CNC FREZE TEZGAHLARININ PROGRAMLANMASI
Frezelemenin Tanımı Çevresinde çok sayıda kesici ağzı bulunan takımın dönme hareketine karşılık, iş parçasının öteleme hareketi yapmasıyla gerçekleştirilen talaş kaldırma hareketidir. Frezeleme işleminde kullanılan kesici takımlar iki veya daha fazla kesme kenarına sahiptir. Bu nedenle çok noktadan kesme işlemi yapan takımlar olarak adlandırılır.
Freze Tezgâhının Kısımları 1. Gövde 2. Konsol 3. Konsolun Kayıdı 4. Araba 5. Arabanın Kayıdı 6. Tabla 7. Üst Başlık 8. Malafa Yatakları 9. Malafa 10. Dik Başlık
1. Magazin CNC freze tezgahlarında takımların üzerine yerleştirildiği ve gerektiğinde takımın değiştirilmesini sağlayan düzeneklere magazin denir.
2. Fener Mili CNC frezelerde kesicinin dönme hareketini sağlayan parçasına fener mili denir. Fener mili üzerinde kayış ve kasnak sistemleri, soğutucu üniteleri ve elektrik motoru bulunur. Tezgah fener mili çok önemli tasarım özelliği taşır.fener milinin eğilme ve burulmaya karşı dayanıklı olması ve ekseni boyunca etki eden tüm eksenel kuvvetlere dayanacak sağlamlıkta olması gerekir.bu nedenle fener mili çok iyi yataklanmalı ve titreşimi absorbe edecek (kaybedecek) özellikte dizayn edilip montajı yapılmalıdır.
3. Kontrol Paneli CNC takım tezgahlarında tezgaha veri ve program girişini sağlayan ve üzerindeki ekran sayesinde tezgahın durumu ve hareketleri hakkında kullanıcıya bilgi veren, programın simülasyonunun izlenmesine imkan sağlayan kısma kontrol paneli denir.
Frezeleme Yöntemleri Takımın ve iş tablasının konumuna bağlı olarak iki farklı frezeleme işlemi yapılır. Yatay (Silindirik) frezeleme Dikey (Düşey) frezeleme
Zıt Yönlü Frezeleme Zıt yönlü frezeleme talaş derinliği minimumdan maksimum doğrudur. Kesici takıma etkiyen kuvvet min. dan max. a doğrudur.
Aynı Yönlü Frezeleme Aynı yönlü frezeleme talaş derinliği maksimum dan minimuma doğrudur. Kesici takıma etkiyen kuvvet max. dan min. a doğrudur.
Alın Frezeleme Dönme ekseni iş parçasının işlenen yüzeyine dik konumda çalışan takımlar Alın Freze Çakısı olarak adlandırılır. Alın freze çakılarında kesme işlemi alındaki kesici ağızlar vasıtasıyla sağlanır. Alın kesici ağızlar
Kanal Frezeleme Sert maden takma uçlu kesici takımlar ile açılan kanallar
Parmak Freze Çakıları Bir silindir üzerinde kesici ağızları bulunan kesicilerdir. Bazılarının alın yüzeyinde kesici ağız vardır, bazılarında ise yoktur. Silindirik saplı parmak freze çakıları pens tertibatıyla tezgah fener miline bağlanır.
Parmak Freze Çakıları (Devam) Parmak Freze ile Cep Açma Takma Uçlu Parmak Freze
Form Freze Çakıları
Testere Frezeler Modül Frezeler
Frezelemede Kesme Hızı Kesme Hızı: Bir freze kesici takımın çevresindeki herhangi bir kesici ağzın veya ucun bir dakikada metre cinsinden aldığı yola kesme hızı denir. V Dn 1000 V = Kesme hızı(metre/dak) n = Devir sayısı(devir/dak) D = Kesici takımın çapı(mm)
Soğutma Sıvısının Önemi Freze tezgahında soğutma sıvısının kullanılmasının önemli birkaç nedeni vardır. Bunlar; Kesici takımın ömrünü arttırmak İşlenen yüzeyin yüzey kalitesini arttırmak Kesmeyi kolaylaştırmak Bir soğutma sıvısından beklenen önemli iki özellik vardır. Bu özellikler; Soğutma özelliğine sahip olmalı Yağlama etkisine sahip olmalı
CNC FREZE TEZGAHLARI CNC Dik İşleme Merkezi CNC Yatay İşleme Merkezi
CNC Freze Eksen Takımı CNC freze ve işleme merkezleri en az 3 eksenli olmak üzere 3 eksenli tezgâhlardır.
CNC Freze Eksen Takımı (Devam)
Koordinat Sistemi ve Sıfır Noktaları CNC tezgâh ve sistemlerinde; tezgâh, parça ve takım olmak üzere üç ayrı koordinat sistemleri vardır. Tezgâha ait olanına tezgâh sıfır noktası (M), Parçaya ait olanına parça sıfır veya program sıfır noktası (W), Takıma ait olanına ise takım sıfır noktası (T) denilir.
İş Parçalarının Tezgâha Bağlanması 1. İş Parçasını Tezgah Mengenesine Bağlama 2. İş Parçasını Tezgah Tablasına Cıvata ve Pabuçlarla Bağlama 3. İş Parçasını Bağlama Aparatları ile Bağlama
CNC Frezede İş Parçası ve Takım Sıfırlama İş Parçası Sıfırlama Takım Sıfırlama
CNC Freze Programlama G17 XY düzleminin seçimi G18 ZX düzleminin Seçimi G19 YZ düzleminin Seçimi
Parça Üzerinde Koordinat Tayini
Parça Üzerinde Koordinat Tayini
Parça Üzerinde Koordinat Tayini O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G97 G49; N30 G90 S1200 F 300 M03 ; N40 G54 G00 X20 Y18 Z2; N50 G01 Z-2 M08; N60 X40 Y48; N70 Z-4; N80 X20 Y 18; N90 Z2; N100 G28 U0 W0 M09; N110 M30;
Örnek; ALIN FREZELEME Takım Çapı: 40 mm Talaş Derinliği= 2 mm
O001; (Program No) N10 T01 M06; (Takım Seçimi Tarama Kafası, Takım Değiştir) N20 G17 G94 G96 G49; (X-Y düzleminin seçimi, Sabit İlerleme hızı, Sabit kesme hızı, Takım uzunluk telafisi iptal) N30 G90 S1200 F 300 M03 ; (Mutlak Koordinat Sistemi, Kesme hızı, İlerleme hızı, Fener mili saat yönü dönme hareketi) N40 G54 G43 H1 G00 X-22 Y15 Z2 ; (Parça sıfır noktası seçimi, + yönde takım uzunluğu telafisi, Boşta hızlı ilerleme, Verilen koordinata hızlı yaklaşma) N50 G01 Z-2 M08; (Keserek doğrusal hareket, Kesme derinliği, Soğutma sıvısı açık) N60 X243; ( P2 den P3 Noktasına keserek hareket) N70 Y45; ( P3 den P4 Noktasına keserek hareket) N80 X-22; ( P4 den P5 Noktasına keserek hareket) N90 G00 X-50 Y-30 Z50; ( P5 ten P1 Noktasına Boşta hızlı hareket) N100 M09; (Soğutma Sıvısı Kapat) N110 G28 X0 Y0 Z0; (Referans Noktasına Otomatik Dönüş) N120 M30; (Program Sonu)
O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G96 G49; N30 G90 S600 F 100 M03; N40 G43 H1; N50 G54 G00 X-25 Y20 Z2; N60 G01 Z-2 M08; N70 X 105; N80 Y60; N90 X-25; N100 G28 X0 Y0 Z0; N120 T02 M06; N130 G94 G96 G49; N140 G90 S1000 F400 M03; N150 G43 H2; N160 G00 X25 Y25 Z2; N170 G01 Z-5; N180 Y55; N190 G00 Z5; N200 X55; N210 G01 Z-5; N220 Y 25; N230 G00 Z5; N240 G28 X0 Y0 Z0; N250 M30;
Örnek; Dairesel enterpolasyon O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G96 G49; N30 G90 S800 F 150 M03; N40 G43 H1; N50 G54 G00 X44 Y25; N70 G03 I19 J0; N60 G00 Z5; N70 G28 X0 Y0 Z0; N80 M30;
O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G96 G49; N30 G90 S600 F 100 M03; N40 G43 H1; N50 G54 G00 X0 Y0 Z0; N60 G01 X10 Y50; N70 X25; N80 G03 X40 Y65 R15; veya N80 G03 X40 Y65 I0 J15; N90 G01 X70 Y65; N100 G02 X85 Y50 R15; veya N100 G02 X85 Y50 I0 J15; N110 G01 Y30; N120 X60 Y0; N130 X0 Y0; N140 Z2; N150 G28 X0 Y0 Z0; N160 M30;
DELİK DELME Basit Delik Delme (G81) G81 X.. Y.. Z.. R.. F.. L.. veya K
Örnek Basit Delik Delme (G81) G99 Delmede R düzlemine geri dönme G80 Delmede çevrim işlemlerinin iptali G98 Delmede başlangıç noktasına geri dönme O001; N10 T01 M06; (12 mm lik matkap) N20 G17 G94 G96 G49 G80; N30 G90 S1500 F 100 M03 ; N40 G43 H1 M08; N50 G54 G00 X20 Y15 Z10; N60 G99 G81 X20 Y15 Z-35 R2; N70 X35; N80 X50; N90 X65; N100 X80; N110 G98 X20 Z2; N120 G80 G28 X0 Y0 Z0; N130 M30;
Örnek Kademeli Delik Delme (G73) O001; N10 T01 M06; (12 mm lik matkap) N20 G17 G94 G96 G49 G80; N30 G90 S1500 F 100 M03 ; N40 G43 H1 M08; N50 G54 G00 X20 Y15 Z10; N60 G99 G73 X20 Y15 Z-35 R5; N70 G91; N80 X15 K4; N90 G90 G98 X20 Z2; N100 G80 G28 X0 Y0 Z0; N110 M30; G99 Delmede R düzlemine geri dönme G91 Eklemeli koordinat sistemi G80 Delmede çevrim işlemlerinin iptalı
Örnek Dairesel Delik Delme (G81) O001; N10 T01 M06; (12 mm lik matkap) N20 G17 G94 G96 G49 G80; N30 G90 S1500 F 100 M03 ; N40 G43 H1 M08; N50 G54 G00 X0 Y0 Z10; N60 G81 X180 Y75 Z-30 R5; N70 I125 J75 N8; N80 Z100; N90 G80 G28 X0 Y0 Z0; N100 M30;
Kılavuz ile vida açma (G84) Bu çevrim; deliklere sağ kılavuz çekme işleminde kullanılır. Geri çıkış hareketi başlamadan önce tezgah fener mili ters yönde döndürülür. Kılavuz çekme işlemi başlangıcında iş milinin saat yönünde döndürülmesi (M03) gereklidir. Delik dibine varıldığında, geri çıkma işlemini yerine getirebilmek amacıyla iş mili saat yönünün tersi yönde döner ve dönmeyi takiben takım geri çıkar. G84 X.. Y.. Z.. R.. P F.. L.. veya K X,Y : Delik koordinatları Z : Delik derinliği (mm) R : Takımın geldiği noktanın delik yüzeyinden yüksekliği P : Delik sonunda bekleme süresi (sn) F : Adım x devir sayısı K :Tekrar sayısı
Örnek Kılavuz ile vida açma (G84) O001; N10 T02 M06; (M14 kılavuz) N20 G17 G94 G96 G49 G80; N30 G90 S160 M03 ; N40 G43 H2 M08; N50 G84 X15 Y15 Z-30 R2 P1 F240; N60 M04; N70 Z10; N80 G80 G28 X0 Y0 Z0; N90 M30;
Rayba Çekme Çevrimi (G85) Bu çevrim deliklere rayba çekilmesinin yanı sıra delik büyütmek içinde kullanılabilir. G85 X..Y Z R.F.K..;
Cep frezeleme Çevrimleri CNC freze tezgahlarında operatörün iş ve yapılacak işlem cinsine uygun cep frezeleme çevrimleri seçmesi önemli bir husustur. Gerekli kriterler göz önüne alınarak cep boşaltma çevrimleri seçilmelidir. Parçaların yüzeylerinde cep şeklinde girinti elde etmek amacıyla kullanılan çevrimlere cep frezeleme çevrimleri denir.
Dikdörtgen Cep frezeleme Çevrimleri (G24) Bu çevrim, bir parça içine dikdörtgen bir cep açmak için kullanılır. Kesici, belirtilen paso derinliklerinde bir dizi zig-zag hareketi yaparak belirtilen derinlikte cep frezeler. Cep işleme bitince kesici başlangıç noktasına geri döner. G24 X..Y L W.Z..R.Q..D.F..; X,Y : Cebin sol at köşesinin koordinatı L : X ekseninde cebin boyu W : Y ekseninde cebin boyu Z: Cep derinliği R : Koruma mesafesi Q: Kesicinin bir sonraki adım için yana kayma mesafesi D: Z ekseninde dalma miktarı
Dairesel Cep frezeleme Çevrimleri (G25) Bu çevrim, bir parça üzerinde dairesel bir cep boşaltma işlemi gerçekleştirmek için kullanılır. Burada kesici, belirtilen yüksekliğe ve cebin merkez noktasına hızla gelerek belirtilen ilerleme hızında merkezden dışa doğru kayarak cebi boşaltır ve her paso derinliğinden sonra tekrar merkeze gelerek işlemeye devam eder. Bu işlem belirtilen cep derinliğine ulaşılıncaya kadar devam eder. G25 X..Y I J.Z..R.Q..D.F..; X,Y : Çember üzerinde bir noktanın koordinatı I, J : Çember merkez noktaları W : Y ekseninde cebin boyu Z: Cep derinliği R : Koruma mesafesi Q: Kesicinin bir sonraki adım için yana kayma mesafesi D: Z ekseninde dalma miktarı
Örnek Takımın çapı:5 mm Kesme hızı: 600 m/dk İlerleme hızı: 100 mm/dk Dairesel kanalın derinliği 6 mm, dikdörtgensel kanalların derinliği ise 9 mm dir.
O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G96 G49; N30 G90 S600 M03; N40 G43 H1; N50 G54 G00 X0 Y0 Z1; N60 G24 X30 Y10 L40 W80 Z-9 R3 Q4,5 D3 F100; N70 G00 Z5; N80 G00 X180 Y10; N90 G24 X180 Y10 L40 W80 Z-9 R3 Q4,5 D3 F100; N100 G00 Z5; N110 G25 X125 Y20 I125 J50 Z-6 R3 Q4,5 D2 F100; N120 G00 Z5; N130 G28 X0 Y0 Z0; N140 M30;
Örnek 1. 28 mm lik tarama kafası ile 2mm talaş kaldırılarak alın frezeleme işlemi yapınız. 2. Frezeleme işlemi yapıldıktan sonra temiz yüzey üzerinden tekrar sıfırlama yapılarak punta matkabı ile delik merkezleri işaretleyiniz. 3. Çapı 4 mm olan matkap ile 4 adet deliği 10 mm kalınlığındaki levhayı tamamen deliniz. 4. M5 takım kılavuzu ile M5 vidalar açılacak. 5. 8 mm lik parmak freze ile kanallar 2 mm derinliğinde işlenecek. 6. Cep boşaltama çevrimi ile 20x40 dikdörtgen kanal çapı 5 mm olan parmak freze ile 6 mm derinliğinde işlenecek.
O001; N10 T01 M06; N20 G17 G94 G96 G49; N30 G90 S1200 F 300 M03 ; N40 G54 G00 X-15 Y14 Z2; N50 G01 Z-2 M08; N60 X40; N70 G00 X20 Y42; N80 G01 X-15; N90 G28 X0 Y0 Z0; N100 T02 M06; N110 G17 G94 G96 G49; N120 G90 S1000 F 200 M03 ; N130 G43 H2 M08; N140 G54 G00 X22,5 Y12 Z5; N150 G99 G81 X22,5 Y12 Z-3 R2; N160 X102,5; N170 Y44; N180 X22,5 N190 G80 G28 X0 Y0 Z0; N200 T03 M06; N210 G17 G94 G96 G49; N220 G90 S1000 F 200 M03 ; N230 G43 H2 M08; N240 G54 G00 X22,5 Y12 Z5; N250 G99 G81 X22,5 Y12 Z-15 R2; N260 X102,5; N270 Y44; N280 X22,5 N290 G80 G28 X0 Y0 Z0; N300 T03 M06; (M5 kılavuz) N310 G17 G94 G96 G49 G80; N320 G90 S160 M03 ; N330 G43 H3 M08;
N340 G84 X22,5 Y12 Z-10 R2 P1 F160; N350 M04; N360 Z5; N370 G84 X102,5 Y12 Z-10 R2 P1 F160; N380 M04; N390 Z5; N400 G84 X102,5 Y44 Z-10 R2 P1 F160; N410 M04; N420 Z5; N430 G84 X22,5 Y44 Z-10 R2 P1 F160; N440 M04; N450 Z5; N460 G80 G28 X0 Y0 Z0; N470 T05 M06; N480 G17 G94 G96 G49; N490 G90 S1000 F 150 M03 ; N500 G43 H4 M08; N510 G54 G00 X37,5 Y18 Z5; N520 G01 Z-1; N530 Y38; N540 Z-1; N550 Y18; N560 Z5; N570 T06 M06; N580 G17 G94 G96 G49; N590 G90 S600 M03; N600 G43 H6 M08; N610G54 G00 X0 Y0 Z0; N620 G24 X52,5 Y8 L40 W20 Z-6 R3 Q4,5 D2 F100; N630 G00 Z5; N640 640 G28 X0 Y0 Z0; N650 M30;