedir (23).

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

SICAK SU HAZIRLAYICISI (BOYLER)

Isıtma tesisatında yıllık yakıt miktarı hesaplanarak, yakıt deposu tesisin en az 20 günlük yakıt gereksinimini karşılayacak büyüklükte olmalıdır.

Adnan GÖRÜR Duran dalga 1 / 21 DURAN DALGA

TAŞYÜNÜ PREFABRİK BORU

Türkiye nin Dört Derece Gün Bölgesinde Borular İçin Optimum Yalıtım Kalınlığı

SOĞUK HAT YALITIMINDA ELASTOMERİK KAUÇUK KÖPÜĞÜ

Tesisatlarda Enerji Verimliliği & Isı Yalıtımı

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 3. Konu DÜZGÜN ELEKTRİKSEL ALAN VE SIĞA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ

BRİNELL SERTLİK YÖNTEMİ

SOĞUTMA SİSTEMLERİ YALITIMINDA MALZEME SEÇİMİ VE UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKLİ NOKTALAR 11. ULUSAL TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ

KARARLI HAL ISI İLETİMİ. Dr. Hülya ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü

YENİ YÖNETMELİĞE UYGUN YALITIM VE DUVAR DOLGU MALZEME SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

İ. T. Ü İ N Ş A A T F A K Ü L T E S İ - H İ D R O L İ K D E R S İ BOYUT ANALİZİ

GÜNEŞ ENERJĐSĐ IV. BÖLÜM. Prof. Dr. Olcay KINCAY

YAPI KABUĞUNDA ISI KAYIPLARININ AZALTILMASI VE BİR İYİLEŞTİRME PROJESİ ÖRNEĞİ

Binanın Özgül Isı Kaybı Hesaplama Çizelgesi

SES YUTUCU MALZEME VE KONSTRÜKSİYONLARIN DEĞİŞİK MEKANLARDA KULLANIM YÖNTEMLERİ

Su Debisi ve Boru Çapı Hesabı

Mekanik Tesisatlarda Isıl Genleşmeler ve Uygulamalar

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

İnşaat Mühendisliği Bölümü UYGULAMA 1- BOYUT ANALİZİ

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri

ODE R-FLEX PRM/STD LEVHA

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

S7 300 İLE PROFIBUS ÜZERİNDEN SİSTEMİN GERÇEK ZAMANLI PID KATSAYILARININ BULUNARAK PID İLE KONTROLÜ

KATI YALITIM MALZEMELERİ POLİETİLEN KÖPÜK

formülü verilmektedir. Bu formüldeki sembollerin anlamları şöyledir: için aşağıdaki değerler verilmektedir.

SERALARIN TASARIMI (Seralarda Isıtma Sistemleri) Doç. Dr. Berna KENDİRLİ A. Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

SAYISAL GÖRÜNTÜ ANALİZ İŞLEMİNDE KAMERA KALİBRASYON PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ

ŞEKİL P4. Tavanarası boşluğu. Tavanarası boşluğu. 60 o C. Hava 80 o C 0.15 m 3 /s. Hava 85 o C 0.1 m 3 /s. 70 o C

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 4 Sayı: 1 sh Ocak 2002 LED İN DARBELİ AŞIRI AKIMDA BAZI DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT

Yüksek Gerilim Kablolarının Farklı Döşeme Koşullarında Isıl Analizi Thermal Analysis of High Voltage Cables In Case of Different Laying Condition

Isı Yalıtım Projesini Yapanın ONAY

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR

BÖLÜM 3. Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı. Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü

TESİSAT BİLGİSİ DERSİ DERS NOTLARI

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI TRANSFERİ LABORATUARI

Kapasitans (Sığa) Paralel-Plaka Kondansatör, Örnek. Paralel-Plaka Kondansatör. Kondansatör uygulamaları Kamera flaşı BÖLÜM 26 SIĞA VE DİELEKTRİKLER

Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

DUVARMATĠK 1150 MODÜLER DUVAR PANELĠNĠN ISI ĠLETĠM KATSAYISININ VE SES ĠLETĠM KAYBININ TAYĠNĠ

ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME HEDEF PROGRAMLAMA

f (a+h) f (a) h + f(a)

Gönen Jeotermal Bölge Isıtma Sistemiyle Isıtılan Farklı Tip Binaların Dış Duvarlarının Optimum Yalıtım Kalınlıklarının Belirlenmesi

NİTELİKLİ CAMLAR ve ENERJİ TASARRUFLU CAMLARIN ISI YALITIMINA ETKİSİ

7veya. Tasarım ve teknik deyimler. Teknik bilgiler Supaplar n Supap gaydları (kılavuzları) n Supap bagaları. türkçe

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

MALZEMELERDE SERTLİK ÖLÇME DENEYİ. DENEYİN AMACI: Mühendislik malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında ön fikir edinilmesi

BİNA HAKKINDA GENEL BİLGİLER

POTALAR DEMİR DIŞI DÖKÜMHANE UYGULAMALARI İÇİN. Enerji Verimliliği. Uzun Ömür. Hızlı Ergitme. Müşteriye Özel Şekiller ve Boyutlar.

AYARLI KÜTLE SÖNÜMLEYİCİLERİN ÜÇ KATLI YAPI MODELİNİN SİSMİK VE HARMONİK DAVRANIŞINA ETKİLERİ

E U d = [ ] A d. C ε

ÖRNEKTİR. Uyarı! ertansinansahin.com A) 1 2 B) 2 3. İletkenlik

1. BÖLÜM ELEKTROSTATİK. Yazar: Dr. Tayfun Demirtürk E-posta:

LOJİSTİK BİLGİLERİ STOKLAMA BİLGİLERİ

7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR

AYTU YÜKSEK ISI VE TEKNİK TEKSTİL ÜRÜNLERİ SAN.TİC.LTD.ŞTİ.

KAYNAMALI ISI TRANSFERİ DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV

AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Bölüm IV KAZANLAR, KAZAN DAİRESİ VE GENLEŞME DEPOLARI

Transkript:

_ 07 MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK YALITIM KALINLIĞI Mustafa ÖZDEMİR İ. Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Önceki çalışmamıza, ekonomik analizin tanımları, maliyetlerin bulunmasına yönelik veriler ve ekonomik analiz yöntemleri, bir cihaz seçimi ve tesisat tasarımı örneği ile açıklanarak verilmişti []. Bu çalışmaa, önceki çalışmaa açıklanan, geri öeme oranı, geri öeme süresi, net bugünkü eğer ve iç verim oranı yöntemleri en uygun boru ve kanal yalıtım kalınlığının bulunmasına uygulanmıştır. Ayrıca, boru ve kanal yalıtımı hesabına aynı zamana göz önüne alınması gereken, yüzey sıcaklığı kontrolü ve terleme gibi hesaplar ve gerekli bilgiler uygulamaya yönelik olarak verilmiştir. Sonuçlar, stanart ve yönetmenliklerle verilen ve önceki yöntemlerle bulunan eğerlerle karşılaştırılmıştır. Anahtar Sözcükler : Ekonomik analiz, boru ısı yalıtımı ABSTRACT In our previous stuy, the efinitions of economic analysis, analysis methos an ata regaring estimation of the cost, using a evice selection an system esign example were given []. In this stuy, the methos explaine in the previous stuy such as rate of return, payback perio, net present worth an iscounte cash flow were are applie to etemine the optimum thermal pipe insulation. Aitonally, the calculations for surface temperature control an conensation in the pipe an channel insulations esign, an the information neee are presente in a way convenient for applications. The results are presente comparatively with the stanarts an the results of the previos stuy. Keywors : Economic analysis, pipe thermal insulations.giriş : Mekanik tesisatta, yalıtım kalınlığı, alternatif enerji kaynağı seçimi, ısı geri kazanımı uygulaması, bir ısı eğiştiricinin boyutlarının belirlenmesi, hatta bir boru çapı seçimi, kısaca tüm seçimler bir ekonomik analiz sonucu yapılmalıır. Ekonomik analiz verilerinin sürekli eğişmesi bu seçimleri basit eşitlik ve tablolar yarımı ile yapılmasına imkan vermemekteir. Her seçim için özgün bir ekonomik analiz yapmak gerekmekteir. Her tesisat uygulamasına oluğu gibi, tesisatta yalıtım kalınlıklarının belirlenmesine e oğru yöntemin bulunması ve kullanılması esastır... Boru Yalıtımı Yalıtımın amaçları kısaca,. Emniyet ve güvenli çalışma, 2. Isı ekonomisi,. Çevre kirliliği, 4. Isıl Konfor şartlarının sağlanması, 5. Ses, 6. Yangın, 7. Terleme, yoğuşma ve onmanın önlenmesi, 8. Isıl kapasitenin kullanımı, 9. Isı köprülerinin yalıtılması, 0. Yiyeceklerin saklanması ve tıbbi yalıtım,. Borulara, kanallara, epolara sıcaklık üşüşü olarak özetlenebilir [7].

_ 08 Isı yalıtımının birinci amacı Emniyet ve güvenli çalışma ır. Mühenislerin ilk olarak göz önüne almaları gereken, insan sağlığını korumak için yapılması gereken ısı yalıtımı uygulamalarıır. Aşırı sıcak ve soğuk yüzey sıcaklıkları insan sağlığı için zararlıır. Yapılan her tasarıman sonra yüzey sıcaklığı hesaplanıp güvenli oluğu ve stanartlara verilen eğerlere uygunluğu kontrol eilmeliir. Örneğin, mekanik tesisat uygulama yönetmenliklerine, (Mechanical Technical Spesification) ış yüzey sıcaklığı metal olmayan yüzeylere 65 C, metal yüzeylere 55 C, soğuk yüzeylere en üşük sınır -0 C olarak verilmekteir. İstenmeyen terleme, yoğuşma ve onmanın önlenmesi, uygun ısı yalıtımının yapılması ile mümkün olmaktaır [7]. Yüzey sıcaklığı, ortam havasının çiğ noktası sıcaklığının altına üştüğüne yüzeye havanın içineki su buharı yoğuşur veya terleme meyana gelir. Tesisatlara boru ve havalanırma kanal yüzey sıcaklıklarının terleme kontrolü yapılmalı, yalıtım kalınlığı seçimine terleme göz önüne alınmalıır. Buhar hatlarına ise yoğuşma çok önemliir. Yoğuşan buhar miktarı hesaplanmalı, basınç arbesi oluşmaması için uygun çapta bir boru ile sistemen ışarı alınmalıır. Yoğuşma miktarı, ısı kaybına olayısıyla boru yalıtımına bağlıır. Su tesisatına sıcaklığın onma noktasının altına üşmemesi için gerekli önlemler alınmalıır. Özellikle ısıtılmayan ve sıcaklığı onma noktası altına üşebilen hacimlere bu uruma ikkat eilmeliir. Antifriz kullanarak onma olayının önlenmesi tesisatta genellikle önerilmez. Antifrizin pahalı ve korozyona neen olması, pompa yükünü artırması, suyun ısıl kapasitesini üşürmesi gibi sakıncaları neeniyle antifiriz kullanımı uygun eğilir. Suyun boşaltılamaığı urumlara, pompanın sürekli çalıştırılması veya elektrikle ısıtma ekonomik olmayan çözümlerir. Diğer bir çözüm onmayı mümkün oluğu kaar geciktirecek şekile yalıtım yapmaktır. Donmaya karşı yapılacak yalıtıma, su buharı geçişi göz önüne alınmalı ve yalıtım malzemesinin ış yüzü su buharı geçirmeyen bir malzeme ile kaplanmalıır [2], [4]. Isı geçişini artıran elemanlara ısı köprüsü enir. Isı köprüleri, farklı ısı geçiş irençlerine sahip alanların bulunmasının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Isı tasarrufu sağlanması ve terlemenin önlenmesi için ısı köprülerinin yalıtımı gerekir. Tesisatlara a ısı köprülerinin oluşmamasına gerekli önem verilmeliir. Borular esteklenirken veya asılırken ısı köprüsü oluşmamasına ikkat eilmeliir [4]. Tesisatlara sıcaklık üşmesinin kontrolü, ısı yalıtımı yapılması neenlerinen biriir. Boru, kanal ve tanklaraki akışkanın sıcaklık üşümünün hesabı ve istenilen şartlara kullanımının sağlanması tasarım için gerekliir. Örneğin, kızgın sulu bölgesel ısıtma uygulamalarına, kazan airesinen çıkan suyun, binalara kaç erecee giriği, galerie veya boru köprüsüneki sıcaklık üşümünün bilinmesi gerekir. Doymuş buhar haline ise sıcaklık üşmesinin olmayacağı, buhar sıcaklığının sabit kalacağı ancak ısı kaybı neeniyle yoğuşma meyana geleceği unutulmamalıır. Yine benzer olarak, iklimlenirme santraline, santralen çıkan havanın oaya girene kaar, kaç erecelik sıcaklık eğişiminin oluğu hesaplanmalıır. Sabit tank örnekleri sanayie çoktur. En çok karşılaşılan uygulamalaran biri fuel-oil tanklarıır. Fuel-oil yakıt tanklarına yakıt belli erecee akışkan hale bulunurulur. Yakıtı istenilen sıcaklıkta tutmak veya akıcılığını sağlamak için tanktaki sıcaklık üşümü hesabına ihtiyaç varır [4], [7]. Ayrıca yalıtım malzemelerinin, yangına ayanıklılığı, malzemelerin alev almasının geciktirilmesi önemliir [8]. Sonuç olarak, yalıtımın iğer etkileri göz önüne bulunurularak belirlenecek ekonomik boru yalıtım kalınlığı enerjinin en iyi kullanımı ve çevre kirliliğinin önlenmesi açısınan gerekliir..2. Stanartlar, Yönetmenlikler ve Önceki Çalışmalar Mekanik tesisatta ısı yalıtımı uygulamalarına yalıtım kalınlıkları bazı hazır tablolara bakılarak tespit eilmekteir. Belirli yalıtım malzemeleri ve belirli sıcaklık farkları için tablolara boru anma çapına göre önerilen yalıtım kalınlıkları belirtilmekteir. Örneğin Almanya a Mart 994 tarihine yürürlüğe giren Isıtma Tesisleri Yönetmenliğine (Heiz. Anl. VO) ısı yalıtım kalınlıkları, (ısı iletim katsayısı, λ=0.05 W/mK ve 75 0 C/55 0 C üşük ısıtma sistemleri) için boru çaplarına göre Tablo eki gibi verilmiştir.

_ 09 Tablo. Boru anma çaplarına göre önerilen en az yalıtım kalınlıkları DN Önerilen Yalıtım kalınlığı, δ, [mm] 20 20 22 0 5 0 40 anma çapı kaar 00 anma çapı kaar >00 00 Isı geçişi (ısı kaybı) ısı taşınım katsayısı, yalıtım malzemesinin ısı iletim katsayısı ve sıcaklık farkına bağlı olarak eğişeceğinen farklı şartlar için optimum yalıtım kalınlığını tespit etmek için yukarıaki tablonun kullanılması uygun olmayabilir. Bu tabloa görülen yalıtım kalınlıkları, farklı sıcaklıklaraki ısıtma sistemleri ve ısı iletim katsayıları için yenien hesaplanmalıır [9]. Yalıtım malzemesi ısı iletim katsayılarının λ=0.05; 0.040; 0.045 W/mK eğerlerine, bakır ve çelik borular için anma çapları ve ış çaplara göre önerilen yalıtım kalınlıkları Tablo 2 e verilmiştir [2]. Tablo 2. Çeşitli ısı yalıtım malzemeleri ile bakır ve çelik borular için en az yalıtım kalınlıkları [2]. D Yalıtım malzemesi ısı iletim kasayısı, λ, DN [W/mK] ış çap φ anma çapı 0.05 0.040 0.045 Bakır çelik Yalıtım kalınlıkları, δ, [mm] 0 2 7.2 20 0 6 5 20 0 5 5 8 2. 20 0 4 20 22 26.9 20 0 25 28.7 0 40 49 2 5 42.4 0 40 48 40 42 48. 40 60 6 50 54 60. 50 70 79 64 70 90 0 76, 76. 70 90 0 80 88,9 88.9 80 00 24 00 08 4. 00 0 54 Diğer boru evreleri ve havalanırma kanalları için uygulamaa kullanılan benzer tablolar kullanılmaktaır. Uygulamalara en uygun yalıtım kalınlıkları yanına, borular arasınaki mesafelere ve boruların tavan ve yan uvarlara olan mesafelerine ikkat eilmeliir [2]. 2. YATIRIMLARIN KARLILIK ANALİZ [] Genel olarak kârlılığın analizine ört meto kullanılır. Sermayenin geri önüş oranı ve geri öeme süresi anlaşılması en kolay yöntemlerir; ancak bu yöntemler paranın zaman eğerini gözönüne almazlar. Net şimiki eğer, (veya yıllık net şimiki eğer) ve iç verim oranı yöntemleri paranın zaman eğerini e gözönüne alan en yaygın kârlılık ölçümüür. Geri Öeme Oranı : Net Yıllık Kar GÖO = () İlk Yatırım + İşletme sermayesi Geri Öeme Süresi :

_ 0 Geri öeme süresi toplam ilk yatırım ve işletme sermayesinin tamamen geri kazanmak için gerekli süreir. Bu metotta nakit akışları kullanılsa a paranın zaman eğeri gözönüne alınmaz. Bu metotta geri öeme süresinen sonraki nakit akışları incelenmez. GÖS veya yıllık net şimiki eğer İlk Yatırım + İşletme sermayesi Net Yıllık Kar = (2) Net Şimiki Değer : NŞD=Gelirlerin Bugünkü Değeri Maliyetlerin Bugünkü Değeri YNŞD=EDYG-EDYM=Eşeğer Yıllık gelir-eşeğer Yıllık Maliyet İç Verim Oranı : Yatırımın gerçek kârlılığı iye e alanırılan bu yönteme, projenin yararlı ömrü boyunca sağlayacağı parasal geliri, yatırım tutarına eşit kılan iskonto oranı bulunur. Yararlı ömrü 5 yıl olan bir yalıtım yatırımı yapmış olalım. Bu uygulamanın ilk yatırım maliyeti 500.000 YTL ve yıllık eş kârları ise 8.700 YTL ir. Bu yatırımın iç verim oranı ne olacaktır. Yıl Nakit akışı, YTL Yılın başına öenmemiş yatırım borcu Öenmemiş borcun faizi (%6 ile) Yıl sonuna öenen yatırım borcu Yıl sonu itibariyle öenmemiş yatırım borcu 0-500.000 +8.700 500.000 0.000 88.700 4.00 2 +8.700 4.00 24.700 94.000 7.00 +8.700 7.00 9.000 99.700 27.600 4 +8.700 27.600.00 05.600 2.000 5 +8.700 2.000 6.700 2.000 0 Toplam 9.500 500.000 Bu örnekte görülüğü gibi % 6 lık bir faiz oranı ile 5 yıla yatırım maliyeti tamamen öenmiş olmaktaır. Bu faiz oranına veya iskonta oranına yatırımın iç verim oranı enir. İç verim oranının hesaplanmasına Kazançların bugünkü eğeri - Maliyetlerin bugünkü eğeri=0 Kazançların şimiki eğeri Maliyetlerin şimiki eğeri = Net bugünkü eğer=0 Eşeğer üzgün yıllık kazanç - Eşeğer üzgün yıllık maliyet=0 Maliyetlerin bugünkü eğeri - Kazançların bugünkü eğeri=0 ifaelerini kullanabilir. Her enklem e aynı anlamı ifae eer. Görülüğü gibi bu enklemlere tek bilinmeyen iç verim oranı ır. İç verim oranı maliyetler ile kazançları birbirine eşitleyen faiz oranı olarak a üşünülebilir. Bu oran ile kazançlar ve maliyetler arasına bir bağıntı ele eilmiş olur.

_. EN UYGUN BORU YALITIM KALINLIĞI NIN HESABI Yalıtımlı borulara sürekli rejime birim boru başına ısı kaybı q = q L = α r i 2π ( Ti T ) 2πΔT = r2 r + + + R ln ln λ r λ r α r 2 2 () ifaesi ile belirlenir. Buraa payaki terim toplam ısıl irenci göstermekteir. Isıl irenç r r 2 R = + ln + ln + (4) α i r λ r λ 2 r2 α r olup üçüncü terim yalıtım malzemesinin ısıl irencini göstermekteir. Geometrik boyutlar Şekil e verilmekteir. Dış taşınım irencini gösteren örüncü terime yer alan ış ısı taşınım katsayısı hesabı bina içi yatay borulara ( ΔT 0 m K oluğu laminer akış hali için) DIN ISO224 stanarına göre [2] / 4 ΔT α =. 25 (5) formülüyle hesaplanır. Diğer taraftan, DIN ISO224 VDI 2055 stanara göre ış hava hızının v 8. 55 0 m/s oluğu türbülanslı akış hali için ısı taşınım katsayısı ise v α = (6) 0. 9 8. 9 0. formülü ile hesaplanabilir. Denklem (5 ve 6) a görülüğü gibi yalıtım kalınlığı arttıkça en ış çapta artacağınan ış ısı taşınım katsayısı azalmaktaır. Bu urum kritik yalıtım yarıçapının a kontrol eilmesini gerektirebilir. Şekil. Tek tabaka ısı yalıtımı yapılmış boru Boru ısı kaybı hesabına göz önüne alınması geren irençler, yalıtımın iletim irenci ve ış yüzeyeki ısı taşınım irenciir. Diğer irençlerin etkisi azır.

_ 2 Örnek Problem: Geri öeme oranı, geri öeme süresi, yıllık net şimiki eğer ve iç verim oranı yöntemleri en uygun boru ve kanal yalıtım kalınlığının bulunmasına uygulamak için aşağıaki örnekler göz önüne alınmıştır. Boru ış çapı 08 mm Boru iç çapı 00 mm Boru ısı iletim katsayısı 40 W/mK Iç sıcaklık 80 o C Dış sıcaklık 20 o C Boru konumu ve yeri Yatay konuma ve bina ışına Dış hava hızı 0.8 m/ Boru içi ısı taşınım katsayısı 4000 W/m 2 K Isı yalıtım malzemesi Camyünü Isı iletim katsayısı 0.04 W/mK İşletme süresi 24 h/gün, 20 gün/yıl Ömür, n 5 sene Gerçek faiz, i % 5 Yakıt Doğal Gaz Alt ısıl eğer, Hu 0.48 kwh/m Doğal gaz fiyatı 0.4 YTL/ m Yalıtım fiyatı, folyolu cam yünü * 2 YTL/m cm Toplam verim η= 0.9 * KDV ve nakliye ahil Seçilen bir yalıtım kalınlığı için () ve (6) no.lu enklemleren birim boru boyu başına ısı kaybı hesaplanır. Yakıtın alt ısıl eğeri, toplam verim ve yıllık çalışma süresi gözönüne alınarak yıllık gier ( 24 h/gün)(20 gün/ yıl) q Yıllık Gier = (0.4YTL / m ) (7) Hu η şekline kolayca hesaplanır. İlk yatırım maliyeti (İYM) ise uygulanacak yalıtım kalınlığı ile lineer eğişmekte olup birim yalıtım kalınlığı için birim uzunluğa göre yukarıaki veriler içine verilmiştir. Yıllık maliyet analizine ilk yatırım maliyetinin ömür ve faiz oranına göre yıllık ilk yatırım maliyetini (YİYM) hesaplamak gerekir. Bunun için üzgün serilerle sermayenin yenien ele eilmesi faktörü ile ilk yatırım maliyetinin çarpılması gerekmekteir. n i( + ı) YİYM = İYM FPR, i, n = İYM (8) n ( + i) Ele eilecek yıllık kar, yalıtımsız haleki gier ile yalıtımlı haleki gierin farkı olacaktır. Net yıllık kar ise yıllık ilk yatırım maliyetinin çıkarılması ile hesaplanır. Geri öeme oranı ve geri öeme süresini () ve (2) no.lu enklemleren hesaplarken ise işletme sermayesinin bu örnek probleme sıfır oluğu gözönüne alınmaktaır. Değişik yalıtım kalınlıkları için yapılan hesapların sonuçları Tablo e verilmekteir. Tabloa görülen iç verim oranı ise on beş yıl üzerinen net yıllık karı sıfır yapan faiz oranıır. Görülüğü gibi yalıtım uygulamalarına iç verim oranı çok yüksektir.

_ Tablo. Yıllık maliyet analizine göre problemi çözümünen ele eilen sonuçlar Yalıtım Yıllık gier kalınlığı [mm] [YTL/yıl] İlk yatırım maliyet [YTL] Yıllık ilk yatırım maliyeti [YTL/yıl] Net Yıllık Kar [YTL/yıl] GÖO GÖS [ay] İç verim oranı 0 40.4 0.0 0.00 0.00 0.76 2.0 0.9 26.47.2 0.9 % 50 4.7 0.0 0.96 4.75.5.5 57% 80.50 6.0.54 5.9 2.2 5.4 2% 90.26 8.0.7 5.44 2.0 6. 207% 00.06 20.0.9 5.44.8 6.8 87% 0 2.90 22.0 2.2 5.4.6 7.5 57% 20 2.76 24.0 2. 5.6.5 8. 5% 50 2.44 0.0 2.89 5.0.2 0. 27% 200 2. 40.0.85 4.47 0.9.9 96% 20 5 Yıllık Gier Yıllık ilk yatırım maliyeti (n=5 yıl, i=% 5) Yıllık gier+yıllık ilk yatırım maliyeti [YTL/yıl] 0 5 0 0 50 00 50 200 250 00 50 400 Yalıtım kalınlığı δ [mm] Şekil 2. Yıllık gier, yıllık ilk yatırım maliyeti ve toplam maliyetin yalıtım kalınlığı ile eğişimi Şekil 2 e 5 yıl ömür ve % 5 faiz oranı ile hesaplanan yıllık toplam maliyetin yalıtım kalınlığı ile eğişimi görülmekteir. Buna göre yaklaşık 95 mm lik bir yalıtım kalınlığına yıllık toplam maliyet bir minimuman geçmekteir. Pratikte bu yalıtım kalınlığı 00 mm olarak uygulanabilir. Benzer sonuç stanartlara göre üzenlenmiş olan Tablo en e ele eilebilmekteir. 40 Yıllık net kar [YTL/yıl] 0 20 0 0 Yıllık net kar %5 Yıllık net kar %0 Yıllık net kar %20 0 50 00 50 200 250 00 50 400 Yalıtım kalınlığı δ [mm] Şekil. Faiz oranlarına göre Yalıtım kalınlığı ile yıllık net kar ın eğişimi

_ 4 Şekil e ise yıllık net karın yalıtım kalınlığı ve faiz oranı ile eğişimi görülmekteir. Belirli bir yalıtım kalınlığı için yıllık net kar bir maksimum eğeren geçmekteir. % 5 faiz oranı için bu eğer yaklaşık 95 mm iken % 0 ve % 20 faiz oranları için optimum yalıtım kalınlıkları sırasıyla 80 ve 70 mm olmaktaır. Faiz oranının artması ile optimum yalıtım kalınlıkları a azalmaktaır. Paranın zaman eğerinin yükselmesi yatırımı olumsuz etkilemekteir. Aynı problemi yüksek iç akışkan sıcaklığı için tekrar gözönüne alalım. İç akışkan sıcaklığının 250 o C oluğu uruma sıcaklık farkı 20 o C olup cam yünü yalıtım malzemesinin ısı iletim katsayısı a sıcaklığa bağlı olarak 0.07 W/mK eğerine çıkmaktaır. Tablo 2 e önerilen yalıtım kalınlığı λ= 0.045 W/mK için 54 mm ir. Buna karşılık Şekil 4 e görülen yıllık maliyet analizine optimum yalıtım kalınlığının yaklaşık 275 mm oluğu anlaşılmaktaır. Bu yalıtım kalınlığı için 5 yıl ömür ve % 5 faiz oranına ele eilecek kar maksimum olmaktaır. 40 0 Yıllık Gier Yıllık ilk yatırım maliyeti (n=5 yıl, i=% 5) Yıllık gier+yıllık ilk yatırım maliyeti [YTL/yıl] 20 0 0 0 00 200 00 400 500 600 Yalıtım kalınlığı [mm] Şekil 4. Yıllık gier, yıllık ilk yatırım maliyeti ve toplam maliyetin yalıtım kalınlığı ile eğişimi. Sıcaklık farkı 20 o C ve λ= 0.07 W/mK (cam yünü) Boru yalıtımına a çatı yalıtımına benzer olarak ilk yatırıma ısı ihtiyacının azalmasınan olayı tesisatta kazan kapasitesineki azalma gibi bir kazanç söz konusuur. Bu husus göz önüne alınığına aha kalın yalıtım kalınlıkları ekonomik olacaktır. 4. SONUÇ: En uygun yalıtım kalınlığı özellikle işletme sıcaklığı ve çalışma süreleri ile eğişmekteir. Ekonomik yalıtım kalınlığı seçimine toplam maliyetler belli bir çaptan sonra çok az eğişmekte yeni ekonomik yöntemlerin kullanılması zorunlu olmaktaır. Mevcut stanart ve yönetmenlikler yeterli olmamakta, her seçim yukarıa açıklanan yöntemleren en az birine göre hesaplanarak yapılmalıır.

_ 5 KAYNAKLAR [] M. Özemir, C. Parmaksızoğlu, Mekanik tasarıma ekonomik analiz, Teskon 200, VI. Tesisat Mühenisliği Kongresi, 8- Kasım, 200. [2] Isı+Ses+Yangın, İzolasyon, İzocam yayını [] TS 825 /Nisan 998. [4] Prof. Dr. O. F. Genceli, Doç.Dr. C. Parmaksızoğlu, Kalorifer Tesisatı, MMO yayını,2004 [5] Prof, Dr. Alpin Kemal Dağsöz, Sıcak Sulu Kalorifer Tesisatı, Demir Döküm, 998. [6] Özçelebi S., Parmaksızoğlu C., En Uygun Isı Yalıtım Kalınlığının İklim Şartlarının Zamana Bağlı Değişimi Dikkate Alınarak Belirlenmesi, 2. Ulusal Bilgisayar Destekli Tasarım Sempozyumu, İzmir,985. [7] Parmaksızoğlu C., Isı Yalıtımının Amaçları ve Tesisatlara Sıcaklık Düşmesi, İzolasyon Dergisi, sayı 5, Mayıs-Haziran 2005. [8] Kılıç A., Yangın Yalıtımı, Yangın ve Güvenlik sayı 86. [9] Bayraktar K.G., Tesisatlara ısı,ses ve yangın yalıtımı, İzocam A.Ş. ÖZGEÇMİŞLER Mustafa ÖZDEMİR 964 Afyon oğumlu Mustafa Özemir 98 te Eskişehir Anaolu Lisesini bitirikten sonra giriği İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesinen 987 e Uçak Mühenisi olarak mezun olu. Aynı yıl Yüksek lisansa başlaığı İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Makina Anabilim alı, Enerji Programınan 990 yılına yüksek mühenis ünvanı alı. Aynı programa başlaığı oktora eğitimini 996 a tamamlayan Mustafa Özemir, 999 an beri İTÜ Makina Fakültesi, Makina Mühenisliği bölümü, Termoinamik ve Isı Tekniği Anabilim alına yarımcı oçent olarak çalışmaktaır. Evli ve bir çocuk babasıır. Temel ısı ve kütle geçişi, gözenekli ortamlara ısı ve kütle geçişi, kılcal ortamlara akış, titreşimli hallere ısı geçişi, buharlaşma ve yoğuşma vb konulara akaemik çalışmalarına evam etmekteir. İsmail Cem PARMAKSIZOĞLU 975 İTÜ Makina Fakültesi, Kuvvet-Isı Kolunu, 977 İTÜ Makina Fakültesi, Enerji kolunu bitirmiştir. 985 yılına İTÜ Makina Fakültesinen Doktor ünvanı almış, 989 yılına oçent ve 2005 yılına profesör olmuştur. Kısa ve uzun süreli olarak Sulzer (A.G.) İsviçre ve U.C. Lawrence Berkeley Laboratory e çalışmıştır. İTÜ Makina Fakültesine CAD-CAM Merkezi Müürlüğü görevine bulunmuştur. Halen İTÜ Makina Fakültesi Makina Mühenisliği bölümü, Termoinamik ve Isı Tekniği Anabilim alına profesör olarak çalışmaktaır. Isı geçişi, tesisat ve turbo makinalar ilgi alanıır.