Orta Vadeli Program 2013-15: Bir AKP Masalı Ekim 2012 Faik Öztrak Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkan Yardımcısı Tekirdağ Milletvekili 1
Temel Sorunlarımız- Yeni Riskler Sıcak paraya yaslanan büyüme modeli ve sindirme kapasitemizin üstünde dış kaynak girişi rekabet gücümüzü aşındırıyor, Türkiye kendi kaynaklarını üretim sürecine yeterince koşamıyor (İşsizlik). Kırılgan Mali Disiplin: Bütçe, sürdürülemez ekonomik dengelerle ve bir defalık gelirlere ayakta kalabiliyor, Ekonomi yönetiminde koordinasyon giderek bozuluyor, yönetişimde sıkıntılar artıyor (Son KHK lar). Suriye Krizi ve Artan Jeopolitik Riskler, Artan Siyasi Riskler: 3 Yılda 3 Seçim FATF, Kara Para Aklayan Ülkeler Listesine Girme Riski 2
Büyüme Modeli Sorunlu Sıcak Para ile beslenen, Dış Ticarete konu olmayan mal üreten sektörler (hizmetler + konut) öncülüğünde, Düşük yurtiçi tasarruf, yüksek cari açık, ithalata dayalı, istihdam yaratmayan büyüme 3
Büyüme dış kaynak girişine ve borçlanmaya bağlı 4
Bu model ekonomide kırılganlıkları artırıyor 5
Hazmedilemeyen dış kaynak, rekabet gücümüzü aşındırıyor. 6
Göstermelik Mali Disiplin: 10 yılda 7 mali af 7
Ekonomide iyi yönetişim yok, koordinasyon kayboldu Geçtiğimiz yıl çıkarılan 35 adet KHK ile Türk Kamu Yönetimi alt üst edildi. Ekonomide koordinasyon kayboldu.. En son örneği: Babacan: " Yolcular şoföre gaza bas dese de, şoför gaza basmayacaktır " (24 Eylül 2012) Çağlayan: "İleri sürüş tekniğini bilen şoförler her zaman frene basılmayacağını bilir" (25 Eylül 2012) Kim doğruyu söylüyor? 8
OVP Bu Sorunlar İçin Yeni Bir Şey Söylüyor mu? OVP 2013-15 de, 9950 sözcükten 4001 i (% 40,2 si) bir önceki OVP ile aynı. 9
«Küresel belirsizlik ortamında ülkemiz ekonomisi olumlu bir performans göstermeye devam etmiştir. Kredibilitesi yüksek orta vadeli programların kararlılıkla uygulanması buna büyük katkı sağlamıştır.»!!! OVP 2013-15, Sayfa : 1, Paragraf: 2 10
AKP nin Yaptığı Program Nasıl Güven Versin? Zamanında çıkmayan OVP ve OVMP Tutturulamayan Büyüme Hedefi Kompozisyonu da Tutma Tutmasın! 2012 de en hızlı yavaşlayan 9. Ekonomi Çöken İç Talep, Fakat Yüksek Enflasyon! 11
OVP 2013-15 Dönemine Nasıl Gidiyoruz? Yavaşlayan Ekonomi, Artmaya Başlayan İşsizlikle Bozulan bir bütçe ile 12
2013-15 Dönemi OVP nin Temel Amaçları Büyümeyi potansiyel seviyesine çıkarmak, İstihdamı artırmak, Kamu dengelerini İyileştirmek; Enflasyonla mücadeleye devam etmek, Cari İşlemler Açığındaki Düşüş Eğilimini Sürdürmek, Yurtiçi Tasarrufları artırmak. 13
Temel Makro Hedefler ve Varsayımlar 14
Hedefler Program Dengeleriyle Uyumlu mu? Potansiyelin altında kalan büyüme 2013-15 de iç talebe yaslanarak büyüyen ekonomi, Peki iç talep nasıl canlanacak? 2012 deki yavaşlama nedeniyle borç yükü altında ezilen ve vergi yükü de artan vatandaş nasıl harcamaya başlayacak? Ödeme sorunlarının artması nedeniyle KOBİ lere kredileri kısan bankalar ne olacak da kredi musluklarını gelecek yıl açacak? Suriye krizi derinleşip, siyasi belirsizlikler de artarken iç talep artar mı? 15
2013 maliye politikası gevşek. Vergi yükü artıyor ancak harcamaya gidiyor. Dengelerde seçim var 16
Bütçe dengeleri samimi değil, tutarlılık yok 2012 Bütçesinde kamu yatırımlarının başlangıç tahminleri ile gerçekleşme tahminleri arasında ciddi fark var 2013 de ise bütçe sermaye giderlerinde nominal gerileme öngörülürken, GSYH içinde kamu yatırım harcamalarında % 5,4 artış öngörülüyor. Bu nasıl olacak? Genel Devlet Yatırım Harcamaları Artış Hızı: % 6,8; Deflatör: % 5,3, Reel Yatırım Harcaması Artış Hızı: % 5,4!!! 17
Peki Para Politikası? 18
Krediler nasıl artacak? Sıcak para girişiyle kredileri artırmak finansal istikrarı tehdit etmez mi? Mevduatları kısa vade de artırmak mümkün değil. Kredileri artırmak için bankaların dış kaynaklara yönelmesi gerekiyor, Yurt dışı fon arzında şimdilik bir sıkıntı görünmüyor ancak iç talebi artırmak için bu fonlara güvenmek finansal istikrarı sağlama ve cari açığı düşürme hedefi ile ne kadar uyumlu? Suriye krizi derinleşirse veya siyasi belirsizlik artarsa bu fonlar Türkiye ye gelir mi? 19
İşgücü piyasasına katılım ciddi şekilde artmazken; gelir ve tasarruf nasıl artacak? İşgücü arzında katılık 3 yıl boyunca devam edecek, OVP bu katılığı kırmak için tek bir kelime söylemiyor. İşgücüne katılım sabit tutularak, işsizlik 2,5 milyon kişi seviyesinde bağlanıyor. İstihdamda her yıl 505 bin kişilik artış ön görülüyor. İşgücü arzındaki artış kadar istihdam sağlanıyor. İşsiz stokunda çok sınırlı bir gerileme öngörülüyor. 20
OVP de Öngörülen Büyüme İşsizliği Düşürür mü? OVP de öngörülen ortalama büyüme ile işsizlik düşmez. Ortalama % 5 Büyüme Türkiye ekonomisinde tarihsel olarak % 10 işsizlik oranına tekabül eder. AKP iktidarlarında büyüme performansı düşerken, ekonominin istihdam yaratma kapasitesi nasıl artıyor? 21
Bu OVP Cari Açık Sorununa Çare Değil. Cari açık, ekonominin Aşil topuğu olmaya devam edecek. Değerlenen TL ile, OVP de öngörülen cari açığın sağlanması bile kuşkulu. Suriye krizi dış dengede hiç dikkate alınmamış (örneğin Turizm gelirlerinde 2013 için % 8,1 artış öngörülüyor). 22
Bu OVP ile Enflasyon % 5 lere inmez Enflasyon hedefinden sapma 2009-10 yılları hariç % 100 e yakındır. Gerekli kredibilite biriktirilememiştir. OVP, gelişen ve yükselen ekonomilerin enflasyon oranına yakın bir enflasyonu hedeflemektedir. İç talebin çöktüğü bir yılda % 7,4 enflasyon ön görülürken, iç talebin canlanacağı bir dönemde enflasyon % 5 lere inmez. 23
Bu OVP ile Türkiye, 2023 de İlk 10 Ekonomi Arasına Giremez 24
Bu OVP ile Türkiye orta gelir tuzağından çıkamaz Yer: Kocaeli Ticaret Odası, Tarih: 21 Eylül 2012 Sunum Sahibi: TCMB Başkanı 25
Bu OVP ile cari açık ve işsizlik sıralamasında da konumumuz düzelmez 26
SONUÇ Hükümet in Suriye diye bir problemi yok. Suriye riski dengelerde hiç dikkate alınmamış, Her şey 2013 deki seçimler için, Programın hedefleri ile kurgusu arasında çelişkiler var, Bu program ile bu büyüme olmaz, büyüme olursa bu cari açık olmaz. Bu program ile Türkiye gelişmiş ülkelerle arasındaki makası kapatamaz, 2023 de ilk 10 ekonomi arasına giremez. İşsizlik ve cari açıktaki konumunu düzeltemez. 27
TEŞEKKÜRLER! Faik Öztrak CHP Genel Başkan Yardımcısı Tekirdağ Milletvekili 28