7. FASİKÜL Basit Elektrik Devreleri Basit Elektrik Devreleri 1
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik 1. Aşağıda isimleri ve resimleri karışık olarak verilen devre elemanlarını eşleştirelim. Örnekteki gibi bu elemanların devredeki görevini yazalım. İsim Pil Resim Açıklama Devrenin kapanıp açılmasını sağlayan, elektrik akışını kontrol eden devre elemanı Devreye elektrik enerjisi sağlayan enerji kaynağıdır. Bağlantı kablosu un takıldığı yer Duy Elektrik enerjisini ısı ve ışığa dönüştüren devre elemanı Anahtar Devre elemanlarını birbirine bağlayan ve elektrik enerjisini taşıyan iletken teldir. Pil yatağı Pilin yerleştirildiği devre elemanı 2. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazalım. Y D Y Y Y D Basit bir elektrik devresindeki ampulün ışık verebilmesi için devrenin açık olması gerekir. Basit bir elektrik devresinin elemanları pil, ampul, bağlantı kablosu ve anahtardır. Elektriği kontrol etmemizi sağlayan tüm düğmelere duy denir. Elektrikli bir aleti çalıştırabilmek için fişi prize takmak yeterlidir. Elektrikli aletlerde bulunan anahtar, elektriği güvenli olmayan bir şekilde kontrol etmemizi sağlar. Anahtarın açık olduğu elektrikli bir aletin devresi de açıktır. 3
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri, devre ağacındaki uygun kavramlarla tamamlayalım. Elektrik Devresi Pil Anahtar Pil Yatağı Bağlantı Kablosu Artı/Eksi Duy 1. Devredeki elemanlar birbirine... bağlantı kablosu ile bağlanır. 2. Basit bir elektrik devresinde elektrik enerjisi, ışık enerjisine... ampul sayesinde dönüşür. 3. Elektrik devresini... anahtar açıp kapatır. 4. Güç kaynağının ( ) kutbundan (+) kutbuna elektrik yüklerinin akımını sağlayan kesintisiz yola... elektrik... devresi denir. 5. Bir pilin... artı / eksi kutupları vardır. 6. ün yerleştirildiği yatağa... duy denir. 7. Devreye elektrik enerjisini sağlayan elektrik kaynağına... pil denir. 8. Pillerin yerleştirildiği yere... pil yatağı denir. 4 Bilfen Yayıncılık
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik Aşağıda, bir elektrik devresinin çalışmamasına neden olabilecek durumlar ve çalışmayan bazı elektrik devreleri verilmiştir. Bozuk devreleri, nedenleri ile eşleştirelim. 1 2 3 4 5 Kabloda kopukluk olduğu için devre çalışmaz. Piller ters bağlandığı için devre çalışmaz. Devreye enerji kaynağı bağlanmadığı için devre çalışmaz. Anahtar açık olduğu için devre çalışmaz. tam bağlanmadığı için devre çalışmaz. A B C D E 1 2 3 4 5 B C A E D 5
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik 1. Aşağıda numaralandırılmış devrelerin hangilerinde ampul ışık vermez? İşaretleyelim. I II III IV V VI 2. İşaretlediğimiz devrelerde ampulün ışık vermeme nedenlerini yazalım. I. Devre : Işık vermez. Çünkü devrede enerji kaynağı yok II. Devre : Işık vermez. Çünkü devrede enerji kaynağı yok ve anahtar açık III. Devre : Işık vermez. Çünkü anahtar açık IV. Devre : V. Devre : Işık vermez. Çünkü bağlantı kablosu kopuk VI. Devre : 6 Bilfen Yayıncılık
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik Aşağıdaki doğru-yanlış etkinliğinde doğrular ile, yanlışlar ile gösterilmiştir. Etkinlik sonunda ulaşacağımız devre elemanının görevini yazalım. Elektrik düğmeleri birer devre elemanıdır. Elektrik düğmeleri ile lambalar arasında, duvar içinden geçen bağlantı kabloları bulunur. Basit bir elektrik devresinde, anahtar kapalıyken devre tamamlanmış sayılır. Çıkıştaki devre elemanı:... ü bulan bilim insanı Edison dur. Duy, ampullerin takıldığı yerdir. Pilin yerleştirildiği yere pil yatağı denir., bir elektrik devresinde enerji kaynağı görevi yapar. Elektrik devresi Pil Duy Bağlantı kablosu Pil yatağı Kapalı anahtar Açık anahtar Görevi:... Elektrik enerjisini ısı ve ışığa dönüştürür. 7
Basit Elektrik Devreleri Etkinlik Şehirde bir araba üretim fabrikası var. Fabrikada üretilen bu arabaların görevi, şehrin diğer ucundaki mağazalara ürün götürmek ve geri dönmektir. Yükleri ile yola çıkan arabalar; yollarının üzerindeki bir köprüden geçip mağazaya ulaşacak, yüklerini boşaltıp fabrikaya geri dönecek, yeniden yük alarak tekrar yola çıkacak. Arabaların görevi bu şekilde sürüp gidecektir. Yukarıda verilen bilgileri değerlendiren öğrenciler, yüklerin mağazaya ulaşamama nedenlerini belirtmişlerdir. Bir elektrik devresinin çalışma prensibini göz önünde bulundurarak öğrenci yorumları ile devrede oluşabilecek aksaklıkları eşleştirelim. Yolun herhangi bir yerinde bozukluk vardır. Arabalar geçemiyordur. Fabrika araba üretmemiştir. Arabalar doğru kapıdan çıkmamışlardır. Aslı Kerem Suna Köprü kapanmamıştır. Mağaza kapalıdır. Murat Nigar A: Pilin kutupları ( ve +) doğru yerleşmemiştir. B: Pil bitmiştir. C: lerde herhangi bir bozukluk vardır. D: Kablolarda kopukluk vardır. E: Anahtar açıktır. Aslı Kerem Suna Murat Nigar D B A E C 8 Bilfen Yayıncılık
Kavrama Soruları Kelime sandığında yer alan kelimeleri kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri tamamlayalım. duy 1. Piller;... artı ve... eksi olmak üzere iki kutuptan oluşur. ampul artı 2. Farklı boyutta ve şekillerde üretilen... pil, elektrik depo eden araçlardan biridir. 3. Pil, ampul ve bağlantı kablosundan oluşan devreye... basit elektrik... devresi denir. 4. ün yerleştirildiği devre elemanına... duy denir. 5. Devrenin kapanıp açılmasını sağlayan... anahtar, devredeki elektrik akışını kontrol eder. basit elektrik devresi kapalı devre bağlantı kablosu anahtar eksi 6. Pilin yerleştirildiği devre elemanına... pil yatağı denir. açık devre 7. Basit elektrik devresinde bulunan... ampul, elektriği ısı ve ışık enerjisine çevirir. 8. Devredeki elemanları birbirine bağlayan,... bağlantı kablosu pil yatağı pil elektriğin taşındığı iletken teldir. 9. Basit elektrik devresinde ampulün ışık verdiği devreye..... kapalı devre, ampulün ışık vermediği devreye... açık devre... denir. 9
Kavrama Soruları Aşağıda verilen sözcük ve sözcük gruplarından uygun olanları, kavram haritasındaki boşluklara yerleştirelim. Pil yatağı Bağlantı kablosu kopuk Pilin yanlış bağlanması artı eksi duy anahtar açık bağlantı kablosu elektrik düğmesi kablonun ampule yanlış bağlanması Anahtar açık bağlantı kablosu kopuk Pilin yanlış bağlanması Kablonun ampule yanlış bağlanması Çalışmama nedenleridir. Basit Elektrik Devresi Elemanlarıdır. Kutuplarıdır. Yerleştiği yerdir. Pil yatağı Yerleştiği yerdir. Duy Bir çeşididir. Artı Eksi Elektrik düğmesi Bağlantı kablosu 10 Bilfen Yayıncılık
Kavrama Soruları 1. Aşağıda resmi verilen devre elemanlarının isimlerini ve görevlerini yazalım. Adı Görevi Pil Duy Bağlantı Kablosu Devreye elektrik enerjisi sağlayan enerji kaynağıdır. ün yerleştirildiği devre elemanıdır. Devre elemanlarını birbiren bağlayan ve elektrik enerjisini taşıyan iletken teldir. Pil yatağı Pilin yerleştirildiği devre elemanıdır. Elektrik enerjisini ısı ve ışığa dönüştürür. Anahtar Devrenin kapanıp açılmasını sağlayan, elektrik akışını kontrol eden devre elemanıdır. 2. Evimizde ya da okulumuzdaki elektrik düğmeleri ne işe yarar? Açıklayalım.... Elektrik düğmeleri, birer devre anahtarı gibi iş görür. Elektrik düğmesi duvar içerisindeki kablolarla lambalara bağlanmıştır. Elektrik düğmesine bastığımızda, devre tamamlanarak lambaya...... duvar içerisindeki kablolardan elektrik gider ve bunun sonucunda lamba ışık vermeye başlar....... 3. Aşağıda belirtilen özelliklere uygun devreler çizelim. 1 anahtar, ampul, 2 pil, bağlantı kablosu Anahtar, bağlantı kablosu, 2 ampul, 2 pil 11
Kavrama Soruları 4. Aşağıdaki devrelerin çalışıp çalışmadığını belirleyelim. Nedenlerini yazalım. Çalışır Çalışmaz Anahtar açık Neden :... Çalışır Çalışmaz Pil yanlış bağlanmış Neden :... Çalışır Çalışmaz Enerji kaynağı yok Neden :... 5. Aşağıda verilen basit elektrik devrelerinin çalışıp çalışmayacağını, nedenleriyle birlikte açıklayalım. 1 2 3 4 Devreler Çalışır. Çalışmaz. Nedeni 1. Devre 2. Devre 3. Devre 4. Devre Kablonun pile yanlış bağlanması Anahtarın açık olması, pil ve bağlantı kablosunun düzgün bağlanması Kablonun pile yanlış bağlanması 12 Bilfen Yayıncılık
KARMA TEST 1. Salkım, aşağıda verilen elektrik devresine bir pil daha eklemek istiyor. Eklenen pilden sonra devrede nasıl bir değişiklik meydana gelir? 1. Basit bir elektrik devresinin çalışmama durumunun nedenleri neler olabilir? Üç tanesini yazalım. 1. Anahtar açık olabilir. 2. Bağlantı kablosu kopuk olabilir. 3. Bağlantı kablosu ampule yanlış bağlanmış olabilir. A) daha az ışık verir. B) Devre çalışmaz. C) daha parlak ışık verir. D) Bağlantı kablosu kopar. 2. 2. Basit bir elektrik devresinde bulunan devre elemanlarının iki tanesini yazalım. Yukarıda verilen basit elektrik devresinin çalışmamasının sebebini hangi öğrenci doğru söylemiştir? Pil A) B) C) D) Emre Aslı Ege Ali Bağlantı kablosu kopuktur. Piller yanlış yerleştirilmiştir. Fazla sayıda pil kullanılmıştır. Anahtar açık bırakılmıştır. 13
KARMA TEST 3. Aşağıdaki görsellerle görevleri eşleştirildiğinde hangi görsel açıkta kalır? Kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren araç Evdeki ampule elektriğin ulaşmasını kontrol eden araç 3. Görevi verilmeyen kavramı açıklayalım. Elektrik devresi: Bir pilin iki ucu iletken bir telle birleştirilip, düzeneğe bir lamba yerleştirilirse, pilin eksi ( ) kutbundan çıkan elektronlar pilin artı (+) kutbuna giderler. Kurulan bu düzeneğe bir elektrik devresi denir. + Elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştüren araç A) B) + C) D) 4. 4. Seçeneklerde verilen devre elemanlarının tümünü kullanarak bir devre şeması çizelim. Verilen devre şemasını oluşturmak için aşağıdakilerden hangisine gerek yoktur? A) Bağlantı kablosuna B) Anahtara C) Pile D) e 14 Bilfen Yayıncılık