i 10/09/2018 Makro Veri 2. Çeyrek GSYH Büyümesi GSYH 2. çeyrekte de güçlü kalmaya devam etti; fakat en iyisi geride kaldı Serkan Gönençler Ekonomist sgonencler@sekeryatirim.com.tr TÜİK, GSYH nin 2Ç18 de yıllık %5,2 büyüdüğünü açıkladı. Bu rakam, bizim %5,5 lik beklentimiz ve piyasanın %5,3 lük beklentisi doğrultusunda gerçekleşti. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış GSYH serisinde ise 1Ç18 deki %1,5 lik büyümenin üzerine çeyreklik bazda %0,9 luk büyümenin olduğu görülüyor. 1Y18 için yıllık bazda kümülatif GSYH büyümesi ise %6,2 oldu. 12 aylık birikimli GSYH, 2017 yılsonundaki %7,4 seviyesinden %7,8 e yükseldi. İç talebin katkısı, 2Ç18 de yavaşladı GSYH verisini harcamalar tarafından incelediğimizde, GSYH büyümesinin önceki çeyreğe göre zayıflayarak da olsa, bir kez daha iç talepten, özellikle de özel sektör tüketim harcamalarından kaynaklandığı görülmekte. Buna göre; özel sektör tüketimi büyümesi 2Ç18 de %6,3 seviyesine ulaşmış olup (1Ç18'de %9,3), %5,2 lik GSYH büyümesine yıllık bazda %3,8 lik katkıda bulunmuştur. Yatırım büyümesi de bir önceki çeyrekteki %7,9'luk büyümeye göre yavaşlayarak %3,9 olarak gerçekleşti. Detaylarına bakıldığında da, makine-ekipman büyümesinin %0,6 olduğunu, inşaat faaliyetlerinin ise %6,6 oranında arttığını görüyoruz. Özel tüketimdeki (ve yatırımlardaki) yavaşlama, kamu kesimi harcamalarının artmasıyla kısmen telafi edildiği görülüyor. Buna göre, kamu sektörü harcamalarının 2Ç18 GSYH büyümesine katkısını %1,0 olarak hesaplıyoruz Kamu harcamalarındaki artışı kısmen 24 Haziran seçimlerine de bağlayabiliriz. İthalattaki büyümenin sadece %0,3 olarak gerçekleşmesi de, özel tüketimdeki yavaşlamanın belirgin bir göstergesini oluşturmaktadır (1Ç18'de %15,4). Yıllık bazda %4,5 e ulaşan ihracat büyümesindeki hızlanma ile birlikte (1Ç18'de %0,7), net dış talebin de katkısı pozitife dönerek 2Ç18'de %1,0 artmıştır (1Ç18'de -%3,6). Son olarak; firmaların, stoklarından yurtiçi ve yurtdışı talebin bir kısmını karşıladıkları görülmektedir ki bu da GSYİH büyümesini %1,7 oranında aşağı çekmiştir. Tablo 1: GSYH büyümesi (harcama tarafından) Tüketim 6.5% 8.5% 6.2% 9.8% 2.2% 7.5% 3.7% Yerleşik hanehalklarının tüketimi 6.3% 9.3% 6.3% 10.3% 3.1% 7.8% 3.8% Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 7.2% 4.9% 5.9% 7.6% -1.8% 6.1% 3.2% Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 3.9% 7.9% 6.6% 12.8% 7.7% 5.8% 5.9% Mal ve Hizmet İhracatı 4.5% 0.7% 9.2% 17.7% 11.0% 2.7% 10.5% Mal ve Hizmet İthalatı (-) 0.3% 15.4% 22.8% 15.0% 2.2% 7.3% 1.6% Çeyreklik Büyüme Kümülatif Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Çeyreklik Büyüme) 0.9% 1.5% 1.8% 1.3% 2.3% 2.4% 4.1% Kaynak: TÜİK Economic Research P a g e 1
Tablo 2: GSYH büyümesne katkı İç Talep 6.0% 8.8% 6.7% 10.8% 4.0% 7.3% 4.6% Tüketim 4.8% 6.5% 4.7% 7.1% 1.7% 5.6% 2.8% Yerleşik hanehalklarının tüketimi 3.8% 5.8% 3.8% 6.1% 1.9% 4.7% 2.4% Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 1.0% 0.7% 0.9% 0.9% -0.3% 0.8% 0.4% Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 1.2% 2.3% 2.0% 3.7% 2.3% 1.7% 1.8% Dış Talep 1.0% -3.5% -3.2% 0.3% 1.8% -1.1% 1.9% Mal ve Hizmet İhracatı 1.0% 0.2% 1.9% 3.6% 2.4% 0.6% 2.3% Mal ve Hizmet İthalatı -0.1% -3.6% -5.1% -3.3% -0.5% 1.8% 0.4% Stok Değişmeleri -1.7% 2.0% 3.8% 0.4% -0.5% 0.0% -1.2% Kaynak: TÜİK, ŞEKER Yatırım İnşaat sektörü duraksarken hizmetler sektörü güçlü seyrini sürdürüyor GSYH verisini üretim tarafından incelediğimizde, sanayi sektöründe; aylık SÜ serilerindeki %5,1'lik büyümenin biraz altında, % 4,3'lük bir büyüme oranı olduğunu görüyoruz. Hizmetler sektörünün (ticaret, ulaştırma ve turizm bileşimi) büyümesinin ise %8,0 e ulaşarak GSYH ye %1,8'lik katkıda bulunduğu görülüyor. Diğer hizmet sektörleri faaliyetlerini toplu olarak incelediğimizde, %6,2gibi yüksek oranlı bir büyüme olduğunu görüyoruz. Bu sektörler arasında da, sırasıyla yıllık %13,1 lik ve %12,1 lik büyüme kaydeden kamu hizmetleri (kamu idaresi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri) ve finansal hizmetler sektörleri dikkat çekiyor. Bununla birlikte, finansal hizmetler sektöründeki güçlü büyümenin istihdam verileriyle çeliştiğine dikkat çekmek lazım. İstihdam verisi detaylı larak incelendiğinde, finansal hizmetler sektörü 2018 yılında istihdam kaybı yaşayan nadir sektörlerden biri olarak öne çıkıyor. Sektörde Ocak-Mayıs döneminde yıllık bazda istihdam kaybı yaklaşık 40bin kişiye, ya da yüzdesel olarak ifade edersek, %14 e ulaşmıştı. Son olarak; inşaat sektörü büyümesinin de, anekdotal bulgularla uyumu olarak %0,8 e gerilediğini söyleyebiliriz. Tablo 1: GSYH büyümesi (üretim tarafından) Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık -1.5% 6.1% 6.1% 3.6% 7.0% 1.2% 6.3% Sanayi 4.3% 8.1% 9.3% 15.4% 5.9% 6.2% 6.0% sak: İmalat Sanayii 4.7% 8.7% 8.8% 16.8% 5.9% 6.6% 5.8% İnşaat 0.8% 6.6% 6.5% 18.8% 5.1% 3.3% 5.1% Hizmetler (Ticaret, Ulaştırma ve Turizm) 8.0% 10.4% 9.3% 21.8% 6.3% 9.1% 6.3% Diğer Hizmetler 6.2% 5.6% 6.7% 5.2% 4.8% 6.4% 4.9% Sektörler Toplamı 5.3% 7.4% 8.0% 11.8% 5.5% 6.3% 5.7% Vergi-Sübvansiyon 4.3% 5.9% 3.0% 9.2% 3.7% 5.0% 2.4% Çeyreklik Büyüme Kümülatif Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Çeyreklik Büyüme) 0.9% 1.5% 1.8% 1.3% 2.3% 2.4% 4.1% Kaynak: TÜİK Economic Research P a g e 2
Güçlü büyüme ivmesinin yılın ikinci yarısında sürmesi zor görünüyor; bu doğrultuda büyüme önemli ölçüde yavaşlayacak 2018 yılının başlarında, hızlı büyüme temposunu korumanın zor olduğunu (bunun cari açık, enflasyon, faiz ve kur artışı gibi bir dizi problemi beraberinde getirebileceğini), bu nedenle yılın ikinci yarısında bir yavaşlama beklediğimizi belirtmiştik. Son birkaç ay içinde TL'deki değer kaybının aşırıya kaçması ve kredi faizlerinin % 35 gibi yüksek seviyelere ulaşmasıyla, durum beklediğimizden de kötü bir hal aldı. Mevcut kur ve faiz seviyeleri büyüme konusunda oldukça olumsuz bir görüntü çizmekte. Ağustos ayı geçici dış ticaret verisinde gördüğümüz ithalattaki keskin düşüş (%22) büyümede beklentilerin ötesinde bir yavaşlama olabileceğine işaret ediyor. Petrol ürünleri ithalatındaki %9 luk artışın, ithalattaki azalışın boyutunu bir ölçüde maskelediğini de belirtmek gerek. Aslında, tüketim ve yatırım malı ithalatındaki düşüşün %36 ve %42 seviyelerine ulaştığı görülüyor. Ağustos ayında bir haftalık Bayram tatili nedeniyle iş-günü sayısının geçen seneye göre 4 gün daha az olması, dış ticaret rakamlarındaki düşüşü kısmen açıklasa da, bu oranlarda düşüşleri sadece bu etki ile açıklamak zor görünüyor. Dış ticaret verisine ek olarak, Ağustos ayından PMI verisinin 46,4 seviyesine gerilemesi, otomotiv satışlarının yıllık bazda %50 den fazla gerilemesi ve tüketici ve reel sektör güven endekslerindeki aşınma gibi bir dizi öncü gösterge de, önümüzdeki dönemde büyümede hızlı bir yavaşlamanın kaçınılmaz olduğunu ortaya koyuyor. Hatta petrol ithalatının sadece %9 artmış olmasını bile yavaşlamanın bir işareti olarak değerlendirebiliriz. Şöyle ki petrol fiyatları ve geçmiş aylardaki gerçekleşmelere bakıldığında, petrol ithalatının aslında %30-40 civarında artması beklenebilirdi. 2018 yılı için piyasa beklentisinin altındaki %3,0 lük tahminimize göre, yılın ikinci yarısında büyüme temposunun %0-2 aralığına gerileyeceğini öngörüyorduk. Ancak, TL'nin Ağustos ayında öngörülemeyen sert değer kaybı ve bunun sonucunda faiz oranlarının artacak olmasıyla birlikte, artık GSYİH büyümesinin en geç 4Ç18'de (3Ç18'de olmasa bile) daralmaya başlayabileceğini (ve 2019 un ilk yarısında daralmanın devam edebileceğini) düşünüyoruz. Buna göre; 2018 yılının GSYH büyümesi, yaklaşık % 2,5'e ya da daha düşük seviyelere inebilir. Bununla birlikte, göreceli ihracat gücünün ilerleyen dönemlerde büyümedeki yavaşlamayı sınırlandırabileceği, bunun da büyüme tahminlerimizde yukarı yönlü bir risk oluşturabileceğini de eklemeliyiz. Son yayınlanan Reuters anketinde de ekonomistlerin çoğunun 2018 yılı GSYH büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize ettiği görülüyor. Şöyle ki, daha önce piyasanın yaklaşık %4,5 seviyesindeki 2018 GSYH büyüme tahmini, ilgili ankette %3,3 olarak ortaya çıktı. Economic Research P a g e 3
Grafik 1: GSYH büyümesinin bileşenleri (%) 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0-1 -2-3 -4 1Q15 2Q15 3Q15 4Q15 1Q16 2Q16 3Q16 4Q16 1Q17 2Q17 3Q17 4Q17 Net Dış Talep Stok Değişimi Yatırımlar Kamu Tüketim Özel Tüketim GSYH 1Q18 2Q18 Kaynak: TÜİK, ŞEKER Yatırım Economic Research P a g e 4
UYARI NOTU: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu rapordaki veri, grafik ve tablolar güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu bilgiler ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından ŞEKER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Şeker Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça bu raporların içeriği kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez, alıntı yapılamaz, kullanılamaz. Şeker Yatırım Menkul Değerler A.Ş.- Büyükdere Cad. No:171 Metrocity A Blok Kat 4-5 ŞİŞLİ /İSTANBUL Tel: 0212 334 33 33, Pbx Fax: 0212 334 33 34, arastirma@sekeryatirim.com Economic Research P a g e 5