Dr. Deniz Defne KIRLI AYDEMİR Milletlerarası Usul Hukukunda İHTİYATİ TEDBİRLER (Brüksel I Tüzüğü, UNIDROIT İlkeleri ve Türk Yargılama Hukuku Çerçevesinde)
İÇİNDEKİLER SUNUŞ...VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... XI KISALTMALAR...XXIX GİRİŞ...1 I. KONUNUN ÖNEMİ VE SORUNUN ORTAYA KOYULMASI...1 II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI...3 III. TERMİNOLOJİ...4 IV. ARAŞTIRMA PLANI...6 Birinci Bölüm MİLLETLERARASI Düzenlemelerde ihtiyati tedbirler 1. İHTİYATİ TEDBİRLERİN MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDAKİ YERİ VE ÖNEMİ...9 I. İhtiyati Tedbir Kavramına Genel Bakış...9 A. Genel Kavram ve Terminoloji...9 B. Geçici ve Koruyucu Tedbirlerin Amacı ve Fonksiyonları...18
XII II. Milletlerarası Usul Hukukunda Geçici Ve Koruyucu Tedbirlere İlişkin Temel Prensiplerin Geliştirilmesinin Nedenleri... 22 A. Genel Olarak... 22 B. Ulusal Mahkemelerce Verilen Tedbir Kararlarının Mümkün Olduğu Ölçüde Uyumlu Hale Getirilmesi Amacı... 23 III. Medenî Usul Hukuklarının Uyumlaştırılması Çalışmaları İle Geçici Ve Koruyucu Tedbirler... 26 A. Genel Olarak... 26 B. Avrupa Birliği Hukuku Alanındaki Uyumlaştırma Çalışmaları İle Geçici Ve Koruyucu Tedbirler... 30 1. Hukukî ve Ticarî Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin 1968 Brüksel Konvansiyonu...31 2. The Storme Raporu... 34 3. Hukukî ve Ticarî Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ile Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin 44/2001 No lu Avrupa Birliği Konsey Tüzüğü (Brüksel I Tüzüğü)... 36 4. Brüksel IIa Tüzüğü...37 5. Heidelberg Projesi... 38 C. Milletlerarası Usul Hukuku Alanındaki Uyumlaştırma Çalışmaları İle Geçici Ve Koruyucu Tedbirler...39 1. Amerikan Hukuk Enstitüsü (ALI) ile Özel Hukukun Birleştirilmesi Hakkında Uluslararası Enstitüsü (UNIDROIT) nün Uluslararası Medenî Yargılama İlke ve Kuralları... 40 2. Uluslararası Hukuk Derneği (ILA) nin Helsinki Prensipleri...42
XIII 3. Hukukî ve Ticarî Konularda Yabancı Mahkeme Kararları ile Milletlerarası Yetkiye İlişkin La Haye Sözleşmesi Öntasarısı... 44 4. Ticaretle Bağlantılı Fikrî Mülkiyet Hakları Antlaşması (TRIPs)... 46 2. BRÜKSEL I TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİRLER... 48 I. Brüksel I Tüzüğü nün Amacı, Konusu Ve Kapsamı... 48 II. Brüksel I Tüzüğü nün Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirler... 49 A. Genel Olarak... 49 B. Geçici Ve Koruyucu Tedbirlerin Brüksel I Tüzüğü ndeki Hukukî Dayanağı...52 C. Brüksel I Tüzüğü nün Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararları Açısından Uygulanma Şartları...55 1. Genel Olarak...55 2. Davalının İkametgâhı Şartı...55 3. Tedbirin Talep Edildiği Zamana İlişkin Şartlar...55 4. Coğrafi Alan Sınırlandırması... 56 5. Konu İle İlgili Sınırlandırmalar...58 D. Brüksel I Tüzüğü nün Geçici Ve Koruyucu Tedbiri Düzenleyen 31. Maddesi Kapsamında Tedbir Kavramı...62 1. Ulusal Hukuklarca Alınan Geçici Tedbir Kararlarının Çeşitliliği Meselesinin Değerlendirilmesi...65 2. Avrupa Adalet Divanı Kararları Işığında Geçici ve Koruyucu Tedbirler, Konuya İlişkin Genel Tartışmalar ve Değerlendirmeler... 77 a. Genel Olarak... 77 b. Adalet Divanı Kararları... 80 aa. Reichert v. Dresdner Bank II Kararı... 80 bb. Van Uden Maritime v. Deco-Line Kararı... 84 cc. Mietz v. Intership Yachting Sneek BV Kararı... 88
XIV 3. 31. Madde Kapsamında Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Şartları... 90 a. Tedbir Kararlarının Geçiciliği...91 b. İvedilik Hali...93 c. Tedbir Kararlarının Bölgeselliği... 96 d. Gerçek Bağlantı İlkesi...98 III. Genel Değerlendirme... 102 3. ULUSLARARASI MEDENÎ YARGILAMA İLKELERİ (ALI/UNIDROIT İLKELERİ) İLE DİĞER DÜZENLEME VE İLKELER KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİRLER... 106 I. ALI/UNIDROIT İlke Ve Kuralları nın Konusu Ve Kapsamı... 106 A. ALI/UNIDROIT İlke Ve Kuralları Çerçevesinde Geçici ve Koruyucu Tedbirlerin Düzenlenişi Ve Tedbir Kavramı... 108 B. Tedbir Kararları İle İlgili Diğer Hususlar...111 1. Taraf Yokluğunda Alınan Tedbir Kararlarının Etkisi.111 2. Teminat ve Haksız Tedbir Kararı...114 3. Tedbir Kararının Devamı, Değiştirilmesi ve Kaldırılması... 115 II. Helsinki Prensipleri Çerçevesinde Geçici Ve Koruyucu Tedbirlerin Düzenlenişi... 115 A. Genel Olarak... 115 B. Helsinki Prensipleri Çerçevesinde Tedbir Kavramı...117 1. Geçici ve Koruyucu Tedbir Türleri...117 2. Tedbirin Uygulanma Alanı ve Şartları... 120 a. Zaman Açısından... 120 b. Coğrafi Alan Açısından... 120 3. Tedbir Kararları İle İlgili Diğer Hususlar... 121 a. Taraf Yokluğunda Alınan Tedbir Kararları... 121 b. Teminat ve Haksız Tedbir Kararları... 122
XV c. Tedbir Kararlarının Değiştirilmesi ve Kaldırılması... 123 III. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirler... 123 A. Genel Olarak... 123 B. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı nın Geçici Ve Koruyucu Tedbir Düzenlemesi... 125 1. Tedbir Türleri... 125 a. Öntasarı nın 13/A ve 23/A Maddeleri Uyarınca Tedbir Kavramı... 125 b. Öntasarı nın 13/B Maddesi Uyarınca Tedbir Kavramı... 125 2. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Tedbir Kararlarının Uygulama Alanı... 126 IV. Genel Değerlendirme... 127 İkinci Bölüm MİLLETLERARASI DÜZENLEMELERDE GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARINDA MİLLETLERARASI YETKİ 4. BRÜKSEL I TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARINDA MİLLETLERARASI YETKİ... 133 I. Brüksel I Tüzüğü Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki Konusu... 133 A. Genel Olarak... 133 B. Brüksel I Tüzüğü nün Yetki Konusuna İlişkin Genel Düzenlemesi Ve Milletlerarası Yetki... 137 1. Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararlarında Esas Yetkili Mahkeme... 139
XVI 2. Tedbir Kararının, Yargılamanın Devam Ettiği Mahkeme Dışında Tüzüğün 2. Maddesi Uyarınca Başka Bir Yetkili Mahkeme Tarafından Alınması... 142 3. Esas Yargılama Başlamadan Önce Alınacak Tedbir Kararlarında Yetki... 143 4. Tahkim Yargılaması ve Tedbir Kararlarında Yetki... 144 II. Brüksel I Tüzüğü Hükümleri Gereği Esas Yetkili Mahkeme Dışında Başka Bir Üye Ülke Mahkemesince Alınacak Olan Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarında Milletlerarası Yetki... 146 A. Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararı Alacak Başka Bir Ülke Mahkemesinin Yargılama Yetkisinin Hukukî Niteliği... 146 B. Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Yetkinin Hukukî Dayanağına İlişkin Tartışmalar... 149 1. Tüzüğün Geçici ve Koruyucu Tedbirde Yetki Konusunu Düzenleyen 31. Maddesinin Bağımsız Bir Yetki Kuralı Getirmesi... 149 2. Tüzüğün Geçici ve Koruyucu Tedbirde Yetki Konusunu Düzenleyen 31. Maddesinin Ulusal Hukuklara Bağlı Bir Yetki Kuralı Getirmesi... 151 C. Başka Bir Üye Ülke Mahkemesinin Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarında Milletlerarası Yetkisinin Şartları... 153 1. Geçici ve Koruyucu Tedbirde Başka Bir Ülke Mahkemesine Yetki Veren 31. Maddenin Uygulanabilirliğinin Tüzüğün Uygulanabilirliğine Bağlı Olması... 153 a. Konu Açısından Uygulanabilirlik... 153 b. Kişi Açısından Uygulanabilirlik... 154 2. Esas Hakkında Yetkili Bir Mahkemenin Varlığı... 157 3. Tedbir Kararı Alacak Olan Mahkeme ile Tedbir Konusu Arasındaki Gerçek Bağlantı... 158
XVII III. Brüksel I Tüzüğü Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarında Milletlerarası Yetki Ve Yetkiye İlişkin Diğer Kuralların Etkisi... 164 A. Davanın Esası Üzerinde Yetkili Olan Mahkeme... 164 1. Genel Olarak... 164 2. Genel Yetki Kuralı ile Geçici ve Koruyucu Tedbirler... 166 3. Yetki Sözleşmesinin Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları Üzerindeki Etkisi... 167 4. Sözleşmenin İfa Yeri Mahkemesi ile Geçici ve Koruyucu Tedbir İlişkisi...171 5. Haksız Fiilin Gerçekleştiği Yer Mahkemesi ile Geçici ve Koruyucu Tedbir İlişkisi... 172 6. Birden Fazla Davalının Olduğu Hallerde Herhangi Birinin Yerleşim Yeri Mahkemesi... 172 B. Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları Ve Yetkiye İlişkin Diğer Meseleler... 173 1. Aşkın Yetki ile Geçici ve Koruyucu Tedbir İlişkisi... 173 2. Derdestlik ile Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları...175 3. Münhasır Yetkili Mahkeme ile Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları... 180 4. Forum Non Conveniens ilkesi ile Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararları... 182 5. 31. Madde Kapsamındaki Yetki Düzenlemesinin Tahkim Kaydı Üzerindeki Etkisi... 187 6. Davanın Esasına İlişkin Olarak Hiçbir Üye Ülke Mahkemesinin Yetkili Olmaması...191 7. Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararının Değiştirilmesi ve Kaldırılması... 192 IV. Genel Değerlendirme... 193
XVIII 5. ULUSLARARASI MEDENÎ YARGILAMA İLKELERİ (ALI/UNIDROIT İLKELERİ) VE DİĞER DÜZENLEMELER KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARINDA MİLLETLERARASI YETKİ... 196 I. ALI/UNIDROIT İlkeleri Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki... 196 A. ALI/UNIDROIT İlkeleri nin Milletlerarası Yetkiye İlişkin Genel Düzenlemesi... 196 1. Genel Olarak... 196 2. Yargılama Yetkisinin Genel Şartı Olarak Gerçek Bağlantı İlkesi... 196 3. Yetki Sözleşmesi... 197 4. Aşkın Yetki... 197 5. Forum Non Conveniens İlkesi... 198 B. ALI/UNIDROIT İlke Ve Kuralları Çerçevesinde Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki... 199 II. Helsinki Prensipleri Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki...200 A. Eşyaya Bağlı Yetki... 201 B. Davanın Esası Üzerindeki Yetki İle Tedbir Kararları Açısından Ortaya Çıkan Yetki Arasındaki İlişki... 201 III. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki... 202 A. Genel Olarak... 202 B. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirde Milletlerarası Yetki... 203 1. Öntasarı nın 13/A Maddesi Uyarınca Tedbir Kararlarında Milletlerarası Yetki...204 2. Öntasarı nn 13/B Maddesi Uyarınca Tedbir Kararlarında Milletlerarası Yetki...204 3. Yetki Sözleşmesi... 205 4. Aşkın Yetki... 205
XIX IV. Genel Değerlendirme...206 Üçüncü Bölüm MİLLETLERARASI DÜZENLEMELERDE GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİRE UYGULANACAK HUKUK 6. GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARINA UYGULANACAK HUKUK KONUSUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ... 213 I. Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukuk... 213 II. Milletlerarası Özel Hukuk Öğretisi Ve Uygulaması Kapsamında İhtiyati Tedbire Uygulanacak Hukuk Konusunun Değerlendirilmesi... 215 A. Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukukun Lex Fori Olması... 215 B. Geçici Ve Koruyucu Tedbire Uygulanacak Hukukun Lex Causae Olması... 218 C. Geçici Ve Koruyucu Tedbire Uygulanacak Hukuk Olarak Lex Causae Ve Lex Fori nin Birlikte Uygulanması... 219 7. MİLLETLERARASI USUL HUKUKU AÇISINDAN GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİRE UYGULANACAK HUKUK KONUSU... 220 I. Brüksel I Tüzüğü Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirlere Uygulanacak Hukuk... 220 II. ALI/UNIDROIT in Uluslararası Medenî Yargılama İlke Ve Kuralları Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukuk... 223 III. Helsinki Prensipleri Çerçevesinde Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukuk...224
XX IV. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukuk... 225 Dördüncü Bölüm MİLLETLERARASI DÜZENLEMELERDE GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ 8. BRÜKSEL I TÜZÜĞÜ KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ... 227 I. Brüksel I Tüzüğü Kapsamında Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizine Genel Bakış... 227 A. Genel Olarak... 227 B. Tüzük Hükümleri Gereği Bir Kararın Tanıma Ve Tenfize Konu Olabilmesi... 230 1. Kararın Üye Bir Üke Mahkemesi Tarafından Verilmesi... 230 2. Tanıma ve Tenfize Konu Kararın Tüzüğün Uygulama Alanı İçinde Olması... 232 3. Tanıma ve Tenfize Konu Kararı Veren Mahkemenin Yargılama Yetkisi... 232 II. Brüksel I Tüzüğü Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 233 A. Genel Olarak... 233 B. Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfiz Edilebilirliği... 236 1. Tedbir Kararlarının Tüzük Hükümleri Gereği Bir Mahkeme Kararı Niteliği Taşıması... 236 2. Tanıma ve Tenfize Konu Tedbir Kararlarının Tüzük Hükümleri ve Adalet Divanı İlkeleri Işığında Bir Tedbir Olarak Nitelendirilmesi... 237
XXI 3. Tedbirde Yetki Konusunun Tanıma ve Tenfiz Üzerindeki Etkisi... 238 C. Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması...240 1. Geçici Tedbir Kararlarının Tanınması İle İlgili Özel Durumlar... 241 a. Taraf Yokluğunda Alınan Tedbir Kararları... 241 b. Delillerin Korunmasına ve Tespitine İlişkin Tedbir Kararları... 247 2. Tanıma ve Tenfiz Engelleri... 247 D. Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tenfizi...249 1. Genel Olarak...249 2. Tenfiz Yargılaması Sırasında veya Öncesinde Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararı Alınabilmesi... 254 3. Tedbir Kararının Davalı Tarafından İhlâl Edilmesi Halinde Tüzüğün 49. Maddesi Uyarınca Hükmedilen Para Cezasına İlişkin Kararların Tenfizi.259 4. Tedbir Kararının Tenfizi Sırasında Tedbir Kararına İtiraz Edilmesi... 259 III. Genel Değerlendirme... 261 A. Genel Olarak... 261 B. Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi İle İlgili Olarak Adalet Divanı Kararlarının Değerlendirilmesi... 263 1. Mietz v. Intership Yachting Sneek Kararı... 263 2. Italian Leather SpA v. WECO Polstermöbel GmbH & Co. Kararı...264 9. ULUSLARARASI MEDENÎ YARGILAMA İLKELERİ İLE DİĞER DÜZENLEMELER KAPSAMINDA GEÇİCİ VE KORUYUCU TEDBİR KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ... 267 I. Uluslarası Medenî Yargılama İlke Ve Kuralları Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması ve Tenfizi... 267 A. Genel Olarak... 267
XXII B. Uluslarası Medenî Yargılama İlke Ve Kuralları Kapsamında Yabancı Mahkemelerce Verilmiş Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 269 1. İlke ve Kurallar Kapsamında Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması ve Tenfizi... 269 2. İlke ve Kurallar Kapsamında Geçici ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması ve Tenfiz Engelleri... 271 II. Helsinki Prensipleri Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbirlerin Tanınması Ve Tenfizi... 272 III. La Haye Sözleşmesi Öntasarısı Kapsamında Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 274 A. Genel Olarak... 274 B. Geçici Ve Koruyucu Tedbir Kararlarının Tenfizi... 275 C. Taraf Yokluğunda Alınan Tedbir Kararlarının Tenfizi... 276 IV. Genel Değerlendirme... 277 Beşinci Bölüm TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA İHTİYATİ TEDBİRLER 10. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA İHTİYATİ TEDBİRLER... 279 I. Türk Hukuku Açısından İhtiyati Tedbir Kararlarının Hukukî Dayanağı... 279 A. Genel Olarak... 279 B. Türk Hukukunda İhtiyati Tedbirler...280 II. Türk Milletlerarası Özel Hukuku Uygulaması Açısından İhtiyati Tedbir Kararları... 283 A. Milletlerarası Özel Hukuk Açısından Konunun Önemi... 283 B. Türk Milletlerarası Özel Hukuk Uygulaması Açısından Ortaya Çıkan Meseleler... 285
XXIII 11. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKU AÇISINDAN İHTİYATİ TEDBİRDE MİLLETLERARASI YETKİ... 287 I. Milletlerarası Nitelikli Uyuşmazlıklarda İhtiyati Tedbir İle Yetki İlişkisi... 287 A. Genel Olarak... 287 B. Türk Hukuku Açısından Konunun Değerlendirilmesi... 293 II. İhtiyati Tedbir Kararlarında Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Hukukî Dayanağı... 295 A. Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) Kapsamında İhtiyati Tedbirde Milletlerarası Yetki... 296 B. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Uyarınca İhtiyati Tedbirde Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi... 297 1. Genel Olarak... 297 2. Tedbir Kararının Esas Hakkında Dava Açılmadan Önce Talep Edilmesi... 299 a. Genel Olarak... 299 b. İhtiyati Tedbir Kararının Davanın Esası Hakkında Yetkili Olan Türk Mahkemesinden İstenmesi... 301 c. Esas Hakkında Yetkili Bir Türk Mahkemesi Bulunmamasına Rağmen Tedbir Kararının Bir Türk Mahkemesinden Alınması... 302 aa. Genel Olarak... 302 bb. Tedbir Kararının Davanın Esası Üzerinde Yetkisi Bulunmayan Bir Türk Mahkemesi Tarafından Alınması... 303 cc. İhtiyati Tedbir Kararı Alan Türk Mahkemesinin Sonradan Esas Hakkında Yetkisiz Olduğunun Anlaşılması... 306 3. İhtiyati Tedbir Kararının Esas Hakkında Dava Açıldıktan Sonra İstenmesi...310
XXIV a. Esas Hakkında Davanın Bir Türk Mahkemesi nde Açılmış Olması...310 aa. İhtiyati Tedbir Kararının Esas Hakkında Yetkili Olan Mahkeme Tarafından Alınması...310 bb. Esas Hakkında Yetkili Olan Türk Mahkemesi nce İstinabe Edilen Yer Mahkemesi Tarafından İhtiyati Tedbir Kararının Alınması... 312 b. Esas Hakkında Davanın Yabancı Bir Ülke Mahkemesi veya Hakem Mahkemesinde Açılmış Olması... 313 aa. Yetki Sözleşmesi...314 bb. Tahkim Kaydı...318 c. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Bulunmamasına Rağmen Yetkisizlik İlk İtirazının Yapılmamış Olmasının İhtiyati Tedbir Talebine Etkisi... 320 4. İhtiyati Tedbir Kararlarında Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Tesis Eden Bir Hüküm Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun 9. Maddesi... 321 a. Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun 9. Maddesinin Genel Düzenlemesi... 321 b. Hukuk Muhakemeleri Kanunu nun 9. Maddesinin İhtiyati Tedbir Kararları Açısından Ortaya Çıkan Etkisi... 324 C. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlığa İlişkin Esas Yargılama ile İhtiyati Tedbire İlişkin Yargılama Arasındaki İlişki ve Derdestlik Meselesi... 326 1. Esas Yargılama İle İhtiyati Tedbir Yargılaması Arasındaki İlişki... 326 2. Türk Hukukunda Yabancı Derdestlik Meselesi... 328 a. Genel Olarak... 328
XXV b. Esasa İlişkin Yargılamanın İhtiyati Tedbir Yargılaması Açısından Yabancı Derdestlik Konusu Teşkil Edip Etmeyeceği... 329 3. Aynı Uyuşmazlığa İlişkin İkinci Bir Tedbir Talebi ve Derdestlik Meselesi... 330 12. TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKU AÇISINDAN İHTİYATİ TEDBİRE UYGULANACAK HUKUK... 333 I. Genel Olarak... 333 II. Türk Milletlerarası Özel Hukuku Açısından İhtiyati Tedbire Uygulanacak Hukuk... 337 A. Tedbir Kararlarına Uygulanacak Olan Hukukun Lex Fori Olması... 338 B. Tedbir Kararlarına Uygulanacak Olan Hukukun Lex Fori Uyarınca Belirlenmesi Sonucu Türk Hukukunun Uygulanması...340 1. Türk Medenî Kanunu nun Aile Hukukuna İlişkin Hükümleri Çerçevesinde Sözkonusu Olan İhtiyati Tedbir Kararları ve Uygulanacak Hukuk Konusu... 341 2. Türk Medenî Kanunu nun Miras Hükümleri Çerçevesinde Sözkonusu Olan İhtiyati Tedbir Kararlarına Uygulanacak Hukuk Konusu...344 C. İhtiyati Tedbir Kararlarının Değiştirilmesi Ve Kaldırılmasına Uygulanacak Olan Hukuk... 347 D. Haksız İhtiyati Tedbir Kararlarından Kaynaklanan Tazminat Davalarına Uygulanacak Olan Hukuk... 347 E. Genel Değerlendirme... 349 13. TÜRK MİLLETLERARASI özel hukuku AÇISINDAN İHTİYATİ TEDBİR KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ... 351 I. Türk Milletlerarası Özel Hukuku Açısından Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizinin Hukukî Dayanağı... 351 A. Genel Olarak... 351
XXVI B. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 353 C. Türkiye nin Taraf Olduğu İki Ve Çok Taraflı Milletlerarası Sözleşme Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 355 II. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 356 A. Genel Olarak... 356 B. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi Şartları... 358 C. MÖHUK Hükümleri Uyarınca Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi Şartlarının İhtiyati Tedbir Kararları Açısından Ortaya Çıkan Etkisi... 360 1. Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleşmiş Olması Gerekliliği... 360 2. Kesinleşme Şartının Yabancı İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması ve Tenfizine Etkisi... 362 a. Kararın Kesinleşmesi Kavramı... 362 b. İhtiyati Tedbir Kararları ve Kesin Hüküm Etkisine İlişkin Tartışmalar... 366 c. İhtiyati Tedbir Kararlarının Kesin Hüküm Etkisine İlişkin Tartışmalar Işığında Tanıma ve Tenfize İlişkin Değerlendirmeler... 368 aa. İhtiyati Tedbir Kararlarının Kesin Hüküm Etkisi İle İlgili Öğretideki Görüşler Çerçevesinde Tanınma ve Tenfizinin Mümkün Olup Olamayacağı... 369 bb. Genel Değerlendirme... 371 d. İhtiyati Tedbir Kararlarının Geçiciliğinin Tanıma ve Tenfiz Açısından Ortaya Çıkan Etkisi... 373 3. Taraf Yokluğunda (Ex Parte) Alınan Tedbir Kararları... 374
XXVII D. Yabancı Ülkede Bulunana Mal Ve Alacaklar Hakkında Verilen Kararlar... 376 E. Yabancı Bir Mahkeme Kararının Tenfizi Sırasında İhtiyati Tedbir Kararı... 378 III. Türkiye nin Taraf Olduğu İki Ve Çok Taraflı Sözleşme Hükümleri Uyarınca Yabancı İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 385 A. Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması Ve Tenfizine İlişkin La Haye Sözleşmesi Hükümleri Uyarınca Yabancı Tedbir Kararları... 385 B. Nafaka Yükümlülüğüne İlişin La Haye Sözleşmesi Hükümleri Gereği Yabancı İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 387 C. Küçüklerin Korunması Konusunda Makamların Yetkisine Ve Uygulanacak Kanuna Dair La Haye Sözleşmesi Hükümleri Uyarınca Yabancı İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 388 D. Hakem Mahkemelerince Verilen Kararların Tanınması Ve Tenfizine İlişkin NewYork Sözleşmesi Hükümleri Uyarınca Yabancı Tedbir Kararları... 389 E. Türkiye nin İmzalamış Olduğu İki Taraflı Uluslararası Sözleşme Hükümleri Gereği İhtiyati Tedbir Kararlarının Tanınması Ve Tenfizi... 392 SONUÇ... 393 SUMMARY... 403 KAYNAKÇA... 413