Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 72, Haziran 2018, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 72, Haziran 2018, s. 545-559 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 14.50.2018 30.06.2018 Abuzer KAYHAN Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi e.kayheen@gmail.com Oğuz BAYSAN Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi Bülent ALCI Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Öz Bu çalışmada, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi lisans programlarında okuyan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının cinsiyet, program türü ve mezun olunan lise türü değişkenleri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tarama deseni kullanılmıştır. Çalışmada Üstüner (2006) tarafından geliştirilen ve likert tipi beşli olarak derecelendirilen Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2017 2018 eğitim-öğretim yılı eğitim fakültesinin son sınıfta öğrenim gören 170 kız ve 60 erkek öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin analizinde, ilişkisiz örneklem t- testi, tek yönlü varyans analizi ve scheffe testi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğrenim görülen lisans programlarına göre farklılaşmalar gözlenirken cinsiyet ve mezun olunan lise türü değişkenleri açısından gruplar arasında anlamlı bir farklılaşma bulunmamıştır. Anahtar kelimeler: Meslek, Öğretmenlik Mesleği, Tutum, Mesleğe Yönelik Tutumlar.

AN INVESTIGATING OF PROSPECTIVE TEACHERS ATTITUDES REGARDING TEACHING VARIOUS VARIABLES Abstract In this study intended to determine prospective teachers -studying in Yıldız Tecnical University Faculty of Education licence programmes- attitudes towards teaching according to the variables including their gender, the type of the program they study, the high school type they graduated from and in comparative perspective. In study was used survey design. In this study The Attitudes of Prospective Teachers Towards the Profession of Teaching developed by Üstüner (2006) and Likert type scale with 5 points was used. The working group consist of 170 girls and 60 boys reading at final grade of Education Faculty in 2017-2018 academic year. In the analysis of the data, Independent-Sample t Test, One-Way-Anova and Scheffe Test were used. In the resul of study, a significant differences was observed between licence programmes however no significant difference was observed between the variables of gender, the school graduated. Keywords: Profession, Profession of Teaching, Attitude, Attitudes Towards Teaching. GİRİŞ Toplumları geleceğe taşıyan, ülkelerin gelişmişlik düzeyinin belirleyicisi olan, ülkelere uluslararasında saygınlık kazandıran etkenlerden biri şüphesiz ki eğitim sistemidir. Eğitim, sürekli olup daima değişim ve gelişime açık bir sistemdir. Eğitimin bu sürekli değişim ve gelişiminde en önemli etkenlerden biri de öğretmenlerdir. Eğitimin gelişmesinde, dolayısıyla bir milletin muasır medeniyetler seviyesine çıkmasında öğretmenlerin rolü son derece önemlidir. Bundan dolayıdır ki bir milletin geleceği ve eğitim kalitesi, davranış mühendisi denilen öğretmenlerin yetişmişlik düzeyi ile doğru orantılıdır. Eğitim, bir milletin kalkınması ve gelişmesi için en pahalı, en etkili ve en karlı yatırımdır. Bugün milletlerin kalkınmışlık düzeyi ile eğitim düzeyleri arasında doğru orantı olduğu bilinen bir gerçektir. Eğitimdeki gelişmişlik düzeyini belirleyen en önemli etken ise öğretmenlerdir. Öğretmen sadece bilgi aktaran kişi değildir. Düşüncelerin, tavırların, dünya görüşlerinin oluşmasında öğretmen birinci derece rol oynamaktadır (Özyurt, 1999). Bir ulusun gelişmiş ülkeler arasında yer alması ve geleceğe kalması için iyi yetişmiş ve nitelikli insan gücüne ihtiyacı vardır. Nitelikli bir birey yetiştirmek için ise kaliteli bir eğitim sayesinde mümkündür (Adıgüzelli, 2016). Eğitim ana hatlarıyla üç temel unsurdan oluşmaktadır. Bunlar öğrenci, öğretmen ve eğitim programlarıdır. Şüphesiz, eğitimde sonucun belirlenmesinde en önemli faktör öğretmendir. Zira geleceğin temelini oluşturacak öğrencilere şekil verecek olan öğretmenlerdir (Yılman, 1992). Öğretmen geçmişi öğreten, bugünü geliştiren ve geleceğe yön veren kişilerin başında gelmektedir. Öğrencilere çeşitli bilgi ve beceriler kazandıran, gelişmelerine rehberlik eden ve eğitim sisteminin her boyutunu etkileyen öğretmen, önemli görev, rol ve sorumluluklar taşımaktadır. Öğretmen tanımlamalarına bakıldığında tanımların, eğitim yaklaşımlarına ve dönemlere göre bir değişme göstermektedir. Eskiden sadece bilgi aktaran kişi olarak tanımlanırken son yıllarda eğitim mühendisi, sanatçı, uzman gibi açıklamalar yapılmaktadır. Öğretmen bir eğitim mühendisidir. Mühendis olarak projeleri seçer, eylem planını oluşturur, aşamaları hazırlar, bir etkinliği uygulamadan önceden düşünür, öğrencilerin gelişim düzeylerini 546

belirler, öğrenme güçlüklerinde uygun yöntem ve teknikleri tatbik eder. Bugün öğretmenden beklenen; görevlerini bilen, derslerini planlayabilen, öğrencilerin nasıl öğrendiklerini ortaya koyan, öğretmen-öğrenci ilişkilerini yönetebilen, okuldaki ve toplumdaki sorumluluklarını bilen ve bunları yerine getirebilen bir meslek elemanı olduğunun bilincinde olmasıdır (Güneş, 2016; Özyurt, 1999). Meslek, Türk Dil Kurumu sözlüğünde (2009) Bir kişinin geçimini sağlamak için yaptığı sürekli iş. Olarak tanımlanırken; öğretmenlik Millî Eğitim Temel Kanunu nun 43. Maddesinde Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleği olarak tanımlanmıştır. İş ve mesleklerin bireysel yanları kadar toplumsal tarafları da vardır. Çünkü insanlar meslekleri yoluyla içinde yaşadıkları topluma katkıda bulunurlar. Öğretmenler ve bilim adamları da bu katkının temel taşlarını oluştururlar. Buradan hareketle öğretmenlerin mesleki yeterlilikleri ile toplumların gelişim düzeyleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bir meslek olarak öğretmenlik, diğer meslekler içinde en mühim olanıdır. Öğretmenler, insana şekil vermek ve onu biçimlendirmek gibi zor; fakat onurlu bir işi başarma sorumluluğunu yüklenmişlerdir. Öğretmenliğin kutsal bir meslek olarak algılanması, öğretmenin bu yetiştiriciliğinden kaynaklanmaktadır (Yılman, 1992). Genel anlamıyla öğretmenlik, bilimsel anlamıyla eğitimcilik, insanın var olmasıyla beraber vardır. Çocuğun ilk öğretmenleri anne-baba, çevresi, kısacası ailesidir. Aile temel olarak bireye dilini, dinini, milli ve toplumsal değerleri aktarır. Ancak bu tür eğitim plansız ve programsızdır. Dolayısıyla birey; planlı, düzenli, programlı, yeniliklere açık eğitim kurumlarına ihtiyaç duyar. Bu kurumlarda bireyi şekillendirecek en önemli unsur ise öğretmendir. Öğretmenlik mesleği veya ilmi bir tabirle eğitimcilik, her şeyden önce insanı yetiştirme sanatıdır. Diğer mesleklerle mukayese edildiğinde en üstün meslektir. Bundan dolayı diğer mesleklerin anası veya kaynağıdır, denilebilir. Örneğin, bugün çok popüler olan doktorluk, hakimlik, mühendislik vb. meslekler öğretmenlerin elinden çıkan ürünlerdir (Çelikkaya, 1999). 547 Hızla ilerleyen bilim ve teknoloji, değişen ve gelişen yenidünya algısı bilginin ve bilmenin önemini arttırmaktadır. Bundan dolayıdır ki toplumlar bu değişim ve gelişime ayak uydurmak için tüm kurumları ile birlikte eğitim kurumlarının da daha etkili ve verimli olması için çeşitli çalışmalar yapmaktadır. Eğitim kurumlarının başat öğesi olan öğretmenler bu değişim ve gelişimde önemli rol üstlenmekte ve öğretmen niteliklerinin geliştirilmesi önem taşımaktadır (Akaya, Özdemir, 2017). Bir toplumda eğitimin niteliği ve kalitesi büyük ölçüde öğretmenlerin niteliğine bağlıdır. Bu bakımından eğitim sistemi içerisine alınacak öğretmenlerin hem hizmet öncesi hem de hizmet içinde iyi bir şekilde yetiştirilmesi son derece önemlidir. Diğer taraftan öğretmenlik bir milletin geleceğini oluşturan bireyleri yetiştiren önemli mesleklerden biridir. Türkiye gibi gelişmekte olan toplumların ileri seviyedeki toplumların düzeyine ulaşabilmelerindeki en önemli etkenlerden biri de iyi yetişmiş, nitelikli insan kaynağıdır. Bundan dolayı bir toplumda nitelikli öğretmen yetiştirilmesinin önemi yadsınamaz bir gerçektir (Aydın ve Sağlam, 2012; Celep, 2004). Sabır, özveri ve sürekli çalışma gerektiren öğretmenlik mesleğinde başarılı olabilmek için bu mesleği severek ve isteyerek yapmak çok önemlidir. Bunun için öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarının bilinmesi, bunların farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi ve bunların olumlu yönde geliştirilebilmesi önem arz etmektedir (Çapa ve Çil, 2000). Tutum, insanın bir varlık, nesne veya kavrama yönelik olumlu ya da olumsuz bakış açısıdır. Literatür incelendiğinde tutum kavramı hakkında çok sayıda tanım yapılmıştır. Bu tanımlardan hareketle tutum; bire-

yin kendine veya çevresindeki herhangi bir nesne, toplumsal konu ya da olaya karşı deneyim, bilgi, duygu ve motivasyonuna dayanarak örgütlediği zihinsel, duygusal ve davranışsal bir tepki ön eğilimidir (İnceoğlu, 2004). Eğitim ve öğretim sürecinde tutum, öğretmenlerin öğrencileri etkileyen en önemli kişilik özelliklerinden birisidir. Öğretmenlerin kendilerini sürekli geliştirme, toplumsal olarak mesleklerinin gereği ve öneminin farkında olmaları ve mesleklerine karşı sevgi ve ilgi ile yaklaşmaları için olumlu bir tutuma sahip olmaları önemlidir. Özellikle mesleğe, öğrenciye ve okul çalışmalarına yönelik tutumlar, öğrencilerin öğrenmesine ve kişiliğine geniş ölçüde etki etmektedir (Küçükahmet, 2003). Öğretmen adaylarının mesleklerine yönelik tutumları genel olarak onların, mesleklerini sevmeleri, mesleklerine bağlı olmaları, toplumsal olarak mesleklerinin gerekli ve önemli olduğunun bilincine ulaşmaları ve mesleklerini, dolayısıyla kendilerini sürekli geliştirmek durumunda olduklarına inanmaları ile ilgilidir. Bu konulardaki olumlu ya da olumsuz tutumlar öğretmenlerin mesleki davranışlarını yönlendirmede oldukça etkili olmaktadır. Mesleğine karşı olumlu bir tutum sergileyen, mesleğini isteyerek ve severek yapan bir öğretmenin mesleki başarısının; mesleğine karşı olumsuz bir tutuma sahip olan öğretmene göre daha yüksek olduğu görülür. Öğretmenin mesleğinde başarılı olması okul müdüründen öğrenci velisine kadar eğitimöğretimin her öğesini doğrudan etkiler (Yılman, 1987; Temizkan, 2008). Öğretmen adaylarının mesleklerine yönelik tutumları, onların mesleki davranışlarının en önemli belirleyicilerden biri olmasından dolayı öğretmenlerin mesleği algılama biçimlerini yansıtır. Bu nedenle öğretmenlerin öğrencilik ve öğreticilik yıllarındaki yaşantıları, kendi meslek anlayışlarına temel oluşturmaktadır. Öğretmenlerin mesleklerinin gereklerini yerine getirmede olumlu tutumlara sahip olmaları önem taşımaktadır. Öğretmen adayları, mesleklerine yönelik olumlu tutumlara sahip olurlarsa görevlerini tam olarak yerine getirir, öğrencilere karşı daha olumlu davranışlar sergiler, araştırmacı olur, yaratıcı düşünür ve yenilikleri öğrenme ortamına kolayca aktarırlar. Öğretmenlerin olumlu tutumları el-yüz hareketlerine yansır ve öğretmenler öğrencileri daha kolay motive eder, öğrencilere içten ve samimi davranır, zamanlarını etkili kullanırlar. Kısacası, öğretmenlerin mesleğe yönelik tutumları pozitif yönde olduğunda öğretmenler, bu mesleği severek icra eder, yaptığı işten zevk alırlar ve dolayısıyla görev, sorumluluk ve rollerini daha iyi bir şekilde üstlenebilirler (Çeliköz ve Çetin, 2004). 548 İlgili literatür incelendiğinde öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını ele alan çeşitli çalışmalar vardır. Bu çalışmalarda, öğretmen adayların öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları farklı değişkenler (cinsiyet, lise türü, lisans programı, aile gelir durumu, ebeveynlerin eğitim durumu vb.) açısından ele alınmıştır. Öğretmen adaylarının cinsiyetleri ile mesleğe yönelik tutumları arasındaki ilişkileri ele alan araştırmalar incelendiğinde farklı sonuçlara rastlanmaktadır. Bu araştırmalarda kız öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmüştür (Aksoy, 2010; Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım, 2007; Bulut, 2009; Çapri ve Çelikkaleli, 2008; Çetinkaya, 2009; İlter ve Köksalan, 2011; Pehlivan, 2008; Sağlam, 2008; Tekerek ve Polat, 2001). Buna karşın bazı araştırmalarda ise öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları cinsiyet değişkenine göre farklılaşmamaktadır (Çapa ve Çil, 2000; Demircioğlu ve Özdemir, 2014; Demirtaş, Cömert ve Özer, 2011; Özder, Konedralı ve Zeki, 2010; Semerci ve Semerci, 2004; Tanel, Şengören ve Tanel, 2007). Öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarının mezun olunan lise türüne göre ele alan bazı araştırmalarda (Çetinkaya, 2009) lise türünün anlamlı bir fark oluşturduğunu gösterdiği belirtil-

miştir. Buna karşın bazı çalışmalarda aynı değişkenin anlamlı bir fark oluşturmadığı ortaya konulmuştur (Aksoy, 2010; Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım, 2007; İlter ve Köksalan, 2011; Sağlam, 2008; Tanel, Şengören ve Tanel, 2007; Tekerek ve Polat, 2001). Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri lisans programları ile mesleğe yönelik tutumları arasındaki ilişkileri ele alan araştırmalar incelendiğinde farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Bazı araştırmalarda öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları öğrenim gördükleri lisans programına göre değişmediğini göstermiştir (Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım, 2007; Çapri ve Çelikkaleli, 2008; Demirtaş, Cömert ve Özer, 2011; Tekerek ve Polat, 2001). Buna karşın bazı araştırmalarda ise öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları öğrenim gördükleri lisans programına göre farklılaştığı belirtilmiştir (Aksoy, 2010; Bulut, 2009; Demircioğlu ve Özdemir, 2014). Problem Durumu Bu çalışmada öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumun oluşmasında cinsiyetin, mezun olunan lise türünün ve öğrenim görülen lisans programının etkili olabileceği düşünüldüğü için bu değişkenler ele alınmıştır. Bu çerçevede Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Okul Öncesi Eğitimi, Türkçe Eğitimi, Fen Bilgisi Eğitimi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Sınıf Eğitimi lisans programlarında öğrenim gören öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır: 549 1.Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları cinsiyete göre farklılaşmakta mıdır? 2. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları mezun olunan lise türüne göre farklılaşmakta mıdır? 3. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları lisans programına göre farklılaşmakta mıdır? Amaç ve Önem Bu çalışmada öğretmen adaylarının, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerinde cinsiyet, mezun olunan lise türü ve öğrenim görülen lisans programı değişkenlerinin etkili olup olmadığını incelemek amaçlanmıştır. Öğretmenlik mesleğine yönelik olumlu tutumlar mesleğe ilgi ve saygı duymak, çocukları sevmek ve olduklar gibi kabul etmek, eğitim ve öğretimin önemini görebilmek vb. olumsuz tutumlar ise öğrencileri ve öğreticiliği sevmemek, kendini geliştirmemek ve öğretmenlikten nefret etmek, heyecanlı ve istekli olmamak vb. olarak ifade edilebilir. Bundan dolayıdır ki olumlu tutumlar öğrenme ve öğretmeyi kolaylaştırarak başarıyı artırırken olumsuz tutumlar ise başarıyı düşürür. Öğretmen yetiştirme açısından bakıldığında ise nitelikli öğretmenin yetiştirilmesi ve programın başarısının artırılması için öğretmen adaylarının mesleklerine yönelik tutumları belirlenmelidir. Eğer olumsuz tutumlar var ise olumlu yönde değiştirilmesi gerekmektedir (Semerci ve Semerci, 2004). Gelecekte eğitim kurumlarında çalışacak olan öğretmen adaylarının mesleğe karşı tutumlarının ne olduğunun bilinmesi, meslek öncesi eğitimde onlara ne tür bir eğitim verilmesi gerektiği konusunda yol göstericidir (Üstüner, 2006).

Öğretmen niteliğinin büyük ölçüde öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarıyla yakından ilgili olduğu (Şimşek, 2005) için araştırma önem arz etmektedir. YÖNTEM Bu bölümde; araştırma deseni, çalışma grubu, veri toplama aracı ve verilerin analizi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Araştırma Deseni Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeyi amaçlayan bu araştırma için betimsel yöntem kapsamında tarama deseni kullanılmıştır. Tarama yöntemi genellikle eğitim araştırmalarında seçilen belli bir grubun bir konu hakkında tutum, inanç ve görüşlerini öğrenmek amacıyla kullanıldığından (McMillan & Schumacher, 2006) bu çalışmada temel araştırma deseni olarak belirlenmiştir. Tarama deseni, geçmişte ya da hâlen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2009). Tarama araştırmaları, bir grubun belli özelliklerini belirlemek için verilerin toplanmasını amaçlayan çalışmalardır (Büyüköztürk, 2016). Çalışma Grubu Bu araştırmanın çalışma grubunu; 2017-2018 bahar yarıyılında Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Okul Öncesi Eğitimi, Türkçe Eğitimi, Fen Bilgisi Eğitimi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Eğitimi, Sosyal Bilgiler Eğitimi, Sınıf Eğitimi lisans programlarının 4.sınıfında öğrenim gören öğretmen adaylarıdır. Araştırmanın örneklemi, kazara veya elverişli örnekleme ismiyle de anılan uygun örnekleme yöntemiyle oluşturulmuştur. Zaman, para ve iş gücü kaybını önlemeyi amaç edindiği için bu yöntem tercih edilmiştir. (Büyüköztürk, 2016.) Çalışma grubuna dair sayısal veriler aşağıda gösterilmiştir. 550 Tablo 1: Öğretmen Adaylarının Cinsiyet Değişkenine Göre Frekans ve Yüzdelik Dağılımı Cinsiyet F % Erkek 60 26.1 Kız 170 73.9 Toplam 230 100 Tablo 1 e bakıldığında araştırmaya katılan 230 öğretmen adayının cinsiyet değişkenine göre incelendiğinde % 73.9 u kız öğrenci (n= 170), % 23.1 i ise erkek öğrenci (n= 60) oluşturmaktadır.

Tablo 2: Öğretmen Adaylarının Mezun Olunan Lise Türü Değişkenine Göre Frekans ve Yüzdelik Dağılımı Lise Türü F % Anadolu Lisesi 96 41.7 Anadolu Öğretmen Lisesi 35 15.2 Mesleki ve Teknik 40 17.4 Anadolu Lisesi Diğer 59 25.7 Toplam 230 100 Tablo 2 incelendiğinde çalışmaya katılan 230 öğretmen adayının % 41.7 si Anadolu lisesi (n=96), % 15.2 si Anadolu Öğretmen lisesi (n=35), % 17.4 ü Mesleki Ve Teknik Anadolu lisesi (n=40) ve %25.7 si Diğer lise mezunudur. Tablo 3: Öğretmen Adaylarının Bölüm Değişkenine Göre Frekans ve Yüzdelik Dağılımı Bölüm F % BÖTE 31 13.5 PDR 34 14.8 Okul Öncesi 31 13.5 Sosyal Bilgiler 41 17.8 Fen Bilgisi 31 13.5 Sınıf Eğitimi 30 13 Türkçe 32 13.9 Toplam 230 100 551 Tablo 3 e bakıldığında çalışmaya katılan 230 öğretmen adayının % 13.5 i (n=31) BÖTE programında, % 14.8 i (n=34) PDR programında, %13.5 i (n=31) Okul Öncesi programında, % 17.8 i (n=41) Sosyal Bilgiler programında, % 13.5 i (n=31) Fen Bilgisi programında, % 13 ü (n=30) Sınıf Eğitimi programında ve %13.9 u (n=32) Türkçe programında okumaktadır. Veri Toplama Aracı Araştırmanın verileri Üstüner (2006) tarafından öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını belirlemek için geliştirilen ve 34 maddeden oluşan Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği ile elde edilmiştir. Ölçek tek boyutlu ve beşli likert tipinde bir ölçektir. Ölçekte 24 olumlu ve 10 olumsuz ifade yer almaktadır. Ölçme aracının olumlu ifadeleri; Tamamen Katılıyorum(5), Çoğunlukla Katılıyorum(4), Orta Düzeyde Katılıyorum(3), Kısmen Katılıyorum(2), Hiç Katılmıyorum(1) olarak puanlanmıştır. Olumsuz ifadelerse Tamamen Katı-

lıyorum(1), Çoğunlukla Katılıyorum(2), Orta Düzeyde Katılıyorum(3), Kısmen Katılıyorum(4), Hiç Katılmıyorum(5) şeklinde puanlanmıştır. Aracın geçerlilik ve güvenilirlik çalışması Üstüner (2006) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin kararlılığına ilişkin güvenirlik katsayısı.72 iken iç tutarlılık katsayısı ise (Cronbach Alpha).93 olarak hesaplanmıştır. Bu araştırmada toplanan veriler üzerinde hesaplanan Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı.93 olarak bulunmuştur. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 170, en düşük puan ise 34 tür. Ölçekten alınan yüksek puan öğretmenlik mesleğine yönelik olumlu tutumu, düşük puan ise olumsuz tutumu göstermektedir. Verilerin Analizi Öğretmen adaylarından elde edilen veriler bilgisayar paket program SPSS 20.0 (Statistical Package for Social Sciences) kullanılarak çözümlenmiştir. Buna göre, öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları mezun olunan lise türü, eğitim gördüğü anabilim dalı ve cinsiyet değişkeni bakımından analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığı ilişkisiz örneklem t-testi ile analiz edilmiş, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının mezun olunan lise türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığı tek yönlü varyans analizi (anova) testi ile analiz edilmiş, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının öğrenim gördükleri lisans programına göre farklılaşıp farklılaşmadığı ise tek yönlü varyans analizi (anova) ile scheffe testi ile analiz edilmiştir. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde araştırmada toplanan verilerden elde edilen bulgular, araştırmanın alt problemleri çerçevesinde ele alınmıştır. Birinci alt probleme yönelik yapılan istatistiğin sonucu Tablo 4 te sunulmuştur. 552 Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları cinsiyete göre farklılaşmakta mıdır? Tablo 4: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Cinsiyete Göre Bağımsız Örneklem t-testi Sonuçları Cinsiyet N X S sd t p Erkek 60 3.89.73 228 -.75.45 Kız 170 3.98.81 Tablo 4 incelendiğinde son sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir [t(228) = -.75, p =.45 >.05]. Fakat son sınıfta okuyan kız öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puan ortalamalarının ( X = 3.98), erkek öğrencilerin tutum puan ortalamalarına ( X =3.89) göre daha yüksek olduğu söylenebilir. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları mezun olunan lise türüne göre farklılaşmakta mıdır?

Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puan ortalamaları ve sonuçları Tablo 5 te verilmiştir. Tablo 5: Öğretmen Adaylarının Mezun Oldukları Lise Türüne Göre Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Puanlarının Tek Yönlü ANOVA Testi Sonuçları Varyansın Kareler sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplar arası 1.29 3.43.67.56 Gruplar içi 144.46 226.63 Toplam 145.76 229 Tablo 5 e bakıldığında öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları ile mezun olunan lise türü arasında anlamlı bir farkın olmadığı görülmektedir [F (3-226) =.67, p=.56>.05]. Başka bir deyişle öğrencilerin sergiledikleri tutumlar ile mezun oldukları lise türü arasında anlamlı bir fark yoktur. Bu durum öğretmen adaylarının farklı liselerden mezun olmasının, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerinde etkili olmadığı şeklinde yorumlanabilir. 553 Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları lisans programına göre farklılaşmakta mıdır? Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri bölümlere göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puan ortalamaları ve sonuçları tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6: Öğretmen Adaylarının Öğrenim Gördükleri Bölümlere Göre Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Puan Ortalamaları Bölüm N BÖTE 31 3.72 PDR 34 3.23 Okul Öncesi 31 4.40 Sosyal Bilgiler 41 3.94 Fen Bilgisi 31 4.30 Sınıf Eğitimi 30 3.95 Türkçe 32 4.20 Toplam 230 3.95 X Tablo 6 incelendiğinde BÖTE bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının X = 3.72, PDR bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının X = 3.23, Okul Öncesi bölümü öğrencilerin

öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının =4.40, Sosyal Bilgiler bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının = 3.94, Fen Bilgisi bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının = 4.30, Sınıf Eğitimi bölümü öğrencilerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının X = 3.95 ve Türkçe bölümü öğrencilerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum puanlarının aritmetik ortalamasının ise X = 4.20 olduğu görülmüştür. X X Öğretmen adaylarının okudukları lisans programlarına göre öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans analizi (Anova) sonuçları Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7: Öğretmen Adaylarının Devam Ettikleri Program Türüne Göre Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Puanlarının Tek Yönlü ANOVA Testi Sonuçları X Varyansın Kareler sd Kareler F p Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplar arası 31.13 6 5.18 10.09.00 Gruplar içi 114.62 223.63 Toplam 145.76 229 554 Tablo 7 ye bakıldığında öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri lisans programı değişkeni ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olduğu görülmektedir [F (3-226) = 10.09, p=.00<.05]. Bu sonucun ardından anlamlı farklılığın hangi bölümler arasında olduğunu tespit etmek için tamamlayıcı analizlere geçilmiştir. Karşılaştırma analizinin hangisi olduğunu belirlemek için Levene testi yapılarak varyansların homojenliği denetlenmiş ve varyansların homojen olduğu görülmüştür [LF=1.27, p=.27>.05). Daha sonra varyansların homojen olduğu durumlarda yaygınlıkla kullanılan Post-hoc Scheffe analiz testi uygulanmıştır. Çoklu karşılaştırma sonucuna göre BÖTE programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.72) ile Okul Öncesi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (4.40) arasında Okul Öncesi öğrencileri lehine anlamlı fark bulunmuştur (p=.03<.05). PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.23) ile Okul Öncesi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (4.40) arasında Okul Öncesi öğrencileri lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p=.00<.05). PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.23) ile Sosyal Bilgiler programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.94) arasında Sosyal Bilgiler öğrencileri lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p=.00<.05). PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.23) ile Fen Bilgisi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (4.30) arasında Fen Bilgisi öğrencileri lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p=.00<.05). PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.23) ile Sınıf Eğitimi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.95) arasında Sınıf Eğitimi öğrencileri lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p=.01<.05). PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (3.23) ile Türkçe programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları (4.20) arasında Türkçe öğrencileri lehine anlamlı bir fark bulunmuştur (p=.00<.05).

SONUÇ VE TARTIŞMA Toplumları geleceğe taşıyan en önemli unsurlardan birisi hiç şüphesiz eğitim sistemi ve bu sistemin etkin bir şekilde işletilmesidir. Bu sistemin önemli bir etkeni de nitelikli öğretmenlerdir. Nitelikli bir öğretmenin ise alanı ile ilgili bilgi ve becerilere sahip olması tek başına yeterli olmamakta, bunun yanı sıra öğretmenlik mesleğine yönelik tutumunun da olumlu olması gerekmektedir (Çetin, 2006). Öğretmen yetiştirme alanında başlatılan yeniden yapılanma çalışmaları ve araştırmalar sayesinde, gelişmiş ülkelerde bu alanda ilerlemeler kaydedilmiş, öğretmen eğitimine yeni bakış açıları getirilmiştir. Bu nedenle yeniden yapılanma sürecinde, farklı kaynaklardan alınmaya başlayan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesinin, öğretmen yetiştirme görevini üstlenenlere önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir (Can, 2010). Son yıllarda öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesinde çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların yapılmasında temel amaç daha nitelikli ve mesleğini seven öğretmen adaylarını yetiştirmek ve eğitim fakültesi lisans programlarında gerekli değişiklikleri yapmaktır. Zira geleceğin öğretmenlerinin bir özelliği de mesleğini seven ve mesleğinin niteliklerine saygı gösteren öğretmen adaylarıdır. Öğretmen adaylarının yukarıda belirtilen niteliklere sahip olup olmadığını belirlemek için mesleğe yönelik tutum ölçekleri uygulamaktır. 555 Bu araştırmada Yıldız Teknik Üniversitesinin BÖTE, PDR, Sosyal Bilgiler, Okul Öncesi, Fen Bilgisi, Türkçe ve Sınıf Eğitimi lisans programlarında öğrenim gören son sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları farklı değişkenler (cinsiyet, mezun olunan lise türü ve öğrenim görülen lisans programı) açısından incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi lisans programlarının son sınıflarında öğrenim gören öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının olumlu ve tutum düzeyinin yüksek (3.23 ile 4.40 arasında) olduğu söylenebilir. Yapılan araştırma (Şimşek, 2005; Ekici, 2015) sonuçları da eğitim fakültelerinde okuyan öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının genellikle olumlu olduğunu göstermektedir. Eğitim fakültesinde okuyan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının yüksek olması öğretmenlik mesleğini benimsedikleri ve bilerek seçtikleri söylenebilir. Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları cinsiyet, mezun olunan lise türü ve öğrenim görülen lisans programları değişkenleri açısından incelenmesi amacıyla yapılan bu çalışmada araştırmanın sonuçları aşağıda sırasıyla verilmiştir. 1.Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için yapılan t-testi analiz sonucuna göre anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmanın bu bulgusunu destekleyen benzer çalışmalara rastlamak mümkündür (Çapa ve Çil, 2000; Demircioğlu ve Özdemir, 2014; Demirtaş, Cömert ve Özer,2011; Özder, Konedralı ve Zeki, 2010; Semerci ve Semerci, 2004; Tanel, Şengören ve Tanel, 2007). Fakat son sınıfta okuyan kız öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puan ortalamalarının ( X = 3.98), erkek öğrencilerin tutum puan ortalamalarına ( X =3.89) göre daha olumlu olduğu söylenebilir. Dolayısıyla kız öğrencilerin öğretmenlik mesleğine erkek öğrencilere göre biraz daha olumlu baktığını söylemek mümkündür. Öğretmenlik mesleğinin bir

kız mesleği olması yönündeki yaygın görüşün aksine bu çalışmada kız ve erkek öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Buna karşın yapılan bazı araştırmalarda kız öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının erkeklere göre anlamlı farklılık oluşturduğu görülmüştür (Aksoy, 2010; Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım, 2007; Bulut, 2009; Çapri ve Çelikkaleli, 2008; Çetinkaya, 2009; Pehlivan, 2008; Sağlam, 2008; Tekerek ve Polat, 2001). Kızların yaşam biçiminin bu mesleğe uygun olması, ikili öğretim yapan okullarda bayanların günün yarısını evde geçirmeleri, çocuklarla sürekli ilgilenilmesi bu anlamlı farklılığın oluşmasında etkili olduğu söylenebilir. Yine öğretmenlik mesleği sevgi, coşku, fedakârlık ve özveri gerektiren duygusal bir meslek olması bayanların bu anlamda ilgilerinin çekmesi yine bu anlamlı farklılığın oluşmasında sebep olarak gösterilebilir (İlter ve Köksalan, 2011). 2.Araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının mezun olunan lise türüne göre anlamlı farklılığın olup olmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans (Anova) analizi sonucuna göre anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olmadığı görülmüştür. Daha önce yapılan bazı araştırmalarda da (Aksoy, 2010; Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım, 2007; İlter ve Köksalan, 2011; Sağlam, 2008; Tanel, Şengören ve Tanel, 2007; Tekerek ve Polat, 2001) çalışmanın bu bulgusunu destekleyen sonuçlar çıkmıştır. Buradan öğrencilerin mesleki tutumlarında mezun olunan lise türünün etkili olmadığı sonucu çıkarılabilir. Eğitim fakültelerinde dört yıllık lisans eğitimi sırasında öğretmenlere gerekli bilgi ve beceriler kazandırmanın yanı sıra öğretmen olma düşüncesi ve öğretmenliği sevme duygusu da verilmektedir. Verilen bu eğitim faaliyetlerinin farklı lise türü mezunları üzerinde de etki bıraktığı ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında benzer sonuçlar oluşmasını sağladığı düşünülebilir. 556 3.Araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının öğrenim gördükleri lisans programlarına göre anlamlı farklılığın olup olmadığını belirlemek için yapılan tek yönlü varyans (Anova) analizi sonucuna göre anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu tespit edilmiştir. Bu farklılığın hangi bölümler arasında olduğunu belirlemek için post-hoc scheffe testi ile analiz edilmiştir. Çoklu karşılaştırma sonucuna göre BÖTE programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Okul Öncesi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Okul Öncesi lehine), PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Okul Öncesi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Okul Öncesi lehine), PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Sosyal Bilgiler programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Sosyal Bilgiler lehine), PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Fen Bilgisi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Fen Bilgisi lehine), PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Sınıf Eğitimi programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Sınıf Eğitimi lehine) ve PDR öğrencilerinin tutum puan ortalamaları ile Türkçe programı öğrencilerinin tutum puan ortalamaları arasında (Türkçe lehine) anlamlı bir fark bulunmuştur. Daha önce yapılan araştırmalarda da öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanlarının öğrenim gördükleri lisan programı değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ortaya konulmuştur(aksoy, 2010; Bulut, 2009; Demircioğlu ve Özdemir, 2014). Buna karşın bazı araştırmalarda öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları öğrenim gördükleri lisans programına göre değişmediğini göstermiştir (Aydın ve Sağlam, 2012; Bozdoğan, Aydın ve Yıldırım,2007; Çapri ve Çelikkaleli, 2008; Demirtaş, Cömert ve Özer,2011; Tekerek ve Polat, 2001).

Öğrencilerin mesleğe yönelik tutum puanları öğrenim görülen lisans programları değişkeni açısından incelendiğinde en düşük ortalamanın (3.23) PDR bölümünde olması bu öğrencilerin kendilerini öğretmen olmaktan ziyade bir psikolog yahut bir psikolojik danışman olarak görmelerinden kaynaklandığı düşünülebilir. Yine öğretmen adaylarının mesleki tutum puanlarının bölümlere göre anlamlı düzeyde farklılaşmasında ilgili programın akademik kadrosunun öğrencilere yaklaşımı, bölümden mezun olunca atama kolaylığı, programın ders içerikleri, program mezunlarının hitap edeceği öğrenci yaş seviyeleri, bölümlerin toplum içindeki statüsü gibi faktörler de etkili olabilir. KAYNAKLAR Adıgüzelli, Y. (2016). Ada öğretmenlerin pedagojik formasyon eğitimine ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmlar Dergisi, 4, 126-138. Akaya, N. ve Özdemir, E.E. (2017). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Languages Education and Teaching. Volume 5/3, 651-661. Aydın, R. ve Sağlam, G. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10/2, 257-294. Aksoy, M.E. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları Gaziosmanpaşa Üniversitesi örneği. Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 197-212. 557 Bozdoğan A. E., Aydın D. veyıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8/2, 83-97. Bulut, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi Dicle ve Fırat Üniversitesi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 13-24. Büyüköztürk, Ş. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık. Can, Ş. (2010). Tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 13-28. Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. Ankara: Anı Yayıncılık. Çapa, Y. ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 69-73. Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9/15, 33-53. Çetin, Ş. (2006). Öğretmenlik mesleği tutum ölçeğinin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 28-37. Çelikkaya, H. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş eğitim ve eğitimcilik. İstanbul: Alfa Yayıncılık.

Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8/2, 298-305. Çeliköz, N. ve Çetin, F.. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162, 160-167. Demircioğlu, E. ve Özdemir, M. (2014). Fen ve edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10/3, 110-122. Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim, 36/159, 96-111. Güneş, F. (2016). Öğretmen yetiştirme yaklaşım ve modelleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17/3, 413-435. İnceoğlu, M. (2004). Tutum-algı-iletişim. Ankara: Elips Kitap. İlter, İ. ve Köksalan, B. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine olan tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21/1, 113-128. Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Küçükahmet, L. (2003). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. McMillan, H. & J., Schumacher, S. (2006). Researchi in education evidence-based inquiry. 6th Edition, Boston : Allyn and Bacon Inc. 558 Milli Eğitim Temel Kanunu (1973) http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ temkanun_0/temelkanun_0.html, adresinden erişildi. (ET: 14.03.2018). Özder, H., Konedralı, G. ve Zeki, C. P. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16/2, 253-275. Özyurt, S. (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş. Adapazarı: Değişim Yayınları. Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4/2, 151-168. Sağlam, A. Ç. (2008). Müzik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7/11, 59-69. Semerci, N. ve Semerci, Ç. (2004). Türkiye de öğretmenlik tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14/1, 137-146. Şimşek, H. (2005). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğrencilerin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 2/1, 1-26. Tanel, R., Şengören, S. K. ve Tanel, Z. (2007). Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2/22, 1-9.

Tekerek, M. ve Polat, S. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September, Elazığ: Fırat Üniversitesi. Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6/3, 461-486. Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 109-127. Türkçe Sölük (2009). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Yılman, M. (1992). Öğretmenlik mesleği ve meseleleri. İstanbul: Türkiye Milli Kültür Vakfı. Yılman, M. (1987). Türkiye de Ortaöğretime öğretmen yetiştirme sisteminin pedagojik temelleri.yayınlanmış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. 559