5 Elektrk kımı 1 Test 1 n Çözümler 1. 4 Ω Ω voltmetre oltmetrenn ç drenc sonsuz büyük kabul edlr. Bu nedenle voltmetrenn bulunduğu koldan akım geçmez. an voltmetrenn olduğu koldak drenç dkkate alınmaz. Bu durumda - arasındak eş drenç; = 5 = = Ω bulunur. 1 voltmetres - arasına bağlı olduğu çn bu noktalar arasındak potansyel farkını ölçer. 1 = 1 = ( ) 1 = voltmetres -N arasına bağlı olduğu çn bu noktalar arasındak potansyel farkını ölçer. = N = ( ) = 4 Bu durumda 1 = bulunur. 4 anıt D dr. anıt dır.. Ω 5 Ω ampermetre 7 Ω mpermetrenn ç drenc sıfır kabul edlr. Bu durumda 5 Ω luk drençten hç akım geçmez. an 5 Ω luk drenç kısa devre olur. Buna göre devrenn eşdeğer drenc; Nhat Blgn ayıncılık 4. 7 = 7 = 10 Ω bulunur. anıt D dr. 1 anahtar. oltmetrenn drenc sonsuz olduğu çn soru çözümlernde voltmetreler kaldırablrz. N Şekldek drençler ser olduğu çn hepsnden aynı akımı geçer. noktasına gelen akımlar, çıkan akımlara eşt olmalıdır. Buna göre; = 7 = 5 olur. noktasına gelen akımlar, çıkan akımlara eşt olmalıdır. Buna göre, 1 = olacaktır. Buradan; 1 = bulunur. 5 anıt E dr.
EETİ II 5. oltmetrenn drenc sonsuz kabul edlr. Bu nedenle voltmetrenn olduğu koldan akım geçmez. mpermetrenn drenc Ω sıfır kabul edlr. Bu yüzden Ω luk drençten hç akım geçmez. kımın tamamı ampermet- Ω renn olduğu koldan geçer. 10 volt Bu durumda voltmetrenn üretecn uçlarına bağlı olduğunu düşüneblrz. an voltmetre 10 voltluk değer gösterr. mpermetrenn gösterdğ değer se; = 10 = = 5 bulunur. anıt dır. 7. 1 1 1 ve drençlernn uçları arasındak potansyel farkları brbrne eşttr. üçük drençten çok akım geçeceğnden 1 > olur. I. yargı yanlıştır. erlen blglerle ve drençlern karşılaştıramayız. Bu nedenle II. yargının doğruluğu kesnlk taşımaz. = 1 olduğundan III. yargı kesnlkle doğrudur. anıt C dr. Nhat Blgn ayıncılık 8. 6. (1) q 4q 1 1 = = Br letkenn kestnden brm zamanda geçen yük mktarına akım şddet denr. kım şddetnn yönü poztf yüklern hareket yönü olarak kabul edlr. Bu durumda akım şddet (1) yönünde olmalıdır. 4q yükünün () yönünde gtmes 4q yükünün (1) yönünde gtmes gb etk yapar. Buna göre; yük kım şddet = zaman q 4q 6q = = bulunur. t t anıt C dr. rşof un. kuralını üsttek kapalı devreye uygulayalım. / = / = 1 1 ynı kuralı devrenn en dışına uygularsak; / = / = = bulunur. anıt D dr.
EETİ II 9. 6 Ω 1 volt 6 Ω Z 1 1 6 Ω 1 Ω -Z noktaları arasındak potansyel farkının 1 volt olması çn bu kollardan sırasıyla ve 1 lk akımların geçmes gerekr. Bu durumda - noktaları arasındak 6 Ω luk drençlerden de 1,5 lk akımlar geçer. Buradan; = 1,5 6 = 9 volt bulunur. 1 = 1 = = 5 = 5 1 5 10 = = bulunur. anıt E dr. anıt B dr. Nhat Blgn ayıncılık 11. 6 B Potansyel farkı olan k üreteç ser bağlı olup bu k üretecn toplam potansyel farkı 6 dr. Potansyel farkı olan dğer üreteç, potansyel farkı 6 olan üretece ters bağlıdır. Bu nedenle; 10. B = 4 olur. 1 C D Uzunluğu,, kest alanı olan br letkenn drenc;, = t bağıntısıyla bulunur. etaller aynı cns olduğuna göre t lar aynıdır. Buna göre uzunluğu,, kest alanı olan letkenn drencn alarak devreler aşağıdak gb yenden çzelm. Potansyel farkı olan k üreteç brbrne paralel bağlı olduğundan bu k üretecn toplam potansyel farkı yne olur. lk üreteç le lk üreteç ser bağlı olduğundan; CD = 5 CD 5 = bulunur. B 4 anıt E dr.
4 EETİ II 1. P 1 1. Z 1 I. Z lambası devreye ser bağlıdır. Bu nedenle anahtarı kapatılırsa Z lambası kısa devre olacağından ve lambalarına düşen gerlm artar. Bunun sonucunda ve lambalarının parlaklığı artar. II. anahtarı kapatıldığında üreteç kısa devre olur. Bu durumda devredek lambalar ışık vermez. 1 = = se 1 = = = = 1 I anıt dır. Z III. 1 anahtarı açıldığında - noktaları arasının drenc artar. Böylece bu kısma düşen gerlm de artar. Gerlm artarsa lambaların parlaklıkları da artar. Nhat Blgn ayıncılık anıt C dr.
EETİ II 5 Test nn Çözümler. Her k anahtar açık ken devre dek gbdr. Her k anahtar kapalıyken devre dek gbdr. 1. 1 B Özdeş lambalardan brnn drenc olsun. Bu durumda dek eşdeğer drenç, dek olur. Devrelern anakol akımları; 1 = = se = 4 = olur. Buna göre dek lambalardan akımı geçerse dek her br lambadan akımı geçer. Geçen akımın büyüklüğüne göre, lambasının ışık şddet nknden daha büyüktür. Üreteçlern ömrü, devreye sağladıkları akımın büyüklüğüyle ters orantılıdır. üretec devreye akımı sağlıyorken, B üretec 4 akımı sağlıyor. Buna göre üretecnn ömrü B nnknden uzundur. anıt C dr. Nhat Blgn ayıncılık I. dek devrede üretecn olan gerlm ve lambaları arasında şer olarak paylaşılır. dek devrede lambasına düşen gerlm olur. Bu nedenle her k anahtar brlkte kapatıldığında lambasının ışık şddet artar.. lambası üretece paralel bağlıdır. nahtar açık da olsa kapalı da olsa lambasının gerlm kadardır. Bu nedenle anahtar kapatıldığında lambasının parlaklığı değşmez. nahtar kapatıldığında paralel br lamba daha devreye greceğnden eşdeğer drenç öncek duruma göre küçülür. Eşdeğer drencn küçülmes sonucu üreteçten çeklen akım mktarı artar. Üreteçlern ömrü, devreye verdkler akımın şddetyle ters orantılıdır. kım şddet artınca üretecn ömrü azalır. II. nahtarların kapatılmasıyla öncek üretece paralel olarak yen br üreteç daha devreye grer. Bu da üretecnn ömrünü uzatır. III. de lambasının gerlm, de olduğundan lambasının ışık şddet azalır. anıt E dr. anıt B dr.
6 EETİ II 4. Şeklde I dek paralel d- rençlern eşdeğer ser üreteçlern eşdeğer olduğundan; P = 10 P = = 10 10 watt bulunur. 1 = 4 = olur. 1 anıt B dr. de k ser drencn eşdeğer, k paralel üretecn eşdeğer dr. yrıca akımın geçtğ yere dkkat edlrse ana koldan geçen akım olur. Buradan; = = 4 bulunur. = = bulunur. Buna göre; 1 > > dr. I te eşdeğer d- renç, eşdeğer gerlm olduğundan; I Nhat Blgn ayıncılık 6. 1 anahtarı kapalı, anahtarı açık ken devre dek gbdr. kapatılıp 1 açılınca devre dek gb olur. 1 anıt C dr. 1 1 5. 15 volt 15 volt 10 volt de brbrne ser bağlı k üreteç devreye akım verr. lambasına daha önce yalnızca gerlm düşerken de 1 gerlm düşer. an lambasının ışık şddet artar. I. yargı doğrudur. = 10 Ω En sağdak üreteç dğerlerne ters bağlıdır. Bu nedenle tüm devrenn toplam gerlm 10 volttur. Buna göre, drenc 10 Ω olan lambanın gücü; > 1 olduğundan potansyel farkı olan üretecn ömrü öncekne göre kısalır. II. yargı doğrudur. de lambası ışık vermez. III. yargı yanlıştır. anıt C dr.
EETİ II 7 7. 9. reosta lambasının uçları arasındak potansyel farkı dr. lambasının uçları arasındak potansyel farkı dr. I te üreteçlerden br ters bağlı ters bağl olduğu çn lambasının uçları arasındak potansyel farkı olur. lambası üretece paralel bağlı olduğu çn bu lambanın parlaklığı değşmez. eostanın sürgüsü ok yönünde çekldğnde lambasının bulunduğu kolun drenc azalır. Bu durumda bu koldan geçen akım şddet artar. Böylece lambasının parlaklığı artar. anıt D dr. Özdeş lambaların ışık şddetler uçları arasındak potansyel farkıyla doğru orantılıdır. Bu nedenle; I > I > I olur. 8. 1 anıt dır. Nhat Blgn ayıncılık 10. r=0 Z r=0 Z B Devrey aşağıdak gb yenden çzelm. B de,, Z lambaları brbrne paralel bağlı olduğundan üçünün de gerlmler kadardır. de lambalar brbrne ser bağlı olup eşdeğer dreç e göre artmıştır. Eşdeğer drenç arttığı çn lambalardan geçen ortak akım şddet e göre daha küçüktür ( 1 > ). Bu nedenle her üç lambanın parlaklığı azalır. dek lambalardan geçen akım şddet eşt olup parlaklık drençle doğru orantılıdır. Parlaklık sırası Z > > tr. anıt D dr. Bu durumda ve lambalarında akımı geçerse lambasından akımı geçer. an lambaların ışık şddetler arasındak lşk I > I = I olur. anıt dır.
8 EETİ II 11. 9 4,5 1,5 ters bağl 9 1 1. El fener 1 voltluk gerlmle çalıştığı çn pllern eşdeğer gerlm 1 volt olmalıdır. anıt B dr. lambasından akımı geçerse lambasından da akımı geçer. Bu durumda lambasından akımı geçer. Özdeş lambaların ışık şddetler lambadan geçen akım şddet le doğru orantılıdır. Buna göre I = I < I olur. anıt C dr. Nhat Blgn ayıncılık
EETİ II 9 Test ün Çözümler.,, 1. S 1 S, eostanın sürgüsü ok yönünde kaydırılırsa, şekldek drenc büyür. Bu da, drencne ser bağlı ve lambalarına düşen gerlmn azalması demektr. Uzunluğu,, kest alanı S olan letkenn drenc 6 Ω se, uzunluğu, kest alanı S olan letkenn drenc 18 Ω olur. Bu k drenç aşağıdak gb brbrne bağlıdır. lambası üretece paralel bağlı ve üretecn ç drenc önemsz olduğundan, nın gerlm reostanın hareketnden etklenmez. anıt D dr. 18Ω 18Ω 6Ω 9Ω 9Ω = 18 6 9 Nhat Blgn ayıncılık = Ω bulunur. anıt B dr. 4. 6,,, 1. 1Ω 18Ω 6Ω 18Ω 1Ω 6Ω, Br letkenn drenc boyu le doğru, kest alanı le ters orantılıdır. dek 6, boyundak teln drenc 6 dyelm. Bu durumda de, boyundak teln drenc 1 olur. 18Ω luk k drenç brbrne paralel bağlı olduğundan; 18 = 9Ω = bulunur. anıt C dr. 6 1 = = bulunur. 6 anıt B dr.
10 EETİ II 5. r,, 1 r 7. 1 t, Br letkenn drenc = bağıntısı le verlr. Bağıntıdak S kest alanı olup slndr bçml br letken S çn S = r r le hesaplanır. Buna göre; t., 1 rr = = 8 t, 4rr 4 anahtarı açık ken devrey besleyen üreteç sayısı 1 tanedr. nahtar kapatıldığında öncek üretece paralel 1 üreteç daha devreye grmş olur. Devredek paralel üreteç sayısının artması toplam potansyel farkını değştrmez. Bu nedenle akımı le potansyel farkı değerler, anahtarların kapatılmasıyla değşmez. anıt B dr. 1 =8 = 1 =8 =1 8. = 60 volt 1 Şekldek verlenlere göre, = 8 bulunur. anıt E dr. Nhat Blgn ayıncılık 1 = 6Ω = 6Ω = 1Ω 5 5 10 6. = 60 volt 6 1 1 = 6Ω = 6Ω 4 Devredek 1 ve drençler brbrne paralel bağlıdır. eostanın sürgüsü ok yönünde kaydırıldığında devrenn eşdeğer drenc artar. Buna bağlı olarak ana kol akımı azalır. Br başka fadeyle, ampermetreden okunan değer azalır. oltmetre üretece paralel bağlıdır. nn değer artsa da azalsa da voltmetre üretecn ç drenc önemsz olduğu zaman üretecn gerlmn gösterr. anıt dır. = 1Ω nahtarların konumuna göre, akımların durumu şekllerdek gbdr. Buna göre; P1 1 = P P 5 1 = = P 4 5 16 bulunur. anıt dır.
EETİ II 11 9. 11. 1 I Üreteçlern ışık verme süres, üzerlernden geçen akımla ters orantılıdır. dek brbrne paralel bağlı üç özdeş üretecn toplam potansyel farkı yne kadardır. lambasından akımı geçer. Üreteçlern her brnden akımı geçer. de brbrne ser bağlı üç özdeş üretecn toplam potansyel farkı olup lambasından ve üreteçlern her brnden akımı geçer. I dek lambasından ve üreteçten akımı geçer. Buna göre, t > t > t dr. II III anıt B dr. Nhat Blgn ayıncılık I. Bütün anahtarlar açık ken akım dek gb dolanır, lambası ışık verr. II. Bütün anahtarlar kapatılırsa devre dek gbdr. Bu devrede her üç üreteç brbrne paralel bağlı hâle geçer. Paralel bağlı üreteç sayısı arttıkça lambasının ışık verme süres artar. III. 1 ve anahtarları kapatıldığında devre I dek gbdr. Bu devrede akım artmayacağı çn lambasının parlaklığı artmaz. I 1 anıt E dr. 10. lambasının gerlm f, lambasının gerlm f, lambasının gerlm f dr. Özdeş lambaların parlaklığı gerlm le doğru orantılı olduğundan, > = dr. anıt C dr. 1. ucu 1 noktasına dokundurulunca dek durum oluşur. Bu şeklde üç üreteç ser bağlı olup toplam potansyel farkı dr. lambasının gerlm de olur. ucu noktasına dokundurulduğunda devre dek gb olur. Bu devrede k üreteç ters bağlı olduğundan toplam potansyel farkı sıfır olur. Bu nedenle lambası ışık vermez. 1
1 EETİ II ucu noktasına dokundurulduğunda devre I dek gb olur. Bu devrede ve lambaları, potansyel farkı olan üretecn gerlmn paylaşırlar. Buna göre, P 1 > P > P olur. I anıt E dr. 14. S anahtarı 1 ucuna dokundurulunca br üreteç devreye grerek lambasının ışık vermesn sağlar. S anahtarı ucuna dokundurulduğunda devre dek gbdr. Bu şeklde brbrne ser bağlı k üreteç lambasının ışık vermesn sağlar. S 1 S S anahtarı numaralı uca dokundurulduğunda Şekl III dek gb k özdeş üreteç ters bağlı duruma geçer ve lambası ışık vermez. S I 1. 1 ve anahtarları açık ken devre dek gbdr. de brbrne bağlı k üreteç ve brbrne paralel k lamba vardır. lambasının gerlm dr. alnız 1 anahtarı kapatıldığında devre dek gbdr. de üretecnden çıkan akım 1 anahtarı üzernde kısa 1 devre olur. Bu nedenle devrey yalnızca üretec besler. Bu durumda lambasının gerlm dr. Nhat Blgn ayıncılık S anahtarı 4 ucuna dokundurulduğunda tek gb k üreteç ters bağlı konuma geçer ve lambası ışık vermez. S 4 anıt E dr. alnız anahtarı kapatıldığında devre Şekl III tek gbdr. I te ve Z üreteçler brbrne paralel bağlıdır. yrıca bu k üretece de üretec ser bağlıdır. Bu nedenle lambasının gerlm dr. Z I Buna göre, I = I > I 1 olur. anıt E dr.