K MEZAR BEKÇ S LE fieytan Çok zengin bir çiftçi her gün tarlalar n, bahçelerini dolafl yor, onlara bakt kça keyifleniyordu. Genifl topraklar ürünle doluydu. Bahçelerindeki a açlar meyvelerle yüklüydü. Ambarlar geçen y l n ürünü olan tah llarla tepeleme doluydu. Ah rlar nda cins inekler, cins atlar vard. Çobanlar n n otla a ç kard - koyunlar n n say s n bilemiyordu. Tüm bunlar gözden geçiren çiftçi evine döndü. Kasas n açt. Orada duran y n y n alt nlar na, deste deste paralar na sevinç içinde bakt. Evinin her yan paha biçilmez de erde eflyalarla dolu idi. Çiftçi bu kadar büyük bir zenginli in verdi i güven içinde düflünmeye bafllad. O s rada kula na bir ses geldi: Elindeki bu servetle çevrendekilere iyilik yap - yor, onlara yard m ediyor musun? Açlar doyuruyor musun? Ç plaklar giydiriyor musun? Kazand klar n yeterli bulmay p onun bunun kazanc na göz dikiyor musun? Adam bu sözleri duyunca çok korktu. Titremeye bafllad. Kalbi çarparak flunlar m r ldand : 54 55
Düflkünlere, yoksullara karfl flimdiye kadar hiç ac ma duymad m içimde. Akrabam ve yak nlar ma bile hiçbir yarar m dokunmad. Mal varl m ço altmaktan baflka hiçbir fley düflünmedim bugüne kadar. Sadece kendim için çal flt m, sadece kendim için Çiftçi, belki de ilk kez bunlar düflünüyordu. O güne kadar bunlar hiç düflünmemifl, böyle duygular olabilece ini, insan n kendinden baflkalar için de baz görevleri olabilece ini akl na getirmemiflti. Tam bu s rada kap çal nd. Komflular ndan fakir bir adam, yan nda iki küçük çocu u ile ç kageldi. Adamca z tan d herkese baflvurmufl, ifllerini biraz olsun düzeltebilmek için borç para istemiflti. Ama hiçbiri ona yard m etmemiflti. Gerçi flu zengin komflusunun bugüne kadar kimseye bir kurufl verdi- i görülmemiflti ama ne de olsa umut Adamca z son bir umutla bu zenginin kap s n çalm flt. Zengin çiftçinin karfl s nda e ildi, büzüldü. Kekeleyerek para istedi ini söyledi. Zengin adam az önce duydu u sesin ve kendisini zorlayan düflüncelerin etkisiyle ona yard m etmeye karar verdi. Adama: Hay hay komflum! Sana istedi in paray verece im. Verdi im paray da geri istemeyece im. Ancak senden bir ricam var, dedi. Fakir adam bu sözleri duyunca çok sevindi. Adam n ellerini öpmek istedi. Ona teflekkür etti. Bu iyilikseverli i için dualar etti. Ona: Emrin olur beyim, dedi. Ne istiyorsan söyle. E er senden önce ölürsem, dedi zengin adam, mezar m n bafl nda üç gece nöbet bekleyeceksin. Aman efendim Allah gecinden versin, o nas l söz, diye karfl ç kt fakir adam. Sen bana söz ver bakay m, dedi zengin çiftçi. Bekleyecek misin üç gece? Adam içtenlikle söz verdi. Paray ald. Hay r dualar ederek evden ayr ld. _ Yak nda ölece i, zengin çiftçinin içine do mufl olmal ki bir süre sonra öldü. Kasabada onun ölümüne hiç kimse üzülmedi. Cenazesine gelenler sadece dinsel görevlerini yerine getirmek için geldiler. 56 57
Mezar kapand ktan sonra herkes çekilip gitti. Fakir köylü üç gece üst üste mezarl kta tek bafl - na beklemek için söz verdi ini hat rlay nca çok korktu. Korku ile titredi. Bir an sözünden vazgeçmeyi düflündü. Ama sonra kendi kendine: Bu adam en dar zaman mda imdad ma yetiflti, dedi. Üzerimde hakk var do rusu. Hem ona söz de verdim. Ben sözünün eri bir insan m. Ne olursa olsun üç gece üst üste gelip flu mezar n bafl nda bekleyece im. O gece hava karar nca mezarl a döndü. Yeni gömülen adam n mezar na yak n bir yerde oturdu. Sabaha kadar gözünü k rpmadan ortal dinledi. Ac ac öten bir baykufl sesinden baflka bir fley duymad, ay n parlak fl klar ndan baflka bir fley görmedi. kinci gece de böyle sessiz ve olays z geçti. Üçüncü gece mezarl a girerken duvar dibinde yüzü yaral bir adam gördü. Adam n üstünde eski bir palto, ayaklar nda kocaman çizmeler vard. Sert bak fllar alacakaranl kta bile rahatça görülüyordu. Köylü ona seslendi: Burada ne ar yorsun arkadafl? Gece vakti bu ss z yerde korkmuyor musun? Duvar dibinde yatan adam gümbür gümbür bir sesle yan t verdi: Hiçbir fley aram yorum arkadafl, dedi. Hiçbir fleyden de korkmuyorum. Yeni terhis edilmifl bir askerim. Ne bir yuvam ne de bir akrabam var. Tek bafl na yaflayan bir yolcuyum iflte! Öyleyse gel, bu geceyi flu mezar n bafl nda seninle birlikte geçirelim, diye önerdi köylü. Asker bu öneriye olumlu yan t verdi. Uzand yerden kalkt. Uzun ad mlar atarak köylünün yan na vard. Oraya çöktü. Oturdu. ki adam fluradan buradan konuflarak vakit geçirmeye bafllad lar. Tam gece yar s bir ayak sesi duyuldu. Köylünün ödü koptu. Kalbi heyecanla çarpmaya bafllad. Ayak sesleri yaklaflt Yaklaflt Az sonra karfl - lar nda tuhaf, korkunç bir yarat k belirdi. Sert bir sesle konufltu: Ben fleytan m. Bekledi iniz ölü bana aittir. Onu almaya geldim. fiimdi oradan çekilip gidin, yoksa ikinizi de mahvederim. 58 59
Bu sözleri duyan asker birden gürledi: Seni fleytan o lu fleytan, dedi. Bofl gürültüye pabuç b rakmam ben. Hemen defolup gitmezsen iflini bitiririm senin. fieytan, askerin bu yürekli sözlerini duyunca bir an ne yapaca n bilemedi. Sonra, bu ifli para zoru ile yapmaya karar vererek konufltu: Size bir kese dolusu alt n versem buradan gider misiniz, diye yumuflakça sordu. Asker ona gülerek yan t verdi. Bizi bu kadar ucuz mu sand n ey fleytan, dedi. Bir kese alt n yetmez bize. E er flu çizmelerimden birisini alt nla doldurursan istedi ini yapar, buradan çekilip gideriz. fieytan biraz düflündükten sonra: Üzerimde o kadar çok alt n yok, dedi. Bana izin verin, gidip getireyim. fieytan oradan uzaklafl nca asker aya ndaki çizmelerden birini ç kard. Köylünün b ça n ald. Çizmenin taban n yanlamas na kesip çizmenin alt - n boflaltt. Olup bitenlere hayretle bakan köylü ona neler yapt n sordu. fieytana bir oyun oynayaca m, dedi. fiu çizmenin dibi olmad için ne kadar alt n tafl rsa tafl s n dolduramayacak. Biz, dur diyene kadar alt n getirecek buraya. Köylü bu aç kgöz adama be eniyle bakt. flte karfl s nda gerçek anlamda fleytana pabucunu ters giydiren bir adam vard. Onunla arkadafl olmakla iyi etmiflti do rusu. Biraz sonra fleytan elinde bir torba dolusu alt nla geldi. Asker, taban sökülmüfl çizmeyi hafifçe kald r p yeri oturttu. Sonra fleytana: Boflalt bakal m, dedi. Ama görünüfle göre bu torba doldurmayacak çizmeyi. fieytan torbay boflaltt. Alt nlar çizmeden yere döküldü ü için çizme dolmad. O zaman asker sert bir sesle: Hemen git birkaç torba daha getir, dedi fleytana. Baksana koskoca çizme bu. Kolay kolay dolar m? fieytan bir saat sonra bir torba alt n daha getirdi. Asker ona: 60 61
Bu torba di erlerinden daha büyük ama bunun da çizmeyi dolduraca n sanm yorum, dedi. Alt nlar çizmenin içinden afla ya, yere flak r flak r döküldü. fieytan çizmenin dolmad n görünce yüzünü ekflitti. Askere: Amma da kal n bald rlar n varm fl, dedi. Herkesi kendin gibi keçi bacakl m sand n, diye ona yan t verdi asker. Haydi git, biraz daha getir de çizmeyi hiç de ilse yar yar ya doldur. Asker bunlar söylerken köylüye kurnazca göz k rpt. Köylü için için güldü. fieytan gidip bir torba daha getirdi. Bu, hepsinden büyüktü. A z na kadar alt nla doluydu. Torbay çizmeye boflalt rken güneflin ilk fl klar çevreye yay lmaya bafllad. O zaman fleytan ac ac hayk rd. Anîden ortadan kayboldu. Böylelikle mezarda yatan zengin çiftçi, yapt küçücük bir iyilik sayesinde fleytandan kurtulmufl oldu. Köylü, fleytan n getirdi i alt nlar askerle paylaflmak istedi. Ama asker bunu kabul etmedi. Ona: Yok arkadafl, dedi. Önce alt nlar ikiye ay raca z. Benim pay ma ne düflerse onu fakirlere da - taca z. Geriye kalan para ile ikimiz flu köyde iki kardefl gibi bolluk içinde geçinip gidece iz. _ 62 63
fi fiedek C N Oduncu ile o lu yaln z yafl yorlard. Adam, her gün sabahtan gece yar lar na kadar çal fl rd. Bütün amac biraz para toplamak, o lunu okula göndermekti. Sonunda yeteri kadar para biriktirince o lunu karfl s na ald : Sen benim tek yak n ms n, dedi. Y llarca gece gündüz çal flarak biriktirdi im paray senin okuyup adam olman için harcayaca m. E er iyi okur, bir meslek sahibi olursan ne âlâ. O zaman ben ihtiyarlay p elim tutmaz olunca bana yard m edersin. Ama okuyup adam olmazsan bu da senin bilece- in ifl. Bu konuflmadan sonra çocuk kente giderek okumaya bafllad. Derslerine çok çal flt. Ard ard na birkaç okulu bitirdi. Ama her fleyi ö renemeden para tükendi. Kentte daha fazla kalmas olanaks zd. Onun için ister istemez evine döndü. Bunlar ö renince babas n n can sak ld. O luna gerçe i söyledi: 64 65
Sana bir kurufl bile veremem o lum, dedi. Hem bu pahal l kta günlük ekme imizi ç karmak bile çok zor. Bunu böyle bilesin. Hiç kayg lanma babac m, diye yan t verdi çocuk. nflallah gün gelecek ben de paraya, üne kavuflaca m. Sana hiç yokluk çektirmeyece im. Bu konuflmadan sonra babas baltay ald. Odun kesmek için evden ç karken çocuk ona seslendi: Ben de seninle gelip yard m edeyim baba. Sen okumufl yazm fl adams n, odun kesmekten anlamazs n, diye yan t verdi babas. Ormandaki ifller sana zor gelir, yapamazs n. Merak etme babac m, diye yan t verdi çocuk. Ben de odun keser sana yard m ederim. Ama baltam z bir tane, dedi adam. kinci bir baltam z yok ki! kinci bir balta almak için param z da yok. O hâlde komflununkini ödünç al n, diye önerdi çocuk. Ben para kazan nca kendisine yeni bir balta al p veririz. Baba ister istemez komfluya gitti. Onun baltas n ödünç ald. Sonra ikisi birlikte ormana gittiler. Ö leye kadar çal flt lar. Çocuk nefle içinde, durmadan çal flt. Babas na yard m etti. Günefl tam üzerlerine geldi inde oduncu: Dinlenelim, ö le ekme imizi yiyelim, dedi. Sonra yine çal fl r z. Çocuk eline bir dilim ekmek ald. Babas na: Sen burada otur. Ben biraz dolaflaca m, dedi. Kufl yuvas bulursam birkaç yumurta al r m. Akflama yeriz. fl yapmak dururken dolaflmak da neyin nesi, diye k zg n k zg n söylendi oduncu. Sen ormanda dolaflarak gücünü harcayaca na odun kessen daha iyi de il mi? Çocuk babas söylenirken yürüdü. Orman n içlerine gitti. Gördü ü a açlar incelemeye, kufl yuvas aramaya bafllad. Bu arada çok büyük bir mefle a ac gördü. Yan na yaklafl p bakt. Mefle öyle büyüktü ki gövdesini befl kifli el ele tutuflarak dolansa saramazd. Boyu ise çok yüksekti. Dallar gökyüzüne do ru uzan yordu. Çocuk kendi kendine: Çok eski bir mefle a ac, dedi. Bunda epeyce kufl yuvas olmal. Ararsam bulurum herhâlde. 66 67
Bu s rada uzaktan bir ses duydu. Dikkatle dinledi. Derinden, çok derinden bir ses geliyordu: Beni d flar ç kar! Ç kar beni d flar! Delikanl her yan na bakt. Sesin nereden geldi- ini anlamaya çal flt. Ama görünürde kimseler yoktu. Ses bir kez daha duyuldu. O zaman çocuk sesin yerin alt ndan geldi ini anlad. O yana dönüp yüksek sesle sordu: Neredesin? Nerede oldu unu söyle bana. Afla da, mefle a ac n n kökleri aras nday m, diye yan t verdi ses. Beni d flar ç kar! Ç kar beni d - flar! Çocuk hemen a ac n dibine diz çöktü. Topra eflelemeye, kökleri ortaya ç karmaya çabalad. Epeyce u raflt ktan sonra kazd yerde, köklerin aras nda bir flifle gördü. Onu al p ç kard. Ifl a tutup bakt. fiiflenin içinde küçücük, kurba a gibi bir karart afla yukar z pl yor, Beni d flar ç kar! Ç kar beni d - flar! diye ba r p duruyordu. yi kalpli çocuk kendine bir kötülük gelebilece ini düflünmeden fliflenin a z ndaki mantar ç kard. fiiflenin içindeki o küçücük yarat k d flar ya f rlad. H zla büyümeye bafllad. Büyüdü Büyüdü Büyüdü Sonunda boyu a ac n boyuna yak n, kocaman, korkunç bir cin belirdi. Cin korkunç bir sesle: Teflekkür ederim delikanl, dedi. Beni bu flifleden kurtard n. Karfl l nda ödülün ne olacak biliyor musun? Hiç düflünmedim, diye yan t verdi çocuk. Ben sadece iyilik olsun diye ç kard m seni. Ödül falan düflünmedim hiç. Ben söyleyeyim sana ödülünü, dedi cin. fiimdi senin boynunu k raca m. Çocuk bu sözleri duyunca cine çok k zd. Çok da korktu: Sen çok kötü kalplisin, dedi. Bunu yapaca n bilseydim, seni kurtarmazd m o flifleden. Bu sözler v z gelir bana, dedi cin. Ben vaktiyle cezaland r l p bu flifleye kapat ld m. Eh, iflte sen geldin beni kurtard n. Ben kötülük yapmadan duramam. Senin belini k raca m. Ben kudretli, görkemli cin Merkurius um. Beni kurtaran n boynunu k rar m, belini k rar m. 68 69
Dur bakal m, dedi çocuk. Önce bir fleyi kan tlaman gerekiyor. Evet, anîden ç kt n karfl ma. Ama senin bu flifleden ç kt na inanm yorum ben. Bu koskoca gövdenin flu küçücük flifleye girece ini sanm - yorum. Mademki bu kadar güçlüsün, göster bakal m gücünü. fiu flifleye girecek kadar küçül de göster becerini. Cin bir kahkaha att : Aptal o lan, dedi. Benim gibi bir cin için bundan daha basit bir ifl olur mu! S k tut flifleyi flimdi onun içine girece im. Aptal cin bunlar söyler söylemez küçülmeye bafllad. Küçüldü Küçüldü Sonunda flifleye girdi. Ayn anda delikanl mantar fliflenin a z na kapat p bast rd. fiifleyi ald yere, meflenin kökleri aras na b rakt. Böylece akl ile cini yeniden fliflesine kapatm fl oldu. Durumu gören cin, çocu a yalvarmaya bafllad : Ne olursun ç kar beni d flar, yalvar r m ç kar beni d flar, dedi. Bir kez olur o, diye yan t verdi çocuk. Ben sana iyilik yap p d flar ç karay m, sen de benim boynumu k r. Beni kurtar rsan sana çok fleyler veririm, diye yeniden yalvarmaya bafllad cin. Sana inanm yorum, dedi çocuk. Beni aldat rs n yine. Sana öyle fleyler veririm ki k sa sürede zengin olur rahat edersin. Ya beni yine aldat rsan? Ah çocuk, k smetini aya nla tepiyorsun. Gel bana güven. Aç flu mantar bak sana neler verece im. Delikanl bir süre düflündü. Sonra Ne olursa olsun. diyerek mantar ç kard. Cin büyüdü Büyüdü Bir dev kadar iri oldu. Koynundan ç kard bir bez parças n çocu a uzatt. Çocuk bezi al p bakt. Bu, daha çok bir yak - ya benziyordu. Cin ona: Bunun bir ucunu hangi yaraya sürersen sür oras hemen iyi olur, dedi. ster a aç, ister hayvan, ister insana sür. Ayn baflar l sonucu al rs n. Di er ucunu da hangi madene sürersen sür, oras gümüfl olur. Demire de sürsen, çeli e de sürsen gümüfl olur. 70 71
Hele bir deneyelim, dedi çocuk. Bir a aca yanaflt. Baltas yla vurarak kocaman bir yar k açt. Sonra elindeki bezin bir ucunu bu bölüme sürdü. Oras hemen kabukland. A aç eski durumuna geldi. Mükemmel, dedi çocuk. Sana teflekkür ederim ey yüce cin. Ben de sana teflekkür ederim, diyen cin oradan ayr ld. Çocuk nefle içinde babas n n yan na döndü. Adam o lunun gecikmesine çok k zm flt. Bunca zaman aylak aylak dolaflaca na flurada kalsayd dünyan n odununu keserdi. Bunlar söyleyip o luna ç k flt. O lu ise ona hiç ald rmad. Babas na: Merak etme babac m, dedi. Ben her fleyi düzeltece im. Göreceksin k sa zamanda zengin olaca z. Ormanda gezmekle hiçbir kayb m z olmad, kazanc m z oldu. Bak flimdi beni izle. Oduncu o luna tuhaf tuhaf bakt. Belki de cin çarpt onun için böyle saçma sapan konufluyor, diye düflündü. Çocuk baltay ald. Bir a ac n yan na gitti. Bezi baltan n a z na sürünce demir gümüfl oldu. A aca ilk vuruflta e ildi. Çocuk babas na: Ne kadar kötü bir balta bu, dedi. Hemen e iliverdi. Babas ac ile hayk rd : Ne yapt n be çocuk! fiimdi bu baltan n paras - n ödememiz gerekiyor. Nereden bulaca z paray. Çal flmandan sa lad n kâr bu oldu demek ki! Üzülme babac m, dedi çocuk. Baltan n paras n ben ödeyece im. Hadi oradan budala, diye ba rd oduncu. Ne ile ödeyeceksin! Hangi parayla! Daha balta tutmay beceremiyorsun. Ne ile para kazanacak da bu baltan n paras n ödeyeceksin ha! Haydi gidelim baba, diye sakin, kendine güvenen bir sesle konufltu çocuk. Haydi birlikte gidelim. Paray nas l bulaca m gösterece im sana. Oduncu ister istemez çocu un önerisine uydu. Birlikte eve döndüler. Oraya var nca adam, o luna: 72 73
Hemen flu kötü baltay al, kasabaya götür sat bakal m, dedi. Kaç para verirlerse hemen sat. Üstünü de ne yap p edip denklefltirir komfluya yeni bir balta al r z. Çocuk e rilen baltay al p kasabaya vard. Bir kuyumcunun dükkân na girdi. Baltay adama gösterdi. Adam gözlüklerini tak p gümüfl baltaya inceden inceye bakt. Sonra onu bir terazide tartt. Bunca y ll k kuyumcuyum, gümüflten yap lm fl bir balta görmedim, dedi. Hem de en iyi ayar gümüflten. Çocuk: Ne kadar ediyor, dedi. Dört yüz alt n. Ama bende bu kadar para yok. Ne kadar var elinizde, diye sordu. ki yüz alt n, diye yan t verdi kuyumcu. Peki amca, dedi çocuk. O iki yüzü bana verin. Geriye ne kal r? ki yüz. Bunun ellisini sildim borcunuzdan. Bana yüz elli alt n borçlusunuz. Tamam m, anlaflt k m? Tamam tamam, dedi kuyumcu. Çocukla el s k flt. Alt nlar sayd. En az ndan iki yüz alt n kârl yd. Çünkü o a rl kta gümüfl en az ndan alt yüz alt n ederdi. Çocuk bunu anlad. Ama anlamazdan geldi. Alt nlar al p do ruca eve döndü. Babas na: Baba para buldum, dedi. Git bakal m komfluya sor. Balta için ne istiyor? Sormama gerek yok, dedi oduncu. Yeni bir balta çeyrek alt na al nabilir. Çocuk cebinden bir alt n ç kard. Babas na uzatt : Al flunu, ver komfluya, dedi. Kusura bakmas n. Bununla dört balta alabilir kendine. Adam, çocu un elindeki alt na flaflk n flaflk n bakt. Hele çocuk cebinden di er alt nlar da ç kar p ortaya koyunca flaflk nl daha da artt. Çocu- una: Bu ne o ul, diye sordu. Bunlar da nereden buldun? O zaman çocuk ormanda olup bitenleri bir bir anlatt. Adam, o lunun cini yeniden flifleye sokmak için yapt kurnazl çok be endi. Kendi kendine Ne de olsa okumufl adam n hâli baflka. diye düflündü. O günden sonra çok rahat, çok zengin ve mutlu bir yaflam sürdüler. 74 75
Çocuk bir süre daha okumak, eksik kalan e itimini tamamlamak için kente gitti. Orada birkaç y l daha okudu. Sonunda hekim diplomas n ald. Elindeki sihirli yak y kullanarak k sa sürede o ülkenin en ünlü doktoru oldu. Herkesin hay r duas n kazand. Tabi bol bol da para kazand. Yak n n di er ucunu bir madene sürüp o madenî gümüfl yapmaya pek gerek kalmad. _ 76 77