Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 1 Getting you there. Dış Ekonomik Riskler TÜSİAD - 28 Yılında Muhtemel Risk Alanları ve Kurumsal Risk Yönetimi, 21 Şubat 28
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 2 Sunum Planı Temel Sorular ve Saptamalar Global Görünüm Kredi Kanalları
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 3 Temel Sorular ve Saptamalar... ABD ve Dünya ekonomisini ufukta bekleyen resesyon mu, yoksa döngü ortası yavaşlama mı? Ya da ABD resesyona girerken, Dünya büyümesi ölçülü bir yavaşlama ile kurtarabilir mi? IMF nin Dünya Ekonomik Görünümü raporunda, ABD dışındaki bölgeler ve genel olarak küresel ekonomi için sınırlı bir yavaşlama, ABD için ise, bir resesyondan çok, trend altı büyüme öngörülmüştü. Bunu baz senaryo olarak korumak mantıklı mı??? ABD de bir çok veri resesyon dönemlerindeki seyirle uyumlu bir gelişme gösterirken, bazı veriler kafa karıştırabilmektedir. Bu görünüm zaman zaman finans piyasalarından gelen haberler ve kredi koşullarının sıkılaşabileceğini gösteren sinyaller ile çelişmektedir. Ancak, artık resesyona daha fazla ağırlık verilmeye başlandığı açıktır. Türkiye açısından en kritik gelişme ise, ihracatın ağırlıklı kısmının yapıldığı Euro Bölgesi nde yavaşlamanın beklenenden daha güçlü olabileceğine işaret eden veriler olmaktadır. İhracatın mevcut görünümü güçlüdür. Ancak, orta vadede ihracat hızında bir yavaşlama olması ihtimali artmıştır. Ayrıca, iç talepte seçim sonrasında görülen sınırlı toparlanmanın büyümeye belirgin destek vermesi zor gözükmektedir. Daha da ötesi, yurtdışında bankalardan gelmeye devam eden zarar açıklamaları sonrasında yerli bankaların finansman imkanları eskisi gibi olmayabilir ve bu da içeride kredi büyümesi konusunda sıkıntı doğurabilir.
Global Görünüm Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 4
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 5 ABD Ekonomisi Resesyona Girerse... - ABD ekonomisi resesyonlarının ve yavaşlama dönemlerinin diğer ekonomileri, ABD nin dünyanın geri kalan ülkeleriyle olan ticaret bağlantıları ve finansal piyasaların birbiriyle bağlantısı kanalları üzerinden etkilediği saptanabilmektedir. - ABD ekonomisi ancak ve ancak bir resesyona girerse diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere birbirinden farklı boyutlarda olmak üzere olumsuz bir yansıma görülecektir. ABD de Yavaşlama Dönemleri ve Küresel Büyüme Resesyonlar (R) Yavaşlamalar (Y) 1974-75 198 1982 1991 21 1986 1995 Ort. (R) Ort. (Y) GSYİH Büyümesindeki Değişim (Bölgelerin Medyanları) Amerika -6.1-3.4-4.5-2.1-2.9 -.7-1.5-3.8-1.1 Diğ. Sanayileşmiş Ülkeler -5.4-1.5.4-1.3-2. -.1 -.3-2. -.1 L. Amerika -3.2 -.8-3.9 1.1-1.8 1.9 _ -1.7.9 O.Doğu ve K. Afrika 1.2-1. -3.3.8 -.7 -.2.7 -.6.3 Gelişmekte olan Asya -3.5 -.3-1.5 -.1-1.1.9.3-1.3.6 Aşağı-Sahra Afrika -.5 _ 1. _.6 -.6 1.9.2.7 Gelişmekte olan Avrupa ve BDT Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü......... -6.9 -.3... 3.8-3.6 3.8
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 6 Finansal Bağlantıların Önemi Artıyor... - Finansal bağlantıların iki boyutundan söz edilebilir; 1) Portföy kanalı, 2) Kredi kanalı -Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin dış varlıklarının milli gelirlerine oranla hızla yükselmesi, finansal bağlantıların varlık fiyatları arasındaki korelasyonu yükselterek global salgınlar için önemli bir kaynak oluşturmaya başladığını göstermektedir. - ABD ile diğer ülkeler arasında finansal göstergelerin korelasyonu yüksek, büyüme korelasyonu ise göreceli olarak düşüktür. Ayrıca, bir ülkenin borsasının ve büyüme döngüsünün ABD borsası ve büyüme döngüsü ile korelasyonu arasında pozitif doğrusal bir ilişki olduğu düşünülmektedir. ABD Piyasalarıyla Ortalama Korelasyon (1994-26) ABD Büyümesi ve Borsalarıyla Ortalama Korelasyon (1994-26)
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 7 Küresel Büyüme (IMF Tahminleri) 1 8 (T) 6 4 2 1996Ç1 1998Ç1 2Ç1 22Ç1 24Ç1 26Ç1 28Ç1 Düny a Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler (*) IMF Ocak ayında yaptığı son güncellemede, 28 büyüme tahminlerini Dünya için % 4.1 e, gelişmiş ülkeler için % 1.8 e ve gelişmekte olan ülkeler için % 6.9 a indirmiştir.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 8 OECD Bileşik Öncü Göstergesi (6 Aylık Değ.Yıllıklandırılmış) 1 8 6 4 2-2 -4-6 1. 1. 7.1 4.2 1.3 1.3 7.4 4.5 1.6 1.6 7.7 OECD + 6 Ülke OECD (*) OECD üyesi olmayan Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Rusya ve G. Afrika Kaynak: OECD, Fortis Ekonomik Araştırmalar ve Strateji
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 9 Gelişmiş Ülkelerde Ekonomik Aktivite Görünümü ABD, Euro Bölgesi ve Japonya PMI Endeksleri 65 6 55 5 45 4 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 ABD Japonya Euro Bölgesi
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 1 Tahvil Piyasası Çok Önce Resesyon Sinyali Vermişti... Getiri Eğrisi: Resesyonların Öncü Göstergesi? 5. 4. 3. 2. 1.. -1. Oca.82 Oca.85 Oca.88 Oca.91 Oca.94 Oca.97 Oca. Oca.3 Oca.6 (*) Resesyonları öncülemek için geliştirilen bir çok model, uzun vadeli faizlerle kısa vadeli faizler arasındaki farkın negatife dönmesi ve bir süre o bölgede seyretmesini takip eden dönemde ekonomik aktivitenin daralacağı sinyali olarak görmektedir. Grafikte ABD 1 yıl vadeli tahvilleriyle 3 ay vadeli Hazine bonolarının getiri farkının seyri izlenmektedir.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 11 ABD de Aktivite Hızlı Yavaşlıyor.. ABD Arz Yönetimi Enstitüsü (ISM) PMI Endeksi (*) 7 65 > 5 Genişleme 6 55 5 45 4 < 5 Daralma 35 7.97 7.98 7.99 7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 İmalat Sanayi İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) (*) PMI (Satınalma Yöneticileri Endeksi) reel kesim yöneticileri arasında yapılan beklenti anketine verilen cevaplardan derlenir ve ekonomik aktivitenin yakın gelecekteki gelişimini öncüler. Endeks için 5 nin üzerindeki değerler büyümeye, altındaki değerler ise daralmaya işaret eder.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 12 Tarım Dışı İstihdam Alarm Veriyor... ABD'de Tarım Dışı İstihdam (bin kişi, mevsimsel düz. aylık) 6 5 4 3 2 1-1 -2-3 -4 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1.9 1.92 1.94 1.96 1.98 1. 1.2 1.4 1.6 1.8 resesyon Tarım Dışı İstihdam fed faiz 12 aylık ort.
ABD de İşsizlik Oranı (%) 9. 8. 7. 6. 5. 4. 3. 1.9 1.92 1.94 1.96 1.98 1. 1.2 1.4 1.6 1.8 Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 13
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 14 ABD de Tüketim Malı İthalatı (Yıllık Değişim) 3% 2% 1% % -1% Oca.91 Oca.93 Oca.95 Oca.97 Oca.99 Oca.1 Oca.3 Oca.5 Oca.7
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 15 ABD de Perakende Satışlar (Yıllık Değişim) 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% Oca.99 Oca. Oca.1 Oca.2 Oca.3 Oca.4 Oca.5 Oca.6 Oca.7 Oca.8 Perakende Satışlar Motorlu Taşıtlar ve Parçaları Hariç
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 16 Dış Riskler ve Senaryo Yaklaşımına Bir Örnek... ABD kredi piyasalarındaki sorunların finansal piyasalara ve reel ekonomiye yansımalarına ilişkin artan endişeler nedeniyle küresel ekonomideki belirsizlikler sürmektedir. Merkez Bankası, orta vadeli enflasyon ve para politikası görünümünü oluştururken, gelişmiş ülkelerin iktisadi faaliyetindeki yavaşlamanın yumuşak bir şekilde gerçekleştiği ve bu çerçevede ülkemiz piyasalarının önemli bir portföy şokuna maruz kalmadığı bir senaryoyu temel almıştır. Ancak küresel ekonomide sert bir yavaşlama olma riski de göz ardı edilmemelidir. Böylesi bir senaryonun gerçekleşme olasılığı portföy hareketleri ve döviz kuru kanalıyla kısa vadeli enflasyon üzerinde yukarı yönlü bir risk anlamına gelse de kredi genişlemesinin ve dış talebin yavaşlaması yoluyla orta vadeli enflasyona ilişkin aşağı yönlü bir risk oluşturmaktadır. (Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti, 17 Ocak 28)
Kredi Kanalları Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 17
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 18 Banka Bilançolarında Yurtdışı Kaynak Payı ve ABD de Kredi Standartları 17% 15% 13% 11% 9% 7% 5% Nis.96 Nis.98 Nis. Nis.2 Nis.4 Nis.6-4 -2 2 4 6 8 Bankalarda y urtdışı kay nak oranı (1 y ıl gecikmeli) (**) ABD'de kredi koşulları (ikinci eks.) (***) (**) TCMB'nin yayınladığı mevduat bankaları bilançosunda, yurtdışı banka ve fonlardan kullanılan kredilerin, toplam mevduata oranı (***) ABD'de büyük şirketler için kredi standartlarının önceki döneme göre daha sıkılaştığını belirten finans kurumlarının oranı.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 19 Uzun Vadeli Kredi Kullanımı ve ABD de Kredi Standartları 8 7 6 5 4 3 2 1 Nis.98 Nis. Nis.2 Nis.4 Nis.6-4 -2 2 4 6 8 Banka v e şirketlerin y urtdışı kredi kullanımları (2 y ıl gecik.) (*) ABD'de kredi koşulları (ikinci eks.) (***) (*) Ödemeler dengesinde bankaların ve şirketlerin kullandığı uzun vadeli kredilerin 6 aylık ortalama kullanım tutarının yıllıklandırılmış değeri olarak hesaplanmıştır. Milli hasılaya oran olarak grafikte yer almaktadır. (***) ABD'de büyük şirketler için kredi standartlarının önceki döneme göre daha sıkılaştığını belirten finans kurumlarının oranı.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 2 Finansman Eğilimleri Özel Sektör Net Dış Kredi Kullanımı Bankalar Net Dış Kredi Kullanımı 3, 25, 2, 15, 1, 5, 15, 1, 5, -5, -1, 1-3 1-4 1-5 1-6 1-7 1-3 1-4 1-5 1-6 1-7 Kısa Vadeli Uzun Vadeli Kısa Vadeli Uzun Vadeli 6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2, -3, Finansmanın Yapısı 98 99 1 2 3 4 5 6 7 Uzun v adeli sermay e + doğrudan y abancı yatırım Kısa v adeli sermay e + portf öy Sıcak Para 18, 13,5 9, 4,5-4,5-9, -13,5-18, 12-12-1 12-2 12-3 12-4 12-5 12-6 12-7 Yabancı Kay naklı Yerleşik Kay naklı
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 21 YTL Cinsi Uluslararası Tahvil İhraç ve İtfaları (Mn YTL) 6, 5, 4, 3, 2, 1, 1Ç5 3Ç5 1Ç6 3Ç6 1Ç7 3Ç7 1Ç8 3Ç8 1Ç9 3Ç9 2, 15, 1, 5, Y eni İhraç İtf a Stok (ikinci eksen)
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 22 Doğrudan Yabancı Yatırım Eğilimi DYY Girişleri (6 Aylık Kümülatif, mn US$) 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5, 1.5 7.5 1.6 7.6 1.7 7.7 1.8 Özelleştirme Hariç DY Y Toplam DY Y Not: DealWatch verileri baz alınarak oluşturduğumuz DYY rakamları, alıcının yurtdışı yerleşik olduğu anlaşmaların tümünü anlaşmanın yapıldığı tarih itibariyle yansıtmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bir anlaşmanın DealWatch veritabanına yansıması için nakit transferinin gerçekleşmiş olmasının gerekmediğidir. Kaynak: DealWatch, Fortis Araştırma hesaplamaları
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 23 Sonuç Olarak... ABD ekonomisi ancak ve ancak bir resesyona girdiyse diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere birbirinden farklı boyutlarda olmak üzere olumsuz bir yansıma görülecektir. Son dönemde gelen veriler, ABD ekonomisinde sert bir yavaşlama ile resesyon arasında bir görünüm ortaya koymaktadır. Ancak, bu belirsizliğin devam etmesi bile tek başına, kredi kanallarından ekonomi üzerinde olumsuz etki görülmesine yol açabilir. Yurtdışında bu tür kredi daralması yaşanan dönemlerde, Türkiye nin yurtdışından kullandığı uzun vadeli kredilerde etkinin çok kısa vadede yaşanmadığı ancak zamana yayıldığı ve uzun soluklu olduğu görülmektedir. Yurtdışından uzun vadeli kredi imkanlarının daralmasının sadece şirketlerin doğrudan finansman bulması dışında, bankaların finansman koşullarının zorlaşması ile yurtiçi kredi piyasasına da yansımaları olacaktır. Bu da, Türkiye de yayınlanan Banka Kredileri Eğilim Anketi nin 27 son çeyrek sonuçlarından görülen, kredi koşullarında halihazırda başlayan sıkılaşmanın, tersine dönmesinin çok kolay olmadığını düşündürmektedir. Özellikle işletmelere verilen kredilerin standartlarının, ekonomiye ve şirketlere yönelik artan belirsizliklerle önümüzdeki dönemde sıkılaştırılması beklenmektedir. Tüketici kredileri tarafında görünüm daha olumlu olmakla birlikte burada da konut kredilerinin standartlarının, önemli bir piyasa dalgalanmasının yaşandığı 26 nın ikinci çeyreğinden bu yana ilk defa sıkılaştırılacağı söylenmektedir.
Ekonomik Araştırmalar ve Strateji Şubat 28 24 Getting you there. Teşekkürler...