Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği Geliştirme Çalışması 1 Arzu ÖZYÜREK 2 Özet Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının belirlenmesi, anne-babaların kendilerini değerlendirmelerine bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. Oysa farklı bir bakış açısıyla ve gözlem yoluyla, anne-baba tutumlarının belirlenmesi daha güvenilir sonuçlar verebilir. Bu nedenle bu çalışmada, eşlerin anne-baba olarak birbirlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu, okul öncesi 3-6 yaş grubu çocuğa sahip 276 anne ve 269 baba olmak üzere 549 anne-baba oluşturmuştur. Verilerin analizinde AFA sonrası ölçeğin dört alt boyuttan ve 50 maddeden oluştuğu görülmüştür. Oluşan ölçek yapısının 1. faktörüne ait Cronbach alfa değeri 0,98, 2.faktörüne ait alfa değeri 0,81, 3.faktörüne ait alfa değeri 0,79 ve 4.faktörüne ait alfa değeri 0,79 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test korelasyonları 1.faktör için 0,97, 2.faktör için 0,75, 3.faktör için 0,78 ve 4.faktör için 0,76 bulunmuştur. Ölçeğin, anne-babaların birbirlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını değerlendirmede güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Anne-baba tutumları, çocuk yetiştirme tutumu, eşler, ölçek geliştirme A Study to Develop Parenting Attitudes of Couples Assessment Scale for Parents of Preschool Children Abstract The determination of the parenting attitudes of the parents was conducted based on the assessment of the parents themselves. However, the determination of parental attitudes could provide more reliable results through a different perspective and observation. Thus, the present study aims to develop a scale to determine the attitudes of the couples as parents for each other's child-rearing approach. The study group included a total of 549 parents, 276 mothers and 269 fathers, with 3-6 years old children. In data analysis, it was observed after the exploratory factor analysis that the scale included four sub-dimensions and 50 items. The Cronbach alpha coefficient for the first factor was 0,98, for the second factor was 0,81, for the third factor was 0,79, and the alpha value for the fourth factor was 0,79. Test-retest correlations were found to be 0,97 for factor 1, 0,75 for factor 2, 0,78 for factor 3, and 0,76 for factor 4. As a result, it was concluded that the scale was reliable for parents in assessment of the parenting attitudes of each other. Keywords: Parent attitudes, parenting attitude, couples, scale development. 1 Bu çalışma, Karabük Üniversitesi BAP tarafından desteklenen KBÜ-BAP-16/1-KP-073 no lu Anne Baba Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeklerinin Geliştirilmesi projesinin bir ürünüdür. 2 Doç. Dr., Karabük Üniversitesi, a.ozyurek@karabuk.edu.tr 1 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017
Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını GİRİŞ İstatistik birimlerinin somut özelliklerine belirli kurallar doğrultusunda sayılar ve semboller atanmasındaki netlik, olaylar veya bireylerin soyut özelliklerine sayı ve sembol atamadaki netlikle eşit şartlarda değildir. Somut özelliklerin ölçülmesinde kullanılan ölçümler daha güvenilir sonuçlar vermektedir. Bu nedenle sosyal bilimlerde, diğer bilim alanlarına göre ölçme yapmak daha güçtür (Ercan ve Kan, 2004). Belirli durumlar, olaylar, nesne veya bireylere yönelik olarak kişilerin duygu, düşünce ve davranış eğilimlerini tanımlayan tutumları değerlendirmek de oldukça güçtür. Çünkü tutumların bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları bulunmaktadır (Çetin, 2017). Ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumları, çocukların tüm gelişim alanları üzerinde etkili olduğu gibi, uyum ve davranış sorunları, toplumsal yaşamı ve okul başarısı üzerinde de etkili olmaktadır (Bozyiğit, Connolly ve O Moore, 2003; Liyanage et al, 2003). Ebeveyn tutumlarının çocuk üzerindeki etkileri nedeniyle, konuyla ilgili çok sayıda akademik çalışma yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmalarda ebeveyn tutumlarının belirlenmesine yönelik olarak annebabaların kendi tutumlarını değerlendirdiği veya çocukların anne-babalarının tutumlarını değerlendirdiği ölçekler olduğu görüşmüştür. Bunlar arasında Le Comte, Le Comte ve Özer (1978) tarafından uyarlaması yapılan Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum ölçeği-pari (Akt: Öner, 19926), Öner ve Torun (1989) tarafından geliştirilen Aile Tutum Envanteri (Akt. Öner, 1996; Torun, 1989), Karabulut, Demir ve Şendil (2008) tarafından geliştirilen Ebeveyn Tutum Ölçeği, Anjel ve Erkman (1980) tarafından uyarlaması yapılan Aile Çocuk İlişkileri Ölçeği (PARQ) (Akt: Özyürek ve Tezel Şahin, 2012). Ural, Güven, Azkeskin ve Kılıç (2012) tarafından geliştirilen Aile Çocuk Yetiştirme Tarzları Ölçeği, Önder ve Gülay (2009) tarafından geliştirilen Anne Babalık Stilleri ve Boyutları Ölçeği, Özdoğan tarafından Türkçeye uyarlanan HAMEL Anne Tutum Testi (Akt. Kuzu, 2006) gibi ölçekler, okul öncesi dönem çocuğa sahip ebeveynin kendisi tarafından doldurulabilmektedir. Sümer ve Güngör (1999) tarafından geliştirilen Anne Baba Stilleri Ölçeği, Kuzgun (1972) tarafından geliştirilen Anne Baba tutum Envanteri ve Anne Baba Tutum Ölçeği ergenler tarafından doldurulmaktadır. Araştırmalarda kullanılan hemen hemen tüm ölçme araçları, bireylerin kendi çocuk yetiştirme tutumlarını algıladıkları şekliyle değerlendirmeye yöneliktir. Bir kısmı ise ergenlik döneminde çocukların, kendi anne ve babalarının tutumlarını değerlendirmelerine yöneliktir. Oysa bireyler, tutumlarının tam olarak farkında olmayabilirler (Tezbaşaran, 2008). Nitel yöntemlerden gözlem, yaşamın tüm alanlarında bilgi toplamaya yarayan bir tekniktir ve gözetleme yoluyla bilgi edinme yöntemidir (Kepçeoğlu, 2001). Anne ve babaların çocuk yetiştirme tutumlarının gözlem yoluyla değerlendirilmesi, daha gerçek ve somut veriler sağlayabilir. Bir tutumun belirlenmesinde en 2 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017
geçerli yol, bireyin davranışlarını doğrudan gözlemektir. Fakat bunun araştırmacı tarafından yapılması oldukça pahalı ve zaman alıcı bir teknik olup bazı durumlarda da gözlem yapmak imkânsızdır (Tezbaşaran, 2008). Alan yazında eşlerin birbirlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını değerlendirdiği bir ölçeğe rastlanmamıştır. Aynı ailede ebeveynlerin birbirlerini en uzun süre gözlemleme fırsatı bulan ve en yakından tanıyacak kişiler olduğu söylenebilir. Bundan hareketle, bu çalışmada eşlerin birbirlerini gözlemlerine dayalı bir tutum ölçeği geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışmanın amacı; okul öncesi çocuğa sahip ebeveynlerin eşlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını kendi gözlemlerine dayalı olarak değerlendirdikleri bir tutum ölçeği geliştirmektir. Böylece, okul öncesi yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının belirlenmesinde daha güvenilir veriler elde edileceği öngörülmektedir. 1.Yöntem Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği eşlerin birbirlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını değerlendirmeleri amacıyla geliştirilmiştir. Ölçeğin geliştirilmesinde likert tipi ölçek geliştirme yaklaşımında izlenen adımlar izlenmiştir (Tezbaşaran, 2008). Bu kapsamda; 1.aşamada; Öncelikle ölçülecek tutum kapsamı belirlenmiştir. Annebaba tutumları demokratik, baskıcı-otoriter, aşırı hoşgörülü, aşırı koruyucu, mükemmelliyetçi ve tutarsız tutumlar olarak altı başlık altında sınıflanmıştır. Belirlenen her bir tutum boyutu için gözlenebilir işaretçiler belirlenmiştir. Demokratik tutum için 21 madde, baskıcı-otoriter tutum için 13 madde, aşırı hoşgörülü tutum için 9 madde, aşırı koruyucu tutum için 14 madde, mükemmelliyetçi tutum için 5 madde ve tutarsız tutum için 9 madde oluşturulmuştur. 2.aşamada; deneme uygulaması için 70 maddelik form ikisi ölçme ve değerlendirme alanı, yedisi çocuk gelişimi alanı 9 uzman görüşüne sunulmuştur. Uzmanlardan ölçek maddelerinin alt boyutlara uygunluğunu Uygun veya Uygun Değil olarak belirtmeleri ve varsa düzeltmeye ilişkin görüşlerini bildirmeleri istenmiştir. Ayrıca ölçek maddelerinin açık ve anlaşılırlığı, bilimselliği gibi konularda görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. Uzman görüşleri doğrultusunda, bazı olumsuz maddeler olumlu ifadelerle yeniden yazılmış ve 11 madde çıkarılmıştır. Kapsam geçerliğinde, test maddelerinin ölçülmek istenen davranışı yansıtıp yansıtmadığı sorusunun cevabı aranmakta, her bir maddenin içerik ve nitelik olarak anılan davranışı ölçmede yeterli veya uygun olup olmadığına bakılmaktadır (Büyüköztürk, 2003:162). Böylece bu aşamada, ölçeğin kapsam geçerliği sağlanmaya çalışılmıştır. 3.aşamada; Maddeler rastgele yöntemle karışık sırada sıralanmış, beşli likert tipine göre düzenlenmiştir. Likert tipi sorular araştırılan konu hakkında 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017 3
Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını tutum veya görüş içeren bir ifade ve bu ifadeye katılım düzeyini belirten seçenekler içerir. Likert tipi sorularda katılım düzeyini belirlemek amacıyla iki aşırı uç arasında yer alan birden çok seçenek sunulur. Bu seçenekler en yüksekten en düşüğe veya en iyiden en kötüye doğru dereceli bir şekilde sıralanır. Analiz aşamasında bu seçenekler derecelerine göre birer sayısal değer atanarak kodlanır ve böylece nitel veri nicel veriye dönüştürülerek analiz edilir (Turan Şimşek ve Aslan, 2015: 188). Giriş kısmına uygulayıcı için açıklama kısmı eklenmiştir. Derecelendirme Tamamen Katılıyorum-5 puan Katılıyorum-4 puan, Kısmen katılıyorum-3 puan, Katılmıyorum-2 puan ve Hiç katılmıyorum-1 puan olarak puanlanmıştır. Alt boyutlardan alınan ham puanların yüksek olması, o alt boyutta yer alan tutumun baskın olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Ölçek, 59 maddelik beşli likert tipinde hazırlanmış haliyle deneme uygulamasına hazır hale getirilmiştir. 2.Çalışma Grubu Ölçeğin uygulanabileceği örneklem sayısının belirlenmesinde, en az gözlenen değişken sayısının beş katı olması gerektiği dikkate alınmış, değişken (madde) oranının 10:1 olması (Şahin ve Dişsiz, 2009) planlanmıştır. Çalışma grubu, kendilerine ulaşılabilen ve çalışmaya katılmaya gönüllü 276 anne ve 269 baba olmak üzere 545 ebeveynden oluşmuştur. 3.Verilerin Toplanması ve Analizi Verilerin toplanmasında, Karabük İli Milli Eğitim Müdürlüğü ne bağlı resmi okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler aracılığı ile 4-6 yaş grubunda çocuğu olan anne-babalara ulaştırılmış ve aynı yolla geri toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamına girilerek uygun analizler yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinin belirlenmesinde faktör analizi, güvenirliğin belirlenmesinde Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı, test-tekrar test ve iki yarım test güvenirliğinden yararlanılmıştır. 4.Bulgular ve Yorum 4.1.Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) Ölçeğin yapı geçerliğini istatistiksel olarak tespit etmek için açımlayıcı faktör analizi tekniği kullanılmıştır. Ölçeğin öncelikli olarak, faktör analizine uygun olup olmadığını anlamak amacıyla KMO ve Bartlett testi yapılmıştır. Bu kapsamda KMO testi ölçüm sonucunun.50 ve daha üstü, Bartlett küresellik testi sonucunun da istatistiksel olarak anlamlı olması gerekmektedir (Jeong, 2004: 70). Bu çalışma sonucunda KMO testi sonucu 0,92, Bartlett küresellik testi de (p<0,01) anlamlı bulunmuştur. Buna göre, değişkenler arasında yüksek korelasyonlar mevcut olup veri seti faktör analizi için uygundur (Kalaycı, 2009). İlk analizde, öz değeri 1 den büyük olan 12 faktör olduğu görülmektedir. Ancak Şekil 1 incelendiğinde, öz değeri diğer faktörlerden daha yüksek olan ve açıkladığı varyansı daha yüksek olan 4 faktörün baskın 4 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017
olduğu anlaşılmıştır. Şekil 1 de faktörlerin öz değerlerine ait saçılma diyagramı verilmiştir. Şekil 1: Faktörlerin Öz Değerlerine Ait Saçılma Diyagramı Ölçeğin faktör sayısı belirlendikten sonra faktör analizi tekrar edilmiştir. Çok boyutlu bir yapıya sahip ölçeğin faktör yapısının daha iyi anlaşılabilmesi için döndürme yöntemlerinden varimax (dikey) döndürme kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizinde maddelerin yer aldıkları faktördeki yük değerleri için sınır değer.30 olarak alınmıştır. Faktör yük değeri.30 un altında olan maddeler analizden çıkartılmalıdır. Bu nedenle 16., 28., 45., 46., 35., 37., 5., 38. ve 39 maddeler ölçekten çıkartılmış ve ölçeğin AFA sonuçları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1: Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği Temel Bileşenler Analizi Sonucu Faktör Yük Değerleri Madde 1. Faktör 2. Faktör 3. Faktör 4. Faktör m56 0,919 m1 0,906 m29 0,905 m44 0,898 m11 0,887 m54 0,884 m50 0,867 m36 0,862 m18 0,855 m40 0,848 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017 5
Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Madde 1. Faktör 2. Faktör 3. Faktör 4. Faktör m47 0,836 m32 0,827 m23 0,799 m57 0,795 m58 0,755 m20 0,597 m14 0,596 m43 0,551 m53 0,541 m17 0,537 m31 0,518 m8 0,491 m41 0,489 m3 0,472 m15 0,465 m27 0,458 m19 0,449 m22 0,435 m10 0,375 m49 0,777 m48 0,775 m55 0,751 m42 0,694 m4 0,606 m9 0,590 m51 0,497 m6 0,467 m59 0,359 m52 0,619 m30 0,612 m24 0,603 m26 0,589 m25 0,588 m12 0,579 m33 0,557 m7 0,522 m13 0,460 m34 0,444 m21 0,418 m2 0,379 Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeğine yapılan AFA sonucunda ölçeğin dört faktörlü olduğu sonucuna varılmıştır. Bu faktörler, ölçeğe ilişkin toplam varyansın %47,78 ini açıklamaktadır. Büyüköztürk (2003), açıklanan varyansın %30 ve daha fazla olmasının yeterli 6 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017
görülebileceğini ifade etmektedir. Yapılan faktör analizi sonucunda elde edilen veriler ölçeğin geçerliğinin yüksek düzeyde olduğuna işaret etmektedir. Tablo 1 de ortaya çıkan faktörlere ait maddeler incelendikten sonra, faktörler şu şekilde isimlendirilmiştir: Faktör 1 Demokratik Tutum, Faktör 2 Baskıcı Otoriter Tutum, Faktör 3 Aşırı Koruyucu Tutum ve Faktör 4 Aşırı Hoşgörülü Tutum. Alt boyut maddeleri dikkate alındığında Demokratik Tutum 15 madde, Baskıcı Otoriter Tutum 14 madde, Aşırı Koruyucu Tutum 9 madde ve Aşırı Hoşgörülü Tutum 12 madde olmak üzere ölçeğin toplam 50 maddeden oluştuğu görülmektedir. Mükemmelliyetçi tutuma ilişkin bazı maddelerin baskıcı otoriter tutumu, tutarsız tutuma ilişkin bazı maddelerin aşırı hoşgörülü tutumu işaret ettiği de görülmüştür. Buna göre; mükemmelliyetçi anne ve babaların çocuklarına yönelik otoriter davranışlar sergiledikleri, tutarsız anne-babaların çocuklarına karşı genellikle aşırı hoşgörülü davranışlar sergiledikleri de söylenebilir. Ölçeğin güvenirliğini tespit etmek amacıyla Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ve test-tekrar test korelasyonu hesaplanmıştır. Tablo 2 de ölçek faktörlerine ilişkin Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları ve test-tekrar test korelasyonları verilmiştir. Tablo 2: Ölçek Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayıları ve Test-Tekrar Test Güvenirliği Faktörler Cronbach Alfa Değeri Test-Tekrar Test Korelasyonu Faktör 1 0,98 0,97 Faktör 2 0,81 0,76 Faktör 3 0,79 0,78 Faktör 4 0,79 0,77 Tablo 2 incelendiğinde, ölçeğin 1. Faktörüne ait alpha değerinin 0,98, 2. Faktörüne ait alpha değerinin 0,81, 3. Faktörüne ait alpha değerinin 0,79 ve 4. Faktörüne ait alpha değerinin 0,79 olarak bulunduğu görülmektedir. Tezbaşaran (1997: 47), likert tipi bir ölçekte yeterli sayılabilecek bir güvenirlik katsayısının olabildiğince 1 e yakın olması gerektiğini ifade etmektedir. Ölçeğin test-tekrar test korelasyonları 1.Faktör için 0,97, 2.Faktör için 0,76, 3.Faktör için 0,78 ve 4.Faktör için 0,77 olarak belirlenmiştir. Bu sonuçlara göre ölçeğin tamamının güvenirliğinin yüksek düzeyde olduğu söylenebilmektedir. Tablo 3 te ölçek alt ve üst %27 lik grupların madde ortalama puanları ve t-testi sonuçları verilmiştir. 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017 7
Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Tablo 3: Alt-Üst %27 Grupların Madde Ortalama Puanları ve t-testi Sonuçları t testi n Mean Median Minimum Maximum ss t p Alt %27 151 134,97 140,00 79,00 155,00 16,48 Üst %27 161 187,20 186,00 176,00 211,00 8,76-35,2 0,001 Tablo 3 e göre, ölçekte yer alan tüm maddeler için t değerlerinin anlamlı (p<0,001) bulunmuştur. Buna göre, ölçek maddelerinin aynı davranışı ölçmeye yönelik oldukları ve anne-baba tutumlarını ayırt edebildikleri söylenebilir. SONUÇ VE ÖNERİLER Okul öncesi çocuğa sahip anne-babaların birbirlerinin çocuk yetiştirme tutumlarını değerlendirmeleri amacıyla geliştirilen EŞTÖ Okul Öncesi Formu geçerlik güvenirlik çalışması sonucunda, ölçeğin 50 madde ve dört boyuttan oluşan yapısının, okul öncesi 4-6 yaşında çocuğa sahip anne ve babaların tutumlarının belirlenmesinde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin çocuğu ilkokul ve ortaokul yaş grubunda olan anne ve babalar için geliştirilmesi planlandığından bu ölçeği Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği A Formu ismi verilmesi uygun görülmüştür. Ölçeğin, bireylerin kendi görüşlerinin etkisinde kalmadan eşlerden birinin diğerini gözlemine dayalı olarak okul öncesi yaş grubu çocuğa yönelik tutumların belirlenmesinde kullanılabilecek özelliğiyle özgün bir nitelik taşımaktadır. Okul öncesi yaş grubu çocuğa sahip anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının belirlemesine yönelik çalışmalarda, anne-babaların kendi görüşleri ve eşlerin görüşlerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi yoluyla, daha güvenir veriler elde edilebileceği düşünülmektedir. KAYNAKÇA Bozyiğit, S. (2013). Çocukların çevre bilinçli tüketici olarak sosyalleşmesinde annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının rolü, Yayınlanmamış doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana. Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem A yayıncılık. Connolly, I., ve O Moore, M. (2003). Personality and family relations of children who bully, Personality and Individual Differences, 35 (3), 559-567. Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30 (3), 211-216. 8 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017
Jeong, J. (2004). Analysis of The Factors And The Roles of Hrd in Organizational Learning Styles As Identified By Key Informants At Selected Corporations in The Republic of Korea. Yayımlanmamıs doktora tezi. Amerika: Texas A&M University. Major Subject: Educational Human Resource Development. Kalaycı, Ş. (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara. Karabulut Demir, E. ve Şendil, G. (2008). Ebeveyn Tutum Ölçeği (ETÖ), Türk Psikoloji Yazıları, 11 (21): 15-25. Kuzu, N. (2006). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Uygulanan Aile Katılım Çalışmalarının Anne Davranışları Üzerindeki ve Annelerin Okul Öncesi Eğitime Yönelik Görüşlerine İlişkin Etkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Liyanage, K. C., Prince, M. J. ve Scott, S. (2003). Mother-child joint activity and behavior problems of pre-school children, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44 (7), 1037-1048. Önder, A. ve Gülay, H. (2009). Reliability and validity of parenting styles & dimensions questionnaire. Procedia Social and Behavioral Sciences. 1 (1), 508-514. Öner, N. (1996). Yabancı Dilde Eğitim Yapan Ortaöğretim Kurumlarına Giriş Sınavlarının Öğrenciler Üzerindeki Etkileri: Birinci ve İkinci İzleme Yılı Çalışması. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Araştırma Fonu Sonuç Raporu. Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2012). Altı Yaşında Çocuğa Sahip Annelerin Çocuklarıyla İlişkilerinin İncelenmesi, International Refeered Academic Social Sciences Journal, 5(3): 72-86. Sümer, N., Güngör, D., Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerine etkisi, Türk Psikoloji Dergisi,14, (44), pp.35-62, 1999. Şahin, N. ve Dişsiz, M. (2009). Sağlık çalışanlarında aile içi şiddete yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2), 263-273. Tezbaşaran, A.A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). Erişim: http://www.academia.edu/1288035/likert_tipi_ölçek_hazırlama_ Kılavuzu Tezbaşaran, A. (1997). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu. (İkinci baskı), Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara. 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017 9
Okul Öncesi Çocuğa Sahip Anne-Babalara Yönelik Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Torun, A. (1989). A Preliminary Form of A Scale On Mother Attitudes Toward Highly Competitive School Entrance Exams For Fifth Grade Studens, İstanbul Üniversity, (Master of Arts in Educational Sciences), İstanbul Turan, İ., Şimşek, Ü. ve Aslan, H. (2015). Eğitim Araştırmalarında Likert Ölçeği ve Likert Tipi Soruların Kullanımı ve Analizi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 186-203. Ural, O., Güven, G., Azkeskin, K. E. ve Kılıç, M. (2012). Çocuklarımızı Nasıl Yetiştiriyoruz? 12 İlden Aileler ve 5-6 Yaşındaki Çocukları, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi Okul Öncesi Eğitimde Farklı Yaklaşımlar ve Kültürlerarası Bakış, 12-15 Eylül. Ss.15-23. 10 2 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017