SHB 312 AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI YÖNERGESİ

SHB 312 AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI YÖNERGESİ Prof. Dr. Veli DUYAN Yrd. Doç. Dr. Melahat DEMİRBİLEK Arş. Gör. Ezgi ARSLAN Arş. Gör. Fulya AKGÜL GÖK Arş. Gör. Necati Buğra KUDDAŞ Ankara, 2016

İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ...3 2. AİLE VE GRUPLARLA SOSYAL HİZMET UYGULAMASI...4 2.1 Tanımlar...5 2.2 Uygulama Dersleri...5 2.3. Amaçlar...6 3. SHB 312 AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI...8 3. 1. Hazırlık Aşaması...9 3.2. Uygulamada Planlama Aşaması...10 3.3. Uygulama Aşaması...10 3. 4. Uygulamada Sonlandırma Aşaması...10 4. AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI DERSİNDE ÖĞRENCİDEN BEKLENEN BELGE VE RAPORLAR...12 5. UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ...12 6. ÖĞRENCİNİN UYGULAMADAKİ PERFORMANSININ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ...13 7. HAFTALIK DERS İŞLEME PLANI VE KULLANILACAK ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ...15 KAYNAKÇA...16 EKLER...17 Ek-1: Uygulama Devam Fişi...17 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 2

Ek-2: Kurum Tanitim Raporu...18 Ek-3:Alan Tanitim Raporu...19 Ek-4: Sözleşme Örneği...20 Ek 5: Haftalik/Günlük Çalişma Raporu...21 Ek 6: Eğİtsel/Kurum Danişmanları İçin Öğrenci Değerlendirme Formu...22 Ek-7: Aİlelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Süreç Raporu...23 Ek-8: Aİlelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Aile Üyelerini Değerlendirme Raporu...24 Ek- 9: Aİlelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Üyeleri Tanitma Raporu...25 Ek 10: Aİlelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Genel Değerlendirme Raporu...26 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 3

1. GİRİŞ Sosyal hizmet eğitiminde uygulamalı derslerin özel bir yeri vardır. Uygulamalı dersler, öğrencilerin, eğitim süresince edindikleri bilgi, beceri ve değerlerini uygulamaya aktarmaları ve bütünleştirebilmelerine imkân sağlayan ortam yaratmaktadır. Uygulama deneyimi; öğrenci, eğitsel danışman, müracaatçı sistemi ve kurumu/kuruluşu içeren bir bütünü oluşturur. Bu bütün içinde öğrenciden beklenen, sosyal hizmet eğitiminde aldığı bilgi, beceri ve değerleri uygulama yaptığı alana aktarması, kendine ve mesleki bilgi beceri ve değerlerine ilişkin farkındalığı kazanarak deneyim edinmesidir. Bu süreçte bölümdeki eğitsel danışmanı ve kurum danışmanı öğrenciye süpervizyon sağlar. Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (NASW), sosyal hizmet uygulamasını problem çözme sürecini etkinleştirmek, baş etmek ve insanların gelişimsel kapasitelerini arttırmak; insanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek; insanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini özendirmek; sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek ve son olarak insan ve toplum refahını özendirmek gibi belli başlı amaçlarla kavramsallaştırmıştır (Zastrow, 2013). Bu yönerge SHB 312 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması dersinin nasıl yürütüleceği, öğrencinin tutum, davranışları ve sorumluluklarının nasıl olacağıyla ilgili bilgiler içermektedir. Bu bilgiler öğrencilerin mesleki uygulamalarında yol gösterici olup, eğitsel danışmanlarıyla yapılacak görüşmelerde kolaylık sağlayacağı tahmin edilmektedir. 2. AİLE VE GRUPLARLA SOSYAL HİZMET UYGULAMASI İnsanların yaşamları boyunca karşılaştığı sorunların büyük bir bölümü, içinde bulunduğu aile yaşamından doğrudan etkilenir. Aile üyelerinden herhangi birinde meydana gelen değişim diğer aile üyelerini de etkiler. Bu nedenle sosyal hizmet uygulamalarının önemli bir odağı, etkileşimli ve bağımsız bir sistem olan ailedir. Ailelerle sosyal hizmet müdahalesinde genel olarak aşamalı yaklaşım benimsenmektedir. Zastrow (1999) bilgi toplama, bilgiyi değerlendirme, sorunu tanımlama, müdahale planı Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 4

hazırlama, müdahale için temas kurma, müdahale planını uygulama, sonuçları değerlendirme ve çalışmayı sonlandırma aşamalarından oluşan sekizli bir model önermektedir. Aile ve gruplarla sosyal hizmet müdahalesi yedi aşamada ele alınır. Bu aşamalar tanışma/bağlantı kurma, ön değerlendirme, planlama, uygulama, son değerlendirme, sonlandırma ve izleme şeklinde ele alınır. 2.1 Tanımlar Uygulama Koordinatörü: Sosyal hizmet uygulamalarına yönelik derslerin düzenlenmesini sağlamak için bölüm başkanı tarafından bir yıllığına görevlendirilen, bölümde tam gün görevli öğretim elemanıdır. Eğitsel Danışman: Öğrencilerin uygulama yaptıkları kurum / kuruluş yönetimleri ve kurum danışmanı ile işbirliği içerisinde olan, öğrencilerin mesleki uygulamalardan en üst düzeyde yararlanmaları ve bilgi -beceri kazanmaları için onlara danışmanlık yapan, öğrenciyi ve uygulama sürecini değerlendiren öğretim elemanıdır. Kurum Danışmanı: Öğrencinin kurum/kuruluştaki uygulamalarını izlemek, denetlemek ve değerlendirmek üzere danışmanlık yapan kurum / kuruluşta tam gün görevli öncelikle sosyal hizmet uzmanı olmak üzere diğer meslek elemanları veya çalışanlarıdır. Bölüm: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Ders Tanımı: Sosyal hizmetin bilgi, beceri ve değer temeli çerçevesinden ailelerle sosyal hizmet metodolojisinin bütünleştirilmesi, öğrencilerin bir öğretim elemanının yönetimi altında ve bir kuruluş ortamında ailelerle sosyal hizmet uygulamasını planlı değişim süreci çerçevesinde gerçekleştirmesi konularında bilgi kazandırmak hedeflenmektedir. 2.2 Uygulama Dersleri Sosyal hizmet bölümü lisans programında yer alan ve bu kılavuz kapsamında ele alınan sosyal hizmet uygulamaları ile ilgili dersler şunlardır: SHB 307 Bireylerle Sosyal Hizmet Uygulaması Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 5

SHB 308 Sosyal Hizmette Araştırma Uygulaması I SHB 312 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması SHB310 Gruplarla Sosyal Hizmet Uygulaması SHB 403 Sosyal Hizmette Araştırma Uygulaması II SHB 407 Toplumla Sosyal Hizmet Uygulaması SHB 409 Sosyal Hizmet Yönetimi Uygulaması SHB 402 Sosyal Hizmette Blok Uygulama SHB 405 Seminer SHB 220 Yaz Stajı 2.3. Amaçlar SHB 312 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması dersini alan öğrencilerin aşağıdaki kazanımları elde etmeleri beklenmektedir; 1. Toplumun temeli olan ailenin önemini kavrar. 2. Ailenin fonksiyonları ile Dünyada ve Türkiye deki aile tip ve yapılarını sıralar. 3. Ailenin yapısındaki değişimleri sosyal çevre açısından değerlendirir. 4. Toplumda yaşanan soysal problemlerde ailenin etkisini açıklar. 5. Ailede iletişim ve iletişim tiplerini tanımlar. 6. Aile çatışmalar ve sorunları analiz eder, çözüm yollarına ilişkin bilgi edinir. 7. Aile içi şiddeti tanımlar analiz eder. 8. Aile tedavi ve terapisini tanımlar. 9. Aileye yönelik genelci sosyal hizmet uygulaması ve aile tedavisi ile planlı değişim süreci hakkında bilgi sahibi olur. SHB 312 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması dersini başarıyla tamamlayan öğrencilerin aşağıdaki becerileri kazanması beklenmektedir; Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 6

1. Sosyal hizmet uygulama alanları (sağlık, eğitim, sosyal güvenlik, sivil toplum, yerel yönetim gibi) bilgisi, 2. İnsan gelişimi ve sosyal çevre bilgisi, 3. İletişim becerileri (grupla) bilgisi, 4. Sosyal hizmette araştırma yöntem ve teknikleri bilgisi, 5. Farklı müracaatçı gruplarıyla sosyal hizmet uygulaması bilgisi, 6. Her düzeydeki müracaatçılar için benzerlik ve farklılıkları dikkate alarak planlı değişme sürecini (bağlantı kurma, tanı ve değerlendirme, planlama, uygulama, uygulamayı değerlendirme, sonlandırma ve izleme) gerçekleştirme becerisi, 7. Sosyal hizmet uygulama alanları, (Sağlık, eğitim, sosyal güvenlik, sivil toplum, yerel yönetim), sosyal hizmet kuramları (sistem, ekoloji, güçlendirme kuramı), insan gelişimi ve sosyal çevre, iletişim (bireyle), yönetim ve yönetim süreçleri (özel ve kamu sosyal hizmet kurum ve kuruluşlarının yönetimi), araştırma yöntem ve teknikleri, mesleki etik, ilke ve değerler ile gruplarla sosyal hizmet uygulaması becerisi, 8. Kurumlar arası ilişki, iletişim ve ortak hizmet geliştirme becerisi, 9. Sosyal hizmet mesleği ile ilgili görev hak ve sorumlulukları belirleyen, mesleki etik, norm ve standartlara uygun davranma becerisi, 10. Sosyal işlevselliği geliştirmek ve toplumsal değişimi kolaylaştırmak için birey, aile, grup, kurum, topluluk, toplum ve küresel bağlamda uygulama yapma anlayışı geliştirme becerisi, 11. Her düzeyde müracaatçı sisteminde planlı değişim sürecini kullanma becerisi, 12. Bilgi, beceri, değer ve tutumları ile topluma model olur ve yaşam boyu öğrenme anlayışını benimsemek. 3. SHB 312 AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI Ailelerle sosyal hizmet uygulaması dersi üçüncü sınıfın ikinci yarıyılında verilmektedir. 1. Bahar döneminde yapılan bu uygulamalar, haftada bir gün mesai saatleri içerisinde sekiz saat çalışmakla yükümlüdür. 2. Uygulamalar sosyal hizmet bölümü uygulama koordinatörlüğünce önceden belirlenmiş ve izin alınmış olan sosyal hizmet kurum-kuruluş ortamlarında yerine getirilir. Derse devam koşulu Ankara Üniversitesi Ön Lisans-Lisans Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin 25. Maddesine göre aşağıdaki gibidir: Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 7

MADDE 25 (1) Öğrenci derslere, uygulamalara, öğretim elemanlarınca uygun görülen çalışmalara ve sınavlara katılmak zorundadır. Öğrencinin devam durumu ilgili öğretim elemanı tarafından izlenir ve yarıyıl/yılsonu sınavından en az bir hafta önce ilan edilir. (2) Derse devam koşulunu karşıladığı halde sınavda başarısız olan öğrencinin ilgili dersin devamından muaf tutulması için, öğretim yarıyılının başında ilgili öğretim elemanının yazılı onayının alınması gerekir. Notunu yükseltmek amacıyla aynı dersi/dersleri tekrar almak isteyen öğrenci, öğretim yılının başında ilgili öğretim elemanından devam durumuna ilişkin onay alır. (3) Uzaktan öğretim programlarına kayıtlı öğrencilerin derslerdeki devam gerektiren etkinlikleri öğretimi sürdüren ilgili birim kurulları belirler ve dönem başlamadan önce ders izlence sayfalarında duyurulur. Devam durumu öğrencilerin sisteme girişi, sanal sınıflara katılımı ve öğretim materyallerine erişimi ölçüt alınarak belirlenir. (4) Bir dersin öğrenme kazanımlarına ulaşmak amacıyla birden fazla öğretim yönteminin kullanıldığı derslerde her bir etkinlik için ayrı devam koşulu aranabilir. (5) Sağlık raporu ilgili yönetim kurulunca kabul edilse bile, öğrencinin raporlu olduğu süre öğrencinin devamsızlık süresinden sayılır. 3. Öğrenciler uygulamalara başlamadan önce bir hazırlık aşamasından geçerler. Bununla ilgili olarak; Bütün uygulama gruplarının ve eğitsel danışmanlarının bir araya geldiği oryantasyon toplantısında, uygulamaların ne şekilde yürütüleceği hakkında genel bir bilgi verilir. Bu toplantıdan sonra, her öğrenci eğitsel danışmanı ile toplanır ve bu toplantıda öğrencilere çalışacakları kuruluşlar ve yapacakları çalışmalar hakkında ayrıntılı bilgi verilir. Eğitsel danışman, kurum ile yaptığı görüşme ile belirlediği zaman diliminde öğrencinin uygulama yapacağı kuruma/kuruluşa gider ve uygulama kapsamı hakkında görüşür. Kurum/kuruluş yetkililerine uygulama çalışmaları ile ilgili gereken bilgiler verilir. Öğrenci eğitsel danışmanla belirleyeceği saatlerde en az haftada bir defa olmak üzere toplantısını yapar. Toplantıya, o hafta ile ilgili belgelerini (haftalık devam fişi ve diğer mesleki Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 8

kayıtlar) hazırlamış olarak getirir. Kayıtların ne zaman teslim edileceği ve getirileceği ile ilgili düzenlemeleri eğitsel danışman belirler. Öğrenciler her hafta devam durumu ile ilgili Uygulama Devam Fişi ni (EK 1) doldurarak kurumdaki danışmanına onaylattıktan eğitsel danışmanlarına raporları ile birlikte belirtilen günde verir. Uygulamada öğrenciler uygulama yaptıkları kurumun/kuruluşun bir elemanı ve bir sosyal hizmet uzmanı gibi çalışırlar. Kuruluşların yapısına göre, uygulamaların nasıl yapılacağı konusunda bir takım farklılıklar olmakla beraber, uygulama için gerekli olan ortak unsurlar ve aşamalar aşağıda belirtilmiştir. Ailelerle sosyal hizmet müdahalesi yedi aşamada ele alınır. Bu aşamalar tanışma/bağlantı kurma, ön değerlendirme, planlama, uygulama, son değerlendirme, sonlandırma ve izleme şeklinde ele alınır. 3. 1. Hazırlık Aşaması Bu aşamada öğrenciler kendi sorumluluklarını öğrenecek ilgili kurum/kuruluş ve kişilerle ilişki kuracaklardır. Bunlar: Sosyal hizmet eğitiminde uygulamaların önemi ve uygulama ile ilgili olarak sahip olunması gereken rol ve işlevler iyi bir şekilde kavramalarıdır. Uygulama yapılan kuruluşun işleyiş ve düzeni, hedef kitlesi, yönetmelik ve mevzuatı, içinde yer aldığı toplumun yapısı ve özellikleri hakkında yeterli bilgi edinilmelidir. Uygulama yapılan kuruluşun diğer kurum/kuruluşlarla olan karşılıklı ilişkileri öğrenilmelidir. 3.2. Uygulamada Planlama Aşaması Bu aşamada öğrenciler mesleki çalışmalarını bütün ayrıntıları ile planlayacaklardır. İyi bir planlama yapabilmek için mevcut tüm kayıtlar incelenmeli, kaynak kişilerle (kurum Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 9

danışmanı, eğitsel danışmanlar, ilgili meslek elemanları, akademisyenler vb.) görüşülmeli, uygulama yapılacak bireyler ile ilgili gerekli tüm bilgiler toplanmalıdır. 3.3. Uygulama Aşaması Bu aşamada öğrencilerden uygulama ile ilgili geliştirdikleri planları gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Planın uygulamaya aktarılmasında; 1. Öğrenci, eğitsel danışman ve kurum danışmanı ile işbirliğinin yoğunluk kazandığı bu aşamada öğrenme sorumluluğunun öğrencide olduğunu, kurum ve eğitsel danışmanın bu deneyimi kolaylaştırıcı bir rolü bulunduğunu unutulmamalıdır. Süpervizyon toplantılarına hazırlıklı gelinmeli ve tartışmalara katılmaya çaba gösterilmelidir. 2. Öğrenciler mesleki çalışmaları ile ilgili düzenli raporlar yazmakla yükümlüdürler. Raporlar eğitsel danışmana zamanında verilmeli, öğrencinin ne yaptığı ve ne şekilde bir yardıma gereksinmesi olduğunu ancak bu raporlardan öğrenileceği unutulmamalıdır. Eğitsel danışmanlar verilen raporların haftada bir öğrencilerle toplanılarak uygulamada yapılacak görev ve sorumlulukların değerlendirmesi yapılmalıdır. 3. 4. Uygulamada Sonlandırma Aşaması Öğrenciler bu aşamada yaptıkları çalışmaları değerlendirecekler ve uygulama yaptıkları kuruluş ve kişilere uygulama sonuçlarını bildirerek, iyi ilişkiler içinde çalışmalarını bitireceklerdir. Öğrencilerden aşağıda ifade edilen şekilde uygulamasını yürütmesi beklenmektedir: 1. Uygulama yapan öğrenciler haftalık devam fişini her hafta düzenli doldurmalı ve kurum danışmanına imzalatmalıdır (EK-1). 2. Eğitsel danışmanların da görüşleri çerçevesinde kurum tanıtma raporu hazırlanmalıdır (EK-2). Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 10

3. Eğitsel ve kurumsal danışmanların da görüşleri çerçevesinde alan tanıtma raporu en kısa zamanda hazırlanmalıdır (EK-3). 3. Ailelerle sosyal hizmet uygulamasına ilişkin çalışılacak vakalar belirlenmeli ve ön hazırlıklar yapılmalıdır. 4. Ailelerle sosyal hizmet uygulaması kapsamında uygulamaya başlanacaksa müracaatçı bilgilendirilmelidir ve sözleşme yapılmalıdır. (EK-4) 5. Öğrenci günlük/haftalık raporlarını düzenli olarak doldurup eğitsel danışmanlarına teslim etmelidir. (EK-5) 6. Öğrenci, eğitsel danışman ve kurum danışmanının hazırladığı ve kapalı zarf içinde teslim ettiği öğrenci değerlendirme formunu (EK-6) staj koordinatörlüğüne teslim etmelidir. 7.Grup oturumlarına ilişkin (kaynak kişi görüşmeleri aile üyeler, okul, vb.-de dâhil) gruplarla sosyal hizmet uygulaması süreç raporu düzenli olarak hazırlanmalıdır (EK-7). 8. Yapılan çalışmanın sona ermesi ile birlikte aile üyelerinin değerlendirilmesini içeren bir rapor hazırlanmalıdır (EK-8). 9. Aile üyelerinin her biri için tanıtım raporu hazırlanmalıdır (EK-9). 10. Çalışmanın sonunda aileyi bir bütün olarak ele alan bir genel değerlendirme raporu hazırlanır (EK-10). Dönem sonunda öğrenci gruplarla sosyal hizmet uygulaması dersi kapsamında hazırlanan tüm raporlar, haftalık devam fişleri CD içinde ve çıktı alınarak hazırlamalı ve final sınavı sırasında staj koordinatörlüğüne teslim edilmelidir. 4. AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI DERSİNDE ÖĞRENCİDEN BEKLENEN BELGE VE RAPORLAR 1. Uygulama devam fişi (EK-1) Dönem sonunda teslim edilir. 2. Kurum tanıtma raporu (EK-2) Dönem başında teslim edilir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 11

3. Alan tanıtma raporu (EK-3) - Dönem başında teslim edilir. 4. Sözleşme Örneği (EK-4)- Dönem içinde teslim edilir. 5. Günlük/Haftalık Çalışma Raporu (EK-5)- Dönem içinde haftalık teslim edilir. 6. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Dönem Sonu Öğrenci Değerlendirme Raporu (EK-6) Dönem sonunda teslim edilir. 7. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Süreç Raporu (EK-7)- Dönem içinde teslim edilir. 8. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Aile Üyelerini Değerlendirme Raporu (EK-8) - Dönem içinde teslim edilir. 9. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Üyeleri Tanıtma Raporu - Dönem sonunda teslim edilir. 10. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Genel Değerlendirme Raporu (EK-10) - Dönem sonunda teslim edilir. 5. UYGULAMANIN DEĞERLENDİRİLMESİ Uygulamada değerlendirme çalışmalarının başladığı günden sona erdiği güne kadar devam eden bir süreç olup öğrenci, kurum danışmanı ve okuldaki eğitsel danışmanın ortak yürüttükleri bir süreçtir. Böyle olmakla birlikte öğrencinin gelişmesi, öğrencinin öğrenme durumu, kuvvetli ve zayıf yönlerinin belirlenmesi ve uygulama notunun belirlenmesinden eğitsel danışman sorumludur. Öğrencinin uygulamadaki akademik değerlendirilme kriterleri: 1. Öğrencinin uygulamayı nasıl yerine getirdiği ve başarısı, 2. Öğrencinin sahip olduğu, beceri tutum ve davranışları, Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 12

3. Öğrencinin uygulamadaki mesleki rolünü kavraması, anlaması veya yerine getirmesi, 4. Öğrencinin kişilerarası ve mesleki ilişkilerdeki becerisi, kurum, toplum ve meslektaşları ile ilişki kurma ve sürdürmedeki başarısı, 5. Çalıştığı kurumun yönetim fonksiyonları ve toplum içindeki yeri hakkında görüş geliştirebilmesi, 6. Öğrencinin kaynakları harekete geçirme ve organize etme becerisi. 7. Öğrencinin kayıt tutma becerisi ve düzenli kayıt tutmadaki başarısı, 8. Öğrencinin girişimi ve önderliği, 9. Öğrencinin sorumluluk duygusu, 10. Öğrencinin işinde gösterdiği çaba ve ilgi, 11. Öğrencinin devamı, 12. Öğrencinin mesleki yönetim (süpervizyon) sürecinden yararlanması, 13. Mesleki etik kurallara uygun davranma konusundaki sorumluluğunu yerine getirmesi, 14. Kurumun gerektirdiği tutum, davranış ve görünüşe sahip olma. 6. ÖĞRENCİNİN UYGULAMADAKİ PERFORMANSINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1.Öğrenciler final sınavından aldıkları puanın %50 si ve Eğitsel Danışmanın vereceği puanın %25 i ve Kurum Danışmanının vereceği puanın %25 i alınarak değerlendirilir. Öğrencilerin final sınavı ile değerlendirilmesinin amacı Sosyal Hizmet teorisi ile uygulamasının bir arada yürütülmesi ve alanda teorik ve pratik bilginin bütünleştirilmesinin sağlanmasıdır. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 13

2. Öğrenciler her hafta rapor hazırlamak ve Eğitsel Danışmanlarına teslim etmekle yükümlüdür. Eğitsel Danışmanların bu raporları göz önünde bulundurarak değerlendirmelerini yapmaktadırlar. 3. Kurum Danışmanlarının değerlendirmeleri, uygulama devamlılığı ve kurumdaki performansına göre yapılacaktır. 4. Öğrenciler uygulama esnasında Eğitsel Danışmanları tarafından ayda en az bir kez ziyaret edilecektir. Uygulama esnasında Eğitsel Danışman ziyaretlerinin amacı, öğrencinin kurumla uyumunu, kurumdaki performansını ve kuruma devamlılığını görmek, takip etmek ve Kurum Danışmanları ile iletişime geçmektir. 5. Yılsonu final sınavında uygulama raporları CD formatında ve çıktı halinde, kurum danışmanlarının öğrenci değerlendirme raporu ise kapalı bir zarf içinde staj koordinatörlüğüne teslim edilir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 14

7. HAFTALIK DERS İŞLEME PLANI VE KULLANILACAK ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ SHB 312 Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması ders planı ve öğretim yöntem ve teknikleri; Hafta Konu Kullanılan Yöntem ve Teknik 1. Hafta Sanayileşme ve sosyal refah hizmetleri Anlatım, soru-cevap, tartışma, aile çalışması, yüz yüze görüşme 2. Hafta Toplumsal değişim sürecinde birey ve ailenin sorunları 3. Hafta Bazı mesleki kavram ve tanımlar (takım çalışması, vaka bulma, durum bulma, müdahale, kaynak saptama ve vaka havalesi, raporlaşma) Anlatım, soru-cevap, tartışma, aile çalışması, yüz yüze görüşme Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 4. Hafta Sistem kuramı Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 5. Hafta Ailenin yapısı ve yaşam döngüsü Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 6. Hafta Ailede iletişim, çatışma ve sorun çözme Anlatım, soru-cevap, tartışma, aile çalışması, yüz yüze görüşme 7. Hafta Ailenin güçlendirilmesi Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 8. Hafta Ara Sınav 9. Hafta Ön değerlendirme Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 10. Hafta Tanışma/bağlantı kurma Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 11. Hafta Planlama Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 12. Hafta Uygulama Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 13. Hafta Son değerlendirme Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 14. Hafta Sonlandırma/bağlantıyı kesme Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 15. Hafta İzleme Anlatım, soru-cevap, aile çalışması, yüz yüze görüşme 16. Hafta Final Sınavı Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 15

KAYNAKÇA Baykara Acar, Y., Acar, H., & Atamtürk, E. (2013). Sosyal Hizmet Uygulaması 1 Dersi SHB 403 Yönergesi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi. Duyan, V. (2010). Sosyal Hizmet Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği. Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş. Ankara: Nika. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 16

EK-1: UYGULAMA DEVAM FİŞİ UYGULAMA DEVAM FİŞİ Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... 1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta 4. Hafta 5. Hafta Tarih:... Tarih:.. Tarih:. Tarih:.. Tarih:. Öğrenci İmza Kur.Dan. İmzası Öğrenci İmza Kur.Dan. İmzası Öğrenci İmza Kur.Dan. İmzası Öğrenci İmza Kur.Dan. İmzası Öğrenci İmza Kur.Dan. İmzası Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Kurum Danışmanı Adı Soyadı: İmza, Kaşe Mühür... Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 17

EK-2: KURUM TANITIM RAPORU KURUM TANITIM RAPORU 1 Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... İlgilı Kurumun / Kuruluşun 1. Kurumun tarihçesi, 2. Kurumun kuruluş amacı, sağladığı hizmetler, 3. Kurumun amaç ve hizmetlerinin sosyal hizmetle ilgisi, a. Kurumun fiziksel özellikleri, b. Kurumda yerleşmiş bir sosyal hizmet uygulamasının mevcut olup olmadığı, c. Kurumun olanakları, d. Kurum hizmetlerinin ne şekilde desteklendiği, maddi olanakları; e. Kurumun toplum ve paydaş kuruluşlarla yaptığı çalışmalar, f. Kurumun kayıt tutuma ve dosyalama sistemi, g. Kurumun yürüttüğü çalışmalarla ilgili istatistikleri, raporlar vb. 4. Kurumun yönetim yapısı (genel müdür, daire başkanları, müdür, müdür yardımcıları, vb. bilgisi), 5. Kurumun personel yapısı (meslek elamanları, sosyal hizmet uzmanı, psikolog vb. bilgisi), a. Kurumda meslek sahibi personel ve diğer personelin, varsa gönüllülerin sayısı, özellikleri, b. Personelin birbiriyle ilişkileri, hiyerarşik düzen, ekip çalışmaları, 6. Kurumun müracaatçıları a. Kurumdan hizmet alan müracaatçılara ilişkin istatistikler (sayısı, niteliği vb) b. Müracaatçıların ihtiyaç ve sorunları, c. Müracaatçıların sorunlarını giderilmesinde karşılaşılan güçlükler 1 Dönem sonunda teslim edilir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 18

EK-3:ALAN TANITIM RAPORU ALAN TANITIM RAPORU 2 Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... İlgili Sosyal Hizmet Alanı Alanına ilişkin literatür bilgisi, Alanda kullanılan mesleki yaklaşım ve teknikler, Alanın sosyal hizmet uygulamasındaki yeri, Alanda faaliyet gösteren kurumlar ve bunların yetki ve sorumlulukları, Alana ilişkin yürütülen ulusal politika ve stratejiler, Stratejiler. 2 Dönem başında teslim edilir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 19

EK-4: SÖZLEŞME ÖRNEĞİ SÖZLEŞME ÖRNEĞİ 3 Bireylerle sosyal hizmet uygulaması kapsamında yapılacak olan görüşmelerin içeriğini oluşturmaktadır. Bu görüşme süreci ile. amaçlanmaktadır. Süreç boyunca çalışma takvimimiz tarihleri arasında planlanmıştır. Toplantı saatlerimiz aksi bir durum olmadığı sürece her hafta.. günü ve.. saatleri arasında yapılacaktır. Tüm bu çalışma gizlilik esasına bağlı olarak yapılacak ve oturumlarda konuşulanlar ve yapılanlar kesinlikle üçüncü kişilerle paylaşılmayacaktır. Çalışmanın beklenen olası çıktıları;. sıralanabilir. Müracaatçı olarak; Bu bağlamda yapılacak olan çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul ediyorum. Sosyal Hizmet Uzman adayı (öğrencisi) olarak; Bu bağlamda yapılacak olan çalışmanın mesleki rol, mesleki sorumluluk ve mesleki etik bilinciyle gerçekleştireceğimi kabul ediyorum. Öğrencinin/Uygulayıcının Adı ve Soyadı: Aile Üyesinin Adı ve Soyadı:.. İmza:. Tarih:.. İmza:. Tarih: 3 Bu bir örnek sözleşmedir. Çalışmanın niteliğine göre uyarlanması gerekmektedir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 20

EK 5: HAFTALIK/GÜNLÜK ÇALIŞMA RAPORU Öğrencinin Adı Soyadı :.. Sınıfı / Numarası :.. Uygulama Yapılan Kurum:... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :... Uygulama Dönemi :.... Eğitsel Danışman:....... H A F T A 1.Gün 2.Gün... H A F T A Hafta 2.Gün 1.Gün Hafta Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 21

EK 6: EĞİTSEL/KURUM DANIŞMANLARI İÇİN ÖĞRENCİ DEĞERLENDİRME FORMU ÖĞRENCİNİN Adı ve Soyadı Sınıfı : : Numarası : Uygulama Yapılan Kurum :... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :.. Uygulama Dönemi : Danışmanlığını yaptığınız öğrencinin performansını aşağıdaki çizelgede belirtilen kriterler doğrultusunda belirtiniz. Teşekkür ederiz. No Konu 1 İş disiplini (devam durumu, çalışma saatlerine riayet etmesi, devamsızlık durumunda izin isteyip istemediği) 2 Etkili çalışma ve zamanı verimli kullanabilme 3 Uygulamadaki motivasyonu ve gayreti 4 Kendini ifade edebilme becerisi 5 Sorumluluk alabilme ve yerine getirme 6 İnisiyatif kullanabilme 7 Analitik ve eleştirel düşünme yeteneği 8 Güçlü ve zayıf yönlerinin farkına varabilme ve bunları geliştirebilme yeteneği Çok Yeterli Yeterli Orta Yetersiz Çok Yetersiz 5 Puan 4 Puan 3 Puan 2 Puan 1 Puan 9 Kişiler arası ilişkilerdeki yeteneği, meslektaşları ile ilişki kurabilme ve sürdürme becerisi 10 Uygulama yapılan kurumun giyim standartlarına uyma 11 Uygulama yaptığı kurum ve alana ilişkin politika, mevzuat ve sunulan hizmet bilgisi 12 Mesleki uygulamaları müracaatçının gereksinimlerine göre başlatma, sürdürme, sorun çözme ve sonlandırma becerisi 13 Mesleki kavramları anlama ve kullanabilme becerisi 14 Mesleki değerlere ve etik ilkelere uygun davranma becerisi 15 Kaynakları harekete geçirebilme becerisi 16 Ekip çalışmasına uygunluğu ve sorumluluklarını yerine getirebilme becerisi 17 Uygulama yapılan kurumdaki meslek elemanları ve yönetim ile etkili iletişim kurabilme becerisi 18 Kayıt tutma, rapor yazma becerisi 19 Kuramsal yaklaşımları uygulamaya aktarabilme becerisi 20 Mesleki gelişim potansiyeli TOPLAM GENEL TOPLAM Not: Her maddenin değerlendirilmesinde Çok İyi 5 Puan; Yeterli 4 Puan; Orta 3 Puan; Yeterli 2 Puan ve Çok Yetersiz 1 Puandır. Verilen puanların Genel Toplamı Öğrencinin Uygulama Puanıdır. Değerlendirmeyi Yapan Eğitsel/Kurum Danışmanının İmza, Mühür ve Kaşe Adı Soyadı :. Tarih Ünvanı :. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 22

EK-7: AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI SÜREÇ RAPORU AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI SÜREÇ RAPORU 4 Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dersi (Ders Kodu ve Adı) :... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... Aile Üyelerinin Adı ve Soyadı (Kısaltmalar kullanılacaktır):.... Görüşme Tarihi : Görüşme Süresi :.... Görüşme Sırası (Kaçıncı Görüşme Olduğu) : Görüşme Öncesi Ön Bilgi/Ön Çalışma:.. Görüşmenin Amacı :... Görüşme Süreci : (Ayrıntısıyla yazılır)... Değerlendirme : (Süreç raporu değerlendirmesi, yapılan süreç içerisindeki görüşmenin değerlendirmesini kapsamaktadır. Genel değerlendirme formu ayrıca doldurulacaktır)... Gelecek Görüşme İçin Planlama :.. Kendinizi Değerlendirme (Öz Değerlendirme): Duyan, V. (2010/2012) Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. kaynağındaki Grup Liderini Değerlendirme Soruları dikkate alınrak öğrenci kendisini değerlendirecektir. 4 Her görüşme için ayrı ayrı doldurulacaktır. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 23

EK-8: AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI AİLE ÜYELERİNİ DEĞERLENDİRME RAPORU AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI AİLE ÜYELERİNİ DEĞERLENDİRME RAPORU 5 Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... Aile Üyesine İlişkin Bilgiler Adı ve Soyadı (Kısaltmalar kullanılacaktır):... Doğum Yeri ve Yılı :.. Cinsiyeti :.. Öğrenim Durumu :.. Mesleği :.. Aile Üyesinin Başvuru / Havale Nedeni :.... Fiziksel Görünüşü : Sağlık Durumu :.... Ailenin Diğer Üyelerinin Kimliği: (Anne, baba, eş, kardeş, kayınbaba vs.)... Aile İçi İlişkiler :.... Sosyal ve Kültürel Etkinlikleri :.. Kültürel, Sosyal ve Ekonomik Durumu: Diğer Bilgiler :.... Değerlendirme: 1. Üyenin ihtiyaç ve/veya sorunların tanımlanması 2. Aile çalışmasının, kişinin ihtiyaç ve sorunlarının giderilmesinde ne oranda ve hangi yönlerden yardımcı olabileceği 3. Aile üyesinin ailenin gelişimine veya sorunların ne şekilde etkide bulunduğu (Bir cümle ile açıklama yapmak yeterli değildir) Müdahale Planı: (Plan ayrıntısı verilir).. Planın Uygulanması: (Planın nasıl uygulandığı konusunda ayrıntısı verilir).... Son Değerlendirme: (Müracaatçı ile yapılan mesleki çalışmanın amacına ulaşma duru ve ileriye dönük müracaatçının sosyal işlevselliği üzerinde son değerlendirme yapılır).. 5 Her üye için ayrı yazılacaktır. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 24

EK- 9: AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI ÜYELERİ TANITMA RAPORU AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI ÜYELERİ TANITMA RAPORU 6 Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... Aile Üyesinin Adı ve Soyadı: (kısaltmalar kullanılacaktır). a) Özgeçmişi b) İçinde bulunduğu sosyal, kültürel ve ekonomik durumu c) Çevre ile ilişkileri 1.Üyenin ihtiyaç ve/veya sorunların tanımlanması 2. Aile çalışmasının, kişinin ihtiyaç ve sorunlarının giderilmesinde ne oranda ve hangi yönlerden yardımcı olabileceği 3. Aile üyesinin ailenin gelişimine veya sorunların ne şekilde etkide bulunduğu 6 Her üye için ayrı ayrı hazırlanacaktır. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 25

EK 10: AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI GENEL DEĞERLENDİRME RAPORU AİLELERLE SOSYAL HİZMET UYGULAMASI GENEL DEĞERLENDİRME RAPORU Öğrencinin Adı Soyadı :.... Sınıfı / Numarası :.... Uygulama Yapılan Kurum:.... Uygulama Dönemi :.. Eğitsel Danışman:..... Değerlendirme: Dönem boyunca yapılan çalışmaların özeti. 1. Ailenin ihtiyaç ve/veya sorunların tanımlanması 2. Aile çalışmasının, ailenin ihtiyaç ve sorunlarının giderilmesinde ne oranda ve hangi yönlerden yardımcı olabileceği 3. Ailenin gelişimine veya sorunların ne şekilde etkide bulunduğu (Bir cümle ile açıklama yapmak yeterli değildir) Müdahale Planı: (Plan ayrıntısı verilir).. Planın Uygulanması: (Planın nasıl uygulandığı konusunda ayrıntısı verilir).... Son Değerlendirme: (Aile ile yapılan mesleki çalışmanın amacına ulaşma duru ve ileriye dönük müracaatçının sosyal işlevselliği üzerinde son değerlendirme yapılır).. Kendinizi Değerlendirme (Öz Değerlendirme): Duyan, V. (2010/2012) Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. kaynağındaki Grup Liderini Değerlendirme Soruları dikkate alınrak öğrenci kendisini dönemin tamamı için değerlendirecektir. Ailelerle Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi Sayfa 26