Doğru ve eğri şeklinde, kesik veya sürekli herhangi bir şekildeki bir başlangıç noktasını bir bitiş (son)

Çizgiler

Çizgi Tipleri ve Uygulamaları Doğru ve eğri şeklinde, kesik veya sürekli herhangi bir şekildeki bir başlangıç noktasını bir bitiş (son) noktası ile birleştiren, uzunluğu ise genişliğinin yarısından fazla olan geometrik şekil elemanına çizgi denir. Teknik çizimlerde değişik kalınlık ve farklı biçimlerde çizgiler kullanılmaktadır. Bu şekilde, çizime açıklık kazandırmak ve çizimin ifade gücünü artırmak amaçlanmaktadır. Ayrıca; çizgiler, dar çizgi, geniş çizgi ve çok geniş çizgi olmak üzere üç çeşittir. Çizgilerin genişlik oranları ise yaklaşık 2 olmalıdır. Resmin büyüklüğüne ve çeşidine göre değişen çizgi kalınlıkları; 0.13 0.18 0.25 0.35 0.50 0.70 1.00 1.40 ve 2.00 mm olmaktadır. TS88 e ve inşaat mühendisliği uygulamalarına göre aşağıdaki çizgi tipleri kullanılmaktadır. 2

3 Çizgi No Adı ve Gösterilişi Uygulama 01.1 Dar (ince) sürekli Çizgi Dar sürekli zikzaklı Çizgiler Görünüş ve kesitlerde farklı malzemelerin sınırları Taramalar Boşlukları, delikleri ve kanalları belirten köşegen çizgileri Merdivenlerin, rampaların ve eğimli yüzeylerin ok çizgileri Modüler alan bölüntü çizgileri, birinci aşama (Gereğinde çevre çizgilerinden farklı renkte) Kısa merkez çizgileri Bağlama çizgileri Ölçü çizgileri ve sınırlandırılması Kılavuz çizgileri Peyzaj resimlerinde mevcut yükseklik (kot) çizgileri Görünüşlerde parçaların görünen çevre çizgileri Kapıların, pencerelerin, merdivenlerin, donanımların vb. sadeleştirilmiş gösterilişi Ayrıntıların (detayların) çerçevelenmesi Sınırlandırma 04.1 nolu bir çizgi ile yapılmadığında, kısmî veya koparılmış görünüş ve kesitlerin sınırlandırılması

4 Çizgi No Adı ve Gösterilişi Uygulama 01.2 Geniş (orta) sürekli çizgi Kesit taramalı parçaların görünen çevre çizgileri Farklı malzemelerin kesit görünüşlerinde sınırları Parçaların görünüşlerinde çevre çizgileri Kapıların, pencerelerin, merdivenlerin, donanımların vb. sadeleştirilmiş gösterilişi İkinci aşama modüler alan bölüntü çizgileri (Gerektiğinde farklı renkte çevre çizgileri olarak) Görünüş ve kesit yönlerini gösteren ok çizgileri Peyzaj resimlerinde önerilen yükseklik çizgileri 01.3 Çok geniş (kalın) sürekli çizgi Taramasız kesitlerde parçaların görünen çevre çizgileri Donatı çubukları Özel önemi olan çizgiler

5 Çizgi No Adı ve Gösterilişi Uygulama 02.1 Dar kesik çizgi Peyzaj resimlerinde mevcut yükseklik çizgileri (Alternatifler için 01.1.10 a bakınız) Çiçek/Çim alanı bölümler Görünmez çevre çizgileri 02.2 Geniş kesik çizgi Görünmez çevre çizgileri 02.3 Çok geniş kesik çizgi Aynı mühendislik çiziminde, altta ve üstte veya önde ve arkadan donatı çubuklarının konumları gösterildiğinde, üstten görünüşte alttaki ve yandan görünüşte arka konumdaki donatı çubukları

6 Çizgi No Adı ve Gösterilişi Uygulama 04.1 04.2 Dar noktalı uzun kesik çizgi Geniş noktalı uzun kesik çizgi Kesit düzlemleri Merkez çizgileri Simetri çizgileri Büyültülmüş ayrıntıların çerçeveleri Referans çizgileri Kısmî veya koparılmış görünüş ve kesitlerin sınırları Kesit düzlemleri Kesit düzleminin önünde bulunan görünen parçaların çevre çizgileri 04.3 Çok geniş noktalı uzun kesik çizgi Tanımlanmış bir yere ve herhangi bir referans çizgisine göre ikincil (tâli) çizgiler Özel kural uygulamalı çizgilerin veya yüzeylerin gösterilmesi Sözleşmeler, aşamalar, sahalar vb. için sınır çizgileri

7 Çizgi No Adı ve Gösterilişi Uygulama 05.1 Dar iki noktalı uzun kesik çizgi Hareketli parçaların alternatif ve sınır konumları Ağırlık merkezi çizgileri Bitişik parçaların çevreleri 05.2 Geniş iki noktalı uzun kesik çizgi Kesit düzleminin önünde bulunan görünmeyen parçaların çevre çizgileri 05.3 Çok geniş iki noktalı uzun kesik çizgi Ön gerilmeli donatı çubukları 07.1 Dar nokta nokta çizgi Proje kapsamında olmayan parçaların çevre çizgileri

8 Çizgi Genişlikleri (mm) İnşaat mühendisliği çizimlerinde normal olarak dar, geniş ve çok geniş olmak üzere üç çizgi genişliği uygulanmaktadır. Çizgi genişlikleri arasındaki oranlar 1:2:4 tür. Çizgi grubu Dar çizgi (ince) Geni ş çizgi (orta) Çok geniş çizgi (kalın) 0,25 0,13 0,25 0,50 0,35 0,18 0,35 0,70 0,50 0,25 0,50 1,00 0,70 0,35 0,70 1,40 1,00 0,50 1,00 2,00 Kullanılan Çizgilerin Bazı Özellikleri Çizgi çeşidi, çizilecek şeklin büyüklüğüne göre seçilmeli ve resmin bütün kısımları bu çizgi ile tamamlanmalıdır. Çizgi kalınlığı, TS 88'de belirtilen standartlara uygun olmalıdır. Çizgilerin çiziminde standart kurşun kalem uçları kullanılmalı, kalın çizgiler B veya 2B, ince çizgiler ise H veya 2H kalemleri ile çizilmelidir. Noktalı kesik çizgilerin kesişme noktaları çizginin dolu kısımlarına denk getirilmelidir. Resmin büyüklüğüne göre boyları 3~6 mm ve aralıkları 0.8~1.5 mm olan kesik çizgiler, mümkün olduğu kadar eşit aralıklı ve aynı kalınlıkta çizilmelidir. Sürekli kalın ve ince çizgilerin kesişmesi durumunda kesişme köşeleri fazla taşmamalı ve eksik kalmamalıdır. Doğrular ile daire yaylarının birleşme yerleri, köşe yapmamalı ve birbirinin devamı gibi görünmelidir. Paralel olarak çizilen iki çizgi arasındaki mesafe, kalın çizgi kalınlığının iki katından az olmamalıdır.

9 Özetlemek GEREKİRSE;

12 Kesik çizgiler, mümkün olduğu kadar eşit aralıklarla ve aynı kalınlıkta; resmin büyüklüğüne göre 3 6 mm, aralıkları 0,8~1,5 mm arasında olmalıdır. Aşağıdaki şekilde ölçüler gösterilmiştir. D1 3...6 0,8...1,5 Noktalı kesik çizgiler resmin büyüklüğüne ve aşağıdaki şekilde verilen ölçülere göre çizilmelidir. 7...15 111 10 1111 1 E1 H1 10 111 G1

13 Eksen çizgisinin dolu kısımları, birbirini kesmeli ve belirttikleri kısma ait ana çizgiden 3~6 mm den fazla dışarıya uzatılmalıdır. 3...6 mm Kesişen sürekli çizgiler, kesişme noktalarında taşmamalı veya eksik kalmamalıdır. Kalınlıkları aynı, köşeleri keskin olmalıdır. Daire yaylarıyla doğruların birleşme yerleri, birbirinin devamı gibi olmalı, köşe yapmamalı ve teğet birleşmelidir.

14 2.d Paralel çizgiler arasındaki en küçük aralık, en kalın çizgi kalınlığının iki katından hiçbir zaman az olmamalıdır. 2.d d: Kalın çizgi kalınlığıdır. İki kesik çizgi, paralel olarak çok yakın çizilirse (en az 2.d) çizgi kısımları, birbirinden biraz kaçık çizilmelidir. İki kesik çizgi bir noktada birleşiyorsa, kısa çizgi kısımları birleştirilir. Kesik çizgi, ikinci bir kesik çizgiden başlıyorsa, ikinci çizginin kısa çizgisinden başlanmalıdır. Kesik çizgi, sürekli kalın çizgiden başlıyorsa; kesik çizgi, sürekli çizgiyle birleştirilir.

15 Bir kesik çizgi, başka bir kesik çizgi veya sürekli çizgiyle kesişiyorsa, kesme noktalarına boşluk olmamalıdır. Üç kesik çizginin, dolu kısımları bir noktadan birleşmelidir. Bir dairenin bir kısmı sürekli, bir kısmı kesik çizgi ise, kesik çizgilerin başlangıç noktalarında boşluk bırakılır.

17 Yanlış?-Doğru?

Bir sonraki sayfada gördüğünüz parçanın çizgi kalınlıklarına göre çizimini göreceksiniz.

NİÇİN FARKLI ÇİZGİ KALINLIKLARI KULLANMAMIZ GEREKİR?

Sürekli kalın Sürekli ince Kesik ince Noktalı kesik ince, uçları kalın Noktalı kesik ince

Yazılar

YAZILAR Teknik resimlerde kullanılan, belli biçim ve boyutlarda, bir düzen içinde yazlan yaz veya rakamlara standart yazı ve rakamlar denir. Tasarlanan bir konunun çizimle ifade edilebilmesi için hazırlanan resimlerin takdim edilmesinde, gerekli açılamalar yazı ile, boyutların ölçülendirilmesi de rakamla yapılır. Resmin tamamlayıcısı olan bu yaz ve rakamların uygulamada kolaylık getirebilmesi için, basit ve sade olması, kolay ve çabuk yazılabilmesi, rahat okunabilmesi ve şekil olarak da resme uyması gerekir. Sade ve güzel görünümlü bir yazıyı elde edebilmek için harflerin genişlik ve aralıklarının uyumlu bir şekilde aynı çizgiye yerleştirilmesine önem verilmelidir (Türk Standartlar Enstitüsü ISO3098/1). Teknik Resimde Kullanılan Yazıların Özellikleri Yazlar okunaklı olmalı ve aynı çizimdeki yazlar, aynı tip ve ölçüde olmalıdır. Mikrofilm ve diğer fotoğrafik çoğaltmalar için uygun olmalı ve harf veya rakamlar arasndaki boşluk, yazı kalınlığının en az iki kat olmaldır. Harf ve rakamların, çok ince yazlarda dahi, karışıklığa sebep olmadan fark edilir olması gerekir. Büyük ve küçük harflerin yaz kalınlığı aynı olmalıdır. Birbirini takip eden yaz kalınlıklarının farklı olması durumunda, aralarndaki boşluk, daha kalın olan yaz kalınlığının iki kat olmalıdır. İki harf veya rakam arasındaki boşluğun ölçüsü, yazıya daha iyi bir görünüm verdiğinde yarıya indirilebilir. Yaz kalınlığı, yazının büyüklüğüne göre seçilir. Yazının birleşen köşeleri keskin ve tam birleşim olmalıdır. 26

YAZILAR Yazı Çeşitleri Yazılar dik veya sağa doğru 15 o lik açı altında italik olmak üzere ikiye ayrılır. Yazılar, dik yazılabileceği gibi yataya 5 o eğik de yazılabilir. Standart yazı, A tipi ve B tipi olmak üzere iki çeşittir. Burada yazının farkı çizgi kalınlığının d/h için 1/14 ve 1/10 olmasıdır. A tipi daha ince, B tipi daha kalın yazıdır. 1/14 oran mikrofilm uygulamalarında daha çok kullanılmaktadır. 1/10 oran daha kalın ve dolgun göründüğünden teknik resim çizimlerinde kullanılır. Yazı Yüksekliği (h) : Büyük harf yüksekliğidir. Yazının anma boyutudur. Büyük Harf Yüksekliği (h) : Yazda büyük harf yükseklik ölçüsü ile üst uzantısı olan b, d, f, h, k, l, t, ve alt uzantısı olan g, j, p, y küçük harflerin yükseklik (h) ölçüsüdür. Küçük Harf Yüksekliği (c1) : Küçük harflerin gövde yüksekliğidir. Uzantısı olmayan a, c, e,, m, n, o, r, s, u, v, z ile uzantısı ve noktası olan harflerin gövde yükseklik (c1) ölçüsüdür. Küçük harflerin alt uzantı ölçüsü (c2), üst uzantı ölçüsü (c3) tür. 27

YAZILAR B Tipi yazının boyutlandırılması 28

YAZILAR A tipi dik standart yazı A tipi eğik standart yazı B tipi dik standart yazı B tipi eğik standart yazı 29

YAZILAR 30