İÇİNDEKİLER TAKDİM... VII ÖNSÖZ... IX İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XIX GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM MÜSADERENİN MAHİYETİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ I MÜSADERE KAVRAMI, TARİHSEL GELİŞİMİ VE HUKUKİ NİTELİĞİ... 3 A. Müsadere Kavramı... 3 1. Terim... 3 2. Tanım... 5 B. Müsaderenin Tarihi Gelişimi... 10 1. Hint Hukukunda... 10 2. Babil Hukukunda... 11 3. Eski Yunan Hukukunda... 12 4. Roma Hukukunda... 12 5. İslam Hukukunda... 14 6. Türk Hukukunda... 17 a) Genel Olarak... 17 b) Osmanlı İmparatorluğu Döneminde... 19 1) Kuruluş Devri ve Tanzimat Fermanına Kadar Olan Dönem... 19 2) Tanzimat Fermanı ve Sonrası... 23 c) 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi... 26 C. Müsaderenin Hukuki Niteliği... 28 1. Genel Olarak... 28 2. Yabancı Hukuklarda Müsaderenin Hukukî Niteliği... 31 3. Müsaderenin Türk Hukuku Bakımından Hukukî Niteliği... 33 II. MÜSADERE ÇEŞİTLERİ... 39 A. Müsaderenin Kapsamı Bakımından... 40 1. Genel Müsadere... 40 2. Özel Müsadere... 42
XII İçindekiler B. Müsadere Kararı Verilmesindeki Zorunluluk Bakımından... 43 1. Zorunlu Müsadere... 43 2. İhtiyari Müsadere... 44 C. Müsaderenin Konusu Bakımından... 44 1. Eşya Müsaderesi... 44 2. Kazanç Müsaderesi... 44 III MÜSADERE İLE BENZERİ KAVRAMLARIN KARŞILAŞTIRILMASI... 46 A. Elkoyma İle Karşılaştırılması... 46 1. Elkoyma... 46 2. Müsadere İle Elkoymanın Farkları... 53 B. Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi İle Karşılaştırılması... 55 1. Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi... 55 2. Müsadere İle Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesinin Farkları... 61 C. Müsadere İle Dosyada Delil Olarak Saklamanın Karşılaştırılması... 62 IV. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA MÜSADERE KAVRAMI... 64 A. Almanya... 64 1. Kazanç Müsaderesi (Verfall)... 66 a) Kazanç Müsaderesinin Koşulları... 67 b) Kaim Değerin Müsaderesi... 68 c) Genişletilmiş Kazanç Müsaderesi... 69 2. Eşya Müsaderesi (Einziehung)... 70 a) Genel Olarak... 70 b) Eşya Müsaderesinin Çeşitleri... 71 1) Ceza Müsaderesi... 71 2) Güvenlik Tedbiri Müsaderesi... 72 3) Orantılılık İlkesi... 73 4) Kaim Değerin Müsaderesi... 74 5) Yazıların Müsaderesi... 74 6) Eşya Müsaderesinin Etkisi... 75 7) Tazminat... 76 8) Tüzel Kişilerin Organ ve Temsilcileri Hakkındaki Özel Hükümler... 76 B. İtalya... 77 C. İsviçre... 79 D. Amerika Birleşik Devletleri... 81 V. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE MÜSADERE... 82
İçindekiler XIII A. Genel Olarak... 82 B. Çerçeve Niteliğindeki Sözleşmeler... 84 1. 1988 Tarihli Uyuşturucu ve Psikotrop Maddeler Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi (Viyana Sözleşmesi)... 84 2. 1990 Tarihli Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşme (Strazburg Sözleşmesi)... 86 3. Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi (Merida Sözleşmesi)... 89 4. 2000 tarihli Birleşmiş Milletler Sınıraşan Suçlarla Mücadele Sözleşmesi (Palermo Sözleşmesi)... 91 İKİNCİ BÖLÜM TÜRK CEZA KANUNUNDA MÜSADERE I. GENEL OLARAK TÜRK HUKUKUNDA MÜSADERE... 93 A. 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nda Müsadereye İlişkin Düzenlemeler... 93 B. Türk Ceza Kanunu nda Müsadereye İlişkin Düzenlemeler... 95 C. Özel Kanunlarda Müsadereye İlişkin Düzenlemeler... 105 1. Genel Olarak... 105 2. Müsadereye İlişkin Hükümler Bulunan Özel Kanunlar... 106 a) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu... 107 b) 1632 sayılı Askerî Ceza Kanunu... 108 c) 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun. 110 ç) 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu... 110 d) 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu... 110 e) 3780 sayılı Milli Korunma Kanunu... 111 f) 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkilerin İnhisarı Kanunu... 111 g) 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu... 112 h) 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu... 114 3. Müsadere Hükümleri Kaldırılan Özel Kanunlar... 115 a) 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makineleri Hakkında Kanun... 115 b) 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu... 115 c) 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname... 116
XIV İçindekiler ç) 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun... 116 d) 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu... 116 e) 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men i ve İhracatın Murakabesi Hakkında Kanun... 116 f) 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun... 117 g) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu... 117 h) 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun... 117 ı) 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu... 117 i) 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu... 117 j) 2521 sayılı Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun... 118 k) 3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun... 118 l) 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu... 118 m) 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun... 118 n) 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu... 119 o) 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu... 119 p) 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu... 119 r) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu... 119 s) 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun... 119 ş) 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar Hakkında Kanun... 120 t) 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun... 120 u) 6831 sayılı Orman Kanunu... 120 II. EŞYA MÜSADERESİ... 120 A. Genel Olarak... 120 1. Suç İle İlgili Eşyanın Müsaderesi... 122 a) Kasıtlı Bir Suçun İşlenmiş Olması... 123 b) Suç İle Bağlantılı Bir Eşyanın Bulunması... 126 1) Eşya Kavramı... 126 2) Sınırlı Aynî Hak Kavramı... 133 3) Suçun İşlenmesinde Kullanılan Eşya... 135 4) Suçun İşlenmesine Tahsis Edilen Eşya... 138
İçindekiler XV 5) Suçtan Meydana Gelen Eşya... 141 6) Suçun İşlenmesinde Kullanılmak Üzere Hazırlanan Eşya... 144 c) Eşyanın İyiniyetli Üçüncü Kişilere Ait Olmaması... 148 1) İyiniyetli Üçüncü Kişilere Ait Olmama... 148 i) Genel Olarak... 148 ii) 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Döneminde...153 iii) 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Döneminde...154 2) Aidiyet Kavramının İçeriği ve Aidiyetin Aranacağı Zaman... 157 3) Eşyanın Aidiyetine İlişkin Bazı Özel Durumlar... 161 (i) Eşya Üzerinde Sınırlı Aynî Hakkın Olması... 161 (ii) Eşyanın Devlete Ait Olması... 163 (iii) Motorlu Araçların Müsaderesi... 166 (iv) Mülkiyeti Saklı Tutma Kaydıyla Satışlar... 169 (v) Eşyanın Tüzel Kişiye Ait Olması... 174 B. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi... 176 1. Konusu Suç Teşkil Eden Bir Eşyanın Bulunması... 176 2. Eşyanın Üretiminin, Bulundurulmasının, Kullanılmasının, Taşınmasının, Alım ve Satımının Suç Oluşturması... 177 C. Eşyanın Müsaderesine İlişkin Özel Durumlar... 182 1. Eşdeğer Müsadere... 182 2. Orantılılık İlkesi... 185 3. Kısmi Müsadere... 191 4. Ortak Mülkiyet Halinde Müsadere... 193 III. KAZANÇ MÜSADERESİ... 198 A. Genel Olarak... 198 B. Kazanç Müsaderesinin Koşulları... 199 1. Kasten İşlenen Bir Suçun Varlığı... 199 2. Maddi Bir Menfaatin Olması... 200 a) Suçun İşlenmesi İle Elde Edilen Maddi Menfaatler... 201 b) Suçun Konusunu Oluşturan Maddi Menfaatler... 206 c) Suçun İşlenmesi İçin Sağlanan Maddi Menfaatler... 207 d) Maddi Menfaatlerin Değerlendirilmesi veya Dönüştürülmesi Sonucunda Ortaya Çıkan Maddi Menfaatler... 209 3. Maddi Menfaatlerin Suçun Mağduruna ya da İyiniyetli Üçüncü Kişilere İade Edilememesinin Gerekliliği... 211 C. Kaim Değerin Müsaderesi... 215
XVI İçindekiler IV. BAZI ÖZEL HALLERDE MÜSADERE... 217 A. Genel Olarak... 217 B. Beraat Kararı Verilmesi Halinde Müsadere... 219 C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Nedenlerin Bulunması Halinde Müsadere221 D. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Varlığı ve Sınırın Aşılması Halinde Müsadere... 224 E. Şahsi Cezasızlık Sebebinin Bulunması Halinde Müsadere... 230 F. Etkin Pişmanlık Halinde Müsadere... 232 G. Gönüllü Vazgeçme Halinde Müsadere... 234 H. Farklı Neviden Fikri İçtima Halinde Müsadere... 237 V. DAVAYI VE CEZAYI DÜŞÜREN HALLERİN MÜSADEREYE ETKİSİ... 239 A. Genel Olarak... 239 B. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü... 241 1. Sanığın Ölümü... 241 2. Hükümlünün Ölümü... 246 C. Genel Af ve Özel Af Halinde Müsadere... 246 1. Genel Olarak... 246 2. Genel Af Halinde Müsadere... 248 3. Özel Af Halinde Müsadere... 251 D. Dava ve Ceza Zamanaşımı Halinde Müsadere... 252 1. Genel Olarak... 252 2. Dava Zamanaşımı Halinde Müsadere... 253 3. Ceza Zamanaşımı Halinde Müsadere... 256 E. Önödeme Halinde Müsadere... 257 F. Şikâyetten Vazgeçme Halinde Müsadere... 259 G. Uzlaştırma Halinde Müsadere... 263 H. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Halinde Müsadere... 271 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MÜSADERE VE İADE YARGILAMASININ İNFAZI İLE SONUÇLARI I. MÜSADERE VE İADE YARGILAMASI... 283 A. Genel Olarak Müsadere Davası... 283 B. Müsadere Davası Çeşitleri... 284 1. Asıl Ceza Davası İle Birlikte Müsadere Kararı Verilmesi... 284 2. Ayrı Bir Müsadere Davasının Açılması... 288
İçindekiler XVII a) Duruşma Yapılmadan Verilen Müsadere Kararı... 289 b) Duruşma Yapılarak Verilen Müsadere Kararı... 291 C. İade Davası... 296 D. Müsadere Kararına Karşı Kanun Yolları... 298 1. Asıl Ceza Davası İle Birlikte Verilen Müsadere Kararlarına Karşı Kanun Yolu... 298 2. Asıl Ceza Davasından Ayrı Olarak Açılan Müsadere Davalarında Kanun Yolu... 302 a) Duruşma Yapılarak Verilen Müsadere Kararlarına Karşı Kanun Yolları... 302 b) Duruşma Yapılmadan Verilen Müsadere Kararlarına Karşı Kanun Yolları... 305 E. Müsadere ve İade Davasında Zamanaşımı... 307 II. MÜSADERE VEYA İADE KARARLARININ İNFAZI... 308 A. Genel Olarak... 308 B. Müsadere Kararlarının İnfazı... 310 1. 6136 Sayılı Kanun Kapsamındaki Eşyanın Müsaderesine İlişkin Kararın İnfazı... 310 2. Uyuşturucu Maddeler Hakkındaki Müsadere Kararlarının İnfazı... 312 3. Diğer Bilumum Eşya Hakkındaki Müsadere Kararlarının İnfazı... 314 4. Bankaya Yatırılan Paraların Müsaderesine İlişkin İşlemler... 316 5. Emanete Alınmakla Birlikte Mahiyetleri İtibariyle Müsadere Edilemeyen Eşyalar... 316 6. Taşınmaz Mallar Hakkındaki Müsadere Kararlarının İnfazı... 317 7. Eşdeğerin ve Kaim Değerin Müsaderesi Kararlarının İnfazı... 317 C. İade Kararlarının İnfazı... 318 1. Genel Olarak... 318 2. İadesine Karar Verilen Eşyanın Sahipleri Tarafından Alınmaması ve Sahibi Belli Olmayan Eşyalar İle İlgili Yapılacak İşlemler... 320 3. Gaip Veya Ölmüş Kişilere Ait Olan Suç Eşyasının Durumu... 320 4. Değeri Olmayan Eşyanın İmhası İşlemleri... 321 SONUÇ...323 KAYNAKÇA...331