Bankacilik Sektorunde Kaynak Yapisi ve Kaynak Maliyetine Iliskin Kisitlar Koray Alper AvrupaYatirim Bankasi Bankacilik Sektoru: Riskler Kirilganliklar ve Cozum Onerileri 17 Kasim 2017 Istanbul
Icerik Turkiye de ozel sektor borclanmasi ideal seviyenin altinda mi? Kredi maliyetini azaltip kredi arzini artirmanin ekonomi uzerindeki olasi etkileri Bankalarin kaynak maliyetleri ve kredi arzlari uzerindeki kisitlayici unsurlar
Turkiye de ozel sektor borclanmasi ideal seviyenin altinda mi?
Kredinin milli Gelire Orani (%) Kredi ve Kisi Basi Gelir 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 Kisi Basina Gelir (PPP, 2011 ABD Dolari)
Toplam Borc Ozkaynak Orani (%) Kuresel finans krizi sonrasi borcluluktaki ivmelenme: Borc- Ozkaynak Oraninda Turkiye EM ortalamasinin uzerinde Asya Krizi (1996-98) Dogu Asya (Ortalama) Kuresel Kriz Sonrasi (2009-2014) EM (Ortalama) Lessons Unlearned? Corporate Debt in Emerging Markets (Alfaro et al. 2017)
FAVOK /ToplamYukumlulukler Global Kriz sonrasi Firma karliligi EM ortalamasina geriledi Asya Krizi (1996-98) Dogu Asya (Ortalama) Kuresel Kriz Sonrasi (2009-2014) EM (Ortalama) Lessons Unlearned? Corporate Debt in Emerging Markets (Alfaro et al. 2017)
Kredi maliyetini azaltip kredi arzini artirmanin ekonomi uzerindeki olasi etkileri
Parasal genislemenin etkilerine yonelik gorusler Sadece enflasyon yaratir. Uretim gecici bir sureligine artar ancak enflasyon da yukselir Ekonomide atil kapasite varsa enflasyonda sinirli ancak uretimde kayda deger bir artis yaratilabilir. Tum sektorlerde? Dar bogazlar Ithalat talebi? Kredi talebi = Yatirim talebi?
Bankalarin kaynak maliyetleri ve kredi arzi uzerindeki kisitlayici unsurlar
Kredi arzi ve maliyeti uzerindeki iki onemli kisit Sermaye (SYR, kaldıraç) Likidite (kisa donemli, uzun donemli)
SYR (%) Sermaye, Karlilik ve Kredi Buyume Hizi 25 20 MIN ROA (1.16%) ORT ROA (1.64%) MAX ROA (2,36%) 15 10 5 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Kredi Buyume Hizi (%) Alper, Colak ve Tok (2016)
Mevduat faizi MB faizi iliskisi Monopol Banka Tam Rekabet Faiz Faiz i CB i M i CB i M Q M Q CB Miktar Q M Q CB Miktar
Mevduat Faizi ve Dolarizasyon Faiz DTH TL Mevduat Toplam Mevduat i M = i CB MB DTH TL Mevduat Miktar
Mevduat Faizi ve Dolarizasyon Faiz DTH TL Mevduat Toplam Mevduat i M = i CB MB TL Mevduat DTH Miktar
Para piyasasi fonlarinin mevduati ikame edememesi durumunda Likidite Sorunu Munferit Likidite Sorunu Sistemik Faiz Q M Q CB Faiz Q M i M i M i CB i CB Q M Q CB Miktar Q M Q CB Miktar
Neden kredi - mevduat orani (mevduat) onemli Fon saglayicilar onemli oldugunu dusundugu icin Yurt ici bankalarin yatirimci sunumlarinda daha sik bahsedilmeye baslandi Yabanci bankalarin genel merkezleri bu rasyo icin kisit getiriyor Kredi derecelendirme kuruluslari tarafindan dikkate aliniyor Bankalarin yapisal (uzun vadeli) likiditesi icin yaygin kabul eden bir gosterge BASEL yapisal likiditeyi olcen bir indikator gelistirdi (NIFO) Bazi ulkelerde K/M rasyosu uzerine konulan kisitlar Sistemik krizlerin oncu gostergesi (van den End (2013))
01.14 03.14 05.14 07.14 09.14 11.14 01.15 03.15 05.15 07.15 09.15 11.15 01.16 03.16 05.16 07.16 09.16 11.16 2014 sonlarindan itibaren mevduat faizi iki yil boyunca artmistir 12 Spread TL Deposit Rate BIST (o/n) Repo Rate 12 10 10 8 8 6 6 4 4 2 2 0 0-2 -2 Alper & Capacioglu (2016)
Ilgili donemde yurt disi borclanma sartlarinda herhangi bir anormallik gozlenmemistir
01.10 05.10 09.10 01.11 05.11 09.11 01.12 05.12 09.12 01.13 05.13 09.13 01.14 05.14 09.14 01.15 05.15 09.15 01.16 05.16 09.16 01.17 2014 sonunda kredi-mevduat orani %120 seviyesine ulasmistir 140 130 LDR_TL LDR_FX LDR 140 130 120 120 110 110 100 100 90 90 80 80 70 70
01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 07.11 10.11 01.12 04.12 07.12 10.12 01.13 04.13 07.13 10.13 01.14 04.14 07.14 10.14 01.15 04.15 07.15 10.15 01.16 04.16 07.16 10.16 Kredi-mevduat orani en yuksek bankalar buyuk ve orta olcekli bankalardir 130 120 110 100 90 80 70 60 Sector Public Large+Medium Small 50 Alper & Capacioglu (2016)
Malta Belgium Latvia Slovenia Germany Lithuania Portugal Slovakia Euro area Austria Italy Estonia Cyprus France Netherlands Ireland Spain Turkiye Luxembourg Greece Finland Bankacilik sisteminin kredi-mevduat orani gorece yuksektir 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Kredi -Mevduat Orani (2017, %)
Mevduat Faiz Orani Kredi mevduat oraninin faizler uzerindeki etkisi 2014 ten itibaren guclenmistir 2013 2014 2015 2016 14 12 10 8 6 90 110 130 90 110 130 90 110 130 90 110 130 Kredi- Mevduat Orani Alper & Capacioglu (2016)
Ekonometrik Analiz 21 bankanin dahil edildigi ve sabit etki panel veri metodunu kullandigimiz analizde K/M Oraninin mevduat faizleri uzerinde etkili LKO nun mevduat faizleri uzerinde istatistiksel olarak anlamli ancak ekonomik olarak sinirli duzeyde etkili K/M oranina gore bankalar gruplandiginda 110 alti bankalar icin K/M oraninin mevduat faiziyle iliskisinin olmadigi, 120 uzerinde K/M oranina sahip grupta K/M oraninin 110-120 arasindaki gruba gore mevduat faizi uzerinde daha etkili oldugu bulgulanmistir.
K/M kisiti nasil olustu ve makro dinamiklerle iliskileri K/M oraninin bankacilik icin sinirlayici bir unsur olarak ortaya cikmasi ne anlama geliyor? Kredi buyumesi, dis borclanma? K/M in zaman icerisindeki gelisiminin makroekomik dinamiklerle iliskisi var mi? Son K/M de son donemde gozlemlenen yataylasma bankalarin tutumlarinin bir sonucu mu?
Kredi mevduat iliskisi: basit bir dinamik (K) = ø (M) (K)/Y = c Y t = ß*Y t-1 denklem Parametreler: ø : Kredi ile saglanan ilave talebin yurt disina giden kismi c: kredi degisiminin milli gelire orani ß: milli gelir buyume hizi (nominal) Kredi (K), Mevduat (M) ve milli gelir (Y) degiskenlerinin 2004 yilina ait degerleri
01.10 07.10 01.11 07.11 01.12 07.12 01.13 07.13 01.14 07.14 01.15 07.15 01.16 07.16 01.17 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Dinamik denklemin ima ettigi buyume oranlari 60 50 40 30 kredi buyume hizi Mevduat buyume hizi GDP buyume hizi 20 10 0 40 35 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011121314151617181920 Kredi Buyume Hizi Mevduat Buyume Hizi 35 30 25 GDP Buyume Hizi Mevduat Buyume Hizi 25 20 20 15 10 5 15 10 5 0
01.10 06.10 11.10 04.11 09.11 02.12 07.12 12.12 05.13 10.13 03.14 08.14 01.15 06.15 11.15 04.16 09.16 02.17 Dinamik denklemin ima ettigi K/M patikasi 1.40 K / M (0.94) K / M (0.75) 140 K / M 1.20 120 1.00 100 0.80 80 0.60 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 60 Parantez icindeki oranlar talebin yurt disina giden kismini ifade etmektedir. 0.94 cari acigin milli gelire orani, 0.75 degeri ithalatin toplam yurt ici talebe oranini ifade etmektedir
Ozet Cozumleri daha iyi belirleyebilmek adina ekonominin finansman ihtiyaci ile ilgili tartismalari daha analitik bir cerceveye tasimak gerekmektedir. MB veya Bankalar vasitasi ile yaratilacak genisleme dikkatli bir fayda-maliyet analizini haketmektedir Bankalarin duzenlemeler ve is modellerinin dogasi geregi var olan kisitlari dikkate almadan alinacak kararlarin arzulanmayan etkileri olabilir
Bankacilik Sektorunde Kaynak Yapisi ve Kaynak Maliyetine Iliskin Kisitlar Koray Alper AvrupaYatirim Bankasi Bankacilik Sektoru: Riskler Kirilganliklar ve Cozum Onerileri 17 Kasim 2017 Istanbul